SYMBOLIKA OPISÓW PRZYRODY

SYMBOLIKA OPISÓW PRZYRODY

W LITERATURZE MŁODEJ POLSKI.

W LITERATURZE MŁODEJ POLSKI.

ZANALIZUJ I ZINTERPRETUJ

ZANALIZUJ I ZINTERPRETUJ

WYBRANE PRZYKŁADY

WYBRANE PRZYKŁADY

PREZENTACJA TEMATU

PREZENTACJA TEMATU

MATURALNEGO

MATURALNEGO

SYMBOL

SYMBOL

Motyw lub zespół motywów

Motyw lub zespół motywów

występujący w dziele, który jest

występujący w dziele, który jest

znakiem treści głęboko ukrytych i

znakiem treści głęboko ukrytych i

niejasnych, mający za zadanie

niejasnych, mający za zadanie

kierować ku nim myśl czytelnika.

kierować ku nim myśl czytelnika.

Słownik terminów literackich

Słownik terminów literackich

pod red. J. Sławińskiego

pod red. J. Sławińskiego

TEZA

TEZA

W literaturze Młodej Polski

W literaturze Młodej Polski

opisy przyrody stały się

opisy przyrody stały się

narzędziem wyrażania

narzędziem wyrażania

pojęć abstrakcyjnych,

pojęć abstrakcyjnych,

stanów emocjonalnych i

stanów emocjonalnych i

poglądów.

poglądów.

SYMBOL DUSZY

SYMBOL DUSZY

Bolesław Leśmian

Bolesław Leśmian

Fala

Fala

CZASOWNIKI

CZASOWNIKI

FALA

FALA

...

...



w morza

w morza

urasta

urasta

głębinie

głębinie

,

,

olbrzymieje

olbrzymieje

,

,

wzbiera

wzbiera

,

,

załamie się

załamie się

w miejscu, gdzie się

w miejscu, gdzie się

skędzierzawi

skędzierzawi

,

,

burzy się

burzy się

i

i

wrzawi

wrzawi

,

,

uderza

uderza

o brzegi

o brzegi

,

,



w niebiosach

w niebiosach

szuka

szuka

dla się tronu

dla się tronu

,

,

węsząc

węsząc

śmierć

śmierć

,

,

pada

pada

na kolana

na kolana

ZWROTY

ZWROTY

FALA...

FALA...



wzbiera nad sióstr zmarłych

wzbiera nad sióstr zmarłych

tłumem

tłumem



uderza o brzegi swym

uderza o brzegi swym

pośmiertnym szumem

pośmiertnym szumem



bliższa jest zgonu

bliższa jest zgonu

ZJAWISKA DŹWIĘKOWE

ZJAWISKA DŹWIĘKOWE

FALA

FALA

...

...



cicha bywa, gdy wzbiera...

cicha bywa, gdy wzbiera...



pośmiertny szum

pośmiertny szum

ROLA ZAKOŃCZENIA

ROLA ZAKOŃCZENIA

Czy zaszumisz po śmierci, duszo

Czy zaszumisz po śmierci, duszo

przewezbrana?

przewezbrana?

Czy uderzysz raz jeszcze o

Czy uderzysz raz jeszcze o

znajome brzegi?

znajome brzegi?

MORSKA IMPRESJA

MORSKA IMPRESJA

–

–

PESYMIZM

PESYMIZM

Kazimierz Przerwa-

Kazimierz Przerwa-

-Tetmajer

-Tetmajer

Widziadło

Widziadło

BUDOWANIE

BUDOWANIE

ATMOSFERY

ATMOSFERY

ZAGROŻENIA

ZAGROŻENIA



grom wśród chmur wiszący drży

grom wśród chmur wiszący drży



rycerz

rycerz

(...)

