Wymagania BHP podczas
prac nurkowych
prowadzonych przez PSP
w wodach stojących

Opracowali:
Krzysztof Bogielski
Tel.
Email:

Grzegorz Zawadka
Tel.
Email:

Podstawą prawną w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas prac nurkowych wykonywanych przez

nurków MSWiA jest szereg przepisów zawartych w kilku różnych aktach prawnych. Jest to podyktowane

szeregiem następujących czynników wymienionych poniżej:

1.

Podstawowe i ogólne zasady BHP podczas pracy zawarte są w kodeksie pracy w Dziale X – Bezpieczeństwo

i Higiena pracy. Tu należy szukać jakie są prawa pracownika, co wolno pracodawcy, dodatkowe zalecenia, opis

wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych. Wszelkie przepisy szczegółowe opierają się na podstawie

tego działu. Jeżeli akty prawne dedykowane danemu zagadnieniu nie określają danej kwestii – odsyłają

również do Kodeksu pracy.

2.

Ogólne zasady BHP podczas wykonywania prac nurkowych określa ustawa o prowadzeniu prac podwodnych,

które odnoszą się do wszelkich prac podwodnych.

3.

Rozwinięciem powyższej ustawy jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie bhp przy wykonywaniu

prac podwodnych – rozporządzenie mówiące już tylko i wyłącznie o zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy

jakie należy spełnić podczas prowadzenia prac pod powierzchnią wody.

4.

Szczegółowe wytyczne BHP podczas prac podwodnych prowadzonych przez strażaków PSP zawarte są

w rozporządzeniu MSWiA w sprawie wykonywania prac podwodnych w jednostkach organizacyjnych

podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Na podstawie powyższych przepisów powstały zapisy dotyczące BHP w wytycznych do planowania

i organizowania ratownictwa na obszarach wodnych w KSRG opracowane przez KG PSP oraz

KCKRiOL.

Kto jest odpowiedzialny za

bezpieczeństwo nurków PSP podczas

pełnienia obowiązków służbowych

•

Kierujący akcja ratownicza oraz prowadzący ćwiczenia lub szkolenie:

egzekwuje przestrzeganie przez strażaków przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny służby;

- § 3 Rozp. MSWiA z dnia 16 września 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków

bezpieczeństwa

i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej

•

Bezpośredni nadzór nad wykonywaniem prac podwodnych sprawuje kierownik. To on przed rozpoczęciem prac

podwodnych sporządza plan prac podwodnych. Plan zawiera procedury wykonywania prac podwodnych

z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

- § 20, 25, 26 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 maja 2004 r. w sprawie

bezpieczeństwa

i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych

•

Kierujący pracami podwodnymi w szczególności:

kieruje przebiegiem prac podwodnych z zachowaniem zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

- § 7 Rozp. MSWiA w sprawie wykonywania prac podwodnych w jednostkach organizacyjnych

podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych z dnia 25 maja

2004 r.

Ogólne sposoby zapewnienia

bezpieczeństwa podczas

nurkowań

1.

stosowanie sprzętu sprawnego technicznie i legalizowanego zgodnie z wymaganiami

określonymi przez producenta;

2.

oznakowanie obszaru, na którym prowadzone są prace podwodne;

3.

posiadanie zabezpieczenia medycznego w postaci zestawu medycznego PSP R1 lub PSP

R2,

4.

zapewnienie łączności pomiędzy nurkami a kierującym pracami podwodnymi;

5.

ustalone procedury postępowania przy wypadkach nurkowych;

6.

stosowanie mieszanin oddechowych i tlenu z ograniczeniem maksymalnego ciśnienia

parcjalnego tlenu do 0,16 MPa i maksymalnego ciśnienia parcjalnego azotu do 0,47 MPa;

7.

zapewnienie asekuracji nurka;

8.

przeszkolenie praktyczne nurka w zakresie eksploatacji danego typu sprzętu nurkowego

przed wprowadzeniem go do wyposażenia.

