Kody kreskowe

Podstawy logistyki

…

Definicja kodu

Kod kreskowy jest to określona

kombinacja liniowo ułożonych

jasnych i ciemnych kresek, o

zróżnicowanych szerokościach,

ustalonych wg przyjętych reguł

budowy danego kodu.



Automatyczne gromadzenie danych poprzez kody kreskowe to
nowoczesna, najtańsza i jedna z najbardziej efektywnych technik
zbierania i wprowadzania danych do systemów komputerowych.



Znakowanie obiektów kodem kreskowym pozwala na identyfikację
przy pomocy urządzeń. Pierwotnie wykorzystywało się je przede
wszystkim do oznaczania towarów dla potrzeb handlu
detalicznego. Obecnie technika ta stosowana jest szeroko
poza handlem detalicznym i hurtowym, w gospodarce
magazynowej przedsiębiorstw przemysłowych, w procesach
produkcyjnych- na liniach montażowych, przy kontroli jakości i
rejestracji czasu pracy, w bibliotekach i wypożyczalniach,
szpitalach i bankach krwi, w transporcie towarowym i
osobowym ( znakowanie biletów i bagażu), przy rejestracji opłat,
do sortowania przesyłek i w wielu innych dziedzinach. Są również
integralną częścią elektronicznej gospodarki w przemyśle, handlu,
transporcie, bankowości itp.

Korzyści z zastosowania kodów kreskowych

dla przedsiębiorstwa:



Zwiększenie jakości procesów

przekazywania informacji o

zapotrzebowaniu i stanach

magazynowych - większa wiarygodność

danych;



Możliwość otrzymania dokładnej

informacji np. odnośnie lokalizacji

materiałów w magazynie (z dokładnością

do pojedynczych kontenerów);



Przyspieszenie procesów przez eliminację

wielu błędów, strat i nakładu czasu pracy

na korekty błędów, które powstawały przy

wprowadzaniu danych o przyjęciach,

przesunięciach magazynowych i

zgłoszeniach produkcyjnych tradycyjnymi

metodami;



Możliwość śledzenia historii powstania

wyrobu gotowego przez wszystkie jego

etapy produkcyjne i osoby

odpowiedzialne za te etapy;



Rejestracja czasu pracy pracowników;

Trochę historii



Historia powstania kodów kreskowych sięga końca lat czterdziestych ubiegłego

stulecia. Wtedy to zostały podjęte badania nad możliwością zautomatyzowania

odczytu i kontroli cen towarów w handlu detalicznym. Było to w Stanach

Zjednoczonych, a autorami tych badań byli Joe Woodland i Berny Silver.

Efektem ich pracy było opatentowanie w 1949 roku pierwszego kodu kreskowego

zwanego także, ze względu na swój wygląd, "tarczą strzelniczą" (bulls eye). Kod ten

składał się szeregu ułożonych współśrodkowo jasnych i ciemnych pierścieni różnej

grubości. Ze względu na problemy techniczne ten sposób automatycznej identyfikacji

nie został jednak wtedy zastosowany na szeroką skalę. Lata pięćdziesiąte i

sześćdziesiąte upłynęły na mniej lub bardziej udanych próbach stworzenia systemów

identyfikacji towarów przy użyciu specjalnych znaków i symboli. Do rozwoju prac w

znacznym stopniu przyczynił się gwałtowny rozwój supermarketów, który nastąpił w

latach sześćdziesiątych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Współpraca producentów i handlowców tych krajów zaowocowała utworzeniem na

początku lat siedemdziesiątych stowarzyszenia mającego opracować jednolite zasady

znakowania towarów. Tak doszło do powstania kodu UPC (Universal Product Code) -

Standardowego Kodu Produktu. Początkowo stosowano go głównie do identyfikacji i

ewidencjonowania towarów w supermarketach. Osiągnięcia amerykańskich

specjalistów zainteresowały także wysoko uprzemysłowione kraje europejskie, które

wychodząc na przeciw zapotrzebowaniu ze strony własnego handlu detalicznego, a

nie chcąc uzależniać się od Stanów Zjednoczonych, wprowadziły własny jednolity

system znakowania towarów. Zalety stosowanych głównie w handlu detalicznym

kodów kreskowych zostały prędko zauważone także przez inne gałęzie gospodarki.

