Nauka o karze - dr Paśkiewicz

1. KARY

Kara kryminalna

1. To najostrzejsza forma sankcji za naruszenie dóbr chronionych przez prawo, ograniczająca lub wyłączająca dobra osobiste skazanego,

2. kara wymierzana w imieniu państwa, przez niezawisłe sądy, orzekanie kar nie przez sądy nie jest wymiarem sprawiedliwości, posiada też inne cechy odróżniające od innych kar, np. porządkowych,

3. opiera się na odpowiedzialności osobistej, nie można odbyć kary za skazanego,

4. istotą kary jest jej dolegliwość stworzona sprawcy w reakcji za czyn przestępczy.

Funkcje kary - faktyczne skutki wywołane przez kary. Wyróżnia się:

1. Funkcje rzeczywiste - faktyczne następstwa kary,

2. Funkcje postulatywne - zamierzone następstwa kary,

Cele karne - pożądane stany, które zamierza się osiągnąć przez wymierzenie kary. Cele:

1. Sprawiedliwościowy, oznacza współmierność, proporcjonalność kary do ciężaru przestępstwa, ale nie odwet,

2. Prewencja indywidualna - oddziaływanie kary, na indywidualnie oznaczonego sprawcę, powinna wychowywać i zapobiegać,

3. Prewencja ogólna - zapobiegawcze odzdziaływanie na społeczeństwo,

4. Naprawienie szkody.

Rodzaje kar

1. Grzywna.

2. Ograniczenie wolności,

3. Pozbawienie wolności,

4. 25 lat pozbawienia wolności,

5. Dożywotnie pozbawienie wolności.

1. Grzywna.

Powinna być stosowana do drobnej i średniej przestępczości.

Rodzaje grzywien:

Może być orzeczona obligatoryjnie lub fakultatywnie jako:

1. Samoistna.

1. Jeżeli przepis tak stanowi bezpośrednio w przepisie -

2. Przy nadzwyczajnym złagodzeniu

3. zamiana rodzaju kary na łagodniejszy (zagrożenie karą pozbawienia wolności nie przekracza 5 lat sąd może zamiennie zastosować grzywnę, albo ograniczenie wolności, sczególnie jeśli orzeka jednocześnie środek karny, a grzywna spełni cele kary

2. Kumultatywna - o bok kary pozbawienia wolności - fakultatywna - (za wyjątkiem 25 lat i dożywocia), gdy sprawca dopuścił się przestepstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie, innej os. fizycznej lub prawnej, albo jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej lub grupy osób prowadzących zorganizowaną działalność przestępczą, lub na rzecz w/w podmiotów.

3. Przy zawieszeniu kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności - fakultatywna jeżeli nie jest możliwe jej wymierzenie na innej podstawie, w razie zarządzenia wykonania kar zawieszonych, karę skraca się o zapłaconą grzywnę stosując przelicznik.

Zakres i sposób orzekania grzywien:

Jest orzekana w stawkach dziennych w 2 etapach:

1. Orzeka się ilość stawek dziennych,

2. Orzeka się wysokość stawki dziennej.

1. ustalając liczbę stawek dziennych bierze się pod uwagę stopień szkodliwości społecznej,

2. ilość stawek dziennych od 10 - 360, 540 - nadzyczajnie zaostrzając, lub kumulując (kary łącznej), 2000 stawek wyjątkowo w przypadku prania brudnych pieniedzy,

3. nie orzeka się jeżeli dochody, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe sprawcy uzasadniają przekonanie, że grzywna nie będzie uiszczona lub ściągnięta w drodze egzekucji,

4. 2 stawki dzienne = 1 dzień pozbawienia wolności lub 2 dniom ograniczenia, maksymalnie można więc orzec zastępczo pozbawienie wolności w wymiarze 270 dni,

5. można warunkowo zawiesić grzywnę ale tylko orzeczoną jako samoistna,

6. wysokość stawki dziennej 10-2000 zł,

7. określając wysokość bierze się pod uwagę:

• dochody sprawcy,

• warunki osobiste,

• rodzinne stosunki majątkowe,

• faktyczne możliwości zarobkowe (sprawca może zrezygnować z pracy),

w czasie wyrokowania przez sąd I instancji.

1. Kara ograniczenia wolności.

Powinna zastępować krótkotrwałe pozbawienie wolności. Zapobiega się wtedy demoralizującego wpływu współwięźniów, odseparowania od rodziny, utraty pracy. Stanowi alternatywę dla kary grzywny. Powinna być orzekana wobec sprawców, którzy nie mogą uiścić grzywny oraz gdy grzywna jest niecelowa a nie trzeba orzekać pozbawienia wolności. Wystepuje zawsze zamiennie z sankcją kary grzywny.

1. Trwa od 1 - 12 miesięcy, wymierzana jest w miesiącach, nadzwyczajne zaostrzenie do 18 miesiecy.

2. Nie może być orzeczona obok grzywny, chyba że przy warunkowym zawieszeniu.

3. Polega na ograniczeniu wolności przez:

obligatoryjnie:

1. zakaz zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu,

2. obowiązek wykonywania określonej pracy, w formie:

1. nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne, we wskazanym przez sąd zakładzie, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji charytatywnej lub działającej na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze 20-40 godzin miesięcznie, wyboru miejsca pracy dokonuje się po wysłuchaniu skazanego,

2. potrącenie 10 - 25 % wynagrodzenia za pracę na rzecz skarbu państwa lub cel społeczny wskazany przez sąd. Skazany nie może rozwiązać stosunku pracy bez zgody sądu.

3. obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu wykonywania orzeczonej kary

fakultatywnie:

1. oddanie pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, albo podmiotu do którego obowiązków należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym,

2. przeproszenie pokrzywdzonego,

3. łożenie na utrzymanie innej osoby,

4. nienadużywanie alkoholu lub używania innych środków odurzających,

5. naprawienie szkody w całości lub części,

6. świadczenie pieniężne.

1. Kara pozbawienia wolności.

Jest to tzw. terminowa kara pozbawienia wolności. Nie należy jej mylić z karą 25 lat pozbawienia wolności i dożywotniego pozbawienia wolności. Jest karą in ultima ratio wobec kar wolnościowych.

1. Wymierzana jest w miesiącach i latach (na gruncie kodeksu wykroczeń w dniach).

2. Jest orzekana na okres od 1 miesiąca do 15 lat.

3. Wystepuje alternatywnie z karą grzywny oraz ograniczenia wolności lub występuje sama lub alternatywnie z karą 25 lat lub dożywocia.

4. Może być warunkowo zawieszana i podlega przedterminowemu zwolnieniu.

5. Nadzwyczajne zaostrzenie nie może przekroczyć 15 lat.

6. Na poczet tej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności, jest jednolita.

Nadzwyczajne złagodzenie dożywocia nie może być niższe niż 25 lat a 25 nie niższe niż 15 lat.

4. Kara 25 lat pozbawienia wolności.

1. Jest karą specyficzną, bezwzględnie oznaczoną, ma ściśle oznaczone granice.

2. Przewidziana jest za najcięższe zbrodnie.

3. Ma głównie charakter zabezpieczający (przepustka możliwa dopiero po 5 latach).

4. Stosowana, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad łagodzącymi, gdy kara terminowa nie spełni swoich funkcji prewencyjnych.

5. Przedterminowe zwolnienie jest możliwe po 15 latach kary,

6. Niemożliwe jest orzekanie w przedziale 16-24 lat,

7. Występuje zawsze zamiennie z karą 5-15 i 10-15, w sankcji alternatywnej, złożonej.

5. Dożywotnie pozbawienie wolności.

1. Ma charakter eliminacyjny, pełni głównie funkcję ochronną dla społeczeństwa.

2. Przewidziana za 8 najcięższych przestępstw, gdy nie ma okoliczności łagodzących a rokowania na reoscjalizację są złe i gdy tylko ta kara może zabezpieczyć społeczeństwo przed przyszłą agresją sprawcy. Trzeba zbadać całokształt okoliczności sprawy, oceny oskarżonego, nasilenia „woli przestępnej” i czy zachodzą okoliczności łagodzące.

3. Występuje zawsze alternatywnie z karą 25 lat i 10-15 lat.

4. Nie można jej orzekać wobec sprawców, którzy nie ukończyli 18 lat.

5. Przedterminowe zwolnienie możliwe po odbyciu 25 lat (względy humanitarne i utylitarne - utrzymanie dyscypliny w zakładzie karnym).

2. ŚRODKI KARNE

Rodzaje środków karnych.

1. Pozbawienie praw publicznych.

2. Zakaz obejmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

3. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,

4. Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

5. Zakaz prowadzenia pojazdów,

6. Przepadek przedmiotów,

7. Obowiązek naprawienia szkody

8. Nawiązka,

9. Świadczenie pieniężne,

10. Podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Podział środków karnych.

1. Wymierne w czasie.

Są orzekane na okres od 1-10 lat., obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia. Okres na który orzeczono środek karny nie biegnie w czasie pozbawienia wolności, chociażby za inne przestepstwo. W przypadku zakazu prowadzenie pojazdów okres biegnie od dnia zwrotu dokumentu uprawniającego.

2. Jednorazowe.

Podział ze względu na cel.

1. represyjne, np. pozbawienie praw, zakaz wykonywania zawodu

2. prewencyjne np. zakaz prowadzenia pojazdu podanie wyroku do publ. wiadomości

3. kompensacyjne np. naprawienie szkody, nawiązka, świadczenie pieniężne

Cechy środków karnych.

