Dydaktyka ogólna

Dydaktyka ogólna

jako dyscyplina

jako dyscyplina

Plan wykładu

Plan wykładu

1.

1.

Istota, przedmiot i zadania

Istota, przedmiot i zadania

dydaktyki ogólnej;

dydaktyki ogólnej;

2.

2.

Funkcje dydaktyki ogólnej;

Funkcje dydaktyki ogólnej;

3.

3.

Podstawowe pojęcia tej

Podstawowe pojęcia tej

dyscypliny;

dyscypliny;

4.

4.

Metody badań dydaktyki ogólnej;

Metody badań dydaktyki ogólnej;

5.

5.

Współpraca dydaktyki ogólnej z

Współpraca dydaktyki ogólnej z

innymi naukami.

innymi naukami.

Istota dydaktyki ogólnej

Istota dydaktyki ogólnej

-

Termin pochodzenia greckiego (didasco –

Termin pochodzenia greckiego (didasco –

uczę, nauczam);

uczę, nauczam);

-

Termin ten został użyty po raz pierwszy

Termin ten został użyty po raz pierwszy

w Niemczech w XVII w.;

w Niemczech w XVII w.;

-

Dydaktyka jest nauką o kształceniu

Dydaktyka jest nauką o kształceniu

i samokształceniu. Należy do nauk

i samokształceniu. Należy do nauk

teoretycznych i zarazem praktycznych,

teoretycznych i zarazem praktycznych,

gdyż oprócz rozwijania teorii dydaktycznej

gdyż oprócz rozwijania teorii dydaktycznej

wskazuje normy postępowania w praktyce

wskazuje normy postępowania w praktyce

dydaktycznej nauczycieli;

dydaktycznej nauczycieli;

-

Należy do rodziny nauk pedagogicznych.

Należy do rodziny nauk pedagogicznych.

Przedmiot badań dydaktyki

Przedmiot badań dydaktyki

ogólnej

ogólnej

1.

1.

Naukowa analiza i formułowanie

Naukowa analiza i formułowanie

celów kształcenia

celów kształcenia

wraz z ich

wraz z ich

uszczegółowioną charakterystyką;

uszczegółowioną charakterystyką;

2.

2.

Dobór

Dobór

treści kształcenia

treści kształcenia

według

według

ustalonych zasad i zgodnie z celami

ustalonych zasad i zgodnie z celami

dydaktycznymi;

dydaktycznymi;

3.

3.

Badanie

Badanie

procesu kształcenia

procesu kształcenia

w celu

w celu

wykrycia

wykrycia

w nim określonych prawidłowości;

w nim określonych prawidłowości;

4.

4.

Formułowanie

Formułowanie

zasad

zasad

poprawnej

poprawnej

metodycznie pracy nauczyciela w

metodycznie pracy nauczyciela w

praktyce;

praktyce;

5.

5.

Badanie

Badanie

środków dydaktycznych

środków dydaktycznych

i optymalnego ich wykorzystania;

i optymalnego ich wykorzystania;

6.

6.

Ustalenie najskuteczniejszych

Ustalenie najskuteczniejszych

form

form

organizowania

organizowania

nauczania.

nauczania.

Zadania dydaktyki

Zadania dydaktyki

ogólnej

ogólnej

1.

1.

Jako nauka tworzy system poprawnie

Jako nauka tworzy system poprawnie

uzasadnionych twierdzeń i hipotez w zakresie

uzasadnionych twierdzeń i hipotez w zakresie

nauczania i uczenia się (wymiar teoretyczny);

nauczania i uczenia się (wymiar teoretyczny);

2. Wskazuje sposoby przekształcania zjawisk

2. Wskazuje sposoby przekształcania zjawisk

nauczania i uczenia się;

nauczania i uczenia się;

3. Dostarcza wiedzy o stanie nauczania i uczenia się

3. Dostarcza wiedzy o stanie nauczania i uczenia się

w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych;

w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych;

4. Bada prawidłowości rządzące procesem

4. Bada prawidłowości rządzące procesem

nauczania

nauczania

i uczenia się;

i uczenia się;

5. Wskazuje skuteczne metody, środki i warunki

5. Wskazuje skuteczne metody, środki i warunki

pozwalające na właściwą realizację celów i zadań

pozwalające na właściwą realizację celów i zadań

dydaktycznych.

dydaktycznych.

Funkcje dydaktyki ogólnej

Funkcje dydaktyki ogólnej

1.

1.

Opisowa: opisywanie procesów

Opisowa: opisywanie procesów

kształcenia (jak jest?);

kształcenia (jak jest?);

2.

2.

Wyjaśniająca: wyjaśnianie zjawisk

Wyjaśniająca: wyjaśnianie zjawisk

i procesów (dlaczego tak jest?);

i procesów (dlaczego tak jest?);

3.

3.

Predykcyjno-prospektywna:

Predykcyjno-prospektywna:

przewidywanie tego co będzie;

przewidywanie tego co będzie;

4.

4.

Praktyczna: poznanie rzeczywistości

Praktyczna: poznanie rzeczywistości

dydaktycznej i stwarzanie warunków

dydaktycznej i stwarzanie warunków

do jej kształtowania przez

do jej kształtowania przez

nauczycieli.

nauczycieli.

Podstawowe pojęcia dydaktyki

Podstawowe pojęcia dydaktyki

ogólnej

ogólnej

Kształcenie

Kształcenie

– to proces

– to proces

nauczania

nauczania

i uczenia się. Stanem

i uczenia się. Stanem

finalnym kształcenia jest

finalnym kształcenia jest

wykształcenie.

wykształcenie.