(...)

płynie

płynie

(...)/

(...)/

Jak piorun, nim

Jak piorun, nim

uderzy

uderzy



sklep nieba, zda się, runie

sklep nieba, zda się, runie



jak burz północnych bóg

jak burz północnych bóg



Z posępnych głusz, z odmętów mgły

Z posępnych głusz, z odmętów mgły



rogu dźwięk,/Ponury

rogu dźwięk,/Ponury



Ponurą pieśń wojenną

Ponurą pieśń wojenną

PERSONIFIKACJA MORZA

PERSONIFIKACJA MORZA

W samotnej łodzi

W samotnej łodzi

(...)

(...)

Wypływa rycerz w czarną stal

Wypływa rycerz w czarną stal

Od stóp do głów skowany.

Od stóp do głów skowany.

Na hełmie pęka ma czarnych piór,

Na hełmie pęka ma czarnych piór,

Miecz mu pod ręką leży...

Miecz mu pod ręką leży...

ZJAWISKA DŹWIĘKOWE

ZJAWISKA DŹWIĘKOWE



morze –

morze –

szumi

szumi

,

,

głucho pluszcze

głucho pluszcze



wichrów jęk

wichrów jęk



dźwięk rogu grzmi

dźwięk rogu grzmi

,

,

grzmi na rogu

grzmi na rogu

,

,

trąbiąc

trąbiąc

(...)

(...)

pieśń

pieśń



chm

chm

u

u

ra pośr

ra pośr

ó

ó

d chm

d chm

u

u

r

r

,

,

do

do

u

u

st przykłada

st przykłada

dł

dł

u

u

gi r

gi r

ó

ó

g

g

,

,

b

b

u

u

rz p

rz p

ó

ó

łnocnych b

łnocnych b

ó

ó

g

g

MARAZM SPOŁECZEŃSTWA

MARAZM SPOŁECZEŃSTWA

Stefan Żeromski

Stefan Żeromski

Ludzie bezdomni

Ludzie bezdomni

JESIENNY SPACER JUDYMA PO WARSZAWIE

JESIENNY SPACER JUDYMA PO WARSZAWIE

Tuż obok drogi zasłanej liśćmi taiły

Tuż obok drogi zasłanej liśćmi taiły

się baseny wody

się baseny wody

nieruchomej

nieruchomej

,

,

ślepej

ślepej

i

i

głuchej

głuchej

, która przyjmując w siebie

, która przyjmując w siebie

poszarpane plamy firmamentu dawała

poszarpane plamy firmamentu dawała

jakieś

jakieś

kłamliwe

kłamliwe

ich

ich

odbicie

odbicie

, brzask

, brzask

srebrzący się a niepochwytny. Rysowały

srebrzący się a niepochwytny. Rysowały

się tam czarne pnie i gałęzie olch

się tam czarne pnie i gałęzie olch

nachylonych. Każdy ptak siadający dla

nachylonych. Każdy ptak siadający dla

wypoczynku strącał z nich mnóstwo

wypoczynku strącał z nich mnóstwo

liści. Chłodne oddechy jesienne niosły te

liści. Chłodne oddechy jesienne niosły te

zwłoki

zwłoki

skurczone

skurczone

i osadzały na zawsze

i osadzały na zawsze

cichej powierzchni.

cichej powierzchni.

Z rozdziału

Z rozdziału

Smutek,

Smutek,

s. 92.

s. 92.

STAWY W CISACH

STAWY W CISACH

Po dżdżystych nocach stało nad

Po dżdżystych nocach stało nad

łąkami

łąkami

i dolnym parkiem jakby

i dolnym parkiem jakby

błoto

błoto

w

w

przestworze. Gdy nim kto długo oddychał,

przestworze. Gdy nim kto długo oddychał,

uczuwał ból głowy i jakiś pulsujący szelest w

uczuwał ból głowy i jakiś pulsujący szelest w

żyłach. Wtedy również Judym zauważył, że i

żyłach. Wtedy również Judym zauważył, że i

w zakładzie około stawów było powietrze

w zakładzie około stawów było powietrze

jeżeli nie takie samo, to bardzo siostrzane.

jeżeli nie takie samo, to bardzo siostrzane.