1. Środki karne nie są jednolite pod względem charakteru i sposobu wymierzania. Wspólną cechą jest określony ładunek dolegliwości.

2. Posiadają z reguły charakter fakultatywny ale są też obligatoryjne.

3. Mogą wystepować także jako środki probacyjne lub zabezpieczające.

1. Pozbawienie praw publicznych.

Jest orzekane fakultatywnie i terminowo ma charakter represyjny, na okres od 1 roku do 10 lat.

Przesłanki zastosowania:

Skazanie na pozbawienie wolności powyżej 3 lat, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie

,

Skutki pozbawienia praw publicznych:

Polityczne, obywatelskie i honorowe

1. Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego do organów władzy publicznej, samorządu terytorialnego, samorządów zawodowych i gospodarczych, (nie obejmuje samego członkowstwa w izbach zawodowych czy samorządowych),

2. Utrata prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości,

3. Utrata prawa do pełnienia funkcji w organach instytucji państwowych, samorządu terytorialnego i zawodowego,

4. Utrata tytułów honorowych, orderów, odznaczeń nadawanych przez instytucje i władze państwowe oraz możliwości ich uzyskania w okresie orzeczenia środka, (nie obejmuje tytułów potwierdzających kwalifikacje, naukowych,

5. Powrót do stopnia szeregowego,

6. Uniemożliwie nie wyboru na stanowisko Prezydenta RP, Członka KRS, Sędziego Trybunału Stanu.

Upływ kary nie powoduje przywrócenia utraconych praw i odznaczeń, a jedynie mozliwość ich ponownego uzyskania.

2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Jest orzekane fakultatywnie na okres do 10 lat, pełni funkcję prewencyjną, chroniącą społeczeństwo.

Przesłanki orzeczenia zakazu:

1. sprawca w popełnieniu przestępstwa umyślnie nadużył zajmowanego stanowiska lub wykonywanego zawodu

2. sprawca okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem

3. sprawca popełnił przestępstwo w związku z prowadzoną działalnośćią gospodarczą, gdy dalsze prowadzenie zagraża istotnym dobrom prawnym (również nieumyślnie)

Pod pojeciem stanowiska należy rozumieć pozycję w hierarhii słuzbowej, godności, posadę, funkcję, które wiążą się z określonym zakresem obowiązków i odpowiedzilnością,

Zawód oznacza zajęcie zarobkowe wymagające określonych wiadomości i umiejętności, najczęściej potwierdzonych urzedowo.

3. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi.

Posiada charakter prewencyjny. Orzekane fakultatywnie, terminowo na okres 1 - 15 lat, w razie ponownego skazania - obligatoryjnie na zawsze

Przesłanki:

Popełnienie przestepstwa przeciwko obyczajności lub wolności seksualnej na szkodę małoletniego.

4. Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu.

Orzekany fakultatywnie lub obligatoryjnie, na raz lub osobno, na okres 1-15 lat lub dożywotnio, ma charakter prewencyjny.

Przesłanki:

Fakultatywnie (na okres 1-15 lat lub dożywotnio):

1. Skazanie za przestepstwo przeciwko obyczajności lub wolności seksualnej na szkodę małoletniego (w wypadku kary łącznej wystarczy jedno z przestępstw). Małoletni musi być osobą bezpośrednio pokrzywdzoną (np. gwałt na matce małoletniego w jego obecności).

2. Skazanie za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy (nie tylko tych, w których opisie znamion jest przemoc ale wszystkich przestępstw, w których została użyta, w tym przemocy na szkodę osoby najbliższej)

Na okres 1-15 lat lub dożywotnio

Może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się na policję lub innego organu.

Obligatoryjnie (na okres 1-15 lat lub dożywotnio)

1. W razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszania jej wykonania (bezwzględną), za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego

1. Na okres od 1 roku do 15 lat

2. W razie ponownego skazania w ww warunkach dożywotnio.

5. Zakaz prowadzenia pojazdów.

Orzekany na okres 1-10 lat, fakultatywnie lub obligatoryjnie, ma charakter prewencyjny.

Przesłanki:

fakultatywnie terminowo

W razie popełnienia przestepstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, z którego okoliczności wynika, że prowadzenie przez sprawcę pojzdu zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

obligatoryjnie terminowo

w razie popełnienia przestepstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, lub gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia będącego katastrofą w komunikacji, niebezpieczeństwem katastrofy lub wypadkiem komunikacyjnym.

fakultatywnie na zawsze

w razie spowodowania zdarzenia będącego katastrofą w komunikacji, niebezpieczeństwem katastrofy lub wypadkiem komunikacyjnym przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, nastepstwem którego jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby

obligatoryjnie na zawsze

w razie ponownego skazania osoby w warunkach określonych powyżej

1. Sąd musi określić konkretny rodzaj pojazdu, nie ma znaczenia czy sprawca posiada uprawnienia.

2. Stan nietrzeźwości wynosi 0,5 lub 0,25 mg/dm3, może być ustalony również na podstawie zeznań świadków.

3. Zakaz dotyczy tylko sprawcy zdarzenia, nie obejmuje podżegaczy i pomocników.

4. Niestosowanie się do zakazu jest występkiem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 3.

6. Przepadek przedmiotów (i korzyści majątkowych).

Jest środkiem karnym nieterminowym, jednorazowym. Może być stosowany kumultatywnie albo samoistnie,

Ma charakter prewencyjny przez uczynienie przestepstwa nieopłacalnym oraz represyjny przez dolegliwość materialną dla sprawcy.

Przepadek dotyczący przedmiotów:

1. Pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (producta sceleris): (tzw. owoce przestepstwa) np. zabrane podczas włamania (już nie kupione za pieniądze uzyskane spieniężenia przedmiotów bo trzeba wykazać związek), chyba że podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi. Obligatoryjny.

2. Służących popełnieniu przestępstwa (instrumenta sceleris) - chodzi o narzędzia, czyli przedmioty specjalnie wytworzone lub przysposobione do popełniania przestepstw. Nie ma znaczenia w jaki sposób wszedł w ich posiadanie. „Służących” wskazuje na przestępstwo umyślne. W razie znacznych dysproporcji pomiędzy wartością przedmiotu a wagą popełnionego przestepstwa sąd może zamiennie orzec nawiązkę na rzecz skarbu państwa. Obligatoryjny tylko w przypadkach wskazanych w ustawie.

3. Których wytwarzanie, obrót i przewóz jest zabronione przez prawo. - np. broń, narkotyki. Nie muszą być wytworzone przez człowieka. Przepadek jest obligatoryjny w przypadkach wskazanych w przepisie szczególnym, np. niedozwolony wyrób spirytusu.

• Nie jest określone co może być przedmiotem przepadku. W razie niemożności orzeczenia przepadku przedmiotów okr. w 1, 2 sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów.

• W przypadkach w których przemioty określone w pkt 2 i 3 nie stanowią własności sprawcy to ich przepadek orzeka się tylko w sytuacji wskazanej w ustawie.

• W sytuacji współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy.

• Przepadek przedmiotów nie stanowiących własności sprawcy posiada charakter zabezpieczający, będący dodatkowym środkiem karnym powodując zobowiązanie sprawcy w stosunku do niewinnego właściciela.

Przepadek korzyści majątkowych.

1. Dotyczy korzyści lub ich równowartości pochodzących chociażby pośrednio z popełnienia przestepstwa, bez względu na to w jaki sposób sprawca wszedł w ich posiadanie, chyba, że sprawca przedstawi dowód na inne pochodzenie korzyści. Domniemywa się, że w razie skazania za przestępstwo z którego sprawca uzyskał znaczną korzyść majątkową (powyżej 200 krotności najn. wynagrodzenia) mienie objęte w chwili lub po popełnieniu czynu jest korzyścią z popełnienia przestępstwa.

2. Może być orzeczony wobec sprawcy, który z popełniania przestepstw uczynił sobie stałe źródło dochodu, lub działał w zorganizowanej grupie lub w związku mającym na celu popełnianie przestępstw. Ma to znaczenie w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej.

3. Dotyczy również korzyści przeniesionych na osoby trzecie pod jakimkolwiek tytułem, chyba że wykażą one dowód na zgodne z prawem ich posiadanie.

4. Nie orzeka się jeżeli podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

5. W razie współwłasności orzeka się przepadek udziału.

6. Jest obligatoryjny.

Zwrot korzyści majątkowych - quasi środek karny.

W razie skazania za przestepstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej, jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej popełnione przez sprawcę działającego w ich imieniu lub interesie sąd zobowiązuje te osoby do zwrotu korzyści w całości lub części na rzecz skarbu państwa. Stosuje się np. przy oszustwie podatkowym. Podmioty te mają prawo uczestniczyć w postępowaniu na prawach strony.

7. Obowiązek naprawienia szkody.

Ma charakter kompensacyjny (ustawodawcza wychodzi z założenia, że naprawienie szkody jest często ważniejsze dla pokrzywdzonego niż ukaranie sprawcy).