Wymagania bezpieczeństwa i higieny
służby podczas ćwiczeń, szkoleń oraz

akcji ratunkowych

Organizator jest obowiązany do:

1.

powiadomienia właściciela drogi wodnej o planowanych ćwiczeniach lub szkoleniu;

2.

oznaczenia miejsca ich prowadzenia;

3.

wyznaczenia do kierowania nimi strażaków, którzy posiadają doświadczenie i umiejętności z zakresu

prowadzenia działań w takich warunkach;

4.

wyposażenia uczestników ćwiczeń lub szkolenia przebywających na powierzchni wody i w bezpośredniej

bliskości jej brzegów oraz na jednostkach pływających, a także na akwenach zalodzonych, w środki

ochrony indywidualnej, a w szczególności w: kombinezon ratunkowy, kamizelkę asekuracyjną lub inne

środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed utonięciem; środki sygnalizacji wizualnej lub

dźwiękowej, nóż ratowniczy;

5.

wyposażenia zastępów ratowniczych uczestniczących w ćwiczeniach lub szkoleniu, poza zestawem

ratownictwa medycznego, również w nosze pływające, a specjalistyczne grupy wodno-nurkowe — w

zapas tlenu w ilości co najmniej 1 500 litrów;

6.

zabezpieczenia wykonywanych prac podwodnych zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa.

Podstawowe środki asekuracji

NUREK

Kablolina – lina
asekuracyjna
z przewodami
łączności,
możliwość
łączności
sygnałowej na
linie

Obsługa
naziemna
Kamizelka
asekuracyjna
, nóż

Zabezpieczenie indywidualne

nurka PSP

1.

aparat oddechowy połączony wężami doprowadzającymi czynnik oddechowy z tablicy rozdzielczej

i wyposażony w awaryjną butlę z 8-minutowym zapasem czynnika oddechowego albo z butlowego

aparatu oddechowego (autonomicznego);

2.

hełm lub inny środek ochrony głowy;

3.

maska wyposażona w automat oddechowy;

4.

skafander

5.

środki łączności telefonicznej lub bezprzewodowej;

6.

odzież ochronna i bielizna, charakteryzująca się dobrą izolacyjnością cieplną;

7.

buty lub płetwy;

8.

kompensator pływalności albo kamizelka ratunkowa umożliwiająca awaryjne wynurzenie i

utrzymanie nurka na powierzchni wody;

9.

nóż;

10.

lina sygnałowa;

11.

latarka — w przypadku wykonywania prac przy ograniczonej widoczności lub w porze nocnej.

Butla zapasowa

Asekuracja

Prace podwodne wykonuje się z zastosowaniem asekuracji.

Głębokość

Asekuracja

Minimalna ilość

osób

Mała (<20 m)

Nurek asekuracyjny, gotowy do
zejścia pod powierzchnię
wody w czasie nie dłuższym niż
2 minuty

Kierownik, nurek,
nurek asekurujący

Średnia (20-50m)

Nurek asekuracyjny, gotowy do
zejścia pod powierzchnię
wody w czasie nie dłuższym niż
2 minuty

Kierownik, nurek,
nurek asekurujący,
operator obsługujący komorę
dekompresyjną

Duża (>50m)

Nurek asekuracyjny schodzi
pod powierzchnię wody
zachowując kontakt wzrokowy

Kierownik, lekarz, nurek,
nurek asekuracyjny, dodatkowy
nurek asekuracyjny, operator
dzwonu nurkowego, operator
komory dekompresyjnej,
operator urządzenia
doprowadzającego czynnik
oddechowy

Dla

zminimalizowania

ilości

wypadków

przeprowadza się szczegółowe badania lekarskie
dla kandydatów na nurka, obejmujące następujące
elementy:

1.

ogólne badanie lekarskie;

2.

badanie radiologiczne płuc;

3.

badanie czynnościowe układu oddechowego (spirometria i maksymalne zużycie tlenu);

4.