Liście zlatujace z olbrzymich grabów

Liście zlatujace z olbrzymich grabów

i wierzb sypały się w

i wierzb sypały się w

stojące baseny wody

stojące baseny wody

i

i

tam

tam

w niej

w niej

gniły

gniły

. Na powierzchni stawów pleniła

. Na powierzchni stawów pleniła

się masa wodorostów, które gdy było

się masa wodorostów, które gdy było

wyrwać, szerzyły

wyrwać, szerzyły

woń cuchnącą

woń cuchnącą

.

.

Z rozdziału

Z rozdziału

Poczciwe prowincjonalne idee

Poczciwe prowincjonalne idee

, s. 239.

, s. 239.

ZAGŁĘBIE

ZAGŁĘBIE



(...)

(...)

ukazywały się oczom jamy ogromne, głębokie, w których

ukazywały się oczom jamy ogromne, głębokie, w których

stała nie mając gdzie odpłynąć

stała nie mając gdzie odpłynąć

brudna, splugawiona, żółtoryża

brudna, splugawiona, żółtoryża

woda

woda

. Judyma widok tych dołów przyprawiał o smutek

. Judyma widok tych dołów przyprawiał o smutek

niewysłowiony. Był to bolesny obraz sromoty.

niewysłowiony. Był to bolesny obraz sromoty.

Nie może

Nie może

nigdzie

nigdzie

odpłynąć,

odpłynąć,

odejść, uciec

odejść, uciec

, ruszyć się ani w tył, ani naprzód,

, ruszyć się ani w tył, ani naprzód,

nie

nie

może

może

nawet wsiąknąć i bez śladu, bez pamięci,

nawet wsiąknąć i bez śladu, bez pamięci,

śmiercią

śmiercią

zginąć

zginąć

Z rozdziału

Z rozdziału

Gdzie oczy poniosą

Gdzie oczy poniosą

, s. 336.

, s. 336.



Stanął nad brzegiem szerokiej wody, płytko rozlanej. W

Stanął nad brzegiem szerokiej wody, płytko rozlanej. W

niskich, nędznych, zżółkłych trawach

niskich, nędznych, zżółkłych trawach

kisł

kisł

ten

ten

czarny zalew

czarny zalew

śmierci

śmierci

, który nad otchłanią kopalni chwieje się

, który nad otchłanią kopalni chwieje się

lichymi falami

lichymi falami

.

.

Ciemna woda

Ciemna woda

zdawała się marzyć, zdawała się czekać

zdawała się marzyć, zdawała się czekać

, kiedy

, kiedy

runie w głębinę wydrążoną, kiedy napełni puste lochy, kuszące

runie w głębinę wydrążoną, kiedy napełni puste lochy, kuszące

próżnie, które ją ciągną, ssą, wzywają.

próżnie, które ją ciągną, ssą, wzywają.

Z rozdziału

Z rozdziału

Rozdarta sosna

Rozdarta sosna

, s. 412.

, s. 412.

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE



Związek omawianych tekstów z symbolizmem.

Związek omawianych tekstów z symbolizmem.



Sposoby uzyskiwania dodatkowych znaczeń

Sposoby uzyskiwania dodatkowych znaczeń

w opisach przyrody.

w opisach przyrody.



Wnioski dotyczące analizowanych tekstów:

Wnioski dotyczące analizowanych tekstów:

–

–

B. Leśmian

B. Leśmian

Fala

Fala

– symbol duszy,

– symbol duszy,

–

–

K. Przerwa-Tetmajer

K. Przerwa-Tetmajer

Widziadło

Widziadło

– symbol

– symbol

pesymistycznego nastroju,

pesymistycznego nastroju,

–

–

S. Żeromski

S. Żeromski

Ludzie bezdomni

Ludzie bezdomni

– symbol

– symbol

marazmu społeczeństwa.

marazmu społeczeństwa.