ANTYBIOTYKOTERAPIA W

ANTYBIOTYKOTERAPIA W

CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

W leczeniu zapaleń

W leczeniu zapaleń

zębopochodnych nadrzędną rolę

zębopochodnych nadrzędną rolę

odgrywa postępowanie

odgrywa postępowanie

chirurgiczne, antybiotykoterapia

chirurgiczne, antybiotykoterapia

zaś jest metodą pomocniczą.

zaś jest metodą pomocniczą.

Zastosowanie antybiotyków nie

Zastosowanie antybiotyków nie

zawsze jest konieczne, a wskazania

zawsze jest konieczne, a wskazania

powinny być uważnie rozpatrzone.

powinny być uważnie rozpatrzone.

Aby podjąć decyzję o wdrożeniu

Aby podjąć decyzję o wdrożeniu

antybiotyku potrzebne są trzy

antybiotyku potrzebne są trzy

czynniki:

czynniki:



poważne zakażenie o gwałtownym

poważne zakażenie o gwałtownym

przebiegu z rozlanym zapaleniem

przebiegu z rozlanym zapaleniem

tkanki łącznej

tkanki łącznej



sytuacja, w której nie można wdrożyć

sytuacja, w której nie można wdrożyć

właściwego leczenia chirurgicznego

właściwego leczenia chirurgicznego



pacjent, który z powodu obniżonej

pacjent, który z powodu obniżonej

odporności nie jest w stanie

odporności nie jest w stanie

zmobilizować swojego układu

zmobilizować swojego układu

odpornościowego

odpornościowego

Gdy te kryteria

Gdy te kryteria

są spełnione, należy

są spełnione, należy

rozważyć wskazania do zastosowania

rozważyć wskazania do zastosowania

antybiotyku:

antybiotyku:



wystąpienie infekcji o ostrym początku z

wystąpienie infekcji o ostrym początku z

towarzyszącym bólem i obrzękiem. Zastosowanie na

towarzyszącym bólem i obrzękiem. Zastosowanie na

tym etapie antybiotyku wraz z otwarciem lub

tym etapie antybiotyku wraz z otwarciem lub

usunięciem zęba prowadzi do wyciszenia procesu

usunięciem zęba prowadzi do wyciszenia procesu

zapalnego

zapalnego



pacjenci o obniżonej odporności powinni przyjmować

pacjenci o obniżonej odporności powinni przyjmować

antybiotyk bez względu na nasilenie procesu

antybiotyk bez względu na nasilenie procesu

zapalnego

zapalnego



antybiotyk należy stosować w przebiegu ostrego

antybiotyk należy stosować w przebiegu ostrego

i przewlekłego rozlanego zapalenia kości

i przewlekłego rozlanego zapalenia kości



w zakażeniach obejmujących przestrzenie

w zakażeniach obejmujących przestrzenie

międzypowięziowe

międzypowięziowe



w przypadku utrudnionego wyrzynania trzecich

w przypadku utrudnionego wyrzynania trzecich

zębów trzonowych (temp. powyżej 37,7 ;

zębów trzonowych (temp. powyżej 37,7 ;

szczękościsk; obrzęk)

szczękościsk; obrzęk)

W niektórych sytuacjach zastosowanie

W niektórych sytuacjach zastosowanie

antybiotyku nie jest wskazane:

antybiotyku nie jest wskazane:



niewielki zorganizowany ropień u pacjenta

niewielki zorganizowany ropień u pacjenta

ogólnie zdrowego. Wystarczającym leczeniem

ogólnie zdrowego. Wystarczającym leczeniem

jest postępowanie chirurgiczne (nacięcie ropnia,

jest postępowanie chirurgiczne (nacięcie ropnia,

sączkowanie i otwarcie lub ekstrakcja zęba)

sączkowanie i otwarcie lub ekstrakcja zęba)



ograniczone zapalenie kości lub suche zapalenie

ograniczone zapalenie kości lub suche zapalenie

zębodołu (które nie jest traktowane jako

zębodołu (które nie jest traktowane jako

zakażenie)

zakażenie)



ograniczone zapalenie okołokoronowe w trakcie

ograniczone zapalenie okołokoronowe w trakcie

wyrzynania trzecich zębów trzonowych

wyrzynania trzecich zębów trzonowych



zapalenie miazgi z dolegliwościami bólowymi,

zapalenie miazgi z dolegliwościami bólowymi,

które wystąpiło jako miejscowe zapalenie

które wystąpiło jako miejscowe zapalenie



gdy nie stwierdzono bakteryjnej przyczyny

gdy nie stwierdzono bakteryjnej przyczyny

zapalenia

zapalenia

Ponieważ zębopochodne zapalenia

Ponieważ zębopochodne zapalenia

wywołane są przez możliwą do

wywołane są przez możliwą do

przewodzenia florę bakteryjną

przewodzenia florę bakteryjną

(90% stanowią tlenowe

(90% stanowią tlenowe

i beztlenowe Streptococci,

i beztlenowe Streptococci,

Peptostreptococci i

Peptostreptococci i

Fusobacteriae) nie jest konieczne

Fusobacteriae) nie jest konieczne

przeprowadzanie rutynowych

przeprowadzanie rutynowych

badań bakteriologicznych.

badań bakteriologicznych.

