BŁONA ŚLUZOWA JAMY
USTNEJ

BŁONA ŚLUZOWA -

typy

pokrywa

grzbietową

powierzchnię

języka

żująca

• nabłonek

rogowaciejąc
y

• gruba, zbita

tkanka łączna
związana z
okostną

(mucoperiosteu
m)

• pokrywa

dziąsła i
podniebienie
twarde

wyścielająca

= luźna

specjalna

pokrywa:

• policzki i wargi
• zachyłki

przedsionków

• wyrostki

zębodołowe poniżej
dziąseł

• dno jamy ustnej i

dolną powierzchnię
języka

• podniebienie

miękkie

FUNKCJE BŁONY ŚLUZOWEJ:



osłaniająca



obronna - odpornościowa



wydzielnicza



czuciowa

(smak, dotyk,

propriocepcja, ból)



zdolność wchłaniania

Funkcja osłaniająca

mechaniczna ochrona przed urazami fizycznymi

śluz

warstwa

zrogowacia

ła

Funkcja obronna –

odpornościowa

bariera chroniąca przed
mikroorganizmami, toksynami,
obcymi antygenami

® bariera mechaniczna

® śluz

® sekrecja śliny

® odporność humoralna i

komórkowa

Funkcja wydzielnicza

• udział w sekrecji śliny
• wydzielanie śluzu
• produkcja przeciwciał

® LUBRYKACJA
® OCHRONA
® OBRONA
® BUFOROWANIE

® ZABEZPIECZENIE PRZED WYSUSZENIEM
® RÓWNOWAGA JONOWA

• BŁONY ŚLUZOWEJ

WŁAŚCIWEJ

• DZIĄSŁA
• OZĘBNEJ

TKANKA ŁĄCZNA WŁÓKNISTA

Tkanka łączna

TKANKA ŁĄCZNA WŁÓKNISTA

KOMÓRKI

SUBSTANCJA

MIĘDZYKOMÓRKO

WA

SUBSTANCJA

PODSTAWOWA

WŁÓKNA

•kolagenowe

• elastyczne

naczynia nerwy

Elementy komórkowe:

• fibroblasty

(65% wszystkich komórek)

• histiocyty (makrofagi)

• komórki tuczne

• granulocyty obojętnochłonne

• limfocyty

• komórki plazmatyczne

TKANKA ŁĄCZNA WŁÓKNISTA

• tworzenie włókien tkanki

łącznej

• synteza składników

substancji podstawowej

FIBROBLASTY

HISTIOCYTY =

MAKROFAGI tkankowe

• fagocytoza
• prezentacja

antygenu

• produkcja cytokin

KOMÓRKI TUCZNE

- wydzielają histaminę i heparynę
- udział w homeostazie naczyniowej
- rola w procesach zapalnych,

odpowiedzi komórkowej i reakcjach
anafilaktycznych

SUBSTANCJA PODSTAWOWA

Skład

•

woda

•

proteoglikan

y

•

glikoprotein

y

Funkcje:

®

strukturalna

®

mechaniczno – ochronna

®

odżywcza dla komórek –
transport wody i elektrolitów

®

transport metabolitów w
obrębie tkanki łącznej

Anatomia i fizjologia

warg

WARG

A

CZĘŚĆ

SKÓRNA

•

nabłonek
rogowaciejący

•

włosy

•

gruczoły łojowe

•

gruczoły potowe

CZĘŚĆ

ŚLUZÓWKOW

A

CZERWIEŃ

WARGOWA

część pośrednia

• nabłonek

rogowaciejący

• mogą znaleźć się

tu gruczoły
przemieszczone
z innych części

•

nabłonek w/w
płaski
nierogowaciejący

•

gruczoły ślinowe

przejście czerwieni wargowej

w błonę śluzową wargi

Strefa przejściowa Kleina

GRUCZOŁY ŁOJOWE

w strefie czerwieni wargowej

WĘDZIDEŁKA

WARGI GÓRNEJ

PRZYCZEPY WĘDZIDEŁEK

wg Placka

Klasa 1: przyczep śluzówkowy

prawidłowy przyczep
w obrębie błony śluzowej ruchomej

lub na granicy z nieruchomą

Klasa 2: przyczep dziąsłowy

prawidłowy przyczep, wędzidełko jest

w strefie dziąsła właściwego

nieruchomego (przyczepionego)

