MORFOLOGIA I FIZJOLOGIA

MORFOLOGIA I FIZJOLOGIA

BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY

BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY

USTNEJ

USTNEJ

ROLA I FUNKCJE,

ROLA I FUNKCJE,

UNACZYNIENIE

UNACZYNIENIE

I UNERWIENIE

I UNERWIENIE

BŁONY ŚLUZOWEJ

BŁONY ŚLUZOWEJ

gr. 9 i 10

gr. 9 i 10

BLASZKA WŁAŚCIWA BŁONY ŚLUZOWEJ

BLASZKA WŁAŚCIWA BŁONY ŚLUZOWEJ

Zbudowana jest z tkanki łącznej wiotkiej

zawierającej włókna kolagenowe oraz komórek,

którymi są:

•

fibroblasty

•

makrofagi

•

komórki tuczne

•

limfocyty

•

plazmocyty

•

granulocyty

W blaszce właściwej znajdują się również

gruczoły ślinowe (wargowe, policzkowe,

podniebienne i językowe) oraz naczynia

krwionośne i limfatyczne, a także nerwy.

Blaszka wpukla się w obręb nabłonka jako
brodawki, które zawierają:

•

naczynia krwionośne

•

nerwy

•

naczynia Meissnera

BLASZKA WŁAŚCIWA BŁONY ŚLUZOWEJ

BLASZKA WŁAŚCIWA BŁONY ŚLUZOWEJ

BŁona podŚluzowa

BŁona podŚluzowa

Występuje na policzkach, wargach, podniebieniu

miękkim i dnie jamy ustnej.
Nie ma jej natomiast na grzbiecie języka, dziąśle,

podniebieniu twardym (z wyjątkiem jego części

bocznych).
Ma luźniejszą strukturę niż błona śluzowa, większe

tętnice, żyły i nerwy, posiada małe gruczoły ślinowe.

Granica między błoną śluzową a podśluzową jest

znikoma, ponieważ w obrębie jamy ustnej brak jest

blaszki mięśniowej błony śluzowej.

BŁONA ŚLUZOWA

BŁONA ŚLUZOWA

I PODŚLUZOWA

I PODŚLUZOWA

TO:

TO:



wargi



policzki



dziąsło



podniebienie

WARGI

WARGI



fałdy ściany jamy ustnej otaczające wejście do

jamy ustnej



zrąb – poprzecznie prążkowany mięsień okrężny

ust.



Od zewnątrz:

- gruby nabłonek wielowarstwowy płaski

rogowaciejący

- pochodne ww. nabłonka: gruczoły potowe,

łojowe, korzenie włosów



Od wewnątrz:

- błona śluzowa pokryta nabłonkiem

nierogowaciejącym

- gruczoły śluzowo – surowicze

- tkanka łączna włóknista luźna

- błona podśluzowa łącząca się z włóknami

mięśniowymi

CZERWIEŃ WARGOWA

CZERWIEŃ WARGOWA



Obszar pokryty cienkim zrogowaciałym

nabłonkiem



Nie zawiera przydatków skóry (włosy, gruczoły

potowe i łojowe)



Nie zawiera gruczołów błony śluzowej



Brodawki blaszki właściwej błony śluzowej:

- liczne naczynia krwionośne (zabarwienie

czerwieni)

- zakończenia nerwowe (bodźce mechaniczne

i cieplne).

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

WARG

WARG



Nerwy:

ruchowe: n. twarzowy

czuciowe: n.trójdzielny
warga górna – gałązki n.podoczodołowego

warga dolna – n. bródkowy

Ponadto: n. policzkowy, n. uszny wielki ze splotu

szyjnego.



Naczynia:

Tętnice: tt.wargowe górna i dolna od t.twarzowej

Żyły: żyły wargowe uchodzące do żyły twarzowej



Naczynia chłonne:

Warga górna - uchodzą do węzłów chłonnych

podżuchwowych i szyjnych głębokich

Warga dolna – uchodzą do ww. oraz podbródkowych.

POLICZKI

POLICZKI



Błona śluzowa pokryta grubym nabłonkiem

wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym



Czas odnowy: 10-14 dni



Wpuklające się w nabłonek krótkie, dobrze

unaczynione brodawki łącznotkankowe



Błona podśluzowa:

- gruczoły śluzowo surowicze

- skupienia komórek tłuszczowych



Zrąb: włókna mięśniowe poprzecznie

prążkowane.