Kształcenie (szeroka definicja)

Kształcenie (szeroka definicja)

– to

– to

ogół czynności umożliwiających

ogół czynności umożliwiających

ludziom poznanie tego, co ich

ludziom poznanie tego, co ich

otacza oraz uczestnictwo w

otacza oraz uczestnictwo w

kształtowaniu rzeczywistości, a

kształtowaniu rzeczywistości, a

także osiągnięcie możliwie

także osiągnięcie możliwie

wielostronnego rozwoju sprawności,

wielostronnego rozwoju sprawności,

zainteresowań, przekonań

zainteresowań, przekonań

i postaw, jak również kwalifikacji

i postaw, jak również kwalifikacji

zawodowych.

zawodowych.

Pojęcia dydaktyki

Pojęcia dydaktyki

ogólnej (c.d.)

ogólnej (c.d.)

Nauczanie

Nauczanie

– planowa i systematyczna

– planowa i systematyczna

praca nauczyciela z uczniami,

praca nauczyciela z uczniami,

polegająca na wywoływaniu

polegająca na wywoływaniu

i utrwalaniu zmian w ich wiedzy,

i utrwalaniu zmian w ich wiedzy,

dyspozycjach i całej osobowości

dyspozycjach i całej osobowości

pod wpływem uczenia się,

pod wpływem uczenia się,

opanowywania wiedzy i własnej

opanowywania wiedzy i własnej

działalności.

działalności.

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

(c.d.)

(c.d.)

Uczenie się

Uczenie się

– proces, w toku którego

– proces, w toku którego

na podstawie doświadczenia,

na podstawie doświadczenia,

poznania

poznania

i ćwiczenia, powstają nowe formy

i ćwiczenia, powstają nowe formy

zachowania się i działania lub

zachowania się i działania lub

ulegają zmianom wcześniej nabyte.

ulegają zmianom wcześniej nabyte.

Podstawowe czynności uczenia się:

Podstawowe czynności uczenia się:

-

Poznanie

Poznanie

-

Działanie

Działanie

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

(c.d.)

(c.d.)

Samokształcenie –

Samokształcenie –

to samodzielne

to samodzielne

uzupełnianie własnego wykształcenia.

uzupełnianie własnego wykształcenia.

Autoedukacja

Autoedukacja

(szerokie ujęcie): proces

(szerokie ujęcie): proces

rozwoju samego siebie, każdej sfery

rozwoju samego siebie, każdej sfery

własnej osobowości, z

własnej osobowości, z

uwzględnieniem sfery poznawczej,

uwzględnieniem sfery poznawczej,

czyli samodzielnego uczenia się.

czyli samodzielnego uczenia się.

Metody badań

Metody badań

dydaktyki ogólnej

dydaktyki ogólnej

Ich dobór zależy od

Ich dobór zależy od

problematyki stanowiącej

problematyki stanowiącej

przedmiot badania:

przedmiot badania:

-

-

Sondaż diagnostyczny

Sondaż diagnostyczny

(techniki: ankieta, wywiad):

(techniki: ankieta, wywiad):

służy do diagnozy stanu

służy do diagnozy stanu

problemów dydaktycznych

problemów dydaktycznych

w kontekście ich uwarunkowań

w kontekście ich uwarunkowań

społeczno-wychowawczych;

społeczno-wychowawczych;

-

Studium indywidualnych przypadków

Studium indywidualnych przypadków

:

:

badanie pojedynczych uczniów,

badanie pojedynczych uczniów,

nauczycieli, np. problem wypalenia

nauczycieli, np. problem wypalenia

zawodowego, formy

zawodowego, formy

i metody uczenia się poszczególnych

i metody uczenia się poszczególnych

uczniów;

uczniów;

-

Monografia pedagogiczna

Monografia pedagogiczna

: badanie

: badanie

działalności całych instytucji, np. szkoły,

działalności całych instytucji, np. szkoły,

klasy, całego systemu dydaktycznego;

klasy, całego systemu dydaktycznego;

-

Eksperyment

Eksperyment

: badanie procesu

: badanie procesu

dydaktycznego, gdy wprowadzamy do

dydaktycznego, gdy wprowadzamy do

niego konkretne zmiany, np. nową

niego konkretne zmiany, np. nową

metodę nauczania;

metodę nauczania;

-

Analizy porównawcze

Analizy porównawcze

: porównywanie

: porównywanie

odrębnych systemów dydaktycznych (np.

odrębnych systemów dydaktycznych (np.

system klasowo-lekcyjny – plan

system klasowo-lekcyjny – plan

daltoński);

daltoński);

-

Pomiar dydaktyczny

Pomiar dydaktyczny

: stanowi odmianę

: stanowi odmianę

sondażu o szerokim zastosowaniu, służy

sondażu o szerokim zastosowaniu, służy

poznaniu stanu edukacji oraz efektów

poznaniu stanu edukacji oraz efektów

kształcenia.

kształcenia.

Współpraca dydaktyki

Współpraca dydaktyki

ogólnej

ogólnej

z innymi naukami

z innymi naukami

•

Psychologia

Psychologia

•

Socjologia

Socjologia

•

Filozofia (głównie etyka)

Filozofia (głównie etyka)

•

Logika

Logika

•

Analiza praktyki nauczycielskiej

Analiza praktyki nauczycielskiej

•

Historyczno-porównawcza

Historyczno-porównawcza

analiza systemów dydaktycznych

analiza systemów dydaktycznych

•

Statystyka

Statystyka

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę