Język według

Noama

Chomsky’ego

Katarzyna Kuczyńska

Noam Chomsky

Urodził się w 1938
roku w Filadelfii.
Jest jednym z
najbardziej znanych
i najczęściej
cytowanych
lingwistów i myślicieli
politycznych.

Definicja języka według
N. Chomsky’ego:

Język – nieskończony zbiór
zdań zbudowanych ze
skończonego zbioru
symboli zgodnie ze
skończonym zbiorem
reguł.

NAJWAŻNIEJ

SZE POJĘCIA

GRAMATYKA

GENERATYWNA

„Przez gramatykę generatywną rozumiem po
prostu pewien system reguł, który w pewien
ściśle określony sposób przyporządkowuje
zdaniom opisy strukturalne.”

Noam Chomsky, Zagadnienia teorii składni

Generatywizm: teoria języka traktująca
język jako nieskończony zbiór zdań,
który można ściśle opisać za pomocą
formalnych reguł gramatyk.

Słownik PWN

KOMPETENCJA JĘZYKOWA
(language competence):
wrodzona zdolność człowieka do
posługiwania się językiem

REALIZACJA JĘZYKOWA
(language performance):
konkretne akty posługiwania się
językiem

GRAMATYKA UNIWERSALNA
(Universal Grammar):
wrodzona zdolność, dzięki której
dziecko jest w stanie przyswoić
dowolny język używany na świecie;
Chomsky podkreśla fakt, że
wszystkie języki ludzkie mają
pewne wspólne cechy (we
wszystkich językach występują
reguły gramatyczne).

FIRST LANGUAGE

ACQUISITION

Jest to teoria odnosząca się do nauki języka ojczystego
przez dzieci. Noam Chomsky twierdzi, że każde dziecko
rodzi się z tzw. mechanizmem przyswajania
języka, który koduje główne zasady języka i struktury
gramatyczne w jego mózgu. Zadanie dziecka polega
tylko na nauce słówek i tworzeniu zdań za
pomocą struktur, które ma już w
głowie. Chomsky podkreśla, że dziecko nie jest w
stanie nauczyć się języka tylko na zasadzie
powtarzania tego, co słyszy. Dorośli zwykle mówią w
sposób nieuporządkowany i czasem
niegramatyczny.
Każdy język jest bardzo skomplikowany, a mimo to
dzieci (niezależnie od swoich zdolności) już w wieku 5-
6 lat posługują się nim płynnie.

TEORIA

GRAMATYKI

GENERATYWNO-

-

TRANSFORMACY

JNEJ

(KOMPETENCJI

JĘZYKOWEJ)

Głównymi elementami tej teorii są:
- generacja – tworzenie,
formułowanie zdań
- transformacja – przekształcanie
jednych form zdania na inne, np. ze
zdania oznajmującego na pytające

Reguła struktur frazowych:
2 podstawowe elementy: fraza
nominalna (NP) i fraza werbalna (VP), np.:
S -> NP + VP
NP -> /det/

*

+ N

*(rodzajnik)

VP -> V + NP
N -> chłopiec, kanapka
V -> je
Zdania, które możemy wygenerować:
Chłopiec je kanapkę. /

Kanapka je

chłopca.

Posługując się tym modelem można
stworzyć wiele poprawnych
gramatycznie zdań, ale nie wszystkie z
nich będą logiczne.

MODEL KOMPETENCJI

JĘZYKOWEJ (1965)

REGUŁY FRAZOWE + LEKSYKON

STRUKTURA

REGUŁY

FORMA

GŁĘBOKA

SEMANTYCZNE

LOGICZNA

REGUŁY TRANSFORMACYJNE

STRUKTURA

REGUŁY

FORMA

POWIERZCHNIOWA

FONOLOGICZNE

FONETYCZNA

TEORIA ZASAD I

PARAMETRÓW

Zakłada, że wpływ na naszą wiedzę o

języku mają 2 główne elementy:

ZASADY: właściwości wspólne wszystkim

językom i dialektom (np. zasady
gramatyczne)

PARAMETRY: właściwości szczegółowe

języków i dialektów, różniące je od
siebie.

X-bar THEORY

Szuka elementów podobnych między
językami naturalnymi. Zakłada, że we
wszystkich językach występują
podobieństwa strukturalne na
poziomie kategorii frazowej.

Analizując wypowiedź oznaczamy
poszczególne jej części.

HIERARCHI

A JĘZYKÓW

Noam Chomsky dokonał klasyfikacji
języków formalnych (pod względem
automatycznego ich wykonania),
podzielił je na 4 grupy:
• języki regularne (typ 3)
• języki bezkontekstowe (typ 2)
• języki kontekstowe (typ 1)
• języki rekurencyjne przeliczalne
(typ 0)

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ



Bibliografia

• I. Kurcz, H. Okuniewska, Język jako

przedmiot badań psychologicznych,
Warszawa 2011

• N. Chomsky, Zagadnienia teorii składni,

Warszawa 1982

• N. Chomsky, Three models for the

description of language, 1956, plik PDF,
IRE Transactions on Information Theory

• www.chomsky.info