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

POLICZKÓW

POLICZKÓW



Nerwy:

- ruchowe: n. twarzowy.

- czuciowe: n. trójdzielny, gałąź szczękowa

i żuchwowa



Naczynia:

t. twarzowa, t. poprzeczna twarzy, t.

policzkowa

naczynia chłonne uchodzą do węzłów

podżuchwowych i szyjnych głębokich.

PODNIEBIENIE TWARDE

PODNIEBIENIE TWARDE



Utworzone jest z wyrostków podniebiennych szczęk i

blaszek poziomych kości podniebiennych.



Od strony jamy ustnej pokryte jest błoną śluzową.



W linii środkowej błona śluzowa jest cieńsza,

prześwieca białawo tworząc szew podniebienia.



Do tyłu od zębów siecznych przyśrodkowych leży

brodawka przysieczna, która jest dobrze

unerwionym wzniesieniem błony śluzowej.



W przedniej części podniebienia bo bokach od szwu

podniebienia znajduje się 3-4 fałdy podniebienne

poprzeczne - są to uwypuklenia tkanki łącznej

pokryte silnie zrogowaciałym nabłonkiem, w którym

występują nieliczne kubki smakowe.

PODNIEBIENIE TWARDE

PODNIEBIENIE TWARDE



Nabłonek wielowarstwowy płaski

rogowaciejący z nielicznymi kubkami

smakowymi.



Błona śluzowa:

- brodawki i fałdy poprzeczne ze zbitej

włóknistej tkanki łącznej.

- skupienia komórek tłuszczowych (w

przedniej cz. podniebienia).

TKANKA ŁĄCZNA

TKANKA ŁĄCZNA

PODNIEBIENIA

PODNIEBIENIA

Brak błony podśluzowej na dużym obszarze,

zamiast niej:



Zbita włóknista tkanka łączna silnie zrośnięta z

okostną. W bocznych częściach luźniejsza,

zawiera skupienia komórek tłuszczowych. Na

wysokości zębów trzonowych zawiera liczne małe

gruczoły śluzowe (gruczoły podniebienne).

Uwypukla się tworząc fałdy poprzeczne

i brodawki błony śluzowej.

BŁONA ŚLUZOWA

BŁONA ŚLUZOWA

PODNIEBIENIA TWARDEGO

PODNIEBIENIA TWARDEGO



Utworzona przez nabłonek wielowarstwowy płaski

rogowaciejący.



Błona śluzowa zawiera niskie brodawki utworzone ze

zbitej włóknistej tkanki łącznej.



W przedniej części podniebienia występują skupienia

komórek tłuszczowych.



Błona podśluzowa nie występuje na znacznej powierzchni

podniebienia miękkiego, na tej powierzchni występuje

włóknista tkanka łączna - silnie zrośnięta z okostną, w

bocznej części podniebienia tkanka łączna ma bardziej

luźny układ i zawiera skupienia komórek tłuszczowych.

PODNIEBIENIE MIĘKKIE

PODNIEBIENIE MIĘKKIE



Przyczepia się wzdłuż krawędzi tylnej podniebienia

twardego, ku bokowi przechodzi w ścianę gardła i

dziąsła.



Szkielet podniebienia miękkiego stanowi rozcięgno

podniebienne, które przyczepia się do brzegu

tylnego podniebienia twardego i haczyków

skrzydłowych blaszki przyśrodkowej wyrostka

skrzydłowatego kości klinowej.



Brzeg wolny w linii pośrodkowej tworzy języczek

podniebienny (uvula palatina). W bok od niego

ciągną się łuki podniebienne:



-przedni: łuk podniebienno- językowy



-tylny: łuk podniebienno- gardłowy.

PODNIEBIENIE MIĘKKIE

PODNIEBIENIE MIĘKKIE



Główna część podniebienia miękkiego pokryta jest przez

nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący -

grubość - do 0,15 mm. Od strony jamy nosowej - nabłonek

jednowarstwowy wielorzędowy z migawkami.
Wpuklają się w niego liczne brodawki błony śluzowej ->

elastyczność, wytrzymałość mechaniczna. Jego wpuklające

się odgałęzienia tworzą krypty migdałka podniebiennego.



