Podstawy

przedsiębiorczości

Temat: Jak zostać
pracownikiem

Praca jest to celowa i świadoma działalność człowieka

przekształcająca dobra przyrody w celu zaspokojenia ludzkich

potrzeb. Może mieć ona charakter:
• produkcyjny (wytwarzanie dóbr materialnych),
• nieprodukcyjny (wytwarzanie usług – np. praca lekarza, prawnika,

nauczyciela).

Praca

Praca jest zespołem czynności, jakie

wykonuje człowiek w procesie produkcji. Do

jej realizacji potrzebna jest siła robocza,

czyli

zespół

ludzi

z

odpowiednimi

kwalifikacjami do wykonywania pracy.

Rekrutacja i selekcja pracowników

Pracownicy

firmy

po

przeanalizowaniu

listów

motywacyjnych i CV podejmują

decyzję, z którym kandydatem

umówią

się

na

rozmowę

kwalifikacyjną.

Kandydaci mogą być poddani

różnym testom. Mogą to być

testy sprawdzające ich wiedzę,

testy psychologiczne oraz testy

na inteligencję.

Przesłanie listu motywacyjnego oraz CV

wraz z dokumentami potwierdzającymi

kwalifikacje

Przesłanie listu motywacyjnego oraz CV

wraz z dokumentami potwierdzającymi

kwalifikacje

Wstępna selekcja

Wstępna selekcja

Testy sprawdzające lub/i rozmowa

kwalifikacyjna

Testy sprawdzające lub/i rozmowa

kwalifikacyjna

Zatrudnienie

Zatrudnienie

Po przeprowadzeniu rozmów kwalifikacyjnych pracodawca dokonuje

ostatecznej oceny zgodności kompetencji kandydatów z wymogami

stanowiska pracy i podejmuje decyzję, która osoba zostanie

zatrudniona.

Dokumenty aplikacyjne

W liście motywacyjnym kandydat powinien

wyjaśnić:
• dlaczego jest zainteresowany daną pracą

(dlaczego jest odpowiednim pracownikiem),
• jakie posiada kompetencje, które mogą być

przydatne na danym stanowisku pracy,
• czy oczekiwania kandydata są adekwatne do

możliwości przedsiębiorstwa.

Z listu motywacyjnego powinno jednoznacznie

wynikać, że dana osoba ma motywacje do tego

typu pracy i posiada odpowiednie kompetencje

do stanowiska, o które się ubiega.

CV – curriculum vitae – wzór

Odpowiadając na ogłoszenie o pracę, należy złożyć list motywacyjny i

życiorys zawodowy czyli CV – curriculum vitae.

Dokumenty aplikacyjne

Życiorys zawodowy informuje o kwalifikacjach kandydata i faktach z

jego życia zawodowego. Zawiera następujące elementy:
• dane personalne: imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres,

numer telefonu kontaktowego,
• informacje o wykształceniu: nazwy ukończonych szkół, uzyskane

stopnie i tytuły naukowe,
• przebieg pracy zawodowej: nazwy firm, zajmowane stanowiska oraz

zakres obowiązków i osiągnięcia,
• dodatkowe kwalifikacje i uprawnienia: np. znajomość języków

obcych,
• zainteresowania, czyli informacje o aktywności pozazawodowej,
• oświadczenie o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych i

podpis pod nim.

Prawo pracy

Prawo pracy to zbiór przepisów zawartych w ustawach i aktach

wykonawczych do ustawach, określających stosunki cywilnoprawne i

stosunki pracy pomiędzy pracownikami a pracodawcami, prawa i

obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia

układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień

zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki

stron stosunku pracy.

Pracownikiem

jest

osoba

zatrudniona na podstawie umowy o

pracę,

powołania,

wyboru,

mianowania lub spółdzielczej umowy

o pracę.

Prawo pracy

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała

osobowości prawnej, a także osoba fizyczna – jeżeli zatrudniają

pracowników.

Stosunek pracy jest to stosunek

prawny,

w

którym

pracownik

zobowiązany jest do wykonywania

pracy określonego rodzaju i na

określonym stanowisku na rzecz

pracodawcy

i

pod

jego

kierownictwem, a pracodawca do

zatrudnienia

pracownika

za

wynagrodzeniem.

