Motyw dziecka w literaturze

i sztuce. Omów sposoby jego

funkcjonowania na podstawie

wybranych dzieł.

Kiedy dziecko się rodzi i na świat

przychodzi

Jest jak Bóg, co powietrzem nagle się

zakrztusił.

I poczuł, że ma ciało, że w ciemnościach

brodzi,

Że boi się człowiekiem być i że być musi.

E. Bryll

Jan Kochanowski

Treny

„Orszuli Kochanowskiej

wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej
dziecinie, która (…) z wielkim a
nieznośnym rodziców swych żalem
zgasła”
„A też się kiedy dziecię urodziło,

Co by łask rodziców swych tak godne
było.

Ochędożne, posłuszne, karne, nie
pieszczone”

Tren XII

I tak w Trenie VIII słyszymy:

„Tyś za wszytki mówiła, za wszytki
śpiewła,

Wsztkiś w domu kąciki zawżdy
pobiegała”

Jan Kochanowski Treny

Sposób kreacji obrazu Urszuli

poetycka prostota
codzienności:

• wyliczenie cnót
• ukazanie postaci w
ruchu

• szczegóły obyczajowe

REALIZM

uwznioślenie:

• wdzięk i duchowe
skupienie

• niewinność i dojrzałość
• Safona słowieńska

IDEALIZACJA

Jan Matejko Kochanowski nad zmarłą Urszulą

Realizacja realistycznej tendencji obecnej w Trenach

Aleksander Kotsis Matula umarli

Operowaniem plamą i gra światła – realizm

Stanisław
Wyspiański,
Autoportret, 1894

Stanisław Wyspiański,

Dziewczynka z

niebieskimi oczami

Sposób kreacji:

• szkic postaci,
• rozedrgane nerwowo kreski,
• niedbałe wypełnienie,
• bladość zestawiona z
nienaturalnym kolorem oczu

Ukazanie ulotnych stanów ducha bohaterki

Psychologiczne studium dziecięcej psychiki

Funkcjonowanie w sztuce postaci coraz bardziej skomplikowanych pod
względem psychologicznym. Dziecko – człowiek, który ma prawo do
duchowości.

Jan Matejko, Portret trojga dzieci

Stereotypowe przedstawienie słodkich buzi

Maria Dąbrowska

Uśmiech dzieciństwa (1923)

Jak pisze Hanna Krichner:

„

W naiwnej postawie dziecka, w

jego spontanicznym zachwycie
dla świata, realizuje się
najdoskonalej postawa
intuicyjnego zespolenia ze
światem, która spokrewnia
dzieci i artystów. Życie dzieci
jest egzystencją wiejską,
naturalną, w której wszystkie
społeczne zajęcia i urządzenia
służą temu, aby ten
wielokształtny, rozpędzony
potok przyrodniczego procesu
życiowego podporządkować
człowiekowi.”

Dziecko jako instynkt
pierwotny

Jerzy Kosiński

„Teraz przyłączę się do
tych, którym pomaga
szatan.”

Bohater dostosowuje się do
stada, by ono go nie
zadziobało.

Sposób kreacji świata i
bohatera:

• Konkretna rzeczywistość, ale
jednocześnie wizja wyobraźni

stąd

surrealistyczna wizja dziecka

Cygan lub Żyd to alegoria zła
tkwiącego w każdym z nas.

Eric Schmitt

Sposób kreacji bohatera:



bohater to narrator –

narracja pierwszoosobowa,
 wypowiada się w formie
listów do Pana Boga,
 prosty język, bo relacja z
perspektywy dziecka,
powiastka filozoficzna

.

Dziękuję za uwagę.