ETYCZNIE WRAŻLIWE

ELEMENTY DIAGNOZY



1. Uzyskanie świadomej, poinformowanej i

dobrowolnej zgody



2. Dokumentacja procesu diagnostycznego i

jej ochrona



3. Poufność i prywatność



4. Utrzymanie granic relacji w diagnozie



5. Ochrona narzędzi diagnostycznych



6. Udzielanie informacji zwrotnych

DOKUMENTACJA DIAGNOZY



Pisemny raport zawierający podsumowanie

historii badanego, podsumowanie wyników
testowych i innych ważnych danych
prowadzących do konkluzji – diagnoza,
uzupełniana zaleceniami i przewidywaniami
dotyczącymi funkcjonowania badanego w
określonym zakresie



2. Notatki sporządzane przez psychologa w

czasie całego badania – obserwacja, wywiad



3. Liczbowe wyniki badań konkretnymi

technikami



4. Opis reakcji badanego na stosowane w

diagnozie badania, pytania lub bodźce



5. Wytwory badanego (np. Rysunki dziecka)

UDOSTĘPNIANIE DANYCH O

KLIENCIE



Dane udostępniamy tylko:



1. Innemu profesjonaliście, tzn. osobie, która zna

teoretyczne podstawy zastosowanych metod, ich
wartość psychometryczną oraz jest zobligowana
do przestrzegania tajemnicy zawodowej



2. Klientowi przysługuje pełna informacja o

wynikach (ale nie liczbowych) oraz wgląd w opinię



Konieczne jest zapewnienie zabezpieczenia

dokumentacji

POUFNOŚĆ



1. Psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa



2. Tajemnica objęte są informacje uzyskane w

trakcie profesjonalnego kontaktu (np. konkretne
wypowiedzi klienta, jego wytwory)



3. Z tajemnicy może nas zwolnić jedynie sąd (jeżeli

nie ma innej możliwości uzyskania danego
dowodu)



4. Klient nie może nas zwolnić z tajemnicy

zawodowej



5. Tajemnica obowiązuje nas również po śmierci

klienta



6. Tajemnicą objęte jest również to, że ktoś

jest klientem psychologa



7. Wyjątki:



- kazuistyka – opis przypadków dla celów

dydaktycznych (należy jednak chronić
anonimowość klienta)



- zagrożenie życia lub zdrowia klienta lub

innych osób



- zagrożenie zdrowia lub życia w przypadku

osób niepełnoletnich

PRYWATNOŚĆ



1. Niezależnie od udzielonej zgody nikogo nie

wolno zmuszać do udzielania informacji
(odpowiedzi na pytania, wypełnienia testu)



2. Należy zachować szczególna ostrożność w

doborze metod (dotyczy przede wszystkim
testów projekcyjnych)



3. Nie wolno wykraczać poza kontrakt



4. Nie wolno, bez zgody klienta i uzasadnionej

potrzeby, kontaktować się z osobami z jego
otoczenia.

UTRZYMANIE GRANIC

RELACJI



Proces diagnozy to relacja profesjonalna, a nie

towarzyska. W związku z tym nie wolno:



- mówić do klienta po imieniu (wyjątek – dzieci)



- dotykać klienta



- opowiadać o sobie, szczególnie w sposób

charakterystyczny dla kontaktów towarzyskich



- prowadzić innego typu rozmów towarzyskich

(kino, teatr, książki)



Należy wyznaczyć jasne granice między

życiem prywatnym i zawodowym.

OCHRONA NARZĘDZI

DIAGNOSTYCZNYCH



Testy powszechnie znane przestają funkcjonować

jako narzędzia diagnostyczne („są spalone”),
dlatego:



- należy powstrzymywać się przed prezentowaniem

testów psychologicznych nie psychologom;



- należy się powstrzymać przed badaniem testami

bez potrzeby;



- należy chronić narzędzia i nie przekazywać ich

osobom bez wykształcenia psychologicznego



- należy wyraźnie różnicować między

psychozabawami a prawdziwymi narzędziami.

UDZIELANIE INFORMACJI

ZWROTNYCH



Obowiązek udzielenia informacji zwrotnej

wynika z prawa klienta do autonomii.



Człowiek ma prawo do pełnej informacji

na swój temat, ponieważ tylko wtedy ma
możliwość podejmowania autonomicznych
decyzji



Psycholog nie ma prawa decydować za klienta,

jakie informacje z diagnozy można klientowi
przekazać. Nie powinien także oceniać, jakie
informacje są dobre dla klienta a jakie złe.

