Ręce: najważniejsze narzędzia

medyczne

„Nie bójcie się dotknąć deski klozetowej, ale

zastanówcie się czy podać rękę lekarzowi”

Miał powiedzieć prof. Franz Daschner, kierownik Instytutu

Medycyny Środowiskowej i Higieny Szpitalnej we Freiburgu.

I rzeczywiście – to na rękach białego personelu przenosi się

najwięcej chorobotwórczej mikroflory.

Niewłaściwa dbałość o ich dezynfekcję każdego roku sprawia,

że aż 5 do 15 proc. hospitalizowanych cierpi z powodu zakażeń

szpitalnych.

Brak czasu na dezynfekcję rąk?

Czy naprawdę 30 sekund to tak wiele, by uratować życie pacjenta?

Kwestia wysokich kosztów dezynfekcji rąk również daje się łatwo
podważyć. Koszty antybiotykoterapii zakażeń przekraczają
niejednokrotnie kilkadziesiąt a nawet kilkaset razy koszty właściwej
profilaktyki.

Dla przykładu: w USA leczenie zakażenia MRSA

wynosi 27 tys. USD, podczas gdy koszt jednej dezynfekcji,
która może temu zapobiec wynosi 0,02 USD.

Oszczędności

Jeden funt brytyjski wydany na żel na

bazie alkoholu przynosi oszczędności
rzędu 9-20 funtów na zakupach
teikoplaniny.

• Program higieny rąk przynosi

oszczędności , nawet wówczas, gdy dzięki
poprawie higieny rąk uzyskano niższy niż
1% spadek zakażeń.

• Analiza ekonomiczna kampanii

promocyjnej higieny rąk prowadzonej w
Anglii i Walii pod hasłem „Miej czyste
ręce” dowiodła, że program przyniesie
korzyści ekonomiczne nawet, jeżeli
wskaźniki zakażeń związanych z opieką
zdrowotną zmniejszą się jedynie o 0,1%.

Pittet D. et al., Lancet 2000

Ręce są głównym

przenośnikiem

/transmiterem/ infekcji.

Z pomocą metod biologii

molekularnej można łatwo

wykazać, że ten sam

drobnoustrój może być

przenoszony przez nawet

pięciokrotne dotknięcie

dłoni.

Jednorazowe dotknięcie skóry dłoni powoduje

przeniesienie od 100 do 10 000 komórek

bakteryjnych.

Liczba komórek
bakteryjnych
na 1cm

2

skóry dłoni

u personelu
medycznego
waha się od 40 tys. do
5 mln

Drobnoustroje występujące na skórze
rąk:

 flora stała

(fizjologiczna)

bez właściwości chorobotwórczych
(w mieszkach włosowych, fałdach

skórnych, gruczołach łojowych i

potowych)

 flora przejściowa

zanieczyszczenia, nabyte w

kontakcie ze środowiskiem,

pozostające

na powierzchni skóry okresowo, ale

wystarczająco długo,

aby mogły stać się źródłem infekcji.

U pracowników służby zdrowia

stanowią ją często mikroorganizmy

chorobotwórcze.

 flora infekcyjna

aktualne zakażenia na rękach

Co mamy na

dłoniach?

Jak zapobiegać przenoszeniu
drobnoustrojów

 Mycie rąk ( higieniczne

i chirurgiczne)

 Dezynfekcja rąk
 Stosowanie rękawiczek

Zwykłe mycie rąk trwające około

Zwykłe mycie rąk trwające około

30

30

sekund

sekund

zmniejsza florę przejściową

zmniejsza florę przejściową

100-

100-

krotnie

krotnie

!

!

Wskazania do higieny rąk

MYCIE RĄK

• A. W przypadku widocznego

zabrudzenia lub poplamienia krwią
lub innymi płynami ustrojowymi lub
po skorzystaniu z toalety, ręce należy
umyć mydłem i wodą (II).

Wskazania do higieny rąk

MYCIE RĄK

• B. W przypadku zdecydowanego

podejrzenia lub potwierdzenia
ekspozycji na organizmy
przetrwalnikujące, w tym ogniska
Clostridia difficile, preferowane jest
mycie rąk mydłem i wodą (IB)

ODKAŻANIE RĄK

• C. We wszystkich pozostałych

sytuacjach klinicznych opisanych w
punktach od D(a) do D(f) poniżej, do
rutynowego odkażania rąk, jeśli nie
są w sposób widoczny zabrudzone,
preferuje się przecieranie rąk
środkami na bazie alkoholu (IA).