1. Obowiązek orzeczenia naprawienia szkody jest obligatoryjny jeżeli poszkodowany (lub inna osoba uprawniona) złoży wniosek, a sprawca został skazany za przestepstwa:

1. spowodowania śmierci, ciężkiego usczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządów ciała lub rozstroju zdrowia,

2. środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu, prawom osób wykonujących pracę zarobkową

2. Poszkodowany nie musi wytaczać powództwa cywilnego, sąd w razie uznania winy nie może odmówić orzeczenia obowiązku naprawienia szkody. Sąd musi przeprowadzić dowód na rozprawie karnej także gdy istnieją wątpliwości co do rozmiaru szkody,

3. Dopuszczalny jest inny sposób naprawienia szkody niż odszkodowanie,

4. Może dotyczyć całości lub części szkody,

5. Nie stosuje się przepisów o przedawnieniu,

6. W celu zadościuczynienia sąd może orzec nawiązkę, w przypadku: ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała, rozstroju zdrowia lub doznanej krzywdy (moralnej).

7. Nie zamyka drogi dalszego procesu cywilnego.

8. Występuje także jako środek probacyjny - orzekany z urzędu.

9. Orzekany samoistnie, tylko gdy spełni wszystkie cele kary.

10. Roszczenia majątkowe nie mogą być dwutorowe - cywilne i karne.

8. Nawiązka.

Polega na obowiązku zapłacenia określonej kwoty pieniężnej na rzecz pokrzywdzonego lub inny wskazany cel. Posiada charakter podwójny - karno odszkodowawczy. wysokość nawiązki nie może przekraczać 100 tys. złotych (od 1 zł).

Przesłanki:

Fakultatywna:

1. za umyślne przestepstwo przeciwko życiu, zdrowiu, lub inne umyślne przestępstwo, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia. Orzeka się wtedy nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z ochroną zdrowia.

2. Za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku

3. Zamiast obowiązku naprawnienia szkody, za wnioskiem o naprawienie szkody (trudności w ustaleniu rozmiaru)

4. Za pomówienie lub zniewagę na rzecz PCK lub innej instytucji wskazanej przez pokrzywdzonego

Obligatoryjna:

1. W razie skazania sprawcy wypadku drogowego, jeżeli był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia - na rzecz organizacji społecznej, do której statutowych zadań należy świadczenie pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych.

2. W razie skazania za przestępstwo wyrębu drzewa albo za kradzież leśną - na rzecz pokrzywdzonego w wysokości podwójnej wartości drzewa.

3. W razie gdyby orzeczenie przepadku przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu - na rzecz Skarbu Państwa zamiast przepadku.

1. Jeżeli przestępstwa dopuściło się kilka osób, nawiązkę orzeka sie od każdej z nich w pełnej wysokości.

2. Orzeczenie nawiązki nie zamyka drogi procesu cywilnego.

3. Jeśli nawiązka dotyczy naprawienia szkody jej wysokość zależy od rozmiaru szkody, utraconych korzyści i możliwości finansowych sprawcy.

9. Świadczenie pieniężne.

Ma zawsze charakter fakultatywny, orzekany jednorazowo do wysokości 20 lub 60 tysięcy, na cel społeczny (stowarzyszenie, instytucję, organizację o zasięgu ogólnokrajowym) związny bezpośrednio z ochroną naruszonego dobra Pełni funkcję związaną z kształtowaniem świadomości prawnej. Nie jest odszkodowaniem i nie zastępuje go. Jest zewnętrznym objawem tego, że sprawca popełnia czyn zabroniony, który powinien się spotkać choćby z łagodną karą.

Przesłanki:

1) Może być orzeczone zawsze w sytuacji odstąpienia od wymierzenia kary a także w innych przypadkach przewidzianych w ustawie.

4) Może być też przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary jeżeli czyn jest alternatywnie zagrożony pozbawianiem, ograniczeniem wolności lub grzywną.

3) W razie skazania za przestępstwo prowadzenia w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, powietrznym, wodnym albo prowadzenia na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania innego pojazdu - tu może być wyższe niż 20 tys. złotych ale nie może przekroczyć 60 tys. złotych.

10. Publikacja wyroku.

Jest zawsze fakultatywny. Zgodnie z zasadą jawości rozpraw, sąd podaje wyrok do publicznej wiadomości. Ma to na celu zwiększenie społecznego oddziaływania kary. W sytuacjach przestępstwa zniesławienia lub oszczerstwa naruszony jest interes pokrzywdzonego. Sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w sposób przez siebie określony, gdy uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania (np. jazda w stanie nietrzeźwości). Publikacja nie może naruszyć interesu pokrzywdzonego.

3. ZASADY WYMIARU KARY

Ustawowy wymiar kary - określa granice kary zakreślane przez ustawę za dane przestepstwo dla danego sprawcy. Zagrożenie kary modyfikują jednak różne normy zawarte w przepisach części ogólnej KK.

Sędziowski wymiar kary - polega na określeniu wymiaru kary zasadniczej, kar dodatkowych lub innego środka karnego wobec sprawcy, którego wina została udowodniona. Kształtuje go sędzia w granicach sędziowskiej swobody orzekania. Sposób ukształtowania ustawowego wymiaru kary przez sędziego określają zasady - idee wpływające na system karny, posiadające znaczenie normatywne. Regulują one rozstrzyganie kwestii związanych ze stosowaniem przepisów o orzekaniu kar i środków karnych. Wątpliwości należy rozstrzygać zgodnie z tymi zasadami.

1. Zasady sędziowskiego wymiaru kary.

1. Względna swoboda sądu przy wymiarze kary

2. Humanitaryzmu

3. Indywidualizacji kar i środków karnych

4. Oznaczoności kary

5. Zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet kary

6. Preferencji kar i środków nie izolujących.

1. Względna swoboda sądu przy wymiarze kary.

1. Sąd orzeka karę według swojego uznania, uznanie nie oznacza jednak dowolności sądu w wymierzaniu kary, granice określa ustawa,

2. Nikt nie ma wpływu na decyzję sędziego - niezawisłość sędziowska,

3. Sąd ograniczony jest jednak okolicznościami, które musi uwzględnić, szczególnie:

1. motywacja i sposób zachowania sprawcy,

2. popełnienie przestepstwa wspólnie z nieletnim,

3. rodzaj i stopień naruszenia obowiązków,

4. rodzaj i rozmiar ujemnych następstw,

5. właściwości i warunki osobiste sprawcy,

6. sposób życia sprawcy przed popełnieniem przestepstwa i zachowanie się po nim (zwłaszcza dążenie do naprawienia szkody, zadościuczynienia),

7. zachowanie się pokrzywdzonego

1. Humanitaryzmu.

1. Sąd przy wymiarze kary i innych środków powinien w szczególności szanować godność osoby karanej.

2. Sąd, ustawodawca i organy stosujące prawo powinny tak kształtować i stosować prawo aby ograniczały (minimalizowały) one wynikające z tego dolegliwości, zgodnie z zasadami demokratycznego państwa. Jest to jedna z naczelnych norm prawa karnego.

1. Indywidualizacji kar i środków karnych.

1. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. Odnosi się to zarówno do okoliczności łagodzących jak i obciążających. (nie dotyczy współsprawcy wiedzącego o okoliczności obciążającej stanowiącej znamię).

2. Oznacza ona też konieczność uwzględnienia cech osobowości konkretnego sprawcy, sposobu jego działania, motywów itp.

3. Wymierzenie kary zindywidualizowanej odpowiada zasadzie równości wobec prawa oraz zasadzie sprawiedliwości kary.

4. Naruszenie tej zasady może spowodować orzeczenie o zmianie kary. Zmiana może nastąapić na korzyść sprawcy, nawet jeśli nie zaskarżył wyroku.

1. Oznaczoności kary.

Kara musi być dokładnie oznaczona co do rodzaju i wymiaru. Nie można precyzować kary po jej orzeczeniu (np. w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności).

2. Zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonych kar.

Na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności (np. zatrzymania przez policję, obserwacji w zakładzie psychiatrycznym. Okres ten zaokrągla się do pełnego dnia, przy czym 1 dzień pozbawienia wolności = 2 dniom kary ograniczenia wolności = 2 dziennym stawkom grzywny.

3. Preferencja kar i środków nieizolujących.

KK wskazuje, że najpierw powinny być stosowane kary nieizolacyjne. Jeśli ustawa przewiduje możliwość wyboru kary to orzeka się karę pozbawienia wolności tylko wtedy gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. Jeśli zagrożenie karą nie przekracza 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny.

2. Dyrektywy wymiaru kary i środków karnych.

Są to bardziej szczegółowe, zawarte w ustawach wskazania, którymi sąd ma obowiązek kierować się przy wymierzaniu kar i środków karnych. Główną ich funkcją jest zapewnienie realizacji celów kary i środków karnych.

Rodzaje dyrektyw.

1. Ogólne - kształtują wymiar kary wobec ogółu sprawców,

2. Szczególne - dotyczą określonej kategorii sprawców lub poszczególnych kar, np. wobec nieletnich.

Sąd wymierza karę bacząc, by jej dolegliwość nie przekroczyła stopnia winy, uwzględniając stopień szkodliwości społecznej czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze ie wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Są to dyrektywy ogólne.

Wyróżnia się dyrektywy ogólne:

1. Stopnia winy

2. Stopnia szkodliwości społecznej

3. Prewencji indywidualnej - celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego

4. Prewencji ogólnej - potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa,

1. Stopnia winy sprawcy.

1. Wymierzając karę sąd zwraca uwagę aby nie przekroczyła stopnia winy.

2. Wina limituje karę, nie tylko legitymizuje odpowiedzialność karną,

3. Orzeczenie kary zarówno co do rozmiaru jak i wysokości przekraczającej stopień winy jest niedopuszczalne, choćby przemawiały za tym potrzeby prewencji szczególnej lub ogólnej (np. potrzeba odstraszenia innych).

