ZAWROTY GŁOWY I

ZABURZENIA

RÓWNOWAGI

Katedra Otolaryngologii UM w Łodzi

Magdalena Józefowicz-Korczyńska

Zawrót głowy jest to iluzja

Zawrót głowy jest to iluzja

ruchu, najczęściej o charakterze

ruchu, najczęściej o charakterze

wirowym, otoczenia lub osoby

wirowym, otoczenia lub osoby

VERTIGO

VERTIGO

Mniej specyficzne dolegliwości:

Mniej specyficzne dolegliwości:

bujanie, popychanie,

bujanie, popychanie,

ściąganie,falowanie,

ściąganie,falowanie,

zaburzenia orientacji, wrażenie ruchu

zaburzenia orientacji, wrażenie ruchu

w głowie, oszołomienie,

w głowie, oszołomienie,

niestabilność

niestabilność

DIZZINESS

DIZZINESS

Objawy uszkodzenia

Objawy uszkodzenia

układu równowagi

układu równowagi

ZAWROTY GŁOWY

ZAWROTY GŁOWY

objaw subiektywny

objaw subiektywny

OCZOPLĄS

OCZOPLĄS

odruch przedsionkowo-okoruchowy

odruch przedsionkowo-okoruchowy

ZABURZENIA RÓWNOWAGI

ZABURZENIA RÓWNOWAGI

odruch przedsionkowo-rdzeniowy

odruch przedsionkowo-rdzeniowy

(objawy obiektywne

(objawy obiektywne

)

)

Ośrodkowa część układu

Ośrodkowa część układu

przedsionkowego

przedsionkowego

integruje informacje o położeniu ciała w

integruje informacje o położeniu ciała w

przestrzeni

przestrzeni

dzięki bodźcom z

dzięki bodźcom z



narządu wzroku

narządu wzroku



narządu przedsionkowego

narządu przedsionkowego



proprioceptorów mięśni i stawów

proprioceptorów mięśni i stawów

Zawroty głowy to jedna z

Zawroty głowy to jedna z

najczęściej zgłaszanych

najczęściej zgłaszanych

dolegliwości

dolegliwości

W praktyce lekarzy rodzinnych są powodem 5-10%

W praktyce lekarzy rodzinnych są powodem 5-10%

wizyt

wizyt

10-20% powodem konsultacji laryngologicznej lub

10-20% powodem konsultacji laryngologicznej lub

neurologicznej

neurologicznej

najczęstsze przyczyny

najczęstsze przyczyny

zaburzenia naczyniowe 15%

zaburzenia naczyniowe 15%

procesy zapalne ucha 12%

procesy zapalne ucha 12%

urazy głowy 15%

urazy głowy 15%

nie można ustalić rozpoznania 24%

nie można ustalić rozpoznania 24%

zapalenie neuronu przedsionkowego 3%

zapalenie neuronu przedsionkowego 3%

choroba Meniere’a 3,3%

choroba Meniere’a 3,3%

guzy kata mostowo-móżdżkowego 1,5%

guzy kata mostowo-móżdżkowego 1,5%

Uszkodzenia obwodowe

Uszkodzenia obwodowe

Ucho zewnętrzne

–

woszczyna,

–

ciało obce uciskające błonę
bębenkową.

–

złośliwe zapalenie ucha
zewnętrznego,

Uszkodzenia obwodowe

Uszkodzenia obwodowe

Ucho środkowe:

–

n

nieżyt trąbki słuchowej

–

o

ostre zapalenie ucha
środkowego: wirusowe,
bakteryjne

–

p

przewlekłe zapalenie ucha
środkowego z perlakiem
powodujące przetokę na kanale
półkolistym poziomym.

Ucho wewnętrzne

Ostre zapalenie błędnika: swoiste,
nieswoiste
Urazy błędnika:

uszkodzenie w następstwie złamania

piramidy kości skroniowej,

uszkodzenie jatrogenne błędnika zabiegi

operacyjne,

uraz akustyczny
uraz okołoporodowy piramidy kości

skroniowej

Ucho wewnętrzne

Choroba Meniere’a
Zaburzenia mikrokrążenia w
uchu wewnętrznym - krwotok do
błędnika, skurcz lub zakrzep
tętnicy doprowadzającej.
Zawroty położeniowe
Otoskleroza (postać błędnikowa)

Ucho wewnętrzne

Zatrucia (tlenek węgla,
rozpuszczalniki)
Nowotwory ucha wewnętrznego
Zmiany wrodzone, niedorozwój ucha
wewnętrznego
Łagodne położeniowe zawroty głowy
typu łagodnego
Zapalenie neuronu przedsionkowego

Uszkodzenia ośrodkowe

Zaburzenia krążenia krwi w OUN i

niewydolność w układzie tętniczym
kręgowo-podstawnym

niewydolność tętnic móżdżkowych:
dolnej przedniej lub dolnej tylnej
uogólniona miażdżyca naczyń
mózgowych

Uszkodzenia ośrodkowe

Urazy z lub bez złamania podstawy

czaszki (pourazowe zawroty głowy
trwają miesiącami)

wstrząśnienie mózgu
stłuczenie mózgu
Stany zapalne OUN i opon mózgowych
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

–

ropień mózgu

Uszkodzenia ośrodkowe

Choroby demielizacyjne (stwardnienie rozsiane)

i zwyrodnieniowe

Guzy nadnamiotowe i podnamiotowe: móżdżku,

pnia mózgu, kąta mostowo-móżdżkowego

Migrena
Padaczka

Ogólnoustrojowe

przyczyny zawrotów

głowy

Alergia: zazwyczaj pokarmowa
Anemia
Miażdżyca naczyń obwodowych i
centralnych
Awitaminoza
Choroby serca: zaburzenia rytmu serca
Zatrucie lekami: alkohol, nikotyna,
streptomycyna, gantamycyna,
barbiturany, opioidy.

