PUSTYNIA

(klimat suchy, skrajnie suchy zwrotnikowy, podzwrotnikowy,

także umiarkowany)

Pustynie są suchymi środowiskami, gdzie roczne sumy opadów są mniejsze
niż 250 mm a czasem brak jest opadów przez wiele lat. Aby jakiś obszar stał
się pustynią, łączne parowanie wody z roślin, skał i gleby musi być większe
niż wielkość opadów deszczu oraz dopływu wody w postaci mgieł
nadciągających od morza. Pustynie występują tam, gdzie dociera gorące,
tropikalne powietrze z rejonów równikowych, a więc w rejonach zwrotników
Raka i Koziorożca. Powietrze jest tam nieustannie suche i gorące, co sprzyja
powstawaniu pustyń.
Wiele pustyń charakteryzują duże wahania temperatury powietrza w ciągu
doby, sięgające nawet 50 stopni C (Celsjusza). W dzień może być bardzo
gorąco, a w nocy temperatura spada poniżej zera. Największe i najszybsze
zmiany temperatury mają miejsca o wschodzie i zachodzie słońca. Rośliny i
zwierzęta pustynne muszą być bardzo wytrzymałe, aby móc przetrwać w
takich warunkach.

Sahara jest największą pustynią
świata

Pustynie według położenia geograficznego:

Azja: Gobi, Takla Makan, Kyzył-Kum, Kara-Kum, Thar, Lota, Wielka
Pustynia Słona (Iran), Syryjska, Wielki Nefud, Ar-Rab al-Chali, Ałaszan,
Negew

Afryka: Sahara, Wielki Erg Zachodni, Wielki Erg Wschodni, Libijska,
Zachodnia, Arabska, Nubijska, Kalahari, Namib, El-Dżafur

Ameryka Północna: Wielka Pustynia Słona (USA), Mojave

Ameryka Południowa: Atakama

Australia: Wielka Pustynia Piaszczysta, Tanami, Simpsona, Gibsona,
Wielka Pustynia Wiktorii, Mała Pustynia Piaszczysta

 

 

Poniższa mapa pokazuje średnie roczne opady na świecie (w milimetrach i
calach). Jasnozielonym kolorem oznaczono obszary "pustyń".

Liczba gatunków zwierząt pustynnych jest niewielka, co jest rezultatem
trudnych warunków życia i niewielkiej liczby nisz ekologicznych. Czynniki
ograniczające to z jednej strony warunki klimatyczne:

-brak wody

-niska wilgotność powietrza

-silne nasłonecznienie

-bardzo wysoka temperatura i jej duże wahania

-skąpa szata roślinna (mała ilość pokarmu i kryjówek)

W wypadku całkowitego braku roślinności, nie występują też zwierzęta.

 

 

Szata roślinna występująca na obszarach pustyń i półpustyń strefy
klimatów zwrotnikowych jest bardzo uboga. Rośliny przystosowane są do
niedostatku wody. W takich rejonach rozwija się roślinność sucholubna,
czyli kserofity. Są to rośliny przystosowane do życia w suchych miejscach.
Wykształcają one małe liście, kolce, ciernie, a ich pędy są bardzo sztywne.

Przykłady kserofitów:

suchorośla

W inny sposób do braku wody przystosowują się sukulenty, czyli rośliny
gromadzące wodę w liściach, bądź łodygach. Są to np. agawy lub
kaktusy. Na pustyniach rośnie także roślinność efemeryczna. Po
wystąpieniu krótkiego, lecz obfitego deszczu rośliny te kwitną i tworzą
nasiona, a po wyczerpaniu zapasu wody całkowicie obumierają,
pozostawiając ogromną ilość nasion na powierzchni. Nasiona te mogą
przetrwać długie okresy suszy. 

Przykłady sukulentów:

kaktusy, agawy

W miejscach na pustyniach, gdzie poziom wód gruntowych zalega płytko
mogą tworzyć się oazy, czyli obszary, które porasta bujna roślinność.
Oazy są często zagospodarowane przez człowieka.

Zwierzęta pustyni są przeważnie nieduże, o jasnej barwie ciała; w dzień
ukrywają się w norach, jamach i zagłębieniach skalnych lub zakopują się w
piasku, gdzie panuje dużo niższa temperatura i większa wilgotność niż na
powierzchni; nocą na pustyni panują niskie temperatury i może pojawiać się
rosa, a zjadanie pokrytych nią roślin dostarcza roślinożercom wody. Rosę
wykorzystują także nieliczne na pustyniach ślimaki. Tak różne zwierzęta, jak
niektóre chrząszcze z rodziny czarnuchowatych (Tenebrionidae) na
pustyni Namib oraz co najmniej dwa gatunki jaszczurek – australijski
moloch kolczasty(Moloch horridus) i azjatycka krągłogłówka uszasta
(Phrynocephalus mystaceus) – potrafią pobierać wodę spływającą z ich
własnych ciał .

australijski moloch
kolczasty

chrząszcz z rodziny
czarnuchowatych

U tak różnych organizmów jak wielbłądy, antylopa oryks arabski,
skoczki pustynne, niektóre jaszczurki, a nawet niektóre chrząszcze,
stopy są tak przystosowane, aby zapobiec zapadaniu się w sypkim piasku.
Niektóre grupy zwierząt są jakby z góry przystosowane do życia w
warunkach stałego niedoboru wody i wysokiej temperatury. Chitynowa
okrywa ciała owadów oraz rogowe łuski gadów skutecznie chronią te
zwierzęta przed utratą wody; także u obu tych grup wydzielanie
produktów przemiany materii następuje w postaci stałej (kwas moczowy).
Stosunkowo liczne są więc stawonogi, np. owady bezskrzydłe,
szarańczaki, karaczany, pluskwiaki, mrówki, chrząszcze, a także
pajęczaki (pająki, skorpiony, solfugi). Termity, choć niewidoczne na
powierzchni, stanowią ważną grupę owadów na gorących pustyniach.

skorpion

antylopa oryks arabski

solfuga

Wykonała:
Katarzyna Pawłowska
Kl. II LOB