METODA STYMULACJI

POLISENSORYCZNEJ

• Metoda zwana „porannym kręgiem” została

opracowana przez p. Hedwig Abel – Anstatt
Stetten w Niemczech a zaadoptowana dla
dzieci młodszych przez J. Kielina.

• „Poranny krąg” można określić jako

stymulację polisensoryczną, czyli
wielozmysłową, według pór roku. Obejmuje
swym zasięgiem wszystkie zmysły
człowieka a więc zmysły „bliskie”, tj.: smak,
węch, dotyk oraz „dalekie”, tj.: wzrok, słuch.
Poprzez zmysły zostaje nawiązana
komunikacja z dzieckiem.

• Celem zajęć jest spotkanie terapeuty i

dziecka oraz dzieci ze sobą nawzajem,
których istotą jest budowanie zaufania i
poczucia bezpieczeństwa.

• Stosowanie różnorodnych bodźców jest

tylko środkiem do celu.

• Podczas „ porannego kręgu” dzieci powinny

czuć zadowolenie, przyjemność. Każdy
element zajęć powinien być dla dziecka
przewidywalny, a więc bezpieczny. To
rytuał, którego reguły są dla dziecka bardzo
dobrze znane, w którym niepewność
została zredukowana do minimum.

Podstawowe założenia metody

„porannego kręgu”

• Podstawą tworzenia programu „porannego kręgu”

jest świat przyrody. Jest on źródłem podstawowych

symboli: żywiołów, barw, zapachów, smaków, wrażeń

dotykowych i termicznych.

• Na co dzień doświadczamy potęgi świata przyrody:

ciepła, zimna, mocnego wiatru lub wietrzyku.

Patrzymy na różne kolory, czujemy różne zapachy.

Świat dostarcza nam różnorodnych polisensorycznych

bodźców oddziałujących na stan naszej psychiki.

• Dziecko poznaje nowe bodźce, obcuje z nimi, dzięki

temu poznaje wielozmysłowo przestrzeń, która go

otacza a która jest mu nieznana. Nauczyciel stara się

wprowadzać je w naturalnej postaci, wprost ze świata

natury. Są one dla niego inspiracją do pracy z

dzieckiem.

• Duże znaczenie w odbiorze wzrokowym mają barwy. Każda pora roku posiada

swoją charakterystyczną barwę.

• • Kolor czerwony jest barwą lata, bardzo silnie pobudzającą. Czerwień jest

kolorem namiętności, wzburzenia, może wręcz wzbudzać strach. Jest kolorem

serca, płuc i mięśni i wpływa ożywiająco na te narządy. Jest

„przyspieszeniem” dla osób powolnych.

• • Kolor żółty jest barwą jesieni. Jest kojarzony z radością życia,

rozpoczynającym się dniem. Barwa żółta wzmacnia wolę, przekazuje ciepło

serca, wesołość. Przy depresjach i stanach lękowych może działać łagodząco.

• • Kolor niebieski lub biały charakteryzuje zimę. Biel nie jest barwą, lecz

odbiciem światła. Może działać nużąco i kojarzyć się z pustką. Biel

promieniuje, uspokaja i rozjaśnia. Emanuje spokojem i nudą. Niebieski jest

kolorem ciszy i spokoju. Zapewnia koncentrację, zadowolenie i równowagę.

Prowadzi do wyciszenia.

• • Kolor zielony należy do wiosny. Zieleń łagodzi, przynosi zadowolenie, daje

pokój, uspokaja i odpręża. Podobnie jak kolor błękitny zapewnia

koncentrację, zadowolenie i równowagę.

• Dany kolor powinien dominować w wystroju całego wnętrza pomieszczenia,

podczas prowadzenia zajęć, zależnie od panującej pory roku. Kolor sufitu

symbolizuje niebo i powinien zmieniać odcień w zależności od danej pory

roku (wiosną będzie zielono – niebieski, latem jasnoniebieski ze słońcem,

jesienią i zimą – granatowo – niebieski z gwiazdkami.

• Ważnym momentem „porannego

kręgu” jest ciemność. Ciemność
silnie działa na emocje. Im jest
głębsza, tym głębiej od nas dociera.
Może budzić niepokój, a nawet lęk,
ale bardzo ważne jest oswojenie się z
ciemnością, opanowanie emocji.

• Bardzo istotnymi elementami „porannego

kręgu” są bodźce dotykowe, a więc ręce
nauczyciela. Ważny jest sposób poruszania i
dotykania dziecka. Dotyk powinien być
przekonujący i precyzyjny, a nie
mechaniczny i bezmyślny. Podając dłonie,
powinniśmy przekazywać pozytywny
stosunek do dziecka i poczucie
bezpieczeństwa. Receptory dotyku znajdują
się na powierzchni całej skóry dziecka.