Okoliczności wpływające na stopień winy to:

1. Możliwość rozpoznania znaczenia czynu,

2. Możliwość podjęcia prawidłowej decyzji woli,

3. Możliwość faktycznego kierowania swoim postępowaniem.

Winę zwiększają:

1. bezwzględność lub podstęp,

2. intensywna przemoc lub niebezpieczny przedmiot,

3. brutalność, okrucieństwo, zuchwałość,

4. działanie publiczne lub z nieletnim,

5. upór w realizacji przestępnego celu,

6. brak skrupułów moralnych (np. wobec starca, kaleki),

Winę zmniejszają:

1. ograniczona poczytalność,

2. zakłócenia czynności psychicznych, wpływajace na możliwość rozpoznania i pokierowania czynem,

3. działanie w warunkach zaskoczenia,

4. silne wzburzenie

5. niekiedy niedoświadczenie, negatywny wpływ środowiska, nieumyślność naruszenia reguł ostrożności

6. prowokacyjne zachowanie lub inne przyczynienie się pokrzywdzonego wywołujące silne wzburzenie, lub podobną emocję

7. zgoda pokrzywdzonego,

2. Stopnia społecznej szkodliwości.

1. SSS może wyznaczać i współdecydować o rozmiarze kary,

2. Ustala się w oparciu o kryteria przedmiotowo - podmiotowe:

1. rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2. rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody,

3. sposób i okoliczność popełnienia czynu,

4. wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,

5. postać zamiaru,

6. motywację,

7. rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia,

3. Prewencji indywidualnej - celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego

1. Nakazuje sądowi kierować się wyborem kary, która spełni cele zapobiegawcze i wychowawcze (w przypadku małoletniego przede wszystkim wychowawcze).

2. Cele mogą być realizowane przez odstraszenie (niekoniecznie wyższą karą ale np. uświadamiając nieopłacalność), uniemożliwiając (przez np. pozbawienie wolności), czy resocjalizując sprawcę.

3. Podstawowym kryterium w ramach prewencji indywidualnej jest osobowość sprawcy (ujęta w art. 53, motywacja i sposób zachowania),

4. Jednym z głównych celów prewencji indywidualnej jest uniemożliwienie popełniania przestępstw,

5. Sąd musi przedstawić prognozę kryminologiczną co do przyszłego zachowania sprawcy, reagowania na karę w jej trakcie i orzec karę zapewniającą prawdopodobieństwo osiągnięcia celu wychowawczego i zapobiegającą powrotowi do przestępstwa.

4. Prewencji ogólnej - kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa

1. Kierowana jest do społeczeństwa jako całości, a szczególnie do grup społecznych, które wymagają szczególnie takiego działania,

2. Celem jest wywołanie refleksji nad korzyścią z popełniania przestęstw a sumą ujemnych następstw, co ma spowodować przekonanie o niekorzystności dezyzji o popełnieniu przestępstwa.

3. Prewencja ogólna może być:

1. negatywna - ma na celu odstraszenie (uznana za sprzeczną z prawami człowieka i nieskuteczną, zakaz kierowania się nią)

2. pozytywna - ma na celu utwierdzenie postaw pozytywnych, przez:

• budowanie zaufania społeczeństwa do działalności wymiaru sprawiedliwości,

• kształtowanie świadomości zadośćuczynienia poczuciu sprawiedliwości,

• socjalno-pedagogiczny efekt internelizacji norm prawa karnego,

W prewencji ogólnej duże znaczenie ma wysoka wykrywalność przestepstw.

Dyrektywy szczególne.

Są rozwinięciem i uszczegółowieniem dyrektyw ogólnych. Zgodnie z nimi sąd wymierzając karę uwzględnia w szczególności:

1. motywację i sposób zachowania się sprawcy,

2. popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim,

3. rodzaj naruszonych przez sprawcę obowiązków,

4. rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa,

5. właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed i zachowanie się po popełnieniu przestepstwa, zwłaszcza staranie się o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości,

6. zachowanie się pokrzywdzonego,

7. Wymierzając karę sąd bierze pod uwagę wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi, osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

8. Wiek sprawcy.

• Okoliczności, które sąd bierze pod uwagę mogą dotyczyć podmiotowej i przedmiotowej charakterystyki przestepstwa oraz osoby sprawcy. Mają one charakter ocenny dlatego nie są określone w kodeksie jako łagodzące lub obciążajace (za wyjątkiem współdziałania z nieletnim).

• Wobec nieletnich i młodocianych sprawców przestępstw dyrektywą szczególna jest prymat wychowawczego oddziaływania kary. Wymaga to wnikliwego rozpoznania osobowości sprawcy rodzaju naruszonego dobra, okoliczności przestępstwa oraz wystawienia prognozy oddziaływania kary pod kątem wychowawczym.

• Znacznie lepsze rezultaty można osiągnąć przez wychowawcze oddziaływanie kary w warunkach wolności kontrolowanej (środki probacyjne).

3. Nadzwyczajne złagodzenie kary.

Polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy zagrożenia ustawowego, lub wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju.

1. Podstawowym kryterium jest to, czy wymierzona łagodniejsza kara lub środek karny spełni cele kary,

2. Generalnie ma charakter fakultatywny, ale przewidziane są 2 przypadki obligatoryjne.

3. Przewidziane jest przepisami części ogólnej i części szczególnej KK.

Przesłanki:

fakultatywnie:

1. W przypadkach przewidzianych w ustawie - w części ogólnej: przekroczenie kontratypów, błędy nieusprawiedliwione, ograniczenie poczytalności - dodatkowo w części szczególnej, np. dobrowolne sprostowanie fałszywych zeznań, czynny żal bezskuteczny, w przypadku przestępstwa prania brudnych pieniędzy jest fakultatywna

2. wobec nieletniego sprawcy przestępstwa, który odpowiada na podstawie przepisów kodeksu karnego, ze względów wychowawczych

3. wobec sprawcy młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze

4. jeżeli zachodzi inny szczególnie uzasadniony wypadek, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za dane przestępstawo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1. wobec sprawcy, który pojednał się z pokrzywdzonym, szkoda została naprawiona albo obaj uzgodnili sposób jej naprawienia

2. jeżeli przemawia za tym postawa sprawcy, zwłaszcza gdy czynił on starania o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie

3. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstawem

5. wobec sprawcy przestępstwa, który niezależnie od wyjaśnień w swojej sprawie, ujawnił przed organami ścigania i przedstawił istotne okoliczności, dotychczas nieznane organowi, innego przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności, z wnioskiem musi wystapić prokurator

obligatoryjnie:

1. wobec sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia - musi być minimum 3 sprawców występujących w dowolnej formie - sprawca musi wyjawić wszystkie informacje jakie posiada - informacje nie muszą być „nowe” dla organów ścigania, może to być przestępstwo umyślne lub nieumyślne, może również skorzystać z tej instytucji sprawca główny, korzysta z niej ten sprawca, który pierwszy ujawni okoliczności - mały świadek koronny

2. wobec nieletniego sprawcy czynu karalnego, który odpowiada na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, w chwili orzekania ukończył 18 lat, zaś stosowanie wobec niego środka poprawczego nie byłoby już celowe,

3. wobec nieletniego sprawcy czynu karalnego, który odpowiada na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, ukończył 18 lat przed rozpoczęciem wykonywania środka poprawczego, którego stosowanie nie byłoby już celowe

Zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary

1. jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia (w przypadku przestępstwa zabójstwa z art. 148 KK - które jest zaliczane do kategorii zbrodni - dolna granica ustawowego zagrożenia wynosi 8 lat pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary będzie wynosić 2 lata i 8 miesięcy), nie można złagodzić kary 15 lat pozbawiania wolności i dożywotniego pozbawienia wolności, ponieważ są bezwzględnie orzeczone

2. jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od 1 roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności (w przypadku przestępstwa polegającego na dokonaniu czynności seksualnej z osobą małoletnią poniżej 15 roku życia z art. 200 KK - które jest zaliczone do kategorii wyżej wskazanego występku - dolna granica ustawowego zagrożenia wynosi 1 rok pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary będzie wynosić 1 miesiąc, bądź też sąd będzie mógł orzec karę łagodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolności);

3. jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od 1 roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności (w przypadku przestępstwa przygotowania do fałszowania pieniędzy z art. 310 par. 4 KK - które jest zaliczone do kategorii wyżej wskazanego występku - dolna granica ustawowego zagrożenia jest niższa od roku pozbawienia wolności, zaś po nadzwyczajnym złagodzeniu kary, sąd będzie mógł orzec jedynie karę łagodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolności);

4. jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami: grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności, np. pomówienie nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego (obligatoryjnie) wymienionego w art. 39 pkt. 2-8: zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej; zakaz prowadzenia pojazdów; przepadek; obowiązek naprawienia szkody; nawiązka; świadczenie pieniężne; podanie wyroku do publicznej wiadomości; (wszystkie za wyjątkiem pozbawienia praw publicznych, które stosuje się tylko do zbrodni).

5. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary nadzwyczajnie złagodzonej, w wymiarze do lat 5 na okres maksymalnie aż do 10 lat. Jeżeli uzna że sprawca nie popełni ponownie przestepstwa (to jest niezwykle ważne).

