CHOROBA

CHOROBA

PARKINSONA

PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA



Nazwa tej choroby pochodzi od

Nazwa tej choroby pochodzi od

londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona,

londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona,

który jako pierwszy rozpoznał i opisał w

który jako pierwszy rozpoznał i opisał w

1817 roku symptomy tego schorzenia.

1817 roku symptomy tego schorzenia.

Parkinson jest chorobą ośrodkowego

Parkinson jest chorobą ośrodkowego

układu nerwowego przejawiającą się

układu nerwowego przejawiającą się

spowolnieniem ruchowym, drżeniem

spowolnieniem ruchowym, drżeniem

kończyn i sztywnością mięśni. Choroba ta

kończyn i sztywnością mięśni. Choroba ta

częściej dosięga mężczyzn, niż kobiety, a

częściej dosięga mężczyzn, niż kobiety, a

średni wiek chorych na Parkinsona to 58

średni wiek chorych na Parkinsona to 58

lat, ale zdarzają się też przypadki

lat, ale zdarzają się też przypadki

zachorowań nawet przed 40 rokiem życia.

zachorowań nawet przed 40 rokiem życia.

PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



Przyczyną choroby Parkinsona jest obumieranie

Przyczyną choroby Parkinsona jest obumieranie

komórek nerwowych znajdujących się w istocie

komórek nerwowych znajdujących się w istocie

czarnej (substantia nigra) i wytwarzających

czarnej (substantia nigra) i wytwarzających

dopaminę, w wyniku czego zostaje uszkodzony

dopaminę, w wyniku czego zostaje uszkodzony

lub nawet całkowicie przerwany system

lub nawet całkowicie przerwany system

wewnątrzmózgowych połączeń komunikacyjnych.

wewnątrzmózgowych połączeń komunikacyjnych.

Dopamina to chemiczny neuroprzekaźnik

Dopamina to chemiczny neuroprzekaźnik

odpowiedzialny za koordynację pracy mięśni i

odpowiedzialny za koordynację pracy mięśni i

możliwość ruchu. Ponieważ mózg ma duże

możliwość ruchu. Ponieważ mózg ma duże

właściwości kompensacyjne, objawy Parkinsona

właściwości kompensacyjne, objawy Parkinsona

pojawiają się dopiero gdy obumrze około 80 proc.

pojawiają się dopiero gdy obumrze około 80 proc.

komórek wytwarzających dopaminę.

komórek wytwarzających dopaminę.

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA



Wiek

Wiek

- to jeden z głównych czynników ryzyka. Z wiekiem

- to jeden z głównych czynników ryzyka. Z wiekiem

prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wzrasta.

prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wzrasta.

Zazwyczaj choroba dotyka osoby w średnim lub późnym

Zazwyczaj choroba dotyka osoby w średnim lub późnym

wieku starczym.

wieku starczym.

Dziedziczność

Dziedziczność

- według niektórych naukowców również

- według niektórych naukowców również

może mieć wpływ na rozwój choroby. Posiadanie w rodzinie

może mieć wpływ na rozwój choroby. Posiadanie w rodzinie

jednego lub więcej bliskich krewnych cierpiących na

jednego lub więcej bliskich krewnych cierpiących na

Parkinsona może zwiększyć ryzyko zachorowania, jednak

Parkinsona może zwiększyć ryzyko zachorowania, jednak

mimo wszystko prawdopodobieństwo to będzie niższe, niż 5

mimo wszystko prawdopodobieństwo to będzie niższe, niż 5

proc.

proc.

Płeć

Płeć

- okazuje się, że na Parkinsona znacznie częściej

- okazuje się, że na Parkinsona znacznie częściej

chorują mężczyźni, niż kobiety.

chorują mężczyźni, niż kobiety.

