7. Metabolizm tłuszczów

Prof.dr hab. inż. Korneliusz Miksch

Silesian University of Technology, Gliwice, Poland

Environmental Biotechnology Department

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Tłuszczowce

Tłuszcze (lipidy) są estrami wyższych
kwasów organicznych (kwasów tłuszczowych)
oraz alkoholu trojwodorotlenowego (gliceryny)
lub wyższych alkoholi jednowodorotlenowych.
Ich cechą wspólną jest:

• względna nierozpuszczalność w wodzie

• rozpuszczalność w rozpuszczalnikach
organicznych, jak eter, chloroform, benzen,
itp.
Tłuszcze dzielimy na:

•tłuszcze właściwe (lipidy proste)

, do

których zaliczamy glicerydy oraz woski,

•tłuszcze złożone (lipidy złożone)

, które

oprócz gliceryny i kwasu tłuszczowego
zawierają dodatkowe grupy. Do tej grupy
zaliczamy

fosfolipidy

(fosfatydy),

zawierające jako grupę dodatkową resztę
kwasu

fosforowego

oraz

glikolipidy

(cerebryzydy),

które

zawierają

jako

dodatkową grupę cukry.

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Tłuszczowce

W skład tłuszczów wchodzą kwasy tłuszczowe
zawierające w swojej cząsteczce zwykłe parzystą
liczbę atomów węgla. Łańcuch węglowy tych kwasów
może być nasycony lub posiadający jedno lub więcej
wiązań podwójnych.
Najważniejszymi kwasami tłuszczowymi o charakterze
nasyconym wchodzącymi w skład glicerydów są:
•kwas palmitynowy CH

3

(CH

2

)

14

COOH

•kwas stearynowy CH

3

(CH

2

)

16

COOH

Kwasami tłuszczowymi o charakterze nienasyconym
są:
•kwas oleinowy CH

3

(CH

2

)

7

CH=CH(CH

2

)

7

COOH

•kwas linolowy
CH

3

(CH

2

)

4

CH=CHCH

2

CH=CH(CH

2

)

7

COOH

•Kwas linolenowy
•CH

3

CH

2

CH=CHCH

2

CH=CHCH

2

CH=CH(CH

2

)

7

COOH

 

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Tłuszczowce

Tłuszcze właściwe są estrami gliceryny i kwasów
tłuszczowych.
W zależności od tego ile reszt kwasowych wiąże się
z grupami OH gliceryny, tłuszcze właściwie dzielimy
na

mono-, dwu- lub trójglicerydy

.

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Tłuszczowce

W reakcji z gliceryną może brać udział większa liczba
różnych kwasów tłuszczowych (maksymalnie trzy,
czyli tyle ile grup hydroksylowych posiada gliceryna).
Powstają wtedy tłuszcze posiadające w cząsteczce
różne kwasy tłuszczowe (np. 1-palmityno-2-stearyno-
3-oleino-trójgliceryd).

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Beta-oksydacja tłuszczów

(opis do betaoksydacja-schemat/folia)

Polega na cyklicznym odłączeniu reszty kwasu octowego połączonej z koenzymem A, która

zostaje rozłożona w cyklu Krebsa. Łańcuch jest w ten sposób krótszy o dwa atomy węgla za

każdym razem.

W pierwszym etapie kwas tłuszczowy łączy się z CoA i w obecności dehydrogenazy acylo-

koenzymu A (EC 1.3.99.3) ulega odwodornieniu przez FAD. Powstaje kwas o wiązaniu

podwójnym, połączony z CoA.

W drugim etapie podwójne wiązanie ulega rozerwaniu w wyniku przyłączenia wody w

obecności enzymu hydratazy enoilo-CoA - EC 4.2.1.17. Powstaje kwas hydroksyacylowy

połączony z CoA.

Ten z kolei ulega dehydrogenacji w reakcji katalizowanej przez dehydrogenazę 3-hydro-

ksyacylo-CoA (EC 1.1.1.35), w której koenzymem jest NAD i powstaje ketoacylo-CoA

W wyniku działania enzymu acylotransferazy acetylokoenzymu A (EC 2.3.1.16) następuje

odłączenie acetylo-CoA od dotychczasowego kwasu, w wyniku czego łańcuch kwasu

tłuszczowego jest o dwa atomy węgla krótszy i do którego ponownie przyłącza się CoA.

Proces się powtarza. Końcowym produktem b-oksydacji jest butyrylo-CoA, który rozkładany

jest na dwie cząsteczki acetylo-CoA.

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Beta-oksydacja tłuszczów

    

Beta oksydacja-ogólny schemat

http://kbs.ise.polsl.pl

Environmental Biotechnology Department, SUT

7. Beta-oksydacja tłuszczów

Koenzym A