4. Nadzwyczajne zaostrzenie kary.

1. Polega na wymierzeniu kary obligatoryjnie powyżej dolnego progu zagrożenia i fakultatywnie do wysokości górnego progu zagrożenia zwiększonego o połowę.

2. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.

3. Może mieć charakter fakultatywny lub obligatoryjny.

4. Przesłanki zawarte są w części ogólnej oraz szczególnej KK, obejmują różnego rodzaju okoliczności.

5. Kara zaostrzona nie może przekroczyć 18 mies. ogr. wolności, 540 stawek dziennych grzywny, 15 lat pozb. Wolności.

Przesłanki nadzwyczajnego obostrzenia:

1. sprawca przestępstwa popełnił przestępstwo w warunkach recydywy specjalnej (fakult. powyżej górnej zwieksz. o połowę) lub multirecydywy (obligatoryjnie powyżej dolnej fakultatywnie fakult. powyżej górnej zwieksz. o połowę) lub sprawca z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu,

3. sprawca popełnił przestępstwo działając w zorganizowanej grupie przestępczej albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw, ( obligatoryjnie powyżej dolnej)

4. sprawca popełnił przestepstwo o charakterze terrorystycznym ( obligatoryjnie powyżej dolnej fakultatywnie fakult. powyżej górnej zwieksz. o połowę),

5. Sprawca popełnił ciąg przestępstw

6. sprawca wypadku drogowego był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub uciekł z miejsca zdarzenia (ten ostatni wypadek jest przez niektórych autorów uważany nie za nadzwyczajne obostrzenie kary, ale wręcz za oddzielny (kwalifikowany) typ czynu zabronionego).

1. Recydywa

Ponowne lub wielokrotne popełnianie przestępstwa przez tego samego sprawcę. Od zbiegu przestępstw różni ją element skazania. Ustawa dzieli recydywę na ogólną i szczególną.

1. Ogólna - powrót do przestępstwa, nie jest regulolwana w kodeksie wprost - nie wywołuje bezpośrednio żadnych skutków, dotyczy ona przestępstw umyślnych, ma wpływ na wysokość kary orzeczonej wobec sprawcy jedynie w ramach sędziowskiego wymiaru kary,

2. Specjalna - dotyczy wyłącznie przestępstw umyślnych, określa czas w jakim nastepuje powrót do przestępstwa, kategorie przestępstw powtórnie popełnionych, (istotne jest że przestępca odbył pewien ułamek kary)

• podstawowa (jednokrotna, recydywa specjalna zwykła) - zachodzi gdy sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które już był skazany; uregulowana w art. 64 paragraf 1 k.k.; (również jeśli popełni przestępstwo podobne i umyślne w 5 letnim okresie po warunkowym zwolnieniu), zalicza się areszt, za odbytą nie uważa się kary darowanej na mocy amnestii lub aktu łaski, kara podlega zawieszeniu,

• wielokrotna (multirecydywa) - zachodzi gdy sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy prostej, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia; uregulowana w art. 64 paragraf 2. , kara nie podlega zawieszeniu

Sprawcy popełniający przestępstwo w warunkach recydywy specjalnej nie dotyczą przepisy o warunkowym umorzeniu, bo warunkiem jest niekaralność za przestępstwo umyślne.

Recydywa podstawowa - podlega warunkowemu zawieszeniu.

Recydywa wielokrotnie - nie podlega warunkowemu zawieszeniu, chyba że zachodzą szczególne okoliczności.

5. Odstąpienie od wymierzenia kary.

Polega na rezygnacji z wymierzenia kary zasadniczej i poprzestaniu na orzeczeniu środka karnego, albo na odstapieniu od ukarania w całości. Fakultatywnie.

Przesłanki:

1. Zagrożenie nie może przekroczyć 3 lat albo grzywny lub ograniczenia wolności, lub pozbawienia wolności i szkodliwość społeczna czynu nie jest znaczna,

2. KK pozwala orzec odstąpienie w zamian za czysty czynny żal współsprawcy, który wyjawi istotne informacje (okoliczności, inne osoby), zwłaszcza gdy jego rola była podrzędna albo ujawnionymi informacjami przyczynił się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.

3. Przewidziane jest w ustawie, np. w sytucjach usiłowania nieudolnego, nieskończonego pomocnistwa lub podżegania, przekroczenia obrony koniecznej i swk, sprostowania fałszywych zeznań,

4. Obligatoryjne w przypadku przekroczenia ok. albo swk na skutek silnego wzburzenia lub strachu

Skutki:

5. Stwierdza się winę sprawcy i wydaje wyrok skazujący,

6. Orzeka się jednocześnie środek karny, np. naprawienie szkody a cele karne zostają przez ten środek spełnione. Sąd może jednak odstąpić od wymierzenia środka karnego.

6. Zamiana kary na łgodniejszą.

1. Ma na celu zmniejszenie liczby spraw z zastosowaniem pozbawienia wolności.

2. Sąd może ją orzec w przypadku przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, jeśli równocześnie orzeka środek karny a cele kary zostaną przez ten środek spełnione,

3. Wykluczona jest wobec sprawców wystepków umyślnych skazanych uprzedmio na karę poznbawienia wolności do 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

4. ŚRODKI PROBACYJNE.

1. Warunkowe umorzenie postepowania karnego.

2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary.

3. Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonania reszty kary.

Środek probacyjny to instytucja prawa karnego materialnego i wykonawczego realizująca wychowawcze i szczególnoprewencyjne cele reakcji prawnokarnej sprawcy przestępstwa.

1. służy resocjalizacji uznanego winnym zarzucanego mu czynu zabronionego,

2. zazwyczaj stosowany wobec osób zagrożonych lub skazanych na karę pozbawienia wolności.

3. Instytucja ta daje szansę sprawcy na poprawę w warunkach wolnościowych, bez wykonywania kary w całości lub części albo uniknięcie kary w przypadku pozytywnego przebiegu próby, przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego.

4. Ogólnym warunkiem jego zastosowania wobec sprawcy jest pozytywna prognoza kryminologiczna przejawiająca się w założeniu, że dotychczasowa postawa skazanego oraz jego zachowanie po popełnieniu przestępstwa dają duże prawdopodobieństwo przestrzegania przez niego porządku prawnego w przyszłości.

5. Środek probacyjny stosowany jest przez okres próby, podczas którego zachowanie skazanego sprzeczne z nałożonymi na niego obowiązkami może skutkować wykonaniem orzeczonej wobec niego kary albo podjęciem warunkowo umorzonego postępowania.

1. Warunkowe umorzenie postępowania karnego.

Orzeka je sąd, wyrokiem na posiedzeniu. Skraca czas postępowania. Sąd jest uprawniony do umorzenia postepowania, nigdy zobowiązany.

Przesłanki:

1. wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, górne zagrożenie nie przekracza 3 lata (od miesiąca do lat 3), pozbawienia wolności,

Wyjątkiem jest przewidziany w par. 3 - górna granica wynosi 5 lat, pod warunkiem, że sprawca:

1. pojedna się ze sprawcą,

2. lub naprawi szkodę,

3. lub uzgodni sposób naprawienia szkody.

2. okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości, (jeżeli mimo nieprzyznawania się sprawcy nie ma wątpliwości, że popełnił on ten czyn to można takie umorzenie zastosować)

3. postawa sprawcy niekaranego za przestepstwo umyślne (recydywa ogólna), własciwości i warunki osobiste przemawiają za warunkowym umorzeniem (jaką osobą jest taki sprawca, wykształcenie, środowisko itd., dotychczasowy sposób życia (praca, nauka, popełnianie przestępstw np. nieumyslnych - również wykroczeń) przemawiają za tym, że pomimo umorzenia postepowania osoba będzie przestrzegać porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestepstwa

Okres zastosowania

1. Orzeka się je na okres próby od 1 roku do 2 lat.

2. Orzeczenie jest prawomocne, jeśli nie przysługuje już żaden środek zaskarżenia. Od uprawomocnienia biegnie okres próby.

3. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby

4. Nie stosuje się wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim

Obowiązki fakultatywne:

1. oddanie sprawcę pod dozór kuratora lub osoby zaufanej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym

2. informowanie sądu lub kuratora,

3. przeproszenie pokrzywdzonego,

4. łożenie na utrzymanie innej osoby,

5. powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków,

6. powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

7. świadczenie pieniężne,

8. zakaz prowadzenia pojazdów, w wymiarze maksymalnie do lat 2,

Obowiązki obligatoryjne:

Obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części.

Niewywiązanie się z obowiązków jest przestępstwem.

Fakultatywne podjęcie postepowania:

1. sprawca rażąco narusza porządek prawny w okresie próby, w szczególności popełnił inne niż określone powyżej przestepstwo (np. nieumyslne),

2. uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku,

3. nie wykonuje zawartej ugody,

4. jeżeli sprawca po wydaniu a przed uprawomocnieniem rażąco narusza porządek prawny.

Obligatoryjne podjęcie postępowania:

- jeżeli w okresie próby sprawca popełnił przestepstwo umyślne podobne do tego za które został skazany,

Jeżeli w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby nie ma podstaw do podjęcia postępowania to skazanie podlega zatarciu.

2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary.

Przesłanki zastosowania

1. Orzeczona kara pozbawienia wolności nie przekracza 2 lat, kara ograniczenia wolności lub grzywny orzeczone jako kara samoistna, można również zawiesić karę grzywny (orzeczonej jako samoistna) i ograniczenia wolności.