Zaczęto je stosować na opakowaniach zbiorczych towarów, do znakowania elementów

na liniach produkcyjnych, w laboratoriach medycznych, bibliotekach, archiwach itp.

Zasada działania



Idea czarnych kresek na białym tle jest najbardziej optymalną

metodą prostego zapisania informacji i późniejszego jej

odczytania (metodą optyczną). Odczytanie kodu kreskowego

wykorzystuje prostą własność fizyczną jaką jest odbijanie fal

świetlnych od powierzchni jasnych i absorbowanie ich przez

powierzchnie ciemne. W związku z tym czytniki kodów

kreskowych są jednocześnie nadajnikiem i odbiornikiem

światła. Generują wiązkę świetlną, która skierowana na kod

słabiej odbija się od czarnych kresek, a lepiej od białych przerw.

Czytnik interpretuje odbite światło i przetwarza je na

dekodowane sygnały elektryczne. W zależności od grubości

kresek różna jest długość trwania poszczególnych sygnałów. W

wyniku tego powstaje ciąg sygnałów elektrycznych o różnym

natężeniu i różnej długości. Otrzymane w ten sposób impulsy

elektryczne są tłumaczone przez dekoder czytnika na język

cyfr, liter i innych znaków ASCII. W tym "normalnym" już

formacie dane trafiają do komputera.

W ten sposób automatycznie otrzymujemy

informację ukrytą w kodzie kreskowym.

na skórze zebry



Kod kreskowy (podobnie wiele innych technik automatycznej identyfikacji) rzadko

sam w sobie zawiera istotną dla jego użytkownika informacji. Jest tylko swego

rodzaju identyfikatorem, pozwalającym na szybkie otrzymanie potrzebnych danych.

Zasada działania jest podobna do zastosowania numeru dowodu osobistego, czy

numeru rejestracyjnego samochodu. Posiadając numer dowodu osobistego i mając

dostęp do odpowiedniej bazy danych można otrzymać pełne dane osobowe jego

właściciela. Tak samo przy dostępie do bazy zarejestrowanych pojazdów możliwe jest

zidentyfikowanie posiadacza samochodu jedynie na podstawie numeru

rejestracyjnego auta.

Dane zawarte w samym kodzie kreskowym są tylko ciągiem znaków, któremu w

odpowiedniej bazie danych przyporządkowane są pewne informacje. Dla przykładu,

kod kreskowy wydrukowany przez producenta na oryginalnym opakowaniu towaru

(np. soku w kartonie), nie zawiera informacji dotyczącej ceny tego towaru. Jednak

przy kasie, po zeskanowaniu kodu, na monitorze ukazuje się jego cena. W innym

sklepie zeskanowanie tego samego kodu powoduje pojawienie się innej ceny. W

każdym z tych sklepów tej samej wartości kodu kreskowego przyporządkowane są

różne wartości ceny towaru. Natomiast w obydwu sklepach ten sam kod będzie

najprawdopodobniej identyfikował dokładnie ten sam towar, gdyż ma identyczną

wartość na wszystkich swoich opakowaniach.