Błona śluzowa:
- wytwarza liczne brodawki zawierające włókna sprężyste i

kolagenowe

- duża wrażliwość na bodźce bólowe, dotykowe, cieplne.

- skupienia tkanki limfatycznej w obrębie fałdów

podniebienno gardłowych i podniebienno językowych

tworzą migdałek podniebienny



Błona podśluzowa:

- bogato unaczyniona

- liczne gruczoły ślinowe, śluzowe i surowicze

GRUCZOŁY PODNIEBIENNE

GRUCZOŁY PODNIEBIENNE



Gruczoły śluzowe występujące w tkance łącznej

podniebienia twardego



Gruczoły ślinowe, śluzowe i surowicze znajdujące

się w błonie podśluzowej podniebienia miękkiego



MIGDAŁEK PODNIEBIENNY

MIGDAŁEK PODNIEBIENNY



Parzyste skupienie tkanki limfatycznej, znajduje

się pomiędzy łukami podniebiennymi



Nabłonek podniebienia wpukla się kilkunastoma

głębokimi rozgałęzionymi zagłębieniami-

kryptami, których światło wypełniają złuszczone

keranocyty oraz limfocyty

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

UNERWIENIE I UNACZYNIENIE

PODNIEBIENIA

PODNIEBIENIA



Nerwy: n. szczękowy od n. trójdzielnego
za pośrednictwem nerwów podniebiennych
(przedniego, środkowego i tylnego)



Naczynia:
Tętnice:
- t. podniebienna zstępująca od t. szczękowej
- t. podniebienna wstępująca od t. twarzowej
- t. gardłowa wstępująca od t. szyjnej zewnętrznej
Żyły uchodzą do splotu skrzydłowego
Naczynia chłonne uchodzą do węzłów
podżuchwowych i szyjnych głębokich górnych

DZIĄSŁO

DZIĄSŁO



wolne (brzeżne)i właściwe (przyrośnięte)



Nie występuje błona podśluzowa ani gruczoły

Nabłonki pokrywające błonę śluzową dziąsła:



Nabłonek zewnętrzny – wielowarstwowy płaski

rogowaciejący.



Nabłonek szczeliny dziąsłowej – wielowarstwowy płaski

nierogowaciejący.



Nabłonek łączący(przyczep nabłonkowy) – wielowarstwowy

płaski nierogowaciejący o szczególnej budowie.



Przełęcz szyjkowa brodawki – wielowarstwowy płaski

nierogowaciejący.

DZIĄSŁO

DZIĄSŁO

Blaszka właściwa błony śluzowej:



Tworzy gęsto ułożone brodawki o długości 0,2 mm



W szczytach brodawek:

- naczynia krwionośne

- włókna nerwowe

- ciałka Meissnera

- kolbki Krausego

- wolne zakończenia nerwowe.



Brodawki nie występują na granicy z nabłonkiem

szczeliny dziąsłowej i przyczepem nabłonkowym

DZIĄSŁO - BLASZKA

DZIĄSŁO - BLASZKA

WŁAŚCIWA

WŁAŚCIWA



Nieliczne włókna sprężyste



Grube wiązki włókien kolagenowych
- biegną w sposób uporządkowany
- łączą się ściśle z zębem i kością zębodołu
Między pęczkami włókien kolagenowych –
bogatokomórkowa tkanka łączna włóknista luźna
zawierająca: fibroblasty, komórki tuczne,
makrofagi, limfocyty, komórki dendrytyczne

UNERWIENIE I

UNERWIENIE I

UNACZYNIENIE DZIĄSŁA

UNACZYNIENIE DZIĄSŁA



Nerwy:

Nerw trójdzielny, poprzez:

- gałęzie zębodołowe górne tylne, środkowe i przednie

nerwu szczękowego;

- n. zębodołowy n. żuchwowego.



Naczynia:

Tętnice:

Górne: Gałęzie t. szczękowej: t. policzkowa, t. zębodołowa

górna, t. zębodołowa większa.

Dolne: t. podjęzykowa (od t.językowej), t. podbródkowa (od

t. twarzowej), t. zębodołowa dolna (od. t. szczękowej)

Żyły uchodzą do splotu skrzydłowego.