Istnieją sytuacje kiedy takie

Istnieją sytuacje kiedy takie

badanie jest potrzebne:

badanie jest potrzebne:



gwałtowny przebieg zakażenia

gwałtowny przebieg zakażenia



zakażenie pooperacyjne w trzeciej-

zakażenie pooperacyjne w trzeciej-

czwartej dobie po zabiegu

czwartej dobie po zabiegu



brak efektu dotychczas stosowanej

brak efektu dotychczas stosowanej

terapii

terapii



nawrót infekcji do dwóch tygodni

nawrót infekcji do dwóch tygodni

po zakończonym

po zakończonym

leczeniu

leczeniu

PROFILAKTYKA ANTYBIOTYKOWA

PROFILAKTYKA ANTYBIOTYKOWA

Istotą profilaktycznego podawania

Istotą profilaktycznego podawania

chemioterapeutyków w chirurgii

chemioterapeutyków w chirurgii

stomatologicznej jest wysycenie

stomatologicznej jest wysycenie

tkanek poddanych urazowi

tkanek poddanych urazowi

operacyjnemu

operacyjnemu

lekiem, o takim stężeniu, które

lekiem, o takim stężeniu, które

zahamuje namnażanie się bakterii

zahamuje namnażanie się bakterii

w obrębie rany pooperacyjnej.

w obrębie rany pooperacyjnej.

Z tego też względu antybiotyk musi zostać podany

Z tego też względu antybiotyk musi zostać podany

PRZED

PRZED

ZABIEGIEM

ZABIEGIEM

,

,

ewentualnie podczas jego trwania.

ewentualnie podczas jego trwania.

(w przypadku dożylnego podania, w trakcie znieczulenia ogólnego)

(w przypadku dożylnego podania, w trakcie znieczulenia ogólnego)

9

9

PATOFIZJOLOGIA URAZU

PATOFIZJOLOGIA URAZU

OPERACYJNEGO

OPERACYJNEGO

Tuż po poprowadzeniu cięcia

Tuż po poprowadzeniu cięcia

chirurgicznego tkanki, będące dotąd

chirurgicznego tkanki, będące dotąd

jałowymi, zostają wyeksponowane na

jałowymi, zostają wyeksponowane na

środowisko zewnętrzne,

środowisko zewnętrzne,

bądź zakażonej jamy ustnej.

bądź zakażonej jamy ustnej.

Mechanizmy obronne gospodarza nie

Mechanizmy obronne gospodarza nie

są w stanie zareagować dostatecznie

są w stanie zareagować dostatecznie

szybko, aby skutecznie zapobiec nagłej

szybko, aby skutecznie zapobiec nagłej

inwazji bakteryjnej.

inwazji bakteryjnej.

Organizm chorego broniąc się przed

Organizm chorego broniąc się przed

krwawieniem, uruchamia mechanizmy

krwawieniem, uruchamia mechanizmy

wykrzepiania i dochodzi do zamknięcia

wykrzepiania i dochodzi do zamknięcia

drobnych naczyń przeciętych podczas

drobnych naczyń przeciętych podczas

zabiegu.

zabiegu.

Pozostała w ranie krew stanowi idealną

Pozostała w ranie krew stanowi idealną

pożywkę dla rozwoju bakterii.

pożywkę dla rozwoju bakterii.

Niestety zarówno mechanizmy obronne

Niestety zarówno mechanizmy obronne

gospodarza, w postaci elementów

gospodarza, w postaci elementów

komórkowych krwi, jak i podany w tym

komórkowych krwi, jak i podany w tym

czasie antybiotyk , nie są w

czasie antybiotyk , nie są w

stanie dostać się do rany, ze względu na

stanie dostać się do rany, ze względu na

zamknięte w jej obrębie naczynia.

zamknięte w jej obrębie naczynia.

Bakteriemia sprowokowana

Bakteriemia sprowokowana

Występuje na skutek zabiegów w ramach leczenia

Występuje na skutek zabiegów w ramach leczenia

stomatologicznego, powodujących krwawienie.

stomatologicznego, powodujących krwawienie.

Jest to bakteriemia krótkotrwała (ok. 30 min.),

Jest to bakteriemia krótkotrwała (ok. 30 min.),

przy czym rodzaj czynności leczniczej determinuje

przy czym rodzaj czynności leczniczej determinuje

ilość uwalnianych do krwiobiegu bakterii.

ilość uwalnianych do krwiobiegu bakterii.

Masywność bakteriemii zależy również od

Masywność bakteriemii zależy również od

aseptyki, traumatyczności, a także od powierzchni

aseptyki, traumatyczności, a także od powierzchni

kontaktu między ogniskiem zapalenia a otwartym

kontaktu między ogniskiem zapalenia a otwartym

łożyskiem naczyniowym okolicznych tkanek.

łożyskiem naczyniowym okolicznych tkanek.



Przeprowadzenie zabiegu mnogich ekstrakcji

Przeprowadzenie zabiegu mnogich ekstrakcji

powoduje bakteriemię w 84-100% przypadków,

powoduje bakteriemię w 84-100% przypadków,



Usunięcie naddziąsłowych złogów nazębnych

Usunięcie naddziąsłowych złogów nazębnych

lub pojedyncze ekstrakcje w ok. 52%

lub pojedyncze ekstrakcje w ok. 52%

wykonanych zabiegów,

wykonanych zabiegów,



Leczenie endodontyczne z przekroczeniem

Leczenie endodontyczne z przekroczeniem

wierzchołka korzenia w 31%.

wierzchołka korzenia w 31%.