Jak więc widać kod kreskowy pełni przeważnie rolę identyfikatora pozwalającego w

szybki sposób otrzymać z bazy danych informacje z nim związane. Od każdej reguły,

również w tym przypadku, są jednak wyjątki. Istnieje bowiem możliwość zapisania

pewnych danych bezpośrednio w treści kodu kreskowego. Stosuje się ją jednak raczej

rzadko i ma sens jedynie w przypadku danych o małej ilości znaków (np. oznaczenie

tylko daty produkcji towaru), gdyż zapisanie w ten sposób większej ilości informacji

powodowałoby powstanie zbyt dużych rozmiarów kodów kreskowych, których

odczytanie byłoby bardzo trudne. Jeśli zachodzi konieczność zapisu nieco

obszerniejszych informacji bez odwoływania się do zewnętrznych baz danych, stosuje

się od niedawna specjalne standardy kodów kreskowych - kody piętrowe inaczej

zwane kodami dwuwymiarowymi.

Standardy kodów kreskowych



Obecnie na świecie istnieje ponad 400 rodzajów kodów
kreskowych. Nie wszystkie jednak są powszechnie
stosowane. W praktyce najpopularniejsze są kody :



jednowymiarowe- (liniowe, 1D) – informacje zapisane są w
jednej linii (najczęściej w postaci kresek)



dwuwymiarowe ( 2D)

a. piętrowe – rozwinięcie kodów jednowymiarowych polegające na

istnieniu

kilku linii kodu jedna pod drugą

b. matrycowe – informacja zapisana jest na określonej powierzchni,

a

b

Kod piętrowy ma większą pojemność danych

Kod matrycowy ma większe zagęszczenie
danych niż kod piętrowy, oraz umożliwia
skanowanie niezależnie od kierunku.

Symboliki kodów kreskowych

System GS1 obejmuje w obecnej chwili pięć różnych symbolik

kodów kreskowych:



EAN/UPC: EAN-8, EAN-13,



UPC-A, UPC-E,



ITF-14,



GS1-128,



GS1 DataBar,



symboliki Złożone (Composite Symbology).

Do odczytu w detalicznych punktach kasowych mogą być

stosowane jedynie kody kreskowe EAN/UPC.

W innych aplikacjach, takich jak np. przyjmowanie,

inwentaryzacja, kompletacja dostaw w magazynie, można

zastosować trzy różne symboliki: EAN/UPC, ITF-14 lub GS1-128.

Natomiast w przypadku oznaczania kodami kreskowymi

produktów i opakowań o małej powierzchni, np. strzykawki,

fiolki, podzespoły telekomunikacyjne itp., można zastosować

kody kreskowe RSS i symboliki Złożone.



Kody EAN-13 i EAN-8 są międzynarodowymi symbolikami wzorowanymi na
kodzie UPC i przyjętymi w 1976 roku do powszechnego stosowania
najpierw w Europie, a następnie na całym świecie. Symboliki te są
stosowane przede wszystkim w celu oznaczania towarów w handlu
detalicznym. Kod EAN-13 zawiera 13 cyfr: nr kraju (pierwsze 3 cyfry), nr
producenta lub dystrybutora (następne 4-7 cyfr), nr produktu (następne 2-
5 cyfr), cyfra kontrolna (ostatnia cyfra).

EAN -13

Budowa kodu jest modularna -
każda cyfra zbudowana jest z
siedmiu modułów, a szerokość
nominalna modułu wynosi
0,33mm. Kreski zbudowane są
z 1,2,3,4 modułów, przy czym
na jeden znak składają się
dwie jasne i ciemne kreski.
Znaki kodowane są w trzech
zbiorach.

Kod EAN jest kodem
samosprawdzalnym.



W kodzie EAN-8 zakodowanych jest 8 cyfr, w tym 7 znaków
danych i 1 cyfra kontrolna. Kod EAN-8 zawiera: nr kraju, nr
produktu i cyfrę kontrolną. Numer towaru w kodzie EAN-8
przydziela się tylko w uzasadnionych przypadkach, gdy nie
ma żadnej możliwości umieszczenia na opakowaniu kodu
EAN-13. Budowę kodu EAN-8 przedstawia rysunek poniżej.

