DYDAKTYKA OGÓLNA

wykład szósty

10 XII 2009 r.

Temat: Formy edukacji intencjonalnej- ad wykład 4.

(średniowiecze -> uniwersytety, metodyka scholastyczna)

ŚREDNIOWIECZE

- ideały wychowawcze średniowiecza wynikały- podobnie jak w poprzednich epokach- z sytuacji społeczno- ekonomicznej i funkcji danego stanu.

- wychowanie stanowe

- system szkolny w średniowieczu: szkoły katedralne, klasztorne, parafialne oraz uniwersytety

- Uniwersytety: były cenione, jako instytucje prestiżowe, przez władców, miasta i władze papieskie; decyzja o założeniu uniwersytetu wymagała akceptacji papieża i władzy świeckiej, a organizacja i działalność były regulowane nadawanymi prawami i przywilejami

- metoda scholastyczna:nie dążyła ona do pomnażania wiedzy, do odkrywania nowych prawd, lecz tylko do uzasadniania prawd już znanych, objawionych, ujętych

CZASY NOWOŻYTNE

RENESANS:

- duża ilość wynalazków

- 1517- Marcin Luter- tezy

- reformacja

- protestanci: średnie szkoły, które niekiedy były wyższe; gimnazja nowożytne (humanistyczne) -> wzór:

GIMNAZJUM J. STURMA (Strasburg):

- 1556 r.

- organizacja nauki (podział uczniów na grupy wiekowe i o tym samym zaawansowaniu edukacji, podział nauki na lekcje, nauka prowadzona po łacinie, matematyka, elementy przyrodoznawstwa, dużą rolę odgrywała kultura)

- system klasowo- lekcyjny

- marniał przekazywano uczniom stopniowo, w ustalonych ramach czasowych, utrwalano przez ćwiczące pamięć zapisywanie w specjalnych dzienniczkach słówek i zwrotów, powtarzanie, sprawdziany, popisy.

- WYKSZTAŁCENIE FILOLOGICZNO- FILOZOFICZNE

- KONTREFORMACJA:

- kolegia jezuickie

- kolegia pijarów

- JAN AMOS KOMEŃSKI:

- twórca pierwszego systemu dydaktyki w czasach nowożytnych

- „ojciec dydaktyki ogólnej”

- 1592- 1670

- urodzony na Morawach, w rodzinie mieszczańskiej

- studiował w Niemczech

- duchowny w gminie Braci Czeskich

- mieszkał m.in. w Lesznie

- napisał „Wielką Dydaktykę” (1632), po łacinie

- ZASŁUGI:

- pierwszy użył terminu „dydaktyka” z pełną świadomością na określenie przedmiotu nauki

- ujął w sposób syntetyczny cel dydaktyki, jaką tworzy wiedzę; określił, że „wielka dydaktyka jest sztuką nauczania wszystkich wszystkiego” -> dydaktyka ogólne powinna wykazywać pewne zasady dotyczące kształcenia, nieważne kogo się uczy i czego się uczy

- te zasady powiązał w system

- sformułował „zasadę poglądowości” (wymaga aby to, o czym się mówi w nauczaniu- pokazywać)

- system naturalistycznej pedagogiki (ale pierwszym twórcą był J.J. Rousseau)

- cel: poznanie wiedzy, szlachetność obyczajów

- wszelkie nauczanie proponował oprzeć na przykładzie, doświadczeniu, obserwacji i na metodzie poglądowości

- dla każdego okresu przypisał inny rodzaj szkoły i wyróżnił:

- szkołę macierzyńską - czyli przedszkole,

- szkołę elementarną - czyli szkołę języka ojczystego,

- gimnazjum - czyli szkołę języka łacińskiego

- akademię - czyli studia uniwersyteckie.

OŚWIECENIE:

- są takie szkoły jak w renesansie

- nie dawały wykształcenia

- nie miały zachęcać do nauki

- nie miały zachęcać do rozwoju

- upowszechnienie wiedzy elementarnej -> wtedy to ludzie staną się lepsi (moralnie)

- Pestalozzi

- pedagogika J.J. Rousseau-> po wielkiej rewolucji francuskiej

- w końcu pojawiła się dydaktyka jako dyscyplina naukowa

WIEK XIX:

- kształcenie elementarne odbywała się w gimnazjach (gimnazja neohumanistyczne)

- twórcą treści, celów, metod był J.F. HERBART (twórca formalnych stopni nauczania)

- równouprawnienie kultury naukowej

II POŁ. XIX w.:

- ceni się działalność praktyczną

- filozofia pragmatyzmu i pedagogika pragmatyzmu- system stworzył J. Dewey

- nie ma jednej dydaktyki ogólnej, są różne systemy edukacyjne

- Dewey- system progrestywistyczny

HERBART:

- twórca uniwersytetu w Berlinie

- wyodrębnił pedagogikę jako naukę wspartą na etyce, z której wyprowadza się cele wychowania i psychologii, która wskazuje środki wychowania

- jego teoria dydaktyczna stała się podstawą praktyki nauczania w szkole średniej

- opracował schemat lekcji, który dał podstawę zasadzie tzw. stopni formalnych nauczania.

- ustalał sposób prowadzenia lekcji uzasadnił go psychologicznie.

- Herbart twierdził, że nauczanie musi mieć charakter wychowujący, podporządkowany zasadom moralnym, a jego celem jest uformowanie silnego charakteru wychowanka; osiągnąć to można tylko przez odpowiedni dobór treści nauczania tak, by zainteresowania ucznia kierowały się ku słusznym ideom, co zapewnić można dzięki studiowaniu literatury antycznej i zawartemu w niej bogactwu idei humanistycznych

Na przełomie XIX i XX w. wraz z pojawieniem się nurtu tzw. nowego wychowania skupiającego się na samym dziecku, jego rozwoju, na jego potencjalnych możliwościach od momentu urodzenia, zmienia się dydaktyka - zaczęto definiować dydaktykę jako teorię uczenia się, skupiano się nie na osobie nauczyciela, a na dziecku. Czołowi przedstawiciele tego prądu pedagogicznego, m.in. Amerykanin John Dewey, przyznawali uczniom bardziej aktywną rolę w procesie nauczania, wysuwali postulat kształcenia i rozwijania różnorakich operacji intelektualnych oraz umiejętności praktycznego działania (learning by doing).

Dydaktykę traktuje się obecnie jako naukę o nauczaniu i uczeniu się, a więc jako system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących zjawisk, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów przekształcania tych zjawisk przez człowieka.

JOHN DEWEY:

- utylitaryzm dydaktyczny- faworyzowanie praktyki;

- przedstawiciel szkoły progresywistycznej, w której:

• treści nauczania podzielone są na interdyscyplinarne bloki

• uczniowie samodzielnie zdobywają wiedzę

• nauczyciel jedynie obserwuje pracę uczniów

• uczniowie biorą aktywny udział w zajęciach

• uczniowie mają wpływ na dobór treści nauczania

• przeważa uczenie się w toku rozwiązywania problemów

• sporadyczna kontrola wyników kształcenia

• współpraca uczniów podczas wykonywania zadań

• szkoła stanowi główne, lecz nie jedyne miejsce uczenia się

• treści kształcenia to element świadomie dobranej wiedzy; to całokształt zasadniczych wiadomości oraz umiejętności z danej dziedziny nauki, techniki czy sztuki; muszą być adekwatne do wymagań naukowych, społecznych, kulturalnych danego społeczeństwa oraz zgodne z przyjętą koncepcją nauczania przez władze oświatowe kraju.

---