2. Jeżeli jest to wystarczające do osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

Okres próby

Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

1. od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności; nie można orzec wobec multirecydywisty,

2. od 1 roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności; Nie można orzec wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim.

3. od 3 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności wobec sprawcy młodocianego lub multirecydywisty. (multirecydywista, wyjątkowo)

Obowiązki obligatoryjne:

Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, a także wobec multirecydywisty i wobec popełnienia przestępstwa w związku z zaburzeniami seksualnymi.

Obowiązki fakultatywne:

1. Przy zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności - grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe.

2. Przy zawieszeniu wykonania kary ograniczenia wolności - grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych.

3. Dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Obowiązki ( fakultatywne)

1. informowane sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

2. przeproszenie pokrzywdzonego,

3. wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

4. powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

5. poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych (w tym wypadku wymagana jest zgoda skazanego),

6. powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

7. powstrzymywanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób,

8. opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

9. inne stosowne postępowanie w okresie próby, jeżeli może to zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa,

10. naprawienie szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek karny (w postaci obowiązku naprawienia szkody) albo do uiszczenia świadczenia pieniężnego na określony cel społeczny.

11. Dozór jest obowiązkowy w przypadku multirecydywisty, młodocianego i sprawcy popełniającego przestępstwo w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych

12. Wykonywanie pracy zarobkowej, nauki lub przyuczenia do zawodu.

13. Obowiązki mogą być zmieniane i dokładane nowe.

Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków sąd określa po wysłuchaniu skazanego.

Wykonanie kary - obligatoryjne

1. Jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

Wykonanie kary - fakultatywne

1. Jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo.

2. Jeżeli skazany uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

3. Jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełni przestępstwo.

Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby.

Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia próby. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody.

Jeżeli okres próby mija pomyślnie i zarzadzenie o wykonaniu kary nie zostało wydane to dane o karalności są usuwane w okresie 6 miesięcy od zakończenia próby.

3. Warunkowe przedterminowe zwolnienie z wykonania reszty kary.

Dotyczy wszystkich kar (także grzywny i ograniczenia wolności).

Skazanego na karę ograniczenia wolności sąd może zwolnić od wykonania reszty kary uznając ją za wykonaną. Przedterminowe zwolnienie z kary grzywny dotyczy grzywny zamienionej na zastępczą karę pozbawienia wolności.

Przesłanki zwolnienia skazanego na karę pozbawienia wolności

1. gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa,

2. po odbyciu co najmniej połowy kary, lecz nie wcześniej niż po 6 miesiącach.

3. W przypadku skazania w warunkach recydywy wymagany okres wydłuża się do 2/3 długości kary, a w razie multirecydywy do 3/4 długości kary. W obu ostatnich przypadkach zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po upływie roku od rozpoczęcia odbywania kary.

4. Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może uzyskać warunkowe przedterminowe zwolnienie po upływie 15 lat, a skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności po 25 latach.

5. W indywidualnych przypadkach sąd wydając wyrok skazujący może zaostrzyć powyższe wymagania czasowe

6. W razie udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia czas pozostałej do odbycia kary stanowi okres próby.

7. Ponadto możliwe jest warunkowe przedterminowe zwolnienie skazanego, który odbył co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności i przez 1 rok korzystał z przerwy w odbywaniu kary, zaś sama kara nie przekraczała 3 lat.

Zasady przebiegu

8. Okres próby trwa od 2 do 5 lat, w przypadku multirecydywisty minimum 3 lata, a dożywocia 10 lat, może być zmieniony w trakcie,

9. Warunkowe przedterminowe zwolnienie ulega odwołaniu, jeśli skazany w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został skazany na karę pozbawienia wolności. Możliwość taka istnieje również, jeśli skazany w inny sposób rażąco narusza porządek prawny. ponowne warunkowe zwolnienie nie może wtedy nastąpić przed upływem roku od powrotu do zakładu karnego, w przypadku dożywocia 5 lat.

10. Jeżeli w okresie próby nie było odwołania warunkowego zwolnienia to karę uważa się za odbyta z chwilą warunkowego zwolnienia. Środki karne są również uznane za wykonane.

11. Zatarcie skazania następuje od momentu wykonania kary lub przedawnienia jej wykonania, środki karne również mogą być uznane za wykonane, po upływie połowy okresu na który zostały orzeczone, nie stosuje tego się w prz. środków karnych:

1. zakaz zajmowania stanowisk, zawodów, działalności związanych z leczeniem małoletnich, opieką i edukacją ich,

2. obowiązek powstrzymania się od przebywania, kontaktowania się, opuszczania miejsca pobytu w sytuacji przest. z użyciem przemocy zwłaszacza wobec osoby najbliższej,

jw. za przestępstwo popelnienia na szkodę małoletniego,

obowiazek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach i miejscach może być uznany mimo wszystko za wykonany jeżeli zachowanie skazanego uzasadnia że nie popełni on ponownie przestępstwa przeciwko obyczajności i wolności seksualnej na szkode małoletniego a obowiązek był wykonywany minimum przez 10 lat - sąd obligatoryjnie musi zasięgnąć opinii biegłych.

Sąd może ustanowić dozór kuratora, osoby zaufanej lub instytucji…

Obowiązki (fakultatywnie):

14. informowane sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

15. przeproszenie pokrzywdzonego,

16. wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

17. powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

18. poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych (w tym wypadku wymagana jest zgoda skazanego),

19. powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

20. powstrzymywanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób,

21. opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

22. inne stosowne postępowanie w okresie próby, jeżeli może to zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa,

23. Wykonywanie pracy zarobkowej, nauki lub przyuczenia do zawodu.

24. Obowiązki mogą być zmieniane i dokładane nowe.

Wykonanie kary - obligatoryjne

2. Jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

Wykonanie kary - fakultatywne

4. Jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo.

5. Jeżeli skazany uchyla się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

V. ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE.

Środek zabezpieczający stosuje się zamiast kary wobec sprawcy czynu zabronionego, który nie podlega odpowiedzialności karnej z powodu niepoczytalności lub znikomej społecznej szkodliwości czynu, albo jeśli orzeczenie kary byłoby oczywiście niecelowe z uwagi na zaburzenia psychiczne, które wpłynęły na popełnienie przez niego przestępstwa. Celem środków zabezpieczających jest ochrona społeczeństwa przed zachowaniami osób, które w sposób niezawiniony zagrażają porządkowi prawnemu. Orzekając środek zabezpieczający sąd nie określa terminu jego obowiązywania. Środek podlega uchyleniu, jeśli tylko ustaje przyczyna jego stosowania. W skrajnych sytuacjach może więc być wykonywany do końca życia sprawcy.

Wyróżnia się następujące rodzaje środków zabezpieczających:

1. Środki o charakterze izolacyjno leczniczym.

1. umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym,

2. umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne,

3. umieszczenie w zakładzie zamkniętym lub skierowanie na leczenie ambulatoryjne po odbyciu kary,

4. umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,

5. skierowanie na leczenie ambulatoryjne lub na rehabilitację do odpowiedniej placówki połączone z oddaniem pod dozór kuratora.

Stosowane są w odniesieniu do dwóch kategorii sprawców:

1. Niepoczytalnych - oni nigdy nie trafią do zakładu karnego,

2. Poczytalnych, ale podczas czynu zachodzą elementy wpływające na ich poczytalność, wymierzany jest im wyrok. Są to wszystkie pozostałe kategorie sprawców, np. z zaburzeniami preferencji seksualnych

Sprawca niepoczytany

nie każdy sprawca niepoczytalny jest umieszczany w zakładzie zamkniętym, niepoczytalność ustalają biegli

przesłanki umieszczenia w zakładzie zamkniętym:

Ogólne

1. tylko wtedy jeśli jest to niezbedne aby zapobiec ponownemu popełnieniu czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, uzależnieniem (trzeba zbadać stopień upośledzenia, faktyczne uzależnienie),

Szczególne

2. sprawca niepoczytalny popełnił czyn o znacznej szkodliwości społecznej,

3. Zachodzi wysokie prawdopodobieństwo (praktycznie pewność) że sprawca popełni taki sam czyn ponownie (również oceniają biegli)

4. Można orec również zakaz zajmowania stanowiska…, zakaz prow. Działalności „z małoletnimi”, obow. powstrymania się od przebywania, obowiązek opuszczenia miejsca…, przepadek

• Sprawca nie jest winny, ale należy go leczyć i izolować od społeczeństwa.

• Czas przebywania zależy od wyników leczenia.

• Może być ponownie umieszczony w zakładzie jeśli w okresie 5 lat od popełnienia przestępstwa choroba się nasiliła i mimo że popełnia czyny niekoniecznie o znacznym stopniu szkodliwości społecznej to zachodzi obawa że będzie popełniał czyny o znacznym stopniu szkodliwości.

