28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

1

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

TEMAT:

GLOBALIZACJA PROCESÓW

GOSPODARCZYCH

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

2

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

CEL

- ZAPOZNAĆ Z:



głównymi cechami globalizacji i
integracji;



globalizacją a interesami krajów wysoko
rozwiniętych i rozwijających się;



radykalnym i umiarkowanym ujęciem
globalizacji.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

3

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ



Literatura:



Grzywacz W.: Podstawy makroekonomii. Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne: Szczecin 2002.



Majewski W.: Podstawy ekonomii. PWE: Warszawa 2006.



Czarny B.: Wstęp do ekonomii. PWE: Warszawa 2006.



Praca zbiorowa pod red. Sułkowskiego Cz.: Podstawy
teorii

i

polityki

makroekonomicznej.

Materiały

pomocnicze. Wyd. ZAPOL: Szczecin 2005.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

4

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ



Gospodarka światowa nie zakłada
celów;



Żaden organ nie steruje procesami
gospodarczymi i nie tworzy jednolitych
reguł postępowania dla przedsiębiorstw
w skali ogólnoświatowej a

państwa

członkowskie jedynie koordynują
swoje regulacje.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

5

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

W gospodarce światowej (narodowej) nie

występuje

uniwersalny

mechanizm

rynkowy

lecz

zbiór

czterech

mechanizmów

rynkowych

,

tj. rynek:

1.

Towarów i usług.

2.

Kapitałowy.

3.

Pieniężny.

4.

Pracy.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

6

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ



Wnioski:



w ramach GN (integracji - UE) działanie
wszystkich

mechanizmów

rynkowych

koordynują organy zarządzające;



w skali gospodarki światowej koordynacja
nie występuje stąd nie mogą być
neutralizowane negatywne skutki braku
spójności

między

działaniami

poszczególnych mechanizmów.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

7

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ



Mechanizmy

rynkowe

powinny

odpowiadać

wzorcowemu mechanizmowi

rynkowemu tj.:



żaden z uczestników rynku nie powinien
indywidualnie wpływać na cenę;



cena powinna odpowiadać poziomowi
równowagi rynkowej;



działanie rynku powinno odbywać się bez
zmowy grup uczestników zarówno po
stronie podaży jak i popytu.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

8

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ



Można stwierdzić, że

gospodarka

światowa

jest

rządzona

przez

cztery „ręce” rynkowe, napędzane
mechanizmami odchylającymi się
od

wzorcowego

mechanizmu

rynkowego.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

9

ZŁOŻONOŚĆ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ



Gospodarka światowa

– to zbiór

krajowych
i międzynarodowych podmiotów – głównie
przedsiębiorstw i instytucji rynkowych oraz
organów

państwowych

wykonujących

funkcje regulacyjne – połączone ze sobą
przez systemy powiązań w zakresie handlu
i innych form współpracy, lecz działających
w

obrębie

państw

i ich ugrupowań, oddzielonych od siebie
granicami polityczno – ekonomicznymi.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

10

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ

GLOBALIZACJA

to

proces

intensyfikacji

powiązań krajowych i międzynarodowych
podmiotów

gospodarczych

w

wyniku

liberalizacji handlu i transferu kapitału oraz
przepływu informacji w skali ogólnoświatowej, z
relatywnie

niewielką

intensyfikacją

siły

roboczej.

Globalizacja łączy się ze wzrostem znaczenia

pozarządowych i ponadnarodowych organizacji,
kosztem ograniczania roli państw narodowych
w gospodarce światowej.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

11

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ



Globalizacja światowa

jako tendencja do

świadomego kształtowania procesów w skali
międzynarodowej i światowej, wynika z:



Negatywnych - związanych ze wzrostem
wspólnych zagrożeń ekologicznych, militarnych,
rzadkością

zasobów,

nierównością

i

dysproporcjami społeczno – ekonomicznymi
itp..;



Pozytywnych – wynikających z efektów
ogólnoświatowego wzrostu i rozwoju społ. –
gosp. globalnej edukacji, cywilizacji, postępu
naukowo – tech.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