FORMALNA ZAWARTOŚĆ

INFORMACJI ZWROTNEJ



1. Przypomnienie celu diagnozy (pytań, na jakie
diagnosta odpowiadał)



2. Wyjaśnienie przebiegu diagnozy (bez
szczegółowego omawiania metod, ale ze
wskazaniem jakiego typu dane są podstawa
wnioskowania diagnostycznego)



3. Przedstawienie wniosków diagnostycznych (stan
aktualny)



4. Przedstawienie prognozy – funkcjonowania klienta
w diagnozowanym obszarze w przyszłości



5. Propozycja interwencji i jej uzgodnienie z klientem

ZASADY PRAKTYCZNE



1. Zrozumiały język



2. Bez informacji destrukcyjnych



3. Nie podawać wyników liczbowych



4. Odpowiedzieć na pytania klienta



5. Nie stygmatyzować



6. Nie dyskutować z klientem (dotyczy wniosków

z diagnozy a nie propozycji interwencji)



6. „Kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych



Należy pamiętać, że informacje zwrotne trafiają

nie tylko do klienta, ale mają konsekwencje

społeczne

EFEKT BARNUMA



Phineas Taylor Barnum – właściciel cyrku (XIX

wiek)



Sukces widowiska polega na zapewnieniu

każdemu widzowi tego, co go zainteresuje.



W diagnozie: przekazanie klientowi informacji

zwrotnych na tyle ogólnych,
stereotypowych, niejasnych i banalnych, że
choć wyglądają na indywidualnie
dopasowane do jednostki, w istocie pasują
do każdego.



Uwielbiasz być podziwiany, zawsze znajdować się w centrum uwagi. Jesteś
osoba krytyczną wobec siebie. Masz wielki potencjał, który nie zmienił się
jeszcze w twoje zalety. Dobrze umiesz organizować pracę sobie i innym.
Masz wady, ale potrafisz je kompensować swoimi zaletami. Miewasz
niekiedy problemy z przystosowaniem seksualnym. Mimo, że na innych
robisz wrażenie osoby zdyscyplinowanej i samosterownej, czujesz się
czasem niepewny i niespokojny. Masz poważne wątpliwości, czy podjąłeś
właściwą decyzję i czy działasz we właściwy sposób. Czasami
niepotrzebnie jesteś zbyt otwarty wobec innych. Nie znosisz tchórzostwa i
lizusostwa. Ciemna strona duszy niebezpiecznie cię fascynuje. Twoje
marzenia nigdy nie są przeciętne, chociaż wydawać się mogą
nierealistyczne. Chcąc osiągnąć cel, jesteś wytrwały i uparty, choć starasz
się uwzględniać okoliczności. Gotów jesteś poświęcić wszystko dla
ukochanej osoby i bronić jej zawsze i wszędzie, choćby przed całym
światem. Bezpieczeństwo jest jednym z twoich głównych celów w życiu.
Poszukujesz harmonii i szczęścia w partnerskich układach z innymi. (cyt.
za: Paluchowski, 2007

EFEKT BARNUMA -

BADANIA



39 studentów zbadano kwestionariuszem

zainteresowań i podano im jako informacje
zwrotną ten sam dla wszystkich opis. Mieli ocenić
na skali od 1 – zupełnie nie pasuje, do 6 –
całkowicie pasuje, jak bardzo oddaje ich
osobowość i zainteresowania.



Średnia – 4,3 (72% zgodności); Forer, 1949



Sundebrg, 1955 przedstawił badanym dwa opisy –

jeden z efektem Barnuma, drugi bez. Nie potrafili
ich odróżnić od siebie.

O CZYM PSYCHOLOGOWIE NIE

MÓWIĄ



Testy, których wyników psychologowie nie

omawiają z klientami:



Rorschach – 41%, w tym 11% - nigdy



Test Projekcji Rysunkowych – 38%



TAT – 34%



Kwestionariusze osobowości – 25%



MMPI – 20%



Testy inteligencji – 8%

INNE TYPOWE BŁĘDY



1. Zamiast wniosków – parafraza



2. Wybór tylko określonych treści (tzw. dobre

informacje)



3. Przedstawianie informacji zwrotnych w

postaci twierdzeń o rzeczywistości a nie hipotez



Dobra diagnoza to stworzenie nowej

jakości – dobre informacje zwrotne to
przekazanie klientowi choć jednej nowej
informacji.