Kodeks Pracy jest podstawowym

źródłem prawa pracy.

Kodeks Pracy

Kodeks Pracy kompleksowo reguluje podstawowe zasady prawa

pracy, formy nawiązania stosunku pracy i jego rozwiązania,

wynagrodzenie za pracę, obowiązki pracownika i obowiązki zakładu

pracy, urlopy pracownicze, ochronę pracy kobiet i młodocianych,

bezpieczeństwo

i

higienę

pracy

oraz

przepisy

dotyczące

rozstrzygania sporów pomiędzy pracownikami a pracodawcami.

Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, za wyjątkiem

przypadków określonych ustawą, nie można zabronić wykonywania

zawodu.

Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.

Podstawowe zasady prawa pracy

Nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną,

wymaga zgodnego oświadczenia pracodawcy i pracownika.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi bezpieczne i

higieniczne warunki pracy.

Niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy ze

względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość,

przekonania polityczne, religijne i inne, przynależność związkową.

Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę.

Nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy sprawuje

Państwowa Inspekcja Pracy.

Stosunek pracy

• mianowanie (przez nominację

na

określone

stanowisko

najczęściej w stosunku do

pracowników

administracji

państwowej,

w

wojsku,

szkolnictwie, prokuraturze itp.),
• spółdzielczą umowę o pracę

(zawartą

pomiędzy

spółdzielniami a jej członkami).

Nawiązanie stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem

może nastąpić przez:
• umowę o pracę ,
• powołanie (w służbie państwowej),
• wybór (pochodzący z wyboru członkowie władz organizacji społecznych i

politycznych, członkowie rad nadzorczych, spółek kapitałowych itp.),

Stosunek pracy

Umowa o pracę jest najczęściej stosowaną formą nawiązywania

stosunku pracy. Może ona być zawarta na:
• czas nieokreślony,
• czas określony,
• czas wykonywania określonej pracy.

Umowa może być rozwiązana:
• na mocy porozumienia stron (obie strony wyrażają wtedy zgodną

wolę rozwiązania umowy – jest to najkorzystniejszy dla pracownika

sposób rozwiązania stosunku pracy),
• przez wypowiedzenie przez jedną ze stron (zakład pracy winien

wypowiadać umowę o pracę tylko z uzasadnieniem),
• bez wypowiedzenia.

Stosunek pracy

Zakład pracy może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z

winy pracownika w ściśle określonych kodeksem pracy przypadkach.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w

przypadku dopuszczenia się wobec niego przez pracodawcę ciężkiego

naruszenia podstawowych obowiązków lub jeśli uzyskał orzeczenie

lekarskie o szkodliwości pracy wykonywanej na danym stanowisku i

nie został przeniesiony przez pracodawcę do innej pracy.

Umowa może być również rozwiązana:
• z upływem czasu, na który została zawarta,
• z chwilą ukończenia pracy określonej w umowie,
• z chwilą jej wygaśnięcia.

Umowa o pracę

Rodzaje umów o pracę:
• na okres próbny nieprzekraczający trzech miesięcy,
• na czas określony lub nieokreślony,
• na czas wykonywania określonej pracy,
• na zastępstwo (na czas określony obejmujący czas nieobecności

innego pracownika).

Zalety

Wady

Zalety

Wady

Umowa o dzieło

Dzieło to efekt pracy. Wykonawca sam może ustalić czas i miejsce, a

także sposób wykonywania pracy. Nie podlega bezpośrednim

poleceniom szefa.

Zatrudniający nie odprowadza za pracownika składek ZUS, a koszt

uzyskania przychodu to minimum 20 % bez względu na ponoszone

przez wykonującego dzieło wydatki.

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie jest to umowa, na mocy której przyjmujący zlecenie

zobowiązuje się do dokonania określonych czynności na rzecz

dającego zlecenie bezpłatnie lub za określone wynagrodzenie.

Przyjmujący zlecenie powinien wykazać należytą staranność przy

wykonywaniu tej czynności.