• Zapachy, podobnie jak kolory, oddziałują na

nasza psychikę. Każdy w swoisty sposób. Do

każdej pory roku przyporządkowany jest inny

zapach, którym napełniamy pomieszczenie przez

wlanie kilku kropel olejku zapachowego do lampki

zapachowej oraz dodatkowo kilkudziesięciu kropel

olejku używanego do masażu. Zatem:

• • Do lata przyporządkowujemy zapach różany,

działa on kojąco, uśmierza złość, gniew, „leczy”

bezsenność, pomaga rozładować stres.

• Do jesieni przyporządkowana jest lawenda,

która łagodzi napięcia, uspokaja, wzmacnia.

• Do zimy przypisana jest mięta, działająca

uspokajająco, wzmacniająco i rozluźniająco. Mięta

oczyszcza drogi oddechowe.

• Wiosną używamy olejku cytrynowego, który

działa antyseptycznie, pobudza apetyt i ożywia.

• Każdej porze roku

przyporządkowany jest

instrument będący

źródłem bodźców

dźwiękowo-

wibracyjnych:

• Latem jest gong

(typu kościelnego) i

grzechotka z piaskiem.

• Jesienią gramy

wiatrem na

dzwonkach rurowych.

• Zimą posługujemy

się dzwonkami i

trianglem (trójkątem).

• Wiosną używamy

bębna.

• Instrumenty wywołują

silne wibracje, mogą one

być odczuwane przez

uczniów przy pomocy

dotyku, który wspomaga

słuch w odbiorze fal

akustycznych. Najpierw

gra się na instrumentach

blisko ciała uczniów, tak

by mogli czuć wibracje;

a potem źródło dźwięku

oddala się w celu

wytworzenia odruchu

orientacyjnego, uczenia

dziecka rozpoznawania

kierunku, z którego

dochodzi dźwięk.

• Kolejną grupą bodźców

są wrażenia smakowe.
Celem dostarczenia tych
bodźców jest
zwiększenie wrażliwości
warg i języka, by pomóc
w przeżywaniu
przyjemności
smakowania,
delektowania się
potrawami. Ważny jest
smak oraz zapach
pokarmu.

• • Wiosną dzieci

smakują cytrynę
posypana cukrem, by
poznały smak gorzko –
kwaśny.
• Latem – słodką
konfiturę z wiśni.
• Jesienią miód i krem
orzechowy.
• Zimą – miętowe
pastylki w czekoladzie.

Przykładowy przebieg zajęć

1. Zapalenie lampki zapachowej – zapach zależny od pory roku

2. Obejście z lampką kręgu dzieci, wymienienie imion, zwrócenie uwagi na

zapach oraz cechy ognia – ciepły, jasny.

3. Śpiewanie powitalnej piosenki, w której wymienia się imię każdego dziecka,

jednoczesne masowanie dłoni oliwką zapachową (zapach oliwki powinien być

taki sam jak lampki zapachowej).

4. Krótkie opowiadanie o danej porze roku, w którym możemy pokazać różne

ciekawostki przyrodnicze z nią związane.

5. Spotkanie z żywiołem (wiosna – rozcieramy dzieciom glinę na dłoniach,

najpierw jest mokra, śliska i zimna, a później ciepła, szorstka i krucha; lato –

zapalamy świece lub lampion, opowiadamy o ogniu i pokazujemy jego

właściwości, na koniec zdmuchujemy lub zalewamy ogień wodą; jesień –

wentylatorem rozwiewamy suche liście, poruszamy tkaninami na ścianach i

suficie albo zabawkami, rozwiewamy włosy dzieciom; zima – demonstrujemy

wodę w stanie ciekłym i stałym, dzieci dotykają lodu, który jest twardy, śliski,

zimny i mokry).

6. Demonstracja instrumentu muzycznego (gra nauczyciel i jeśli to możliwe

dzieci).

7. Zakładanie na głowy dzieci kolorowych chust (kolor chusty zgodny z barwą

pory roku) – następnie dziecko samo (lub z pomocą) ściąga chustę z głowy.

8. Zaciemnienie sali (szukanie z lampką dzieci, wymawianie ich imion, dziecko

w miarę możliwości odpowiada odpowiednią głoską; wiosną – „o”; latem – „i”;

jesienią – „e” a zimą – „a”, albo inaczej daje znak, gdzie się znajduje, na

przykład przez podniesienie ręki albo nogi).

9. Zapalenie lampy naftowej (w ciemnościach i w świetle nadfioletowym

pokazujemy fosforyzujące zabawki, gumy, materiały w odpowiednim kolorze,

zimą możemy rozdmuchiwać kawałki białego papieru jako płatki śniegu,

przyglądamy się, jakie części garderoby uczniów „świecą”).

10. Zastosowanie bodźców smakowych (podajemy dzieciom jedzenie o

odpowiednim smaku).

11. Gaszenie lampki zapachowej.