DYDAKTYKA OGÓLNA-wykład nr.1 (18.10.2010)
Struktura wykładu:
Etymologia, geneza i znaczenie „dydaktyka”.
przemiany dydaktyki jako nauki
dydaktyka w systemie nauk
Struktura nauk dydaktycznych.
dydaktyki szczegółowe
subdyscypliny dydaktyki ogólnej
Przedmiot badań dydaktyki ogólnej–dekalog dydaktyka.
Zadania dydaktyki i jej funkcje.
Literatura przedmiotu.
Etymologia nazwy „dydaktyka” :
didaktikos – pouczający,
didasko – uczę,
didaskein – nauczać ( kogoś),
uczyć się, być nauczonym ( przez kogoś )
didaxis – uczenie, lekcja
Po raz pierwszy nazwy „dydaktyka” użyto w 1613r. w Niemczech.
Krzysztof Helwig i Joachim Jung – prekursorzy dydaktyki.
Interpretacje pojęcia „dydaktyka” na przestrzeni dziejów :
Jan Amos Komeński (1592-1670) -czeski filozof, pedagog, reformator i myśliciel protestancki
Swoje poglądy zawarł w dziele „Wielka dydaktyka” opub. w 1657r.
DYDAKTYKA-sztuka nauczania, ale także wychowania.
Jan Fryderyk Herbart (1776-1841) -niemiecki psycholog, filozof i pedagog.
Oprac. teoretyczne podst. dydaktyki, czyniąc z niej spoistą wewnętrznie i niesprzeczną teorią nauczania wychowującego, podporządkowaną pedagogice.
Główne zadania dydaktyki to analiza czynności wykonywanych w szkole przez nauczyciela, polegających na zaznajamianiu ucznia z nowym materiałem nauczania.
DYDAKTYKA-teorią nauczania (wychowującego).
John Dewey (1859-1952) –filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu.
Dydaktykę zaczęto utożsamiać z teorią uczenia się, a jako główne jej zadania przyjęto analizę czynności wykonywanych przez ucznia.
DYDAKTYKA-teoria uczenia się.
Współczesne rozumienie pojęcia „dydaktyka”:
Nauczanie wiąże się ściśle z uczeniem się.
zintegrowana całość-proces nauczania-uczenia się.
Dydaktyka obecnie to
System poprawnie uzasadnionych twierdzeń dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.
Dydaktyka to
Naukowa refleksja o nauczaniu i uczeniu się.
Dydaktyka to
Teoria procesu nauczania-uczenia się.
Dydaktyka to
Sztuka nauczania.
DYDAKTYKA W SYSTEMIE NAUK:
Nauka
………………………………nauki społeczne
Filozofia Pedagogika Socjologia
Pedagogika ogólna<->Teoria wychowania<->Dydaktyka ogólna<->Historia wychowania
ds1, ds2, ds.3, ds.4……..
Ds.-dydaktyki szczegółowe-metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów.
Dydaktyki szczegółowe-> dydaktyki przedmiotowe-> metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów.
Sposoby interpretacji dydaktyk szczegółowych:
teoria nauczania-uczenia się
określonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia.
teoria nauczania-uczenia się
określonego przedmiotu na określonym szczeblu kształcenia
teoria nauczania-uczenia się
wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia
teoria nauczania-uczenia się
różnych treści wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach kształcenia.
Subdyscypliny dydaktyki ogólnej (poddydaktyki):
dydaktyka szkoły wyższej: specyfika kształcenia w szkole wyższej, praca ze studentami.
dydaktyka medyczna: zajmuje się specyfiką pracy pedagogicznej z pacjentem.
dydaktyka wojskowa: specyfika pracy pedagogicznej z żołnierzem służby wojskowej.
ontodydaktyka: dydaktyka treści, zajmująca się teoriami doboru treści kształcenia; zajmuje się także dokumentami (np. analiza planów nauczania, podstawy programowej).
neurodydaktyka: dydaktyka XXI w., wykorzystująca możliwości mózgu w procesie kształcenia.
Przedmiotem dydaktyki ogólnej jest:
proces nauczania i uczenia się
w sposób świadomy, systematyczny, planowy, organizowany, ale także…
czynniki, które wywołują ten proces,
warunki, w jakich on przebiega,
sam przebieg procesu,
osoby w nim uczestniczące,
rezultaty tego procesu (wyniki, skutki)
Dekalog dydaktyka:
Aparatura terminologiczna i metodologiczna.
Cele kształcenia = „Żaden wiatr nie sprzyja temu, kto nie ma wyznaczonego celu”.
Treści kształcenia. (wymagania, teorie, krytyka konstruktywna)
Proces nauczania-uczenia się. (mat. na ćw.)
Zasady kształcenia (próba odp. na pyt. dlaczego tak, a nie inaczej :)
Metody kształcenia (sedno instrumentarium pracy pedagogicznej)
Formy organizacyjne.
Środki dydaktyczne.
Systemy dydaktyczne.
Osiągnięcia i niepowodzenia.
Główna zadania dydaktyki ogólnej:
opis i analiza elementów skł. się na przedmiot badań dydaktycznych,
wykrywanie prawidłowości rządzących procesem nauczania-uczenia się,
Funkcje dydaktyki ogólnej:
teoretyczne (poznawcze)
o charakterze diagnostycznym
- jak jest?
- co jest?
o charakterze prognostycznym
- jak będzie?
- co będzie?
- jak być powinno?
2. praktyczne (instrumentalne)
-gdy proponuje metody, formy, środki nauczania, podnoszące efektywność działań
-gdy przekazuje nauczycielom normy postępowania.