12

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ



Globalizm

– wszechświatowy charakter zjawisk i

problemów, swój zespół cech wyróżniających:



Ogólnoświatowa skala zjawisk i problemów
dotyczących całej ludzkości, mają charakter
ponadpaństwowy i ponadregionalny, obiektywnie
oddziałują na rozwój wszystkich społeczeństw i
GN;



Olbrzymia waga problemów – mają charakter
krytyczny a ich nieprzezwyciężanie może zagrażać
przetrwaniu ludzkości;

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

13

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ



Sposób rozwiązywania wymaga ścisłej i
wszechstronnej współpracy zainteresowanych
stron, co oznacza konieczność zjednoczenia
wysiłków

i

działań

społeczności

międzynarodowej;



Złożoność i długotrwałość problemów – są one
współzależne, wymagają totalnego i stałego
angażowania w ich rozwiązywaniu.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

14

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ

MIĘDZYNARODOWA

INTEGRACJA

GOSPODARCZA

-

to proces

obejmujący

zmiany w strukturach gospodarczych
poszczególnych

krajów,

w wyniku ich wzajemnych powiązań, w
kierunku

wytworzenia

się

jednolitej

struktury ekonomicznej i na jej podstawie
jednolitego organizmu gospodarczego.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

15

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ

GLOBALIZACJA

INTEGRACJA



Procesy główne żywiołowe, wynikające

z działalności sił rynkowych;



Brak celów integracyjnych o zasięgu

ogólnoświatowym, mimo realizowania

wspólnych celów na mniejszą skalę w

ramach współpracy międzynarodowej;



Ograniczenie migracji siły roboczej

w skali ogólnoświatowej;



Ograniczenie sfery decyzji państw

narodowych pod wpływem rosnącej roli

korporacji ponadnarodowych, mających

często interesy rozbieżne z interesami

społeczeństw i państw narodowych



Procesy świadomie kształtowane

i nadzorowane przez państwa

integrujące oraz wspólne instytucje;



Wyznaczone cele integracyjne

– wyrównywanie poziomu rozwoju

gospodarczego – od poszerzania sfery

wolnego handlu przez unię celną

i wspólny rynek do unii gospodarczej

i monetarnej;



Od stadium wolnego rynku swobodny

przepływ siły roboczej;



Dobrowolne ograniczanie

suwerenności państwa (wspólne

instytucje – większa skuteczność

nadzoru korporacji ponadnarodowych)

Istota globalizacji i główne cechy
integracji

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

16

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ

Znaczenie przełomowe w wyłanianiu się

globalizacji miał:



postęp techniczny;



rewolucja informacyjno – medialna;



kreowanie w skali światowej kapitału
oraz związanego z nim procesu fuzji
korporacji ponadnarodowych.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

17

GŁÓWNE CECHY GLOBALIZACJI
W PORÓWNANIU Z INTEGRACJĄ

W przypadku integracji przełomowym

zjawiskiem odróżniającą ją od zwykłej
współpracy

międzynarodowej

było

przejęcie

przez

państwa

tworzące

ugrupowanie celów integracyjnych,

a w

śród

nich

wyrównywanie

poziomów

rozwoju

gospodarczego

państw

członkowskich

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

18

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Stosunki między krajami rozwiniętymi

a rozwijającymi się:



historia

–

ekspansja

kolonialna

i

postkolonialna;



teraźniejszość

– narastająca nieskuteczna

pomoc;



narastająca dysproporcja w poziomach
rozwoju gospodarczego

, co jest obecnie

tendencją trwałą;



pułapka zadłużeniowa

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

19

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



Różnica w stosunku do krajów wysoko
rozwiniętych polega na tym, że kraje
słabo

rozwinięte,

nie

stosując

ograniczeń importowych, wyrządzają
sobie

szkodę,

gdyż

utrudniają

powstawanie i rozwój krajowej produkcji
w dziedzinach przetwórstwa, ze względu
na niemożność sprostania konkurencji
firm zagranicznych

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

20

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



Bariery eksportowe (towarów gotowych)
krajów rozwijających się to bariery
o charakterze celnym, nadmiernych
wymagań technicznych i jakościowych –
efekt to deficyty płatnicze.