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA



Działanie pestycydów i środków

Działanie pestycydów i środków

chwastobójczych

chwastobójczych

- stały kontakt z pestycydami i

- stały kontakt z pestycydami i

środkami chwastobójczymi może zwiększać ryzyko

środkami chwastobójczymi może zwiększać ryzyko

wystąpienia choroby. Szczególnie narażone są osoby

wystąpienia choroby. Szczególnie narażone są osoby

pracujące na obszarach wiejskich i zajmujące się uprawą

pracujące na obszarach wiejskich i zajmujące się uprawą

lub hodowlą.

lub hodowlą.

Estrogen

Estrogen

- zredukowany poziom estrogenu może

- zredukowany poziom estrogenu może

znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby. W związku

znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby. W związku

z tym u kobiet przechodzących menopauze, które stosują w

z tym u kobiet przechodzących menopauze, które stosują w

niewielkiej ilości bądź w ogóle nie stosują terapii

niewielkiej ilości bądź w ogóle nie stosują terapii

hormonalnej zachodzi większe ryzyko wystąpienia owej

hormonalnej zachodzi większe ryzyko wystąpienia owej

choroby, podobnie jak u pań po hysteroctomii. Jednak

choroby, podobnie jak u pań po hysteroctomii. Jednak

efekty stosowania terapii hormonalnej nie zawsze są

efekty stosowania terapii hormonalnej nie zawsze są

pozytywne. U kobiet stosujących kombinację terapii

pozytywne. U kobiet stosujących kombinację terapii

hormonalnej, jako połączenia estrogenu i progestinu mogą

hormonalnej, jako połączenia estrogenu i progestinu mogą

wystąpić poważne skutki uboczne.

wystąpić poważne skutki uboczne.

OBJAWY RUCHOWE

OBJAWY RUCHOWE

Cztery główne objawy choroby, które

Cztery główne objawy choroby, które

są podstawą rozpoznania

są podstawą rozpoznania

choroby to:

choroby to:



–

–

drżenie występujące w spoczynku,

drżenie występujące w spoczynku,



–

–

spowolnienie ruchowe,

spowolnienie ruchowe,



–

–

sztywność mięśni,

sztywność mięśni,



–

–

zaburzenia stabilności postawy.

zaburzenia stabilności postawy.

OBJAWY POZARUCHOWE

OBJAWY POZARUCHOWE

W chorobie parkinsona występują także

W chorobie parkinsona występują także

objawy pozaruchowe,

objawy pozaruchowe,

takie jak ślinotok i zaparcia.

takie jak ślinotok i zaparcia.

Najwcześniejszymi objawami

Najwcześniejszymi objawami

pozaruchowymi, występującymi na

pozaruchowymi, występującymi na

początku choroby lub

początku choroby lub

wyprzedzającymi typowe objawy ruchowe

wyprzedzającymi typowe objawy ruchowe

o nawet kilka lat,

o nawet kilka lat,

są: zaburzenia węchu i smaku, zaparcia i

są: zaburzenia węchu i smaku, zaparcia i

depresja.

depresja.

PÓŹNE OBJAWY

PÓŹNE OBJAWY

Z upływem czasu trwania choroby dołączają się

Z upływem czasu trwania choroby dołączają się

kolejne objawy

kolejne objawy

ruchowe, typowe dla zaawansowanego jej okresu.

ruchowe, typowe dla zaawansowanego jej okresu.

Pogarsza się

Pogarsza się

chód; do opisanych już wyżej zaburzeń dołączają

chód; do opisanych już wyżej zaburzeń dołączają

się kolejne,

się kolejne,

takie jak zastygnięcia (ang.

takie jak zastygnięcia (ang.

freezing

freezing

) podczas

) podczas

chodu, dreptanie

chodu, dreptanie

przy początku ruchu lub zmianie jego kierunku

przy początku ruchu lub zmianie jego kierunku

ruchu; częściej

ruchu; częściej

występują upadki związane z zaburzeniami chodu.

występują upadki związane z zaburzeniami chodu.