Odsetek bakteriemii jest wyższy – do 54%,

Odsetek bakteriemii jest wyższy – do 54%,

gdy leczenie zostało przeprowadzone bez

gdy leczenie zostało przeprowadzone bez

izolacji pola zabiegowego przy pomocy koferdamu

izolacji pola zabiegowego przy pomocy koferdamu

,

,



Leczenie endodontyczne bez przekroczenia

Leczenie endodontyczne bez przekroczenia

granicy wierzchołka korzenia wg Roche nie

granicy wierzchołka korzenia wg Roche nie

powoduje bakteriemii natomiast wg Piątowskiej

powoduje bakteriemii natomiast wg Piątowskiej

wywołuje bakteriemię z częstością nie

wywołuje bakteriemię z częstością nie

przekraczającą 31%

przekraczającą 31%

Peterson (1990) podał pięć

Peterson (1990) podał pięć

podstawowych zasad profilaktyki

podstawowych zasad profilaktyki

antybiotykowej:

antybiotykowej:

1)

1)

Antybiotyk podawany może być profilaktycznie tylko

Antybiotyk podawany może być profilaktycznie tylko

wtedy, gdy interwencja chirurgiczna związana jest z

wtedy, gdy interwencja chirurgiczna związana jest z

podwyższonym lub wysokim ryzykiem pooperacyjnego

podwyższonym lub wysokim ryzykiem pooperacyjnego

zakażenia;

zakażenia;

2)

2)

Antybiotyk podany profilaktycznie musi być

Antybiotyk podany profilaktycznie musi być

odpowiednio dobrany, tak by pokrywał swym spektrum

odpowiednio dobrany, tak by pokrywał swym spektrum

działania patogeny najczęściej wywołujące zakażenia w

działania patogeny najczęściej wywołujące zakażenia w

danym obszarze;

danym obszarze;

3)

3)

Poziom antybiotyku w tkankach musi być odpowiednio

Poziom antybiotyku w tkankach musi być odpowiednio

wysoki;

wysoki;

4)

4)

Czas podania antybiotyku musi być właściwy;

Czas podania antybiotyku musi być właściwy;

5)

5)

Antybiotyk musi być podawany przez możliwie

Antybiotyk musi być podawany przez możliwie

najkrótszy czas zapewniający zabezpieczenie przed

najkrótszy czas zapewniający zabezpieczenie przed

zakażeniem.

zakażeniem.

Najczęstsze błędy

Najczęstsze błędy

antybiotykoterapii:

antybiotykoterapii:



brak wskazań do jej zastosowania

brak wskazań do jej zastosowania



niewłaściwy dobór antybiotyku

niewłaściwy dobór antybiotyku



zbyt mała dawka leku lub jej

zbyt mała dawka leku lub jej

zmniejszenie przy poprawie stanu

zmniejszenie przy poprawie stanu

chorego

chorego



zbyt krótki czas leczenia

zbyt krótki czas leczenia



niewłaściwa droga podania

niewłaściwa droga podania



Do skutecznych, najczęściej stosowanych

Do skutecznych, najczęściej stosowanych

chemioterapeutyków należą:

chemioterapeutyków należą:

penicyliny, erytromycyna, klindamycyna,

penicyliny, erytromycyna, klindamycyna,

cefadroksyl, tetracykliny, metronidazol.

cefadroksyl, tetracykliny, metronidazol.



Nadal antybiotykiem z wyboru jest

Nadal antybiotykiem z wyboru jest

PENICYLINA

PENICYLINA

,

,

która ma działanie

która ma działanie

bakteriobójcze, eliminuje Streptococci i

bakteriobójcze, eliminuje Streptococci i

beztlenowce jamy ustnej,

beztlenowce jamy ustnej,

które w 90% odpowiadają za zapalenia

które w 90% odpowiadają za zapalenia

zębopochodne.

zębopochodne.



Alternatywnym lekiem jest

Alternatywnym lekiem jest

erytromycyna

erytromycyna

pomocna w leczeniu ograniczonych zakażeń,

pomocna w leczeniu ograniczonych zakażeń,

ale nie powinna być stosowana w średnio

ale nie powinna być stosowana w średnio

ciężkich postaciach.

ciężkich postaciach.



KLINDAMYCYNA

KLINDAMYCYNA

jest również

jest również

alternatywna w stosunku do penicyliny i

alternatywna w stosunku do penicyliny i

szczególnie przydatna w zakażeniach

szczególnie przydatna w zakażeniach

spowodowanych przez florę beztlenową.

spowodowanych przez florę beztlenową.



Tetracykliny

Tetracykliny

stosuje się w zakażeniach o

stosuje się w zakażeniach o

średnim nasileniu, lecz ich ujemną stroną

średnim nasileniu, lecz ich ujemną stroną

jest możliwość pojawienia się szczepów

jest możliwość pojawienia się szczepów

opornych.

opornych.



Metronidazol

Metronidazol

nie powinien być

nie powinien być

stosowany w zakażeniach

stosowany w zakażeniach

tlenowo-beztlenowych jako samodzielny

tlenowo-beztlenowych jako samodzielny

antybiotyk.

antybiotyk.

Przeciwbakteryjne działanie

Przeciwbakteryjne działanie

antybiotyku może być

antybiotyku może być

bakteriostatyczne

bakteriostatyczne

lub bakteriobójcze (

lub bakteriobójcze (

gdy liczba bakterii

gdy liczba bakterii

zostanie zredukowana o 99% w ciągu 1

zostanie zredukowana o 99% w ciągu 1

do 2 godzin).

do 2 godzin).