Naczynia chłonne uchodzą do węzłów podżuchowowych i

węzłów głębokich szyi.

Budowa bŁony Śluzowej

Budowa bŁony Śluzowej

i podŚluzowej jĘzyka

i podŚluzowej jĘzyka



Język zbudowany jest z mięśni poprzecznie

prążkowanych objętych powięzią i błoną śluzową.



Dolne i boczne powierzchnie języka pokryte są

cienkim nabłonkiem wielowarstwowym płaskim

nierogowaciejącym i nie zawierają brodawek.



Na dolnej powierzchni końca języka leżą śluzowo-

surowicze gruczoły językowe przednie.



Luźna błona podśluzowa zawiera liczne sploty

żylne, które stanowią miejsce wchłaniania

niektórych leków (np. Nitrogliceryny).

POWIERZCHNIA GÓRNA

POWIERZCHNIA GÓRNA



Błona śluzowa pokryta nabłonkiem
rogowaciejącym.



Posiada zdolność odbierania czucia smaku,
dotyku i temperatury.



Zawiera liczne drobne gruczoły śluzowe i
gruczoły Ebnera – surowicze gruczoły
brodawek okolonych.



Część przednia grzbietu języka pokryta jest
licznymi brodawkami, natomiast część tylna
zawiera skupienia tkanki limfatycznej tworzące
migdałek językowy.



Część przednia i tylna języka są oddzielone od

siebie bruzdą graniczną w kształcie litery V

leżącą w 2/3 długości języka.



Na powierzchni języka występują 3 typy

brodawek: nitkowate, grzybowate i okolone.



Brodawki grzybowate i okolone są wykształcone

już w momencie narodzin, natomiast nitkowate

wykształcają się po urodzeniu.

BRODAWKI NITKOWATE

BRODAWKI NITKOWATE



Stanowią 90% wszystkich brodawek języka.



Kształt wysokich stożków z kilkunastoma
wtórnymi wypustkami na szczycie.



Ułożone w rzędy biegnące równolegle w
stosunku do bruzdy granicznej.



Na 1 cm² powierzchni języka 400-500 brodawek
wtórnych (najwięcej na koniuszku).



Nabłonek silnie zrogowaciały bez kubków
smakowych.



Dobrze unerwione (zawierają zakończenia
włókien nerwowych w postaci ciał
blaszkowatych pełniących funkcję
receptorów dotyku)



Ścierają się podczas żucia.

BRODAWKI GRZYBOWATE

BRODAWKI GRZYBOWATE



Położone między brodawkami nitkowatymi
głównie w części przedniej i na brzegach języka.



Zbudowane są z krótkiego pnia
i spłaszczonej, półkolistej górnej powierzchni
pokrytej silnie zrogowaciałym nabłonkiem z
kubkami smakowymi.



Nabłonek bocznych powierzchni tych brodawek
nie jest zrogowaciały.



Jasnoczerwoną barwę zawdzięczają
bogatej sieci naczyń krwionośnych.



W obrębie luźniej tkanki łącznej leżą
mechano- i termoreceptory oraz
zakończenia włókien nerwu twarzowego,
odbierające bodźce z kubków smakowych.

BRODAWKI OKOLONE

BRODAWKI OKOLONE



Nieliczne (8-12) i duże (1mm /2-3mm)



Odgraniczone u podstawy głębokim rowkiem
okołobrodawkowym.



Ułożone są w kształcie litery V bezpośrednio przed
bruzdą graniczną



Pokryte są nabłonkiem nierogowaciejącym lub słabo
zrogowaciałym.



W nabłonku bocznych powierzchni znajdują się
liczne (250) kubki smakowe.



Liczba kubków smakowych wraz z wiekiem maleje.



Nerwem smakowym jest nerw językowo - gardłowy.



Do rowka okołobrodawkowego uchodzi
ok. 35 przewodów wyprowadzających gruczołów
surowiczych Ebnera ( wydzielina zawiera amylazę,
lipazę, lizozym, peroksydazę, staterynę, a także
wypłukuje resztki pokarmowe z rowka)

BRODAWKI LIŚCIASTE

BRODAWKI LIŚCIASTE



Szczątkowe struktury.



Zlokalizowane głównie na brzegach tylnej części
grzbietu języka.