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

Kryteria diagnostyczne ch.P. wymagają do

Kryteria diagnostyczne ch.P. wymagają do

postawienia rozpoznania

postawienia rozpoznania

stwierdzenia obecności spowolnienia ruchowego i

stwierdzenia obecności spowolnienia ruchowego i

przynajmniej

przynajmniej

jeszcze jednego z trzech poniższych objawów:

jeszcze jednego z trzech poniższych objawów:

–

–

sztywność mięśniowa,

sztywność mięśniowa,

–

–

drżenie spoczynkowe o częstotliwości 4-6 Hz,

drżenie spoczynkowe o częstotliwości 4-6 Hz,

–

–

zaburzenia stabilności postawy (nie wynikające z

zaburzenia stabilności postawy (nie wynikające z

chorób

chorób

błędnika i móżdżku, osłabienia ostrości

błędnika i móżdżku, osłabienia ostrości

wzroku lub zaburzeń

wzroku lub zaburzeń

czucia głębokiego).

czucia głębokiego).

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

Aby rozpoznanie mogło być określone jako klinicznie pewne

Aby rozpoznanie mogło być określone jako klinicznie pewne

wymagana jest obecność kolejnych trzech (z ośmiu)

wymagana jest obecność kolejnych trzech (z ośmiu)

następujących

następujących

cech choroby:

cech choroby:

–

–

jednostronny początek objawów,

jednostronny początek objawów,

–

–

obecność drżenia spoczynkowego,

obecność drżenia spoczynkowego,

–

–

postęp choroby,

postęp choroby,

–

–

utrzymywanie się asymetrii objawów w trakcie postępu

utrzymywanie się asymetrii objawów w trakcie postępu

choroby,

choroby,

–

–

wyraźne (70-100%) zmniejszenie nasilenia objawów po

wyraźne (70-100%) zmniejszenie nasilenia objawów po

leczeniu

leczeniu

lewodopą,

lewodopą,

–

–

utrzymywanie się dobrej reakcji na lewodopę przez co

utrzymywanie się dobrej reakcji na lewodopę przez co

najmniej

najmniej

5 lat,

5 lat,

–

–

pojawienie się wyraźnych ruchów mimowolnych o charakterze

pojawienie się wyraźnych ruchów mimowolnych o charakterze

pląsawicy (dyskinez) jako objawów niepożądanych

pląsawicy (dyskinez) jako objawów niepożądanych

po

po

leczeniu lewodopą,

leczeniu lewodopą,

–

–

długi (najmniej 10 lat) czas obserwacji chorego

długi (najmniej 10 lat) czas obserwacji chorego

.

.

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

Rozpoznanie ch.P. nie powinno być postawione m.in. Jeśli

Rozpoznanie ch.P. nie powinno być postawione m.in. Jeśli

chory:

chory:

–

–

przebył udar mózgu, po którym objawy wystąpiły lub wyraźnie,

przebył udar mózgu, po którym objawy wystąpiły lub wyraźnie,

skokowo się pogorszyły,

skokowo się pogorszyły,

–

–

miał kilkakrotne urazy głowy,

miał kilkakrotne urazy głowy,

–

–

przebył zapalenie mózgu,

przebył zapalenie mózgu,

–

–

był leczony neuroleptykami i objawy wystąpiły po rozpoczęciu

był leczony neuroleptykami i objawy wystąpiły po rozpoczęciu

tego leczenia,

tego leczenia,

–

–

był narażony na działanie toksyn, np. MPTP, a objawy rozwinęły

był narażony na działanie toksyn, np. MPTP, a objawy rozwinęły

się później,

się później,

–

–

zgłasza, że podobne objawy parkinsonowskie występują

zgłasza, że podobne objawy parkinsonowskie występują

u więcej niż u jednego członka jego rodziny,

u więcej niż u jednego członka jego rodziny,

–

–

ujawnia zaburzenia ruchów gałek ocznych i zaburzenia spojrzenia,

ujawnia zaburzenia ruchów gałek ocznych i zaburzenia spojrzenia,

–

–

stwierdza brak poprawy objawów klinicznych po dużych dawkach

stwierdza brak poprawy objawów klinicznych po dużych dawkach

lewodopy,

lewodopy,

–

–

zgłasza objawy nadal tylko jednostronne po 3 latach trwania

zgłasza objawy nadal tylko jednostronne po 3 latach trwania

choroby lub nastąpiła długa poprawa kliniczna (tzw. remisja).

choroby lub nastąpiła długa poprawa kliniczna (tzw. remisja).

