PEDAGOGIKA - nauka o wychowaniu

Swodobny rozw�j (J.J.Rousseau) -> Urabianie (E.Durkheim) -> wychowanie (K.Soœnicki)

WYCHOWANIE (w�ski zakr.) - rozw. moralno-spo�., fizyczny, estet.

KSZTA�CENIE (w.z.) - rozw. proces�w poznawczych, kszt. umys�owe

Wychowanie - proces kulturowy, tradycja.

J.T.Herbart (tw. I styst. pedag. nauk.): 2 dzia�y pedagogiki: dydaktyka, teoria wych.

Pedagog. wsp�czesna: Pedagog. og.; Dydaktyka (teoria naucz. i ucz. si�); Teoria wych. (mor.-spo�., estet., fizyczn.), Pedag. spo�., P.por�wnawcza, P.w.d., Androgiga (Oœw.Dor.), Hist.Wych.

Przedmiot bada� dydatyki: teoria i prakt. kszt. umys�.; badania nad nauczaniem i ucz. si� ucznia. Dydakt. jest najwczeœn. dzia�ek pedag. i odn. si� do wdra�. jedn. w œwiat kultury, r�wnie� jej przedm. jest wych.fiz.

Dydaktyka zajm. si�: 1. proces jaki odb. si� w instytucjach (szko�a) na r�nych jej etapach, proc. nauczania 2. Jako dzia� pedag. celami i treœciami kszta�cenia 3. spisem i organizowaniem warunk�w uczenia si� (zasady naucz., metody n., procedury (modele) n.) 4. Bada syst. oœwiat-wych. obow. w danym kraju 5. nauczyciel jako organizator proc. naucz. i ucz. si� ucznia.

Metody bada� dydaktyki (takie jak pedag.) - met. bada� humanist., szczeg. psychol. i socj. + statystyka, indukcyjne (od szczeg�u do og.), dedukcyjne (od og. do szcz.)

Dydaktyki szczeg�owe - metodyki nauczania.

--------------------------------------------------------------

Planowanie pracy dydakt.-wych. nauczyciela: 1. Kompetencja zawod. (wiedza przedmiotowa, metodyczna, psych.-pedagog.). 2. Przygotowanie og�lne (wiedza og. o przyrodzie i spo�.) 3. Refleksja (wg. Arendsa) (n. powinien by� os. refleksyjn�) 4. Ustawicznie kszta�c.

Etapy w rozwoju zawodowym nauczyciela (wg. Arendsa)

1. Nastawienie na przetrwanie (I rok pracy w zawodzie, niespokojny sen, niepok�j czy podo�a, po tym oka�e si� czy zostanie w zawodzie, zale�y du�o od innych nauczycieli, dyrekt.) 2. Nastawienie na realizacj� zad. dydakt. (n. skoncentr. na dobrej real. zada�, rozwa�a jakie pope�nia b��dy a co robi dobrze) 3. Faza bieg�oœci zawodowej (koncentr. na rozw. ucznia a nie na sobie, tworzy optymalne warunki dla ucznia, etap profesjonalizmu

----------------------------------------------------------------------

Nauczyciel i jego rola kierown.: 1. Planowanie pracy (pl. cel�w naucz. i wych.; pl. treœci n. i w.; pl. metod œr. i form procesu n. i w., pl. czasu g�. na lekcji)

2. Organizacja przebiegu proc. naucz. i wych.

3. Kontrola i ocena wynik�w

Cele w pedagogice: (spo�ecznej) Cel mo�e mie� char. BEZPOŒREDNI (odn. si� do cech, pastaw, zachowa� wychowanka) lub POŒREDNI (skier. na œrodowisko, sytuacj�) Im lepiej zorganizowany zesp�, tym lepsze œrod. i lepsze warunki rozw. ka�dej jedn. Cele OTWARTE - dynamiczne (wi�kszoœ�, wiedza na ca�e �ycie, zmiany przez œrodowisko) i ZAMKNI�TE - statyczne (czytanie i pisanie, opanowanie nawyk�w moralno-spo�.) Cele ETAPOWE (etapami, zgodnie z fazami rozw. wychowanka) i KO�COWE (okreœl. najdalsz� pespekt. rozw.) Cele OG�LNE i SZCZEGӣOWE (operacyjne - np. opanowanie pisowni literki A) Cele BLISKIE (wyra�ane w j�z. konkretnym) i DALEKIE (wyr. w j. filozofii) Cele w pedagogice powinny by� sformu�owane w j�z. nauk. pedagogiki, czyli w j. psychologii (kategorii postaw, cech, dyspozycji), socjologii (r�l spo�ecznych), filozofii (dalekie, perspektywiczne)