Działając

indywidualnie,

kraje

rozwijające

się

usiłują

realizować

następujące

priorytety

w zagranicznej polityce ekonomicznej:

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

21

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



wspieranie rozwoju nowych gałęzi
przemysłu;



zmniejszenie

deficytów

w

bilansach

płatniczych;



wspomaganie

budżetu

obciążeniami

fiskalnymi

nakładanymi

na

towary

importowe oraz dochodami z obciążeń
eksportu

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

22

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



Działalność wyspecjalizowanych agend ONZ
(UNCTAD – 1962, UNIDO - 1966) może jedynie
w niewielkim stopniu łagodzić trudności
w realizacji wymienionych priorytetów.



Główne zadania (1974 – Algieria)

Deklaracji

o ustanowieniu nowego ładu ekonomicznego

:



poprawienie poziomu wyżywienia w krajach
rozwijających się;

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

23

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



zwiększenie ich dochodu z produkcji
i eksportu;



stabilizacja światowych rynków
surowcowych;



ułatwienie dostępu do rynków krajów
wysoko rozwiniętych;



rozszerzenie i ulepszenie powszechnego
systemu preferencji (obniżenie stawek
celnych, kontyngenty taryfowe)

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

24

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Przedsięwzięcia podejmowane w celu

zmniejszenia

problemów

krajów

rozwijających

się

w

handlu

międzynarodowym to m.in.:



w

rokowaniach

wielostronnych

kraje

rozwinięte

nie

oczekują

od

krajów

rozwijających

się

pełnej

wzajemności

ustępstw;



przeznaczenie 1 % DN na pomoc dla krajów

rozwijających się

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

25

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ



Całkowita liberyzacja z importu z krajów
najmniej rozwiniętych, tzn. redukcja do
zera stawek celnych i innych barier
(2000).

Mimo stosowania szeroko liberalnych
recept, włącznie z pożyczkami z MFW i
BŚ rozwiązanie problemów nędzy nie
przyniosły pożądanych rezultatów.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

26

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

W prowadzonej przez poszczególne kraje

wysokorozwinięte

zagranicznej

polityki

gospodarczej na liście priorytetów znajdują się
m.in.:



poprawa sytuacji na rynku pracy za pomocą

handlu zagranicznego;



zapewnienie

stabilności

na

rynku

walutowym;



poprawa

terms of trade

(relacja zmian

cen eksportowych do zmian cen importowych).

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

27

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Do głównych zadań państw wysoko

rozwiniętych

na

rzecz

państw

rozwijających się należy zaliczyć:



promowanie eksportu z zastosowaniem
bezpośrednich subsydiów eksportowych;



pomocy państw w rozwoju sektorów
wymagających dużych nakładów na BiR;



wspieranie

działań

marketingowych

przedsiębiorstw ze środków budżetu
państwa (wystawy, targi itp.)

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

28

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW WYSOKO
ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Najważniejsze

przedsięwzięcia

koordynacyjne

w

zakresie

polityki

ekonomicznej państw wysoko rozwiniętych
są realizowane poprzez przedstawicieli
tych

państw

oraz

instytucje

międzynarodowe:



G8

(1973) – forma corocznych spotkań

szefów rządów USA, WB, Francji, Niemiec,
Włoch, kanady, Japonii, FR

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

29

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW
WYSOKO ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH
SIĘ



G10

(1962) G8 bez FR, Belgia, Holandia,

Szwecja, pełni funkcje koordynacyjne w
zakresie polityki walutowej;



Organizacja Współpracy Gospodarczej i
Rozwoju

(OECD) – 1960 – cel – osiągnięcie

wzrostu

produkcji,

podniesienie

stopy

życiowej, popieranie rozwoju gospodarczego
oraz handlu światowego na wielostronnej
i niedyskryminacyjnej podstawie

;

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

30

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW
WYSOKO ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH
SIĘ



Światowa Organizacja Handlu

(WTO) 1994

–

wielostronny

układ

mający

na

celu

skoordynowaną regulację i liberalizację handlu
międzynarodowego.