PRZEBIEG I STADIA

PRZEBIEG I STADIA

KLINICZNE

KLINICZNE

Przebieg choroby Parkinsona można podzielić na trzy okresy:

Przebieg choroby Parkinsona można podzielić na trzy okresy:

I. Faza przedkliniczna

I. Faza przedkliniczna

II. Faza kliniczna

II. Faza kliniczna

•

•

Okres wczesny, niepowikłany

Okres wczesny, niepowikłany

•

•

Okres późny, zaawansowana faza choroby.

Okres późny, zaawansowana faza choroby.

Faza przedkliniczna

Faza przedkliniczna

, rozpoczyna się wtedy, gdyż zmniejsza

, rozpoczyna się wtedy, gdyż zmniejsza

Się

Się

liczba neuronów istoty czarnej i obniża się

liczba neuronów istoty czarnej i obniża się

pozio

pozio

m

m

dopaminyw prążkowiu. Faza ta może trwać ok. 3-7 lat. Gdy

dopaminyw prążkowiu. Faza ta może trwać ok. 3-7 lat. Gdy

poziom dopaminy

poziom dopaminy

spadnie do 20-30% wartości wyjściowej

spadnie do 20-30% wartości wyjściowej

pojawiają się

pojawiają się

objawy parkinsonowskie i choroba przechodzi

objawy parkinsonowskie i choroba przechodzi

w fazę kliniczną.

w fazę kliniczną.

PRZEBIEG I STADIA

PRZEBIEG I STADIA

KLINICZNE

KLINICZNE

Fazę kliniczną

Fazę kliniczną

dzielimy na dwa okresy w

dzielimy na dwa okresy w

zależności od uzyskanego

zależności od uzyskanego

efektu

efektu

terapeutycznego:

terapeutycznego:

•

•

Okres wczesny

Okres wczesny

, niepowikłany, kiedy

, niepowikłany, kiedy

efekt leczenia jest dobry.

efekt leczenia jest dobry.

Objawy

Objawy

parkinsonowskie zmniejszają się po

parkinsonowskie zmniejszają się po

leczeniu i nie ma

leczeniu i nie ma

poważniejszych objawów

poważniejszych objawów

niepożądanych, a jakość życia

niepożądanych, a jakość życia

chorego jest

chorego jest

zadowalająca. Okres ten trwa kilka

zadowalająca. Okres ten trwa kilka

lat.

lat.

PRZEBIEG I STADIA

PRZEBIEG I STADIA

KLINICZNE

KLINICZNE

•

•

Okres późny

Okres późny

, zaawansowanej choroby,

, zaawansowanej choroby,

kiedy to postęp

kiedy to postęp

choroby powoduje pojawienie się

choroby powoduje pojawienie się

nowych objawów i problemów,

nowych objawów i problemów,

takich jak upadki,

takich jak upadki,

zaburzenia mowy, zaburzenia połykania,

zaburzenia mowy, zaburzenia połykania,

zaburzenia wegetatywne, zaburzenia snu,

zaburzenia wegetatywne, zaburzenia snu,

depresja,

depresja,

zaburzenia psychiczne. Działanie leków

zaburzenia psychiczne. Działanie leków

słabnie, pojawiają się

słabnie, pojawiają się

objawy niepożądane

objawy niepożądane

związane z długoletnim stosowaniem

związane z długoletnim stosowaniem

lewodopy:

lewodopy:

fluktuacje ruchowe i dyskinezy. Leczenie w tej

fluktuacje ruchowe i dyskinezy. Leczenie w tej

fazie choroby jest trudniejsze, a jakość życia

fazie choroby jest trudniejsze, a jakość życia

pacjentów

pacjentów

pogarsza się

pogarsza się

.

.