Postawa - wzgl. trwa�e reakcje, zach. jedn. w stos. do okr. aspektu rzeczywist., wyznacz. przez komponenty poznawcze, emocjon. i motywacyjne. Postawa to cz�ony subiektywny i obiektywny

Cecha - zach. jeszcze bardziej trwa�e ni� postawa; uog�ln. opis zach. jedn. utrwalonych w toku jej dotychczas. doœwiadcz. Cechy osob., char. i intelekt. kszta�t. si� w oparciu o pod�. biologiczne, cho� cechy s� kat. psychiczn�. Cecha --> postawa dyspozycja> cecha.

Dyspozycja (wg. Soœnickiego) - najtrwalsza, kat. biologiczna lub oparta na doœw. - psychiczna

Zachowanie - reakcja zw. z wypadkow� cech, dysp. i postaw.

Cele w j. filozofii: uczy� si�, aby wiedzie�; uczy� si� by dzia�a�; u. si� aby �y� we wsp�lnocie, u. si� aby BY�.

Cele w j. socjologii: kszta�t. jedn. do spo�. roli ucznia; wdra�anie ucznia do roli obywatela; wdra�. nauczyciela do spo�. roli nauczyciela.

Systematyka cel�w w pedagogice. Idea� wychowania i nauczania --> cele og. naucz. i wych (cechy, postawy) --> cele kierunkowe (dyspozycje intelekt., emocj., walicjonalne - motywacyjne) --> cele etapowe (psychol. rozw. jako postawa cel�w etapowych) --> cele operacyjne (zad. do wykonania

B. Suchodolski: 3 podst. cele: PRACA, SPO�ECZE�STWO, KULTURA.

Cele kszta�c. og�lnego: nauczyciel musi dok. wyboru cel�w na ca�y okr. real. danego przedm. 1. Zdobywanie wiedzy (o œw. przyrodn. - przedm. przyrodn., o kult. i spo� - przedm. humanist., byt - metaf. - l.religii). Nie tylko wiedzia teor., ale i operatywna. 2. Kszta�t. umiej�tn. sprawnego pos�ug. si� t� wiedz� i kszta�t. nawyk�w tam gdzie jest to mo�liwe 3. Rozw�j zdoln. poznawczych (myœlenia, pami�ci, spostrzeg., uwagi, wyobraŸni) 4. Wdro�enie do samokszta�c. - eduk. permanentna 5. Kszt. œwiatopogl. jednostki 6. Przygot. jedn. do �ycia we wp�ln.

Idea� wychowania (wg. Soœnickiego) - TEORETYCZNY (podst. systemat. cel�w, wyzn. kier. ca�ego syst. pedagogiki, wi��e szczeg. zagadn. i treœci w sp�jn� ca�oœ�, wyznacza cele, treœci, zas. pedag., œr. i formy organiz. sensu naucz. i wych.), PRAKTYCZNY (idea� zakreœlaj�c odleg�� perspektyw� dynamizuje dzia�. nauczyciela).

----------------------------------------------------------------------

Ustr�j szkolny w PL po reformie 1998 Zmiana wagi z wiedzy deklaratywnej (teor.) na praktyczn� i wych. moralno-spo�., dostosowanie do potrzeb œwiata wsp�cz. Wprow. stopni awansu zawodow. nauczycieli.

Przygot. do szko�y w oddzia�ach przedszkolnych 6 lat - zer�wka. Szk. podst. w wieku 7 lat, 6 klas (naucz. zintegr. 1 - 3 (oceny opis.), n. systematyczne 4 - 6). 12 lat - sprawdzian, system oceniania wewn. i zewn. Gimnazjum 3 lata (og�lnokszt.) zako�czone egzaminem. Liceum profilowane 3 lata (mat-fiz, techn, ekonom, bio-chem), licea zawodowe zamiast technik�w. Nowa matura daje wst�p na uczelnie wy�sze. Potem szko�y policealne (2-3 lata), studia dwustopniowe (lic. + mgr) lub jednolite mgrskie.