Funkcjonuje

jako

wyspecjalizowana agenda ONZ.

Istotną

rolę

koordynacyjną

w

handlu

międzynarodowym spełniają umowy towarowe:
tekstylna, cukrowa, kawowa itp. regulujące proc.
przyrostów produkcji w krajach uczestniczących
lub poziomy produkcji (kwoty) bądź rozmiary
eksportu.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

31

GLOBALIZACJA A INTERESY KRAJÓW
WYSOKO ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH
SIĘ



Mimo

dotychczasowej

działalności

instytucji

koordynujących

politykę

handlową w skali światowej – powstaje
pytanie, czy globalizacja może zmienić
w istotny sposób położenie krajów
rozwijających

i

ich

rolę

w gospodarce światowej?

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

32

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI

Autorzy poglądów skrajnych – A..H. Toffterowie

– „Przesunięcie władzy” USA, 1990 r.



we współczesnym świecie nasila się konflikt
między

państwami narodowymi a ich

przedstawicielami działającymi w imieniu
organizacji międzyrządowymi (MFW, BŚ,
WTO, ONZ i jego agendy);



konflikt

z

instytucjami

pozarządowymi

(korporacje ponadnarodowe, Kościół katolicki
(ekspansywna religia w rodzaju islamu).

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

33

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI



Umiarkowane ujęcia globalizacji – mają charakter
pragmatyczny, gdzie traktują globalizację jako
stopniową liberalizację handlu i przepływu
kapitału (oprócz liberalizacji transferu siły
roboczej) ale bez istotnych zmian w sprawowaniu
władzy przez państwa narodowe i korporacje
ponadnarodowe w tym Kościół (pogląd m.in. UE).



(korporacje od dawna wywierają wpływ na
decyzje rządów krajów rozwijających się,
wprowadzając reguły gry nie zawsze
zgodne
z interesami tych państw)

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

34

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI

Altergobaliści

–

rzecznicy

krajów

rozwijających się:



zwalczają ideę dalszej liberalizacji handlu
na dotychczasowych zasadach (tworzenie
nowych miejsc pracy i niekontrolowanej
penetracji kapitału na rynkach tych krajów);



nakłonienie

beneficjentów

globalizacji

(przedsiębiorców) do wspomagania budżetu
państwa w drodze wprowadzenia podatku
od luksusu;

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

35

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI



życzenie, wobec państw najbogatszych,
aby zrezygnowały z części DN na rzecz
najuboższych społeczeństw świata;



ograniczenie

rabunkowej

eksploatacji

zasobów naturalnych i ograniczenie
zużycia surowców;



stosowanie zaawansowanych technologii;



ograniczenie

eksportu

towarów

wytwarzanych metodami szkodliwymi dla
środowiska naturalnego;

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

36

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI



wzmocnienie państwa obywatelskiego
mogącego się bronić przed materialną
nierównością;



wzmocnienie

roli

związków

zawodowych, jako przeciwwaga siły
lobby przedsiębiorców.

28.06.21

Dr Zbigniew WITASZEK

37

RADYKALNE I UMIARKOWANE UJĘCIA
GLOBALIZACJI



Powyższe

postulaty

nie mają spójnej

wersji systemowej, jako alternatywy dla

obecnego

systemu

gospodarki

światowej i handlu międzynarodowego.



Postulaty

stanowią listę oczekiwań,

których realizacja zależy od modyfikacji

wielu

zasad

natury

prawnej

i

ekonomicznej

gospodarki

światowej

(która nie zawsze uwzględnia realność

założeń teorii wolnego handlu).