Na ich bocznej powierzchni występują liczne
kubki smakowe.



Owalne struktury zbliżone kształtem do
orzecha laskowego



Zbudowane są z 50-80 wałeczkowatych
komórek ustawionych pionowo,
zajmujących całą wysokość nabłonka



W szczytowej części zagłębienie
wypełnione mieszaniną śliny i wydzieliny
gruczołów Ebnera

kubki smakowe:

kubki smakowe:

kubki smakowe:

kubki smakowe:

Wyróżnia się 4 typy komórek:
1. Komórki ciemne:
- najliczniejsze (ok.60%);
- duża ilość heterochromatyny w jądrze
- mają walcowaty kształt;
- w cytoplazmie: siateczka szorstka, wolne rybosomy, ciemnie

ziarnistości w części szczytowej;

- syntezują i wydzielają substancje wypełniające por kubka

smakowego;

2. Komórki jasne:

-

owalne lub walcowate;

-

15-20% wszystkich komórek;

-

jądro bogate w euchromatynę;

-

rozwinięta siateczka gładka oraz krótkie mikrokosmki.

kubki smakowe:

kubki smakowe:

3. Walcowate komórki typu III:

-

5-10% komórek kubka;

-

liczne mikrotubule i wakuole

cytoplazmatyczne.

4. Niezróżnicowane komórki podstawne:

-

sięgają do połowy wysokości kubka;

-

znajdują się wśród nich komórki macierzyste

(komórki pnia, stem cells)  zapoczątkowują

kilkunastodniowy cykl różnicowania i

wymiany komórek kubka smakowego.

kubki smakowe:

kubki smakowe:



Przez błonę podstawną nabłonka do podstawy kubka
wnikają włókna nerwowe (ściśle przylegają do komórek
jasnych i ciemnych).Włókna te są bezrdzenne, przewodzą
bodźce smakowe, wywierają wpływ troficzny na komórki
kubka.



Między zakończeniami nerwowymi a komórkami typu 3
występują połączenia zbliżone do synaps (brak podobnych
z komórkami typu 1 i 2).



Komórki typu 2 i 3 uważane są za komórki zmysłowe, choć
możliwe jest, że wszystkie komórki kubka reprezentują
różne fazy cyklu rozwojowego tej samej komórki
wyjściowej.

ROLA i funkcje błony Śluzowej

ROLA i funkcje błony Śluzowej

jamy ustnej

jamy ustnej

Funkcja osŁaniajĄca

Funkcja osŁaniajĄca

i ochraniajĄca

i ochraniajĄca

-

nie przepuszcza drobnoustrojów

-

zrogowacenie komórek  oporność na

czynniki mechaniczne, chemiczne i inne

-

złuszczenie się komórek  usuwanie

drobnoustrojów z powierzchni błony
śluzowej

-

równowaga między tworzeniem nowych
komórek a ich złuszczaniem się

-

odnowa nabłonka w śluzówce
wyścielającej jest szybsza niż w śluzówce
żującej (kilkanaście dni)

Funkcja

Funkcja

Odnawiaj

Odnawiaj

Ą

Ą

ca

ca

FUNKCJA obronna:

FUNKCJA obronna:

- pełni ją głównie ślina

-

gruczoły ślinowe (wargowe, policzkowe,
podniebienne i językowe)

Funkcja wydzielnicza:

Funkcja wydzielnicza:

Funkcja resorpcyjna:

Funkcja resorpcyjna:

- zdolność wchłaniania niektórych
leków i związków chemicznych
(np. nitrogliceryna, hydergina,
metylotestosteron, alkohol)

- największą zdolność wchłaniania
wykazuje dolna powierzchnia
języka

Funkcja czuciowa:

Funkcja czuciowa:

-

kubki smakowe w nabłonku brodawek
grzybowatych, liściastych i okolonych
błony śluzowej języka

-

receptory dotyku (ciałka Meissnera,
ciałka Ruffiniego)

-

receptory ucisku (ciałka Vater-Pacciniego)

-

receptory bólu (wolne zakończenia
nerwowe)

-

receptory ciepła i zimna

Biochemiczne podstawy rozpoznawania

Biochemiczne podstawy rozpoznawania

bodŹców smakowych

bodŹców smakowych



Ludzie odróżniają 5 rodzajów smaku: słony, słodki, kwaśny,
gorzki i umami. W rzeczywistości człowiek może odczuwać
kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt rodzajów smaków
będących kombinacją pięciu podstawowych smaków.