Inne kategorie sprawców

Sprawca może zostać umieszczony w zakładzie karnym, gdzie stosuje się środki lecznicze,

Przesłanki

1. sprawca musi być uznany za winnego chociaż posiada ograniczoną poczytalność, i skazany na karę pozbawienia wolności bezwzględną,

Skutki

1. szczególne środki lecznicze i rehabilitacyjne zawarte są w KKW

2. jeżeli wyniki leczenia/rehabilitacji przemawiają za tym, a orzeczona kara nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności, sąd może warunkowo zwolnić sprawcę na zwykłych zasadach warunkowego zwolnienia,

3. obowiązkowy jest dozór,

Sprawca przestępstwa seksualnego

Przestępstwo musi być popełnione w związku z zakłóceniem czynności psychicznych o podłożu seksualnym, generalnie chodzi tu o pedofilów, ale jest problem ze zdefiniowaniem tego pojęcia, trzeba powołać biegłych

Sąd skazuje na bezwzględna karę pozbawienia wolności, dopiero po odbyciu tej kary sprawca idzie (fakultatywnie) na leczenie do zakładu zamkniętego lub pozostaje na wolności ale musi się leczyć ambulatoryjnie. Zasadę wykonania tego środka sąd ustala w okresie do 6 miesięcy przed przewidywanym zwolnieniem lub wykonaniem kary.

Sprawca przestępstwa popełnionego w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innych środków odurzających

Przesłanki

1. musi być skazany na bezwzględną karę pozbawienia wolności,

2. musi zachodzić wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca popełni jakiekolwiek przestępstwo w związku ze swoim uzaleznieniem,

3. nie można orzec jeżeli orzeczona kara przekracza 2 lata pozbawienia wolności,

Skutki (fakultatywnie)

1. może być umieszczony w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,

2. czas leczenia w przedziale od 3 mies. do 2 lat, nie określa się z góry

3. w zależności od postępów leczenia sąd może skierować na leczenie w warunkach wolnościowych lub w zakładzie ambulatoryjnym lub zobowiązać go do leczenia rehabilitacyjnego wraz z obowiązkowym dozorem,

4. jeżeli w okresie 6 m do 8 lat uchyla się od leczenia, narusza regulamin placówki, porządek prawny, może zostać ponownie umieszczony w placówce zamkniętej a nawe zakładzie karnym

5. w zależn. Od wyników leczenia może zostać warunkowo zwolniony

1. Środki o charakterze administracyjnym.

Odnoszą się do 2 przypadków:

1. sprawcy niepoczytalnego (uposledzenie, choroba psychiczna, inne zakłócenia czynności psychicznych)

nie ma tu znaczenia stopień szkodliwości społecznej, sprawca tym samym nie jest niebezpieczny dla społeczeństwa, można orzec:

1. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2. zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,

3. obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

4. zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

5. zakaz prowadzenia pojazdów,

6. przepadek (narzędzia, przedmioty poch. z przestępstwa lub których wytwarzanie obrót, przewożenie jest zakazane)

Przesłanki (nie muszą być łącznie):

1. niepoczytalność w czasie czynu,

2. znikoma szkodliwośc społeczna,

3. orzeczono warunkowe umorzenie

4. okoliczność wyłączająca ukaraniw

1. możliwości orzeczenia tylko przepadku w ramach środka zabezpiecząjcego, w sytuacji gdy społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, kiedy warunkowo umorzono postępowanie albo jest okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy.

VI. PRZEDAWNIENIE

Wyróżnia się 3 rodzaje przedawnienia.

1. Karalności przestępstw.

2. Ścigania.

3. Wykonania kary

1. Przedawnienie karalności przestepstw.

1) Co do zasady przedawniają się wszystkie przestepstwa, nie przedawniają się:

1. zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości, przestępstwa wojenne,

2. umyślne zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, cięzki uszczerbek na zdrowiu, pozbawienie wolności ze szczególnym udręczeniem jeśli takie przestępstwa zostały popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku ze swoją funkcją.

3. Czas przedawnienia liczy się momentu wystąpienia skutku (w przypadku przestępstwa skutkowego) i wynosi:

zbrodnie:

1. 30 lat zbrodnia zabójstwa,

2. 20 lat pozostałe zbrodnie,

występki:

1. 15 lat jeżeli ustawowe zagrożenie pozbawieniem wolności przekracza 5 lat,

2. 10 lat jeżeli ustawowe zagrożenie pozbawieniem wolności przekracza 3 lata,

3. 5 lat pozostałe występki,

4. 1 rok od czasu dowiedzenia się o osobie sprawcy ale nie później niż 3 lata od popełnienia czynu w przypadku przestepstw ściganych z oskarżenia prywatnego,

2. Przedawnienie ścigania.

Polega na tym, że związane jest z przedawnieniem karalności, gdyż terminy te ulegają przedłużeniu o 5 lub 10 lat, jeżeli w okresie karalności zostało wszczęte postępowanie w sprawie, przeciwko osobie, w przypadku przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego do przedawnienia karalności dokłada się 5 lat, w przypadku zbrodni dodatkowo dodaje się jeszcze 10 lat.

10 lat - zbrodnie i występki zagrozone karą p.w. pow. 3 lat

5 lat - inne przestępstwa

Nie wlicza się okresu objecia immunitetem.

3. Przedawnienie wykonania kary.

1. Dotyczy wszystkich kar, ale nie wszystkich środków karnych - wyjątkiem jest podanie wyroku do publicznej wiadomości,

2. Wyrok musi być skazujący,

3. Pozbawienie wolności powyżej 5 lat lub surowsze (25 lat pozbawienia wolności lub dożywocie) - 30 lat,

4. Pozbawienie wolności poniżej 5 lat - 15 lat,

5. Ograniczenie wolności i kara grzywny - 10 lat,

4. Spoczywanie biegu przedawnienia.

Zachodzi w toku postępowania, przyczynami są choroba sprawcy, niemożność ujęcia, zawiesza się postępowanie karne i w takim przypadku przedawnienie nie biegnie.

VII. ZATARCIE SKAZANIA.

1) Z reguły następuje po 10 latach, może podlegać skróceniu na wniosek skazanego.

2) Kara pozbwaienia wolności - 1m do 15l, 25l, - 10 lat od momentu wykonania lub darowania kary, ułaskawienia, przedawnienia wykonania kary, na wniosek skazanego możliwe po 5 latach jeśli kara orzeczona nie przekracza 3 lat, na wniosek w przypadku dożywocia możliwe po 10 latach

3) Kara grzywny, ograniczenia wolności - z mocy prawa po 5 latach, na wniosek po 3 latach,

4) W przypadku obligatoryjnego odstąpienia od wymierzenia kary - z upływem roku,

5) Na wniosek o wcześniejsze zatarcie skazania może zowstać skrócony do 5 lat ale kara nie może przekraczać 3 lat a w tym okresioe sprawca przestrzega porządku prawnego,

6) W przypadku zbiegu i kary łącznej tylko ona jako jedna podlega zatarciu

7) Skazanie na bezwzględną karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności popełnione na szkodę małoletniego nie podlega zatarciu.

VIII. ZBIEGI.

Należy rozróżniać zbieg przestępstw od zbiegu przepisów ustawy. Właściwy, niewłaściwy, pozorny, te nazwy pozostają te same w zbiegach przestępstw i ustawy. Róznica pomiędzy nimi art. 11 i art. 35 jest taka że w 11 mowa jest o 1 czynie naruszającym 2 lub więcej przepisów, zaś w art. 85 mowa jest o co najmniej 2 czynach stanowiących 2 odrębne przestępstwa.

Rozróżniamy zbiegi:

1. pozorny

2. pomijalny

3. właściwy (realny)

1. Pozorny - wydaje się, że mamy do czynienia co najmniej z 2 przestępstwami popełnionymi przez tego samego sprawcę, ale po bliższej analizie przepisów, okazuje się, że mamy do czynienia z 1 przestępstwem, bo wielość czynu musi być zakwalifikowana jako 1 przestępstwo, podstawę do tego mogą dawać same znamiona danego typu przestępstwa i zakładać wielość czynów traktowanych jako jedno przestępstwo, może to wynikać też z wykładni prawa.

Przykładem będą:

a) przestępstwa dwuaktowe (złożone) - np. rozbój

b) przestępstwa zbiorowe (o zbiorowo oznaczonym czynie) - np. przestępstwo niealimentacji

c) przestępswa wieloodmianowe - które z reguły charakteryzyją się powtarzalnymi zachowaniami, np. fałszerstwo dokumentu (zawiera odmiany zachowania: podrabia, przerabia, używa), w którym sprawca podrobił a następnie go użył pozornie wyczerpuje 2 czyny, lub np. znęcanie się zawiera z reguły kilkakrotne zachowania - czyny polegające na różnych odmianach znęcania - psychicznego, fizycznego, osobno wyczerpują znamiona np. ciężkiego uszkodzenia ciała, znieważenia itp., wg orzecznictwa można nawet wyczerpać te znamiona jednorazowym zachowaniem o o dużym natężeniu realizacji znamion

d) czyn ciągły (np. kradzież na raty)

2. Pomijalny - sprawca popełnia co najmniej 2 czyny stanowiące conajmniej 2 przestępstwa, ale z uwagi na reguły wykładni zwane regułami wyłączania wielości ocen, ze względów kryminalno politycznych (polityki kryminalnej) redukuje się wielość czynów, uznaje się bowiem, że ukaranie za jeden czyn w sposób dostateczny wyczerpuje zawartość kryminalno polityczną drugiego czynu - nie ma potrzeby ukarania za 2 przestępstwo, drugi przepis będzie miał znaczenie drugorzędne.