LECZENIE

LECZENIE



Choroba Parkinsona nie wymaga leczenia szpitalnego.

Choroba Parkinsona nie wymaga leczenia szpitalnego.

Najczęstszą formą terapii jest leczenie lekami, zalecane są

Najczęstszą formą terapii jest leczenie lekami, zalecane są

również zabiegi fizykoterapeutyczne, masaże i kąpiele.

również zabiegi fizykoterapeutyczne, masaże i kąpiele.

Celem leczenia jest przede wszystkim poprawienie jakości

Celem leczenia jest przede wszystkim poprawienie jakości

życia chorego poprzez zmniejszenie rozwoju przypadłości.

życia chorego poprzez zmniejszenie rozwoju przypadłości.

Lewodopa

Lewodopa

to naturalna substancja znajdująca się u

to naturalna substancja znajdująca się u

zwierząt i roślin. Środek ten będąc prekursorem dopaminy

zwierząt i roślin. Środek ten będąc prekursorem dopaminy

po podaniu go pacjentowi zostaje przemieniony w

po podaniu go pacjentowi zostaje przemieniony w

dopaminę przez komórki nerwowe w mózgu.

dopaminę przez komórki nerwowe w mózgu.

Agoniści dopaminy

Agoniści dopaminy

w przeciwieństwie do lewodopy

w przeciwieństwie do lewodopy

nie są środkami, które w mózgu ulegają przemianie w

nie są środkami, które w mózgu ulegają przemianie w

dopaminę. Ich zadaniem jest jedynie naśladowanie

dopaminę. Ich zadaniem jest jedynie naśladowanie

lewodopy i pobudzanie neuronów do reakcji tak jakby w

lewodopy i pobudzanie neuronów do reakcji tak jakby w

mózgu istniały wystarczające ilości dopaminy.

mózgu istniały wystarczające ilości dopaminy.

LECZENIE

LECZENIE

Selegilina

Selegilina

to lek, który może być stosowany razem z

to lek, który może być stosowany razem z

lewodopą i ma za zadanie hamowanie enzymu

lewodopą i ma za zadanie hamowanie enzymu

rozkładającego dopaminę.

rozkładającego dopaminę.

Z

Z

abiegi neurochirurgiczne

abiegi neurochirurgiczne

są zazwyczaj

są zazwyczaj

stosowane, jeśli konwencjonalne leczenie farmakologiczne

stosowane, jeśli konwencjonalne leczenie farmakologiczne

nie odnosi większego skutku. Najczęściej wykonywanym

nie odnosi większego skutku. Najczęściej wykonywanym

zabiegiem jest:

zabiegiem jest:



palidotomia

palidotomia

polegająca na przecięciu struktur w obrębie

polegająca na przecięciu struktur w obrębie

tzw. gałki bladej. Celem zabiegu jest zredukowanie bądź

tzw. gałki bladej. Celem zabiegu jest zredukowanie bądź

wyeliminowanie drżenia.

wyeliminowanie drżenia.



talamotomia

talamotomia

podczas której chirurg niszczy niewielki

podczas której chirurg niszczy niewielki

obszar zwany wzgórzem (skupisko istoty szarej), co ma na

obszar zwany wzgórzem (skupisko istoty szarej), co ma na

celu wyeliminowanie drżenia jednostronnego.

celu wyeliminowanie drżenia jednostronnego.

CIEKAWOSTKA

CIEKAWOSTKA

Osoby sławne chore na Parkinsona:

Jan Paweł II

Michael J. Fox

Mao Tse Tung

Muhammed Ali

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA



M. Rudzińska, I. Gatkowska, E.Mirek,

M. Rudzińska, I. Gatkowska, E.Mirek,

A.Szczidlik; Poradnik „Choroba

A.Szczidlik; Poradnik „Choroba

Parkinsona. Leczenie

Parkinsona. Leczenie

Farmakologiczne i Rehabilitacja”,

Farmakologiczne i Rehabilitacja”,

Kraków 1.08.2007,

Kraków 1.08.2007,



Internet.

Internet.