Najbardziej czynne

Najbardziej czynne

antybiotyki

antybiotyki

bakteriobójcze

bakteriobójcze

to: penicylina,

to: penicylina,

cefalosporyna i aminoglikozydy.

cefalosporyna i aminoglikozydy.

Działania uboczne

Działania uboczne



Głównym skutkiem ubocznym

Głównym skutkiem ubocznym

Penicylin

Penicylin

jest odczyn alergiczny u 2-3% populacji (po

jest odczyn alergiczny u 2-3% populacji (po

stosowaniu doustnym świąd i pokrzywka)

stosowaniu doustnym świąd i pokrzywka)



Erytromycyna i Klindamycyna

Erytromycyna i Klindamycyna

mogą

mogą

spowodować nudności, wymioty i skurcze

spowodować nudności, wymioty i skurcze

żołądka dlatego powinny być przyjmowane

żołądka dlatego powinny być przyjmowane

w trakcie jedzenia. Klindamycyna może

w trakcie jedzenia. Klindamycyna może

spowodować rzekomobłoniaste zapalenie

spowodować rzekomobłoniaste zapalenie

jelit.

jelit.



Cefalosporyny

Cefalosporyny

mogą wywołać reakcje alergiczne

mogą wywołać reakcje alergiczne

u pacjentów uczulonych na penicylinę, dlatego

u pacjentów uczulonych na penicylinę, dlatego

nie wolno ich stosować w tych przypadkach.

nie wolno ich stosować w tych przypadkach.



Tetracykliny

Tetracykliny

są mało toksyczne. Do najczęstszych

są mało toksyczne. Do najczęstszych

objawów ubocznych należą dolegliwości ze

objawów ubocznych należą dolegliwości ze

strony układu pokarmowego, ale u pacjentek w

strony układu pokarmowego, ale u pacjentek w

ciąży może dojść do przebarwienia szkliwa u

ciąży może dojść do przebarwienia szkliwa u

dziecka (chelacja tetracyklin z wapniem i

dziecka (chelacja tetracyklin z wapniem i

wbudowanie ich w szkliwo).

wbudowanie ich w szkliwo).



Metronidazol

Metronidazol

ma niewielkie objawy toksyczne -

ma niewielkie objawy toksyczne -

głównie objawy żołądkowo-jelitowe.

głównie objawy żołądkowo-jelitowe.

Może wywoływać nietolerancję alkoholu - reakcja

Może wywoływać nietolerancję alkoholu - reakcja

disulfiramowa, stany majaczeniowe.

disulfiramowa, stany majaczeniowe.

Zawsze może dojść do interakcji

Zawsze może dojść do interakcji

antybiotyków z innymi lekami. Przy

antybiotyków z innymi lekami. Przy

dłuższym stosowaniu antybiotyku należy

dłuższym stosowaniu antybiotyku należy

zapobiegać zakażeniom grzybiczym i

zapobiegać zakażeniom grzybiczym i

dysbakteriozie.

dysbakteriozie.

Profilaktyka przeciwbakteryjna jako

Profilaktyka przeciwbakteryjna jako

osłona zabiegów stomatologicznych

osłona zabiegów stomatologicznych



Istotą profilaktyki przeciwbakteryjnej

Istotą profilaktyki przeciwbakteryjnej

w stomatologii jest wysycenie tkanek poddanych

w stomatologii jest wysycenie tkanek poddanych

urazowi operacyjnemu antybiotykiem o takim

urazowi operacyjnemu antybiotykiem o takim

stężeniu, które zahamuje namnażanie się

stężeniu, które zahamuje namnażanie się

bakterii w obrębie rany operacyjnej.

bakterii w obrębie rany operacyjnej.



W chwili obecnej najbardziej polecane jest

W chwili obecnej najbardziej polecane jest

jednorazowe

jednorazowe

podanie podwójnej dawki

podanie podwójnej dawki

antybiotyku przed zabiegiem

antybiotyku przed zabiegiem

bez konieczności

bez konieczności

przyjmowania kolejnych dawek po jego

przyjmowania kolejnych dawek po jego

zakończeniu (metoda one ‑shot, czyli jednego

zakończeniu (metoda one ‑shot, czyli jednego

strzału).

strzału).

PROPOZYCJE PROFILAKTYKI

PROPOZYCJE PROFILAKTYKI

ANTYBIOTYKOWEJ

ANTYBIOTYKOWEJ

Podane dawki dotyczą

Podane dawki dotyczą

ogólnie zdrowych osób dorosłych

ogólnie zdrowych osób dorosłych

i nie

i nie

wymagają podawania kolejnych dawek po zakończeniu zabiegu):

wymagają podawania kolejnych dawek po zakończeniu zabiegu):

•

•

niewielkie zabiegi na wyrostku zębodołowym (germektomia,

niewielkie zabiegi na wyrostku zębodołowym (germektomia,

resekcja szczytu korzenia, wyłuszczenie torbieli, reimplantacja

resekcja szczytu korzenia, wyłuszczenie torbieli, reimplantacja

zęba, wszczepienie implantu itp.):

zęba, wszczepienie implantu itp.):

1000 mg amoksycyliny z kwasem klawulanowym p.o. 60 minut

1000 mg amoksycyliny z kwasem klawulanowym p.o. 60 minut

przed zabiegiem;

przed zabiegiem;