Z tym się wiążą pojęcia:

Współukarane czyny uprzednie - pierwsze uważamy za główne a drugie pomijamy

Współukarane czyny następcze - drugie uważamy za główne a pierwsze pomijamy

Zasady wg których traktujemy przestępstwa za współukarane:

1. musi zachodzić powiązanie pomiędzy czynem za które sprawca zostaje skazany i wymierza mu się karę, a czynem który zostaje uznany za współukarany, (m.in. ścisła więź pomiędzy środkiem a celem)

2. trzeba porównać stopień szkodliwości społecznej obu czynów (ten który ma niższy stopień będzie współukarany)

3. musi zachodzić tożsamość przedmiotu zamachu obu przestępstw,

4. musi zachodzić tożsamość pokrzywdzonego, przy czym nie jest to warunek bezwzględny,

Przykładem na taki związek jest przestępstwo, które przechodzi przez poszczególne formy stadialne, np. fałszowanie pieniędzy, które jest karalne już w formie przygotowania, ale dotkliwość kary za dokonanie będzie wystarczająca dla sprawcy.

Innym przykładem są formy zjawiskowe. Jeżeli wystąpi podżeganie do przestępstwa, ale podżegacz weźmie udział w przestępstwie do którego podżegał to podżegacz przekształci się w sprawcę bezpośredniego. Analogicznie w przypadku sprawstwa kierowniczego.

Przyjmuje się również w przypadku przestępstw, które są popełniane w formie abstrakcyjnego (np. nieudzielenie pomocy - nie badamy czy zachowanie sprawcy wywołało jakiekolwiek skutki dla życia), względnie konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo wobec przestępstw stanowiących naruszenie dobra prawnego, przy czym musi występować jedność strony podmiotowej (taki sam stosunek psychiczny od początku do końca), np. architekt zaplanował most z błędem (abstrakcyjne narażenie) a następnie go wybudował (konkretne narażenie dobra prawnego - sprowadzenie niebezpieczeństwa katastofy). Sprawce będziemy karać za to że most został wybudowany z błędem.

3. Właściwy (realny).

1. jednorodny - polega na tym, że sprawca popełnia co najmniej 2 lub więcej przestępstw kwalifikowanych na podstawie tego samego przepisu (np. 2 lub więcej rozbojów)

2. niejednorodny (różnorodny) - sprawca popełnia co najmniej 2 przestępstwa i każde jest kwalifikowane na podstawie różnych przepisów

Czasami zbieg jednorodny może być zbiegiem idącym dalej i przyjmować postać ciągu przestępstw. Ciąg przestępst jest po prostu odmianą realnego, jednorodnego zbiegu przestępstw ale odróżniają je pewne specyficzne okoliczności popełnienia.

Przesłanki zachodzenia zbiegu przestępstw - 2 lub więcej przestępstw, zanim zapadł chociażby nieprawomocny pierwszy wyrok co do któregokolwiek z nich (wyrok odróżnia zbieg od recydywy) i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne, podlegające łączeniu.

Skutki zbiegu przestępstw

Zobligowanie sądu do wymierzenia kary łącznej, którą wymierza się w nastepujący sposób:

1. system kumulacji - wszystkie kary jednostkowe się sumuje, a nastepnie wykonuje się karę wynikającą z sumy, funkcjonuje w USA,

2. asperacji - za karę łączną przyjmuje się karę najsurowszą i tę karę poddaje się obostrzeniu,

3. absorpcji - wymierza się kary jednostkowe, a jako karę łączną wymierza się najsurowszą,

W Polsce przyjęto system mieszany, tj. zsumowane kary, ograniczamy górnym pułapem, tj sąd wymierza kary jednostkowe i wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z wymierzonych kar, do ich sumy, nie przekraczając jednak 18 miesięcy ograniczenia wolności, 540 stawek dziennych grzywny, 15 lat pozbawienia wolności. (w poniższym przykładzie będzie to od 5l 8m do 7l 6m.)

Jeśli łączy się kary ograniczenia wolności to sąd również na nowo określa wymiar czasu ograniczenia wolności, analogicznie jest przy karze ogr. wolności w formie potrącenia wynagrodzenia.

Jeżeli skazujemy na kary, z których jedne są warunkowo zawieszane a inne nie, to sąd wymierza karę łączną i może zawiesić karę łączną, przy czym stosuje ogólne warunki zawieszania kar.

Jeśli kara łączna jest zawieszona, to może orzec grzywnę.

Jeśli zbiegają się 2 lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności to sąd może orzec karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Jeśli łączy się grzywny to na nowo orzeka się jej wymiar nie przekraczając grzywny za najcięższe przestępstwo

Grzywny nie łączy się z karą pozbawiania albo ograniczenia wolności - pamiętać.

Przykłady:

1.11.2005 - 1 przestępstwo z art. 280 par. 1 - rozbój - 2-12 l. - sąd wymierzył 5 lat 8 miesięcy,

31.12.2007 - 2 przestępstwo z art. 152 par. 1 - aborcja za zgodą kobiety - do 3 lat - sąd wymierzył 1 rok 6 miesięcy,

4.01.2008 - 3 przestępstwo z art. 190 par. 1 - - grzywna, ogr. lub pozb. woln. do lat 2 - sąd wymierzył 8 mies. ogr.

Sąd musi za 3 przest. wymierzyć karę tego samego rodzaju, w 2 wymierzył. Kary podlegające łączeniu (art. 87) to kary ograniczenia wolności i pozbawienia wolności, przelicznik wynosi ½.

1.11.2005 - 1 przestępstwo z art. 148 par. 1 - zabójstwo - od 8, 25l, dożywocie. - sąd wymierzył 14 lat,

31.12.2007 - 2 przestępstwo z art. 152 par. 1 - aborcja za zgodą kobiety - do 3 lat - sąd wymierzył 1 rok 6 miesięcy,

4.01.2008 - 3 przestępstwo z art. 190 par. 1 - - grzywna, ogr. lub pozb. woln. do lat 2 - sąd wymierzył 8 mies. ogr.

(w powyższym przykładzie będzie to od 14l do 15l.)

1.11.2005 - 1 przestępstwo z art. 148 par. 2 - zabójstwo - 25l, dożywocie. - sąd wymierzył 25 lat,

31.12.2007 - 2 przestępstwo z art. 152 par. 1 - aborcja za zgodą kobiety - do 3 lat - sąd wymierzył 1 rok 6 miesięcy,

4.01.2008 - 3 przestępstwo z art. 190 par. 1 - - grzywna, ogr. lub pozb. woln. do lat 2 - sąd wymierzył 8 mies. ogr.

Jeżeli karą najsurowszą za zbiegające się przestępstwa jest kara 25 lat, to wymierzamy karę łączną.

(w powyższym przykładzie stosujemy przepis art. 88 i funkcjonuje zasada absorpcji będzie to od 14l do 15l.)

1.11.2005 - 1 przestępstwo z art. 190 par. 1. - sąd wymierzył 150 stawek, -150000

31.12.2007 - 2 przestępstwo z art. 148 par. 1 -zab. w c. os. k. maj. - sąd wymierzył 12l + 30 stawek, -36900,

4.01.2008 - 3 przestępstwo z art. 157a par. 1 - - - sąd wymierzył 230 stawek, - 3450

(w powyższym przykładzie obcinamy łączną ilość stawek do 540 oraz sąd określa na nowo ilość stawek, ale wysokość stawki dziennej nie może przekraczać najwyższej z wymierzonych.)

IX. CIĄG PRZESTĘPSTW

Jest odmianą jednorodnego realnego zbiegu przestępstw, inaczej są określone konsekwencje prawne, nie wymierza się kary łącznej w taki sam sposób.

Przesłanki przyjęcia ciągu przestępstw:

1. popełnienie minimum 2 lub więcej przestępstw, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy chociażby nieprawomocny wyrok co do któregokolwiek z nich, - krótkie odstępy czasu to okres od kilku minut do kilku miesięcy

2. musi zachodzić tożsamość kwalifikacji prawnej, za każdym razem muszą być to np. kradzieże (zwykłe) oraz za każdym razem musi być to ten sam paragraf,

3. muszą być popełnione w podobny sposób - np. podobne lub takie same narzędzia, jest dość precyzyjne,

Skutki przyjęcia ciągu przestępstw:

Sąd wymierza jedną karę, na podstawie przepisu, którego znamiona każde z przestępstw wyczerpuje, przy czym karę wymierza się w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Art. 91 par. 2 - sprawca w warunkach realnego zbiegu przestępstw popełnia ciąg przestępstw - zbiega się ciąg z innym przestępstwem,

Wyrok, który orzeka karę łączną nie jest wyrokiem łącznym! To nie są tożsame kwestie. Łączny orzeka się w razie gdy wydano odrębne wyroki, w sytuacji kiedy zachodziła podstawa do orzeczenia wyroku łącznego. Orzeka się w taki sposób jak za ciąg.

W razie zbiegu ciągów przestępstw lub zbiegu ciągu przestępstw z innnymi przestępstwami sąd orzeka karę łączną.

Pytania I termin:
gr 1

1. pozbawienie praw publicznych
2. warunkowe zawieszenie wykonania kary
3. zbieg właściwy

Gr 2
1. kara ograniczenia wolnośći
2. warunkowe przedterminowe zwolnienie
3. Recydywa

Pytania II termin

Gr 1
1. swiadczenie pieniezne
2.srodek zabezpieczajacy co do sprawcy w zwiazku z uzaleznieniem od alkoholu
3. recydywa specjalna
gr 2
1. nawiazka
2.srodek zabezpieczajacy co do sprawcy w stanie niepoczytalnosci
3. kara łaczna

Jeśli notatki przydały Ci się, Ty również podziel się swoimi i umieść je w Internecie! Nie bądź burakiem!

POWODZENIA

22

---