Klasa 3: przyczep brodawkowy

wędzidełko przyczepione u podstawy

brodawki międzyzębowej

Klasa 4: penetrujacy brodawkę

wędzidełko przerasta brodawkę

międzyzębową

JĘZYK

JĘZYK

Zbudowany z mięśni szkieletowych

POWIERZCHNIA GRZBIETOWA

•

błoną śluzowa specjalna

•

nabłonek wielowarstwowy płaski
rogowaciejący

POWIERZCHNIA DOLNA JĘZYKA

nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący

FUNKCJE JĘZYKA



artykulacja



odczuwanie smaków



rozcieranie pokarmów – udział w

żuciu



zwilżanie pokarmów



trawienie (lipaza językowa)



czynny udział w połykaniu

BRODAWKI JĘZYKOWE



nitkowate



okolone



liściaste



grzybowate

BRODAWKI NITKOWATE

•

najliczniejsze - 90% wszystkich
brodawek

•

na grzbietowej i bocznej stronie
języka

•

rogowacieją

•

rola ochronna i obronna

•

skeratynizowany nabłonek – udział
w rozcieraniu pokarmów

BRODAWKI OKOLONE:

•

największe

•

kształt różowych grudek o średnicy

2-4 mm

•

8 – 12 brodawek ułożonych linijnie

w kształcie litery V skierowanej

szczytem w stronę gardła

•

dzielą język na 2 części: 2/3

przednie i 1/3 tylną

•

pokryte nabłonkiem

nierogowaciejącym

•

na ich bocznej powierzchni liczne

kubki smakowe

•

przy nasadzie małe gruczoły

ślinowe Ebnera z ujściami

przewodów na dnie rowków

okalających podstawę tych

brodawek

BRODAWKI OKOLONE:

BRODAWKI LIŚCIASTE

•

najmniej liczne

•

zlokalizowane na bocznych

powierzchniach języka w postaci fałdów

błony śluzowej

•

pokryte cienkim nierogowaciejącym

nabłonkiem

•

dobrze unaczynione – barwy

żywoczerwonej

•

liczne kubki smakowe

•

otoczone gruczołami ślinowymi

wydzielającymi ślinę surowiczą

(gruczoły ślinowe na dolnej powierzchni

języka w jego przedniej części – ślinę

mieszaną i ich przewody są widoczne w

okolicy wędzidełka języka po obu

stronach

BRODAWKI LIŚCIASTE

•

najmniej liczne

•

zlokalizowane na bocznych

powierzchniach języka w postaci

fałdów błony śluzowej

•

pokryte cienkim nierogowaciejącym

nabłonkiem

•

dobrze unaczynione – barwy

żywoczerwonej

•

liczne kubki smakowe

•

otoczone gruczołami ślinowymi

wydzielającymi ślinę surowiczą

GRZYBOWATE

•

około 200 brodawek

•

rozmieszczone między brodawkami

nitkowatymi

•

występują na 2/3 przednich powierzchni

trzonu języka i jego brzegach

•

odbierają wrażenia smakowe

•

pełnią funkcję obronną – bardzo

dobrze unaczynione i pokryte

cienkim nierogowaciejącym

nabłonkiem

•

barwię jasnoczerwona

•

dobrze widoczne u dzieci i osób

młodych, z wiekiem „chowają

się”

GRZYBOWATE

Gruczoły języka

PRZEDNIE – NUNHA

•

na dolnej części powierzchni języka
po obu stronach

•

wydzielają ślinę mieszaną

ŚRODKOWE – EBNERA

•

wydzielają ślinę surowiczą

TYLNE

•

wydzielają ślinę śluzową

Fizjologia tkanki łącznej

dziąsła i ozębnej



w stanie zdrowia ozębna i dziąsło

podlegają zrównoważonym procesom

syntezy i degradacji – ciągłe

powolne przemiany



największe zmiany metaboliczne

występują w ozębnej

obrót włókien kolagenowych 5x szybszy

niż w dziąśle czy wyrostku zębodołowym

i 15x szybszy niż w skórze

Fizjologia tkanki łącznej

dziąsła i ozębnej

synteza

degradacja

składników macierzy

pozakomórkowej

(w tym kolagenu)

fibroblasty

DEGRADACJA

INHIBITORY

METALOPROTEINA

Z

FIBROBLASTY

KOLAGENAZY

•

metaloproteinazy

aktywowane jonami

Ca i Mg

PROTEOGLIKANAZ

Y

rozkładają składniki

macierzy w zdrowym

przyzębiu

WZROST I ROZWÓJ PRZYZĘBIA

ważna rola czynników wzrostu:

•

PDGD

(płytkowy czynnik wzrostu)

•

FGF

(fibroblastyczny czynnik wzrostu)

•

TGF beta

– stymuluje produkcję kolagenu

i istoty pozakomórkowej – GAG

•

IL-1

•

INF gamma