600 mg klindamycyny p.o. 60 minut przed zabiegiem;

600 mg klindamycyny p.o. 60 minut przed zabiegiem;

750 mg ampicyliny z sulbaktametn p.o. 60 minut przed

750 mg ampicyliny z sulbaktametn p.o. 60 minut przed

zabiegiem;

zabiegiem;

500-750 mg cefuroksymu p.o. 60 minut przed zabiegiem;

500-750 mg cefuroksymu p.o. 60 minut przed zabiegiem;

500 mg azytromycyny p.o. 60-180 minut przed zabiegiem;

500 mg azytromycyny p.o. 60-180 minut przed zabiegiem;

500 mg metronidazolu p.o. 60 minut przed zabiegiem (w

500 mg metronidazolu p.o. 60 minut przed zabiegiem (w

ewentualnym skojarzeniu ż 500 mg cefuroksymu lub

ewentualnym skojarzeniu ż 500 mg cefuroksymu lub

amoksycyliny p.o.);

amoksycyliny p.o.);

•

•

rozległe zabiegi obejmujące kości szczękowe wraz z przylegającymi

rozległe zabiegi obejmujące kości szczękowe wraz z przylegającymi

tkankami miękkimi, w tym operacje onkologiczne, ortognatyczne czy

tkankami miękkimi, w tym operacje onkologiczne, ortognatyczne czy

chirurgiczne zaopatrzenia złamań kostnych (w przypadku

chirurgiczne zaopatrzenia złamań kostnych (w przypadku

przedłużania się zabiegu podaje się kolejną dawkę o połowę

przedłużania się zabiegu podaje się kolejną dawkę o połowę

mniejszą):

mniejszą):

600-900 mg klindamycyny i.v. 30 minut przed zabiegiem;

600-900 mg klindamycyny i.v. 30 minut przed zabiegiem;

4500 mg piperacyliny z tazobaktamem i.v. 30 minut przed zabiegiem;

4500 mg piperacyliny z tazobaktamem i.v. 30 minut przed zabiegiem;

1500-3000 mg ampicyliny z sulbaktamem i.v. 30 minut przed

1500-3000 mg ampicyliny z sulbaktamem i.v. 30 minut przed

zabiegiem;

zabiegiem;

1000 mg cefotaksymu i.v. 30-90 minut przed zabiegiem;

1000 mg cefotaksymu i.v. 30-90 minut przed zabiegiem;

1000 mg ceftriaksonu i.v. 120 minut przed zabiegiem;

1000 mg ceftriaksonu i.v. 120 minut przed zabiegiem;

1500 mg cefuroksymu i.v. 30 minut przed zabiegiem;

1500 mg cefuroksymu i.v. 30 minut przed zabiegiem;

1000 mg cefazoliny i.v. 30-45 minut przed zabiegiem;

1000 mg cefazoliny i.v. 30-45 minut przed zabiegiem;

1000 mg cefamandolu i.v. 30-45 minut przed zabiegiem;

1000 mg cefamandolu i.v. 30-45 minut przed zabiegiem;

1000 mg metronidazolu i.v. i 500 mg cefuroksymu i.v. 30~5 minut

1000 mg metronidazolu i.v. i 500 mg cefuroksymu i.v. 30~5 minut

przed

przed

zabiegiem.

zabiegiem.

Przedstawione powyżej schematy mają

Przedstawione powyżej schematy mają

jedynie charakter propozycji, a w

jedynie charakter propozycji, a w

praktyce klinicznej stosować można

praktyce klinicznej stosować można

dowolny lek, pod warunkiem

dowolny lek, pod warunkiem

spełnienia pięciu podstawowych zasad

spełnienia pięciu podstawowych zasad

profilaktyki antybiotykowej Petersona.

profilaktyki antybiotykowej Petersona.



Czas wdrożenia konkretnego antybiotyku zależy

Czas wdrożenia konkretnego antybiotyku zależy

od jego okresu półtrwania, a także od jego drogi

od jego okresu półtrwania, a także od jego drogi

podania.

podania.



Doustne antybiotyki stosowane w ambulatoryjnej

Doustne antybiotyki stosowane w ambulatoryjnej

chirurgii stomatologicznej w celach

chirurgii stomatologicznej w celach

profilaktycznych podaje się na 60 minut przed

profilaktycznych podaje się na 60 minut przed

rozpoczęciem zabiegu (wyjątek stanowi

rozpoczęciem zabiegu (wyjątek stanowi

azytromycyna, która ze względu na bardzo długi

azytromycyna, która ze względu na bardzo długi

okres półtrwania może być podana wcześniej).

okres półtrwania może być podana wcześniej).



W przypadku rozleglejszych zabiegów,

W przypadku rozleglejszych zabiegów,

przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym,

przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym,

antybiotyk profilaktycznie podaje się dożylnie, na

antybiotyk profilaktycznie podaje się dożylnie, na

około 30 minut przed zabiegiem. Dopuszczalne

około 30 minut przed zabiegiem. Dopuszczalne

jest wdrożenie leku podczas zabiegu, szczególnie

jest wdrożenie leku podczas zabiegu, szczególnie

w przypadkach operacji przedłużających się.

w przypadkach operacji przedłużających się.



W sytuacjach, gdy. czas trwania zabiegu

W sytuacjach, gdy. czas trwania zabiegu

przekroczy 3 godziny, można ponownie

przekroczy 3 godziny, można ponownie

podać kolejną dawkę antybiotyku.

podać kolejną dawkę antybiotyku.