Fazy rozwoju zawodowego: Faza kszta�cenia zawodowego (praktyka w szkole, studia nauczycielskie) --> F. adaptacji zawod. (n. sta�ysta 9 m-cy, n. kontraktowy 2 lata 9 m-cy lub sta� skr�cony od 9 m-cy do 2 lat i 9 m-cy) --> F. dojrza�. zawodowej (n. mianowany 2 lata 9 m-cy lub sta� skr�cony 9 m-cy albo 1 rok 9 m-cy) --> F. mistrzowstwa zawod. (n. dyplomowany i profesor oœwiaty)

Treœci kszta�cenia, programy i plany nauczania. Obecne pr. naucz. ju� nie obowi�zuj� w spos. "sztywny". Teraz prog. zawieraj� tzw. podst. programow�, ale s� elastyczne. Real. okreœl. cel�w, ale na podst. treœci dobr. przez siebie.

Kryteria doboru treœci naucz.: 1. Zas. naukowoœci (wiedza aktualna i z danej dziedziny) 2. Z. rozwojowoœci (dost. prog. do rozw. ucznia) 3. Z. integracji, korelacji i koncentr. treœci (powi�zanie treœci przedm. w obr�bie grup nauk; oznacza wp�wyst�powanie treœci podobnych/zbli�onych; szukanie idei przewodniej danego problemu wsp�lnego dla treœci) 4. Kryterium aksjologiczno-teleologiczne (kultur.) 5. Z. spo�eczno-polit. zgodnoœci treœci z kierunkiem polit. pa�stwa 6. Z. edukacji PERMANENTNEJ (wprowadza czynnie dynamizm do programu nauczania, otwartoœ� w podejœciu do progr. naucz., motywowanie do nauki przez ca�e �ycie).

Program nauczania - uk�ad treœci naczania dla poszczeg. przedm. Zaw. ponadto wyraŸnie sform. cele kszt. dla danego przedm. i uwagi o spos. realiz., metody, wskaz. metodyczne.

Plany kszta�cenia - siatka godzin dla poszcz. klas; uk�. przedm. dla okreœl. etap�w kszt. Plany przedst. og. iloœ� godzin dla danego przedm. oraz podzia� na poszcz. klasy, etapy kszt.

Uk�ady treœci nauczania: liniowy (matem.), koncentryczny (1 - 3), spiralny (powr. do wczeœn. treœci.

Akceleracja - przysp. rozw. psycho-fizycznego (mimo to uczniowie nie nad���j� - prze�adowany program)

Model szko�y piramidalny R. Maigham - nauk� zaczyna b. wielu uczni�w, szko�a na kolejnych etapach selekcjonuje. Szans� na �agodz. selekcji daj� "szko�y drugiej szansy" w krajach zamo�nych.

Model szko�y rozwojowej (naw. do naturalizmu J.J.Rousseau) - idea optymalnego rozw. ka�dego ucznia, dost. program i tempo do indywidualnych potrzeb, ocena kryterialna (opanowa� - nie op.)

Teorie doboru treœci kszta�cenia: 1. T. encyklopedyzmu dydaktycznego (materializmy dyd.) - jak najw. treœci 2. T. Formalizmu d. - jak najm. treœci, uwaga na zdolnoœci ucznia 3. T. utylitaryzmu d. (pragmatyzmu d.) - (J.Dewey) nale�y uczy� tego, co si� w �yciu przyda 4. T. materializmu funkcjonalnego - waga na treœ�, ale z zadbaniem, �eby treœ� mo�na wykorz. w praktyce, by porzesz. zdoln. poznawcze.

-------------------------------------------

Taksonomia jest narz�dziem pomagaj. klasyfik. rzeczy i ukazywa� relacje mi�dzy nimi. Bloom dzieli j� na 3 dziedziny: poznawcza, emocjonalna, psychomotoryczna.