Bodźce smakowe działają jako cząsteczki rozpuszczone w
płynie na komórki chemoreceptorowe w kubkach
smakowych brodawek okolonych i liściastych języka.



Starsze teorie przypisują
poszczególne rodzaje smaków
określonej lokalizacji w obrębie
języka.



Obecnie: pojedyncze komórki
smakowe rozmieszczone na całej
powierzchni języka mogą
odbierać jeden lub więcej
rodzajów smaku.

ᜨ

Kubki smakowe w obrębie jamy ustnej zlokalizowane

są w brodawkach okolonych i liściastych języka

ᜨ

W mniejszych ilościach kubki smakowe występują

także na górnej powierzchni brodawek

grzybowatych, w nabłonku podniebienia miękkiego

oraz w nabłonku nagłośni i krtani.

ᜨ

Kubki chemoreceptorowe - rodzaj przekształconych

komórek nabłonkowych, które posiadają wiele cech

komórek nerwowych, w tym:
- zdolność do depolaryzacji
- zdolność do tworzenia połączeń podobnych

do synaps z zakończeniami neuronów

--------

czuciowych

Chemoreceptorowa komórka
kubka smakowego z jej
białkowymi receptorami

PRZEKAZYWANIE

PRZEKAZYWANIE

IMPULSU

IMPULSU



Pobudzenie z kubków smakowych języka prowadzone

przez:

n. twarzowy zwój kolanka
n. błędny zwój dolny
n. językowo-gardłowy zwój dolny



Następnie impuls przekazywany przez wzgórze (jądro

pasma samotnego)



Ostatni neuron stanowi jądro brzuszne tylno-przyśrodkowe

wzgórza



Ośrodek asocjacyjny (końcowy) stanowi kora oczodołowo-

czołowa (dolna część zakrętu zaśrodkowego i wieczko

czołowo-ciemieniowe) i pierwotna kora smakowa (wyspa i

wieczko czołowe).

Zasada wywoŁywania bodŹców smakowych

Zasada wywoŁywania bodŹców smakowych

Substancje rozpuszczone w płynie pokrywającym komórki

kubków

Białka receptorowe/kanały jonowe w błonie

komórkowej mikrokosmków szczytowej części

komórek chemoreceptorowych kubków

Uczynnienie wewnątrzkomórkowych szlaków

transdukcji (przekazywania) sygnału

Pobudzenie zakończeń czuciowych włókien nerwowych

wiązanie

połączenie podobne do synapsy



Wywołuje go chlorek sodu, a także w mniejszym
stopniu chlorek potasowy lub amonowy.



Rozpoznanie smaku następuje na drodze
mechanizmu, który polega na aktywacji
nabłonkowych kanałów sodowych, co prowadzi
do depolaryzacji komórki na skutek napływu
jonów sodowych.

Smak słony

Smak słony



Mechanizm rozpoznawania:

substancje aktywujące kanały protonowe

(wodorowe) w błonie komórkowej
powodują depolaryzację komórki
chemoreceptorowej

Smak kwaŚny

Smak kwaŚny

Smak sŁodki, gorzki, umami

Smak sŁodki, gorzki, umami



Rozpoznawane są poprzez aktywację białek receptorowych należących

do nadrodziny receptorów sprzężonych z białkami G (nazwa pochodzi od

ich podjednostki alfa, która ma zdolność wiązania się z nukleotydami

guanylowymi)



W rozpoznawaniu smaku słodkiego i umami uczestniczą receptory I

rzędu(3 podtypy)



Wewnątrzkomórkowymi przekaźnikami sygnału mogą być:
-cAMP (cykliczny AMP)
-cGMP (cykliczny GMP)

-IP

3

(trójfosforan inozytolu)

-Ca

2+



Substancje słodkie :
-sacharoza powoduje wzrost stężenia cAMP
-sacharyna, czyli syntetyczny słodzik powoduje wzrost

stężenia IP

3



Substancje wywołujące smak umami, takie jak glutaminian i niektóre

aminokwasy zmniejszają stężenie cAMP