Bez względu jednak na rodzaj antybiotyku

Bez względu jednak na rodzaj antybiotyku

i drogę jego podania, w

i drogę jego podania, w

przypadku osób ogólnie zdrowych nie ma

przypadku osób ogólnie zdrowych nie ma

konieczności podawania kolejnych dawek

konieczności podawania kolejnych dawek

leku po zakończeniu zabiegu, chyba, że

leku po zakończeniu zabiegu, chyba, że

wystąpią powikłania zapalne, ale

wystąpią powikłania zapalne, ale

w tym wypadku mamy już doczynienia

w tym wypadku mamy już doczynienia

z postępowaniem leczniczym, a nie

z postępowaniem leczniczym, a nie

profilaktycznym.

profilaktycznym.

Profilaktyki antybiotykowa u pacjentów

Profilaktyki antybiotykowa u pacjentów

obciążonych chorobami ogólnoustrojowymi

obciążonych chorobami ogólnoustrojowymi



Profilaktyki antybiotykowej wymagają pacjenci

Profilaktyki antybiotykowej wymagają pacjenci

obciążeni chorobami ogólnoustrojowymi, których

obciążeni chorobami ogólnoustrojowymi, których

stan usposabia do miejscowej kolonizacji

stan usposabia do miejscowej kolonizacji

bakterii na skutek bakteriemii, a więc:

bakterii na skutek bakteriemii, a więc:

1. Choroby układu sercowo-naczyniowego,

1. Choroby układu sercowo-naczyniowego,

· bakteryjne zapalenie wsierdzia

· bakteryjne zapalenie wsierdzia

· zapalenie mięśnia sercowego

· zapalenie mięśnia sercowego

· zapalenie żył

· zapalenie żył

· schorzenia naczyń: zarostowe zapalenie tętnic,

· schorzenia naczyń: zarostowe zapalenie tętnic,

zmiany

zmiany

w naczyniach wieńcowych.

w naczyniach wieńcowych.

2.

2.

Schorzenia nerek:

Schorzenia nerek:

np. ostre zapalenie

np. ostre zapalenie

kłębuszków nerkowych

kłębuszków nerkowych

3.

3.

Choroby alergiczne

Choroby alergiczne

4.

4.

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

5.

5.

Schorzenia narządu wzroku

Schorzenia narządu wzroku

: np.

: np.

zapalenie tęczówki

zapalenie tęczówki

6.

6.

Schorzenia gośćcowe

Schorzenia gośćcowe

: zmiany

: zmiany

reumatyczne, stawowe, mięśniowe,

reumatyczne, stawowe, mięśniowe,

zapalenia nerwów.

zapalenia nerwów.

Oprócz w/w również antybiotykoterapii

Oprócz w/w również antybiotykoterapii

profilaktycznej wymagają pacjenci z:

profilaktycznej wymagają pacjenci z:



cukrzycą insulinozależną,

cukrzycą insulinozależną,



hemofilią,

hemofilią,



łuszczycą,

łuszczycą,



marskością wątroby,

marskością wątroby,



białaczką,

białaczką,



neutropenią,

neutropenią,



osoby przygotowywane do

osoby przygotowywane do

przeszczepu,

przeszczepu,



z rozwiniętym AIDS,

z rozwiniętym AIDS,



uogólnionym toczniem rumieniowatym,

uogólnionym toczniem rumieniowatym,



pacjenci hemodializowani,

pacjenci hemodializowani,



pacjenci hospitalizowani, osoby

pacjenci hospitalizowani, osoby

niedożywione, osoby przewlekle chore po

niedożywione, osoby przewlekle chore po

65 roku życia,

65 roku życia,



osoby do 6 miesięcy po splenektomii,

osoby do 6 miesięcy po splenektomii,



pacjenci przyjmujący duże dawki (powyżej

pacjenci przyjmujący duże dawki (powyżej

20 mg dziennie) kortykosteroidów,

20 mg dziennie) kortykosteroidów,



pacjenci onkologiczni w trakcie leczenia

pacjenci onkologiczni w trakcie leczenia

immunosupresyjnego,

immunosupresyjnego,



oraz osoby z wszczepionymi sztucznymi

oraz osoby z wszczepionymi sztucznymi

zastawkami serca,

zastawkami serca,



a w niektórych przypadkach pacjenci z

a w niektórych przypadkach pacjenci z

endoprotezami.

endoprotezami.

Chorobą najczęściej wywoływaną na

Chorobą najczęściej wywoływaną na

skutek zabiegów stomatologicznych i

skutek zabiegów stomatologicznych i

odogniskowego zakażenia z

odogniskowego zakażenia z

pierwotnych ognisk zapalnych

pierwotnych ognisk zapalnych

w obrębie jamy ustnej jest

w obrębie jamy ustnej jest

bakteryjne

bakteryjne

zapalenie wsierdzia (endocarditis).

zapalenie wsierdzia (endocarditis).

Choroby i stany kliniczne, które wg American

Choroby i stany kliniczne, które wg American

Heart Association wymagają profilaktycznego

Heart Association wymagają profilaktycznego

zastosowania antybiotyku oraz te, które nie

zastosowania antybiotyku oraz te, które nie

stanowią wskazań do osłony antybiotykow

stanowią wskazań do osłony antybiotykow

ej.

ej.