EAN - 8



W obecnych czasach globalizacji informacji pojawiła się potrzeba używania
symboliki kodów kreskowych, w której można by zapisywać informacje o
strukturze i zawartości zrozumiałej na całym świecie. Wymagania te
spełnia symbolika kodu kreskowego GS1-128, która jest odmianą symboliki
Kod 128 zarezerwowaną specjalnie dla systemu GS1. Podstawowym
atutem tej symboliki są tzw. Identyfikatory Zastosowania GS1 globalnego
systemu GS1.

GS1-128



Kod ITF (Interleaved Two of Five) jest kodem numerycznym o
zmiennej długości. Wymaga zawsze parzystej liczby znaków.
Wersja ITF-14 stosowana dla oznaczania jednostek handlowych
zbiorczych  (hurtowych) zawiera zawsze 14 znaków. Jeżeli liczba
znaków do zakodowania jest mniejsza, wtedy uzupełnia się ją
zerami na początku symbolu.



- w kodzie ITF każda cyfra jest przedstawiana jako pięć kresek lub
5 spacji, z których dwie są szerokie, a trzy wąskie (stąd nazwa:
dwa z pięciu). Kod ITF nie wymaga tak dużej precyzji wydruku, jak
kody EAN/UPC;
- cyfra kontrolna nie jest wymagana. W przypadku standardowego
zastosowania kodu ITF dla oznaczania towarów w opakowaniach
zbiorczych wymagana jest cyfra kontrolna na ostatnim miejscu,
np. ITF - 14 cyfra ta jest obliczana według stałego algorytmu.

ITF-14

Liczba 3852 przedstawiona w kodzie ITF

GS1 DataBar



Od dnia 1 stycznia 2010 r. w punktach sprzedaży detalicznej, obok
dotychczas stosowanych symbolik kodowych, zaczną funkcjonować
nowe, mniejsze, kody kreskowe GS1 DataBar-14 oraz GS1
DataBar-14 Spiętrzony, w których zakodowany będzie 13-
cyfrowy lub 12-cyfrowy numer towaru – GTIN.



Symbole kodowe z rodziny GS1 DataBar, zaakceptowane do
stosowania przez GS1 to:
· GS1 DataBar-14
· GS1 DataBar-14 Spitrzony
· GS1 DataBar Rozszerzony
· GS1 DataBar Rozszerzony Spiętrzony



Dzień 1 stycznia 2010 roku stanowi datę początku powszechnej
akceptacji wyłącznie dwóch symbolik:
GS1 DataBar-14 oraz GS1 DataBar-14 Spiętrzony. Pozostałe
symboliki GS1 DataBar,w tym wersje rozszerzone, mogą być
stosowane po dwustronnych uzgodnieniach między partnerami
handlowymi.

Dzięki zastosowaniu kodu GS1 DataBar-14 i GS1 DataBar-14 Spiętrzonego

od roku 2010 możliwe będzie:



identyfikowanie przedmiotów, których nie można oznaczyć

istniejącymi liniowymi kodami kreskowymi, ze względu na zbyt małą

ilość miejsca na opakowaniu



ograniczenie powierzchni kodu kreskowego do wymaganego

minimum, a tym samym zyskanie wolnej powierzchni na projekt

graficzny opakowania

Dzięki zastosowaniu kodu GS1 DataBar-14 Rozszerzonego i GS1 DataBar-

14 Rozszerzonego Spiętrzonego możliwe będzie:



zakodowanie większej ilości danych na tej samej powierzchni lub tej

samej liczby danych na mniejszej powierzchni, niż obecnie stosowane

kody kreskowe EAN/UPC (np. kody EAN-13 czy EAN-8)



identyfikowanie poprzez numer GTIN produktów zwykle trudnych do

oznakowania, takich jak świeża żywność



zapisanie dodatkowo takich informacji jak numer oznaczenie partii

produkcyjnej, numer seryjny, data ważności, które umożliwiają

realizację wymogów śledzenia ruchu i pochodzenia produktów

(traceability)



kodowanie towarów o zmiennej ilości – w chwili obecnej istnieją

wyłącznie rozwiązania krajowe i wewnętrzne, co w praktyce często

powoduje stosowanie indywidualnego podejścia i konieczność

dostosowywania się do wewnętrznych numerów sieci handlowych.