Zalety

Wady

Samozatrudnienie

Samozatrudnienie występuje wtedy, gdy sami jesteśmy sobie

szefem, czyli należy zacząć jednoosobową działalność gospodarczą

na własny rachunek i własne ryzyko. Można to uczynić na trzy

sposoby:
• założyć firmę, a później zatrudnić innych pracowników,
• pracować na rzecz wielu zleceniodawców, zwykle na podstawie

umowy o dzieło,
• otworzyć jednoosobową działalność, ale zostać u dotychczasowego

pracodawcy, tyle że na innych warunkach zatrudnienia.

Zalety

Wady

Praca tymczasowa

W Polsce działają agencje pracy tymczasowej. Zasad pracy tymczasowej

nie znajdziesz w kodeksie pracy – reguluje je odrębna ustawa z 9 lipca

2003 roku o zatrudnieniu pracowników tymczasowych i ustawa z 20

kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Pracujący na zasadach pracy tymczasowej podpisuje umowę z agencją,

która jest oficjalnie jego pracodawcą.

Agencja musi mieć certyfikaty z ministerstw: gospodarki oraz

pracy i polityki społecznej.

Zalety

Wady

Stosunek pracy

Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji

pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do

wykonywania pracy.

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin

na dobę. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy

wynosi co najmniej 6 godzin, pracodawca

jest zobowiązany wprowadzić przerwę w

pracy trwającą 15 minut, którą wlicza się

do czasu pracy.

W uzasadnionych przypadkach praca może

być wykonywana ponad normy czasu pracy.

Za pracę w godzinach nadliczbowych –

oprócz

normalnego

wynagrodzenia

–

przysługuje dodatek.

Stosunek pracy

Zasady przyznawania wynagrodzenia za pracę w danym zakładzie

ujęte są albo w układzie zbiorowym albo w zakładowym regulaminie

wynagrodzenia, który pracodawca zobowiązany jest ustalić, jeśli

zatrudnia więcej niż 4 pracowników.
Pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o

pracę nie może zarabiać mniej, niż określa to

w drodze rozporządzenia Minister Płacy i

Polityki Socjalnej.

Wynagrodzenie

przysługuje

za

pracę

wykonaną, jednak jeśli pracownik był gotów

do jej wykonania, a nie mógł jej wykonać ze

względu na przeszkody ze strony pracodawcy

– przysługuje mu wynagrodzenie za czas

niewykonywania pracy.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca zobowiązany jest przede wszystkim do zapłaty

wynagrodzenia, zapoznania pracownika z zakresem obowiązków,

właściwego zorganizowania pracy i stworzenia bezpiecznych

warunków pracy.

Pracodawca

powinien

przeciwdziałać

dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności

ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność

itp.

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić rozwój

spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy

pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej

zagadnienia techniczne, organizację pracy,

warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ

czynników środowiska pracy.

Obowiązki pracownika

Obowiązki ciążące na pracowniku to wykonywanie pracy w sposób

sumienny i staranny, przestrzeganie dyscypliny pracy, stosowanie się

do poleceń przełożonych dotyczących pracy.

W Kodeksie pracy są zapisane obowiązku pracownika, m.in.:
• staranne wykonywanie obowiązków,
• przestrzeganie czasu pracy,
• przestrzeganie zasad pracy,
• przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• dbanie o dobro przedsiębiorstwa,
•

utrzymywanie

dobrych

stosunków

z

przełożonymi,

współpracownikami oraz podwładnymi.

Podsumowanie

Rozwiązanie terminów umów o pracę następuje na skutek upływu

czasu, na który była zawarta umowa (umowa na czas określony) lub

na skutek wykonywania zawartej w umowie pracy (umowa na czas

wykonywania określonej pracy).

W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy

pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi

świadectwo pracy.

W świadectwie pracy podaje się informacje dotyczące okresu i

rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu

rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także

informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i

uprawnień z ubezpieczenia społecznego.

Literatura

1. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002,
2. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości.

Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i
technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009,

3. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.:

Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania
podstaw przedsiębiorczości dla liceum
i technikum. WSiP 2009,

4. Kodeks Pracy – stan prawny na 2010 rok.