6 szczebli taksonomicznych, ka�dy okr. typ myœlenia poznawczego:

WIADOMOŒCI (u. potr. wzkaza� prezent. wiadomoœci) - ROZUMIENIE (potr. zapraent. zrozum. poznanej treœci) - ZASTOSOWANIE (umie pos�u�. si� posiad. wiad.) - ANALIZA (rozpozn. zas. organiz. przerabianego mat.) - SYNTEZA (ptrafi z�o�y� wiadom. z r�n. Ÿr�de�) - OCENA (potr. zast. kryteria do oceny wart. czegoœ)

5 kategorii okr. stopie� zaanga�. lub napi�cia emocj. wœr�d uczni�w

Odbieranie bodŸc�w, Reagowanie na bodŸce, Wartoœciowanie, Systematyacja wartoœci, Uwewn�trznienie wart.

Cele og�lne - wyra�enie adres. do nauczyciela, jego zamys�, trategia. Jakie kompetencje b�d� wychowankowie przez dan� lekcj� osi�ga�, czego si� uczy�.

Cele operacyjne - behawioralne, wykonawcze, œciœle okreœl. konkretne osi�gn. ucznia. Mo�l. do osi�gn. w kr�tkim czasie, konkretne, mo�l. do okreœlenia, pow. by� formu�owane z punktu widzenia dziecka, nie naucz.. Jednoznaczne, wykonalne, mierzalne. Treœci, kt�re b�d� opanowywane przez dziecko.

Cele og�lne (jednoznaczne, mierzalne, wykonalne) - rezultaty nauczania, wyra�one miar� efekt�w uczenia si�. Na cel og. sk�. si� wiele cel�w operacyjnych, ale nie zawsze, liczy si� jakoœ� i sensownoœ� cel�w oper. a nie iloœ�.

Operacjonalizacja - uszczeg�ow., wyprowadzenie z cel�w og.

Sk�adniki celu oper.: zachowanie ko�cowe, standardy osi�gania zach. ko�cowego, ?

----------------------------------------------------------------------

Konstruowanie programu szkolnego - tendencje: 1. Techniczno - scjentystyczna (R.Tyler). Nale�y ustali� zamiary eduk. szko�y (sform. cele eduk.); Jak dobiera� sytacje dydakt., kt. pozwol� te cele osi�gn��; Jak sytuacje organizowa�, aby naucz. by�o efektywne, Jak kontrolowa� i ocenia� podj. zamierzenia i ich efekty. Model pewny, ugruntowany, ale wsp�cz. krytyk.

2. Nietechniczna, niescjentystyczna (D.F.Walker). Tw�rcy program�w wykon. dane zadania w zesp. roboczych. Etap platformy (swobodna debata); Etap deliberacji (rozwa�ania, identyfikacja alternatywnych rozwi�za� - koszta rozw. - wyb�r optymalnych rozw.); Etap: czynnoœci projektowe (realizacja).

Model szko�y progresywistycznej - odejœcie od œciœle okr. cel�w, wpr. wiele element�w tw�rczych w treœciach i metodach naucz; dominuje rozw�j dziecka, tw�rcza aktywnoœ� i tw. rozw�j.

SZKO�A TRADYCYJNA (J.F.Herbart) 1. Pedag. jest nauk� na r�wni z filozof., psychol. i etyk�, cele wych wyzn. etyka zaœ œrodki psychol. 2. Proces wych. ma char. obiektywny tzn. cele i œr. pedagog. dzia�ania znajduj� si� poza psych. dziecka. 3. Najwy�szym celem wych jest idea� oparty na zasadach moralnych 4. Zas. nauki wychowuj�cej - kszta�cenie umys�. pokporz. jest etyce 5. Formalizm szk. trad. - proc. wych. ma char. obiektywny, nie zal. od wieku ucznia ani specyf. okoliczn, istnieje zawsze wsp. cel (nauczanie wychowuj�ce), wsp. metody 6. Stopnie formalne (etapy lekcji)

System herbartowski op. si� na foloz. idealizmu niem. (I.Kant), system idealistyczny i formalistyczny, wiedzia trakt. w spos. statyczny a nie rozw., system konserwat., oparty na autorytecie wiedzy i nauczyciela, karnoœ� i dyscyplina, nie uwzgl. zas. uspo�ecznienia.

---