GS1 DataBar-14

GS1 DataBar-14 Skrócony

Przy szerokości modułu X
wynoszącej np. 0.25 mm symbol
ten będzie miał 24 mm szerokości
i 3,25 mm wysokości.

GS1 DataBar-14 Spiętrzony

GS1 DataBar-14 Rozszerzony Spiętrzony

Symboliki Złożone



Symboliki Złożone łączą tradycyjny, liniowy symbol kodu kreskowego ze

składnikiem 2-D (kody kreskowe dwuwymiarowe) w pojedynczy symbol.

Istnieją trzy typy Symbolik Złożonych: A, B lub C, które różnią się zasadami

kodowania.



Składnik liniowy kodu Złożonego koduje podstawową identyfikację

produktu. Umieszczony powyżej składnik 2-D koduje dane uzupełniające,

takie jak numer partii i data ważności.



Składnikiem liniowym kodu Złożonego mogą być kody: EAN/UPC, GS1-128,

GS1 DataBar-14, GS1 DataBar Rozszerzony, GS1 DataBar Ograniczony.



Składnikiem 2-D jest: CC-A (wariant kodu MicroPDF417 - umożliwia

zakodowanie do 56 cyfr), CC-B (wariant kodu MicroPDF417 z nowymi

zasadami kodowania - umożliwia zakodowanie do 338 cyfr) i CC-C (kod

PDF417 z nowymi zasadami kodowania - umożliwia zakodowanie do 2361

cyfr).

Symbol Złożony: GS1 DataBar Ograniczony z CC-A

Algorytm wyznaczania cyfry
kontrolnej:

Ostatnią cyfrą w kodzie jest cyfra kontrolna, która służy do wykrywania

błędu odczytu kodu kreskowego. Oblicza się ją według specjalnego

algorytmu dla danego rodzaju kodu kreskowego



Krok 1: Począwszy od cyfry na pozycji drugiej, dodaj do siebie cyfry

stojące na pozycjach parzystych.



Krok 2: Otrzymaną w punkcie 1 sumę pomnóż przez 3.



Krok 3: Począwszy od cyfry na pozycji pierwszej dodaj do siebie

wartości z nieparzystych pozycji.



Krok 4: Dodaj do siebie sumy z punktów 2 i 3.



Krok 5: Suma kontrolna otrzymywana jest poprzez odjęcie sumy z

punktu 4 od najmniejszej większej wielokrotności 10.

Pozycja 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
EAN

9 7 7 1 1 4 4 8 7 5 0 0 C

Krok 1 7 + 1 + 4 + 8 + 5 + 0 = 25
Krok 2

3 x 25

= 75

Krok 3 9 + 7 + 1 + 4 + 7 + 0 = 28
Krok 4

75 + 28

= 103

Krok 5

C = 110 – 103 = 7

Wynik

9 7 7 1 1 4 4 8 7 5 0 0

7

Japan Post 4-State Postal Code

Używany przez pocztę we Japonii. Drukowany jest na

listach i paczkach. Zawiera informacje dotyczące

adresata

(kod pocztowy, nr domu).

154-0023-3-16-4

Umieszczanie kodów

A może takie kody będą w przyszłości ?



Kody kreskowe. Rodzaje, standardy, sprzęt, zastosowania.
Biblioteka logistyka, Poznań 2000



Podstawy logistyki. Podręcznik do kształcenia w zawodzie
technik logistyk., Biblioteka logistyka, Poznań 2006



Strona internetowa : GS1 Polska Instytut Logistyki i
Magazynowania

literatura