Konieczność profilaktycznego podania antybiotyku przed

Konieczność profilaktycznego podania antybiotyku przed

zabiegiem wg AHA:

zabiegiem wg AHA:

•

•

Schorzenia z grupy WYSOKIEGO ryzyka

Schorzenia z grupy WYSOKIEGO ryzyka

wystąpienia endocarditis:

wystąpienia endocarditis:

–

–

przebyte zapalenie wsierdzia w wywiadzie;

przebyte zapalenie wsierdzia w wywiadzie;

–

–

protezy zastawkowe serca (biologiczne lub

protezy zastawkowe serca (biologiczne lub

mechaniczne) oraz pacjenci w oczekiwaniu na

mechaniczne) oraz pacjenci w oczekiwaniu na

zabieg implantacji protez zastawkowych;

zabieg implantacji protez zastawkowych;

–

–

złożone, sinicze wady serca (np. tetralogia Fallota)

złożone, sinicze wady serca (np. tetralogia Fallota)

oraz chirurgiczne połączenie systemowo-

oraz chirurgiczne połączenie systemowo-

płucne;

płucne;

–

–

zwężenie i niewydolność zastawek aorty;

zwężenie i niewydolność zastawek aorty;

–

–

koarktacje aorty.

koarktacje aorty.

•

•

Schorzenia z grupy umiarkowanego

Schorzenia z grupy umiarkowanego

ryzyka wystąpienia endocarditis:

ryzyka wystąpienia endocarditis:

–

–

wady zastawkowe serca nabyte

wady zastawkowe serca nabyte

(najczęściej pochodzenia reumatycznego);

(najczęściej pochodzenia reumatycznego);

–

–

choroby układu sercowo-naczyniowego

choroby układu sercowo-naczyniowego

niesinicze, tj: przetrwały przewód tętniczy,

niesinicze, tj: przetrwały przewód tętniczy,

ubytek w przegrodzie międzykomorowej,

ubytek w przegrodzie międzykomorowej,

ASD typ I, dwupłatkowa zastawka aortalna.

ASD typ I, dwupłatkowa zastawka aortalna.

•

•

Wypadanie płatka zastawki mitralnej z jej

Wypadanie płatka zastawki mitralnej z jej

niedomykalnością

niedomykalnością

•

•

Kardiomiopatia przerostowa

Kardiomiopatia przerostowa

Nie ma konieczności profilaktycznego

Nie ma konieczności profilaktycznego

podania antybiotyku przed zabiegiem wg

podania antybiotyku przed zabiegiem wg

AHA

AHA

•

•

Schorzenia układu sercowo-naczyniowego bez

Schorzenia układu sercowo-naczyniowego bez

szczególnego ryzyka wystąpienia endocarditis:

szczególnego ryzyka wystąpienia endocarditis:

–

–

kardiomiopatia niedokrwienna (

kardiomiopatia niedokrwienna (

dusznica

dusznica

bolesna

bolesna

,

,

nadciśnienie tętnicze, przebyty zawał

nadciśnienie tętnicze, przebyty zawał

serca

serca

);

);

–

–

izolowany typ ASD typ II (ubytek przegrody

izolowany typ ASD typ II (ubytek przegrody

międzyprzedsionkowej);

międzyprzedsionkowej);

–

–

wypadanie płatka zastawki mitralnej

wypadanie płatka zastawki mitralnej

bez jej

bez jej

niedomykalności;

niedomykalności;

–

–

fizjologiczne, czynnościowe szmery serca;

fizjologiczne, czynnościowe szmery serca;

–

–

przebyta choroba reumatyczna bez dysfunkcji

przebyta choroba reumatyczna bez dysfunkcji

zastawek;

zastawek;

–

–

wszczepione by-passy;

wszczepione by-passy;

–

–

wszczepiony układ stymulujący serce

wszczepiony układ stymulujący serce

(

(

rozrusznik

rozrusznik

);

);

–

–

kardiomiopatie nieobstrukcyjne;

kardiomiopatie nieobstrukcyjne;

–

–

obwodowe zapalenie naczyń żylnych lub

obwodowe zapalenie naczyń żylnych lub

tętniczych;

tętniczych;

–

–

sześć lub więcej miesięcy po zabiegu

sześć lub więcej miesięcy po zabiegu

operacyjnym

operacyjnym

z powodu :

z powodu :

1. podwiązania przewodu tętniczego,

1. podwiązania przewodu tętniczego,

2. autogenicznego przeszczepu naczyniowego,

2. autogenicznego przeszczepu naczyniowego,

3. chirurgicznego zamknięcia defektu

3. chirurgicznego zamknięcia defektu

przedsionkowego lub przegrodowego

przedsionkowego lub przegrodowego

Podział procedur stomatologicznych ze

Podział procedur stomatologicznych ze

względu na konieczność stosowania

względu na konieczność stosowania

profilaktyki antybiotykowej u osób z grup

profilaktyki antybiotykowej u osób z grup

ryzyka wystąpienia endocarditis według AHA

ryzyka wystąpienia endocarditis według AHA

Zabiegi wymagające profilaktyki antybiotykowej

Zabiegi wymagające profilaktyki antybiotykowej

•

•

Ekstrakcja zęba

Ekstrakcja zęba

•

•

Zabiegi chirurgiczne związane z nacięciem

Zabiegi chirurgiczne związane z nacięciem

błony śluzowej jamy ustnej lub gardła

błony śluzowej jamy ustnej lub gardła

•

•

Zabiegi na przyzębiu (takie jak scaling, root

Zabiegi na przyzębiu (takie jak scaling, root

planing)

planing)

•

•

Wszczepienie implantu

Wszczepienie implantu

•

•

Reimplantacja wybitego zęba

Reimplantacja wybitego zęba

•

•

Leczenie endodontyczne

Leczenie endodontyczne

•

•

Chirurgia tkanek okołowierzchołkowych (np.