Ogólnoustrojowe

przyczyny zawrotów

głowy

Niedociśnienie
Nadciśnienie
Choroby metaboliczne: cukrzyca,
niewydolność nerek i endokrynologiczne
(niedoczynność tarczycy, menopauza,
krwawienie miesięczne)
Choroby krwi
Zawroty psychogenne
Zawroty związane ze zmianami w stawie
skroniowo-żuchwowym.

Inne przyczyny

Oczne

Zaburzenia refrakcji
Zaburzenia

czynności

mięśni

gałkoruchowych

Jaskra

Zawroty psychogenne
Zawroty związane ze zmianami w stawie
skroniowo-żuchwowym

Badanie pacjentów z

Badanie pacjentów z

zawrotami głowy

zawrotami głowy

Wywiad – często wystarcza do postawienia

Wywiad – często wystarcza do postawienia

rozpoznania

rozpoznania

Charakter zawrotu głowy

Charakter zawrotu głowy



zawroty układowe

zawroty układowe

“vertigo”

“vertigo”

-

-

halucynacja ruchu wirowego

halucynacja ruchu wirowego



zawroty nieukładowe

zawroty nieukładowe

“dizziness”

“dizziness”

uczucie niestabilności, chwiania się, padania w jedną stronę,

uczucie niestabilności, chwiania się, padania w jedną stronę,

popychania, unoszenia, zapadania się, jakby upojania ,

popychania, unoszenia, zapadania się, jakby upojania ,

dezorientacja w przestrzeni, niepokój, napady paniki itp.

dezorientacja w przestrzeni, niepokój, napady paniki itp.



zmiany niedokrwienne często

zmiany niedokrwienne często



mroczki przed oczyma, zatarcie konturów przedmiotów,

mroczki przed oczyma, zatarcie konturów przedmiotów,

uczucie ciężaru w głowie, podwójne widzenie, ograniczenie

uczucie ciężaru w głowie, podwójne widzenie, ograniczenie

pola widzenia

pola widzenia

Zawroty głowy - diagnostyka

Zawroty głowy - diagnostyka

Różnicowanie zespół obwodowy -

Różnicowanie zespół obwodowy -

ośrodkowy

ośrodkowy

Zawrót

głowy

Obwodowy

Ośrodkowy

typ

układowy
nieukładowy

początek nagły lub napadowo zwykle

powoli

napady

minuty-godziny sekundy

czas

trwania

tygodnie(1-4 tyg.) miesiące-

lata

nasilenie

ruch
głowy

największe na początku zmienne
nasila bez
wpływu

Zawroty głowy - diagnostyka

Zawroty głowy - diagnostyka

Różnicowanie zespół obwodowy -

Różnicowanie zespół obwodowy -

ośrodkowy

ośrodkowy

Obwodowy Ośrodkowy

słuch

często niedosłuch i szum rzadko

wzrok

nie często

zab.

przy

tomnośc

i

nie
czasami

bóle

głowy

Objawy

inne

neurolo

giczne

nie, poza n. VII czasami

Choroba Menier’a

Choroba Menier’a

Triada objawów

Triada objawów



zawroty głowy 95%

zawroty głowy 95%



niedosłuch o charakterze fluktuacyjnym 96%

niedosłuch o charakterze fluktuacyjnym 96%



szumy uszne 84%

szumy uszne 84%

+ uczucie ciśnienia w uchu

+ uczucie ciśnienia w uchu

33%

33%

Etiologia choroby Menier’a

Etiologia choroby Menier’a

Nieznana –wodniak błędnika

Nieznana –wodniak błędnika

Prawdopodobne przyczyny - czynniki

Prawdopodobne przyczyny - czynniki

–

genetyczne

genetyczne

–

alergiczne

alergiczne

–

naczyniowe

naczyniowe

–

infekcje

infekcje

–

immunologiczne

immunologiczne

Choroba Menier’a

Choroba Menier’a

Zachorowalność

Zachorowalność

–

4.3/100 000 w Finlandii

4.3/100 000 w Finlandii

–

27.0/100 000 we Włoszech

27.0/100 000 we Włoszech

Kobiety/mężczyźni 1/1

Kobiety/mężczyźni 1/1

Kobiety wiek 30-40 lat mężczyźni 40-50

Kobiety wiek 30-40 lat mężczyźni 40-50

lat

lat

Częściej jednostronnie

Częściej jednostronnie

(obu 15-20%)

(obu 15-20%)

Im dłużej trwa choroba tym częściej

Im dłużej trwa choroba tym częściej

zajęte drugie ucho

zajęte drugie ucho

Zapalenie neuronu

Zapalenie neuronu

przedsionkowego

przedsionkowego

Nagłe, silne zawroty głowy z

Nagłe, silne zawroty głowy z

oczopląsem, silne dolegliwości

oczopląsem, silne dolegliwości

wegetatywne

wegetatywne

Brak upośledzenia słuchu

Brak upośledzenia słuchu

Brak dolegliwości neurologicznych

Brak dolegliwości neurologicznych

Zapalenie neuronu

Zapalenie neuronu

przedsionkowego

przedsionkowego

Nagłe uszkodzenie błędnika

Nagłe uszkodzenie błędnika

Etiologia niepotwierdzona –

Etiologia niepotwierdzona –

wirusowa?

wirusowa?

Głównie u młodych ludzi

Głównie u młodych ludzi

Kobiety/mężczyźni 1/1

Kobiety/mężczyźni 1/1