elektrograficzna próba wysiłkowa (w 12 odprowadzeniach) spoczynkową, a u osób po 45 roku życia —

wysiłkową;

5.

badanie laryngologiczne wraz z badaniem audiometrycznym;

6.

badanie EEG ze stymulacją wzrokową i hyperwentylacją;

7.

morfologiczne i biochemiczne badanie krwi z uwzględnieniem poziomu glukozy, mocznika, kreatyniny,

cholesterolu, trójglicerydów i albumin;

8.

badanie ogólne moczu;

9.

badanie radiologiczne kości długich i dużych stawów (barkowych, biodrowych i kolanowych);

10.

test ciśnieniowy;

11.

konsultacje lekarzy specjalistów i badania pomocnicze, niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia.

Ze względu na obciążenie organizmu nurka

podczas prac nurkowych należy przestrzegać

następujących czasów na odpoczynek po

wykonaniu nurkowania

1.

Przez dwie godziny po dekompresji obowiązuje zakaz aktywności fizycznej, a w szczególności

biegania

i wspinania oraz wszelkich ekstremalnych wysiłków.

2.

Tabele dekompresyjne wyznaczają obowiązkową przerwę pomiędzy nurkowaniami trwającą co

najmniej 12 godzin.

3.

Przerwa ta obowiązuje przed wykonaniem kolejnego nurkowania z użyciem powietrza i nitroksu.

Jedynym wyjątkiem od tej zasady są nurkowania powtórzeniowe z użyciem powietrza. Dopiero po

ukończeniu tej przerwy na powierzchni nurek jest wolny od wszystkich obciążeń od ostatniego

nurkowania i może odbyć kolejne zanurzenie.

4.

Objawy choroby dekompresyjnej pojawiają się zwykle do 30 minut po nurkowaniu, jednak mogą

wystąpić nawet do wielu godzin później. Dlatego też komora dekompresyjna musi być dostępna dla

nurka w czasie co najmniej 12 godzin po zakończeniu jego dekompresji.

Przed rozpoczęciem prac

podwodnych…

Przed rozpoczęciem prac podwodnych przez strażaków PSP należy wykonać kilka czynności

sprawdzających mających na celu sprawdzenie całego sprzętu oraz dyspozycji psychofizycznej

nurka przed przystąpieniem do pracy w trudnych warunkach.

Czynności te to:

1.

Samodzielne ubieranie się, kompletowanie swojego sprzętu oraz odkręcanie butli z czynnikiem

oddechowym;

2.

Przed wejściem do wody sprawdzenie poprawności skompletowania sprzętu oraz jego prawidłowego

podłączenia przez kierownika prac nurkowych;

3.

Przed zejściem na zamierzoną głębokość wykonuje się zanurzenie kontrolne (do głębokości 3 m) w

celu sprawdzenia poprawności działania sprzętu pod wodą, w warunkach podwyższonego ciśnienia;

4.

Ustalenie kryteriów kiedy bezwzględnie należy skończyć nurkowanie (np. kończące się powietrze –

50 atm, zmęczenie, nagłe zmiana warunków atmosferycznych) oraz sygnałów w przypadku

uszkodzenia łączności głosowej.

Przywołane akty prawne

1.

Ustawa kodeks pracy z dnia 26.06.1974 r. (Dz. U. z 1974 r. nr 24 poz. 141 z pózn.zm.)

2.

Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz.U. z 2003 r. Nr 199,

poz. 1936)

3.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2008 r. w sprawie

szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej

(Dz.U. 2008 nr 180 poz. 1115)

4.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 maja 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny

pracy przy wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. z dnia 24 maja 2004 r.)

5.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wykonywania prac

podwodnych

w jednostkach organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw

wewnętrznych z dnia 25 maja 2004 r. (Dz.U. Nr 138, poz. 1468)

6.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 września 2007 r. w sprawie warunków zdrowotnych

wykonywania prac podwodnych (Dz.U. 2007 nr 199 poz. 1440)