Chirurgia tkanek okołowierzchołkowych (np.

resekcja)

resekcja)

•

•

Zakładanie stałych aparatów

Zakładanie stałych aparatów

ortodontycznych

ortodontycznych

•

•

Miejscowe znieczulenie śródwięzadłowe

Miejscowe znieczulenie śródwięzadłowe

•

•

Profilaktyczne czyszczenie zębów bądź

Profilaktyczne czyszczenie zębów bądź

implantów z przewidywanym krwawieniem

implantów z przewidywanym krwawieniem

•

•

Zabiegi odtwórcze z wykorzystaniem nici

Zabiegi odtwórcze z wykorzystaniem nici

retrakcyjnych

retrakcyjnych

•

•

Zabiegi odtwórcze z zakresu stomatologii

Zabiegi odtwórcze z zakresu stomatologii

zachowawczej lub protetyki związane z

zachowawczej lub protetyki związane z

krwawieniem (np. szlifowanie zębów pod

krwawieniem (np. szlifowanie zębów pod

uzupełnienia stałe)

uzupełnienia stałe)

Zabiegi nie wymagające profilaktyki

Zabiegi nie wymagające profilaktyki

antybiotykowej

antybiotykowej

•

•

Zabiegi odtwórcze z zakresu stomatologii

Zabiegi odtwórcze z zakresu stomatologii

zachowawczej i protetyki niezwiązane ze

zachowawczej i protetyki niezwiązane ze

znacznym krwawieniem bądź zakładaniem nici

znacznym krwawieniem bądź zakładaniem nici

retrakcyjnych

retrakcyjnych

•

•

Miejscowe znieczulenie inne niż śródwięzadłowe

Miejscowe znieczulenie inne niż śródwięzadłowe

•

•

Zakładanie koferdamu

Zakładanie koferdamu

•

•

Pooperacyjne usunięcie szwów

Pooperacyjne usunięcie szwów

•

•

Zakładanie ruchomych aparatów ortodontycznych

Zakładanie ruchomych aparatów ortodontycznych

lub protez

lub protez

•

•

Pobieranie wycisków

Pobieranie wycisków

•

•

Fluoryzacja zębów

Fluoryzacja zębów

•

•

Wykonywanie diagnostyki radiologicznej

Wykonywanie diagnostyki radiologicznej

•

•

Dopasowywanie stałych aparatów ortodontycznych

Dopasowywanie stałych aparatów ortodontycznych

•

•

Usuwanie zębów mlecznych ze znaczną resorpcją

Usuwanie zębów mlecznych ze znaczną resorpcją

korzeni

korzeni

Podstawowy schemat postępowania

Podstawowy schemat postępowania

I.Amoksycylina

I.Amoksycylina

Dorośli: 2000 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dorośli: 2000 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 50 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 50 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

II.

II.

Brak możliwości przyjęcia doustnego

Brak możliwości przyjęcia doustnego

amoksycyliny –

amoksycyliny –

Ampicylina

Ampicylina

Dorośli: 2000 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dorośli: 2000 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)

Dzieci: 50 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dzieci: 50 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)

III.

III.

Alergia na penicyliny-

Alergia na penicyliny-

Klindamycyna

Klindamycyna

Dorośli: 600 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dorośli: 600 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 20 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 20 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Cefaleksyna/ Cefadroksyl

Cefaleksyna/ Cefadroksyl

Dorośli: 2000 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dorośli: 2000 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 50 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 50 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Azytromycyna /Klarytromycyna

Azytromycyna /Klarytromycyna

Dorośli: 500 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dorośli: 500 mg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 15 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

Dzieci: 15 mg/kg p.o.(1h przed zabiegiem)

IV.

IV.

Alergia na penicyliny przy braku możliwości

Alergia na penicyliny przy braku możliwości

przyjęcia doustnego leku

przyjęcia doustnego leku

Klindamycyna

Klindamycyna

Dorośli: 600 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dorośli: 600 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)

Dzieci: 20 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dzieci: 20 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)

Cefazolina

Cefazolina

Dorośli: 1000 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dorośli: 1000 mg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)

Dzieci: 25 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

Dzieci: 25 mg/kg i.v. lub i.m. (30 minut przed

zabiegiem)

zabiegiem)



Amotaks

Amotaks



Duomox

Duomox



Amoksiklav

Amoksiklav



Augmentin

Augmentin



Forcid

Forcid



Duracef

Duracef



Biofuroksym

Biofuroksym



Zinnacef

Zinnacef



Zinnat

Zinnat



Erythromycinum

Erythromycinum



Klacid

Klacid



Sumammed

Sumammed



Dalacin C/ Clindamycin MIP

Dalacin C/ Clindamycin MIP



Doxycyclinum / Unidox Solutab

Doxycyclinum / Unidox Solutab



Metronidazol

Metronidazol



Biseptol

Biseptol



Nystatyna

Nystatyna



Ketonal/ Nimesil

Ketonal/ Nimesil



Paracetamol

Paracetamol