ODKAŻANIE RĄK

D. Odkażanie rąk:
a.przed i po kontakcie z pacjentem (IB)
b. przed obsługą inwazyjnych urządzeń w

opiece nad chorym bez względu czy

rękawiczki ochronne są używane czy

nie (IB)

c. po kontakcie z płynami ustrojowymi,

wydzielinami, błoną śluzową, naruszoną

powłoką skórną lub opatrunkami (IA)

ODKAŻANIE RĄK

D. Odkażanie rąk:
d. przechodząc od zakażonej części ciała

do innej części ciała chorego (IB)

e. po kontakcie z powierzchniami i

obiektami nieożywionymi (w tym

urządzeniami medycznymi)

znajdującymi się w bezpośrednim

otoczeniu pacjenta

f. po zdjęciu sterylnych (II) lub

niesterylnych rękawic (IB).

ODKAŻANIE RĄK

E. Przed przygotowaniem i podaniem

leków lub żywności należy
przeprowadzić odkażanie rąk używając
preparatu odkażającego na bazie
alkoholu lub umyć ręce zwykłym albo
antybakteryjnym mydłem i wodą (IB).

F. Mydło i środki odkażające do rąk na

bazie alkoholu nie powinny być
stosowane łącznie (II)

Chirurgiczna dezynfekcja rąk

 przed rozpoczęciem zabiegu

operacyjnego
 między poszczególnymi operacjami
 przy naruszeniu szczelności lub
wymianie
rękawic podczas operacji

5 przykładowych szpitalnych

sytuacji kiedy dezynfekowac

ręce

1. Przed kontaktem z pacjentem

5 szpitalnych sytuacji kiedy

dezynfekowac ręce

2. Po kontakcie z pacjentem

5 szpitalnych sytuacji kiedy

dezynfekowac ręce

3. Po kontakcie z przedmiotami w bliskosci
pacjenta

5 szpitalnych sytuacji kiedy

dezynfekowac ręce

4. Po kontakcie z częsciami ciała pacjenta lub
płynami ustrojowymi np. śliną

5 szpitalnych sytuacji kiedy

dezynfekowac ręce

5. Przed zabiegami typu zastrzyki,
pobranie krwi itd.

TECHNIKA DEZYNFEKCJI RĄK

 pocieranie wewnętrznych

części dłoni

 pocieranie wewnętrznych

części dłoni z przeplecionymi
palcami, aż do zagłębień
między palcami

 pocieranie wewnętrzną

częścią prawej dłoni o
grzbietową część lewej
dłoni, a następnie w
zmienionej kolejności

 pocieranie górnych części

palców prawej dłoni o
wewnętrzną część lewej
dłoni z palcami złączonymi,
a następnie odwrotnie

 obrotowe pocieranie

kciuka prawej dłoni o
wewnętrzną część
zaciśniętej na niej
lewej dłoni, a
następnie odwrotnie

 okrężne pocieranie

opuszków palców prawej
dłoni w zagłębieniu
dłoniowym lewej dłoni
(zmiana rąk)

NAJCZĘŚCIEJ POMIJANE OBSZARY W

DEZYNFEKCJI RĄK

Technika dezynfekcji rąk odgrywa kluczową rolę w prawidłowości tej

procedury. Niepoprawna technika prowadzi do pomijania pewnych

obszarów dłoni, które niezdezynfekowane prowadzą do poważnych

zagrożeń epidemiologicznych.

„Wszystko jest w rękach

człowieka. Dlatego należy myć

je często.”

S.J. Lec

„Jeżeli nie masz czystych rąk,
nie masz też czystego
sumienia.”

• „Przestrzeganie zasad higieny rąk

powinno stać się krajowym
priorytetem. Należy rozważyć
wprowadzenie odpowiednio
finansowanych i koordynowanych
programów wdrożeniowych
zapewniając system monitorowania
osiąganych wyników i trwałe efekty
ich realizacji.”

WHO Guidelines on Hand Hygiene

„Higiena rąk to bezpieczna opieka” –
nie jest kwestią wyboru, lecz stanowi

jedno z podstawowych praw pacjenta.