Cel:
Cel:
Zapoznać studentów z metodą wielozmiennej analizy
Zapoznać studentów z metodą wielozmiennej analizy
zagrożeń
zagrożeń
i identyfikacji obszarów kryzysowych we współczesnym
i identyfikacji obszarów kryzysowych we współczesnym
świecie
świecie
Zagadnienia:
Zagadnienia:
1.
1.
Metoda analizy wielozmiennej zagrożeń i identyfikacji
Metoda analizy wielozmiennej zagrożeń i identyfikacji
obszarów
obszarów
kryzysowych we współczesnym świecie
kryzysowych we współczesnym świecie
2.
2.
Pojedyncze matryce oceny państwa
Pojedyncze matryce oceny państwa
3.
3.
Zbiorcze matryce oceny regionu i świata
Zbiorcze matryce oceny regionu i świata
4.
4.
Ocena zjawisk kryzysowych i identyfikacja zagrożeń
Ocena zjawisk kryzysowych i identyfikacja zagrożeń
Literatura:
Literatura:
Lach Z. Łaszczuk A.,Ocena zagrożeń i identyfikacja obszarów
Lach Z. Łaszczuk A.,Ocena zagrożeń i identyfikacja obszarów
kryzysowych w świecie na gruncie geografii bezpieczeństwa, AON,
kryzysowych w świecie na gruncie geografii bezpieczeństwa, AON,
Warszawa 2005 – w druku,
Warszawa 2005 – w druku,
C. Jean,
C. Jean,
Geopolityka,
Geopolityka,
Ossolineum, Wrocław 2003,
Ossolineum, Wrocław 2003,
Lach Z. Łaszczuk A.,
Lach Z. Łaszczuk A.,
Geografia bezpieczeństwa, AON, Warszawa 2004,
Geografia bezpieczeństwa, AON, Warszawa 2004,
Otok S., Geografia polityczna
Otok S., Geografia polityczna
, PWN, Warszawa 2000 i kolejne wydania,
, PWN, Warszawa 2000 i kolejne wydania,
Boniface P.,
Boniface P.,
Atlas wojen XX wieku
Atlas wojen XX wieku
, Bellona, Warszawa 2001,
, Bellona, Warszawa 2001,
dr inż. Zbigniew LACH
http://org.eea.eu.int/documents/strategy-docs/strategy_web-pl.pdf
Po rozpadzie uk
Po rozpadzie uk
ł
ł
adu dwubiegunowego
adu dwubiegunowego
(„zimnowojennego”) na
(„zimnowojennego”) na
ś
ś
wiecie,
wiecie,
okazuje si
okazuje si
ę
ę
,
,
ż
ż
e
e
„gor
„gor
ą
ą
cy pokój po zimnej wojnie”
cy pokój po zimnej wojnie”
nie przyniós
nie przyniós
ł
ł
wcale ze sob
wcale ze sob
ą
ą
czasów stabilniejszych
czasów stabilniejszych
[1].
Nieustaj
Nieustaj
ą
ą
cym ci
cym ci
ą
ą
gle problemem s
gle problemem s
ą
ą
zagro
zagro
ż
ż
enia
enia
o ró
o ró
ż
ż
norodnym
norodnym
zasi
zasi
ę
ę
gu
gu
,
,
charakterze i specyficznej naturze. Coraz cz
charakterze i specyficznej naturze. Coraz cz
ęś
ęś
ciej
ciej
wyst
wyst
ę
ę
pują kataklizmy, katastrofy i konflikty. Choci
pują kataklizmy, katastrofy i konflikty. Choci
aż
aż
konflikty
konflikty
mi
mi
ę
ę
dzypa
dzypa
ń
ń
stwowe i etniczne nie stwarzaj
stwowe i etniczne nie stwarzaj
ą
ą
ju
ju
ż
ż
gro
gro
ź
ź
by wybuchu
by wybuchu
wojny
wojny
ś
ś
wiatowej, zagra
wiatowej, zagra
ż
ż
aj
aj
ą
ą
pokojowi w wielu miejscach i
pokojowi w wielu miejscach i
obejmuj
obejmuj
ą
ą
du
du
ż
ż
e cz
e cz
ęś
ęś
ci globu.
ci globu.
W niektórych krajach na obszarze i wokół przestrzeni Sojuszu
W niektórych krajach na obszarze i wokół przestrzeni Sojuszu
Północnoatlantyckiego
Północnoatlantyckiego
wyst
wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
problemy o charakterze
problemy o charakterze
politycznym,
politycznym,
ekonomicznym, społeczn
ekonomicznym, społeczn
o-kulturowym czy ekologicznym
o-kulturowym czy ekologicznym
. Rywalizacja
. Rywalizacja
na tle
na tle
religijnym lub etnicznym, konflikty terytorialne, nieodpowiednie
religijnym lub etnicznym, konflikty terytorialne, nieodpowiednie
lub zaniechane reformy, naruszanie praw człowieka oraz
lub zaniechane reformy, naruszanie praw człowieka oraz
pa
pa
ń
ń
stwa
stwa
prowadzi
prowadzi
ć
ć
mo
mo
ż
ż
e do zagro
e do zagro
ż
ż
enia lokalnej lub nawet regionalnej stabilno
enia lokalnej lub nawet regionalnej stabilno
ś
ś
ci.
ci.
B. Góralczyk, W jakim świecie będziemy żyli według raportu UNESCO, Polska 2000 Plus
- nr 2/200, Elipsa, Warszawa 2000, s.27.
Aktorzy
Aktorzy
transnarodowi
transnarodowi
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo
informacji
informacji
Operacje
Operacje
pokoj
pokoj
owe
owe
Aktorzy
Aktorzy
NIE-
NIE-
państwa
państwa
Geophysical weapons
Środowisko
Środowisko
(nie)b
(nie)b
ezpieczeństwa XXI
ezpieczeństwa XXI
wieku
wieku
Środowisko
Środowisko
(nie)b
(nie)b
ezpieczeństwa XXI
ezpieczeństwa XXI
wieku
wieku
Katastrofy
Zrujnowane państwa
Zrujnowane państwa
Terroryzm
Terroryzm
Ozon
Ozon
CO
CO
2
2
K a t a k l i z m y
K a t a k l i z m y
Pustynnienie
Pustynnienie
Ociepleni
Ociepleni
e
e
klimatu
klimatu
Zjawisko terroryzmu
Zjawisko terroryzmu
, które występowało
, które występowało
praktycznie od zarania
praktycznie od zarania
dziejów ludzkości, nabrało szczególnego wydźwięku po
dziejów ludzkości, nabrało szczególnego wydźwięku po
wydarzeniach w Stanach Zjednoczonych z 11 września
wydarzeniach w Stanach Zjednoczonych z 11 września
2001r.
2001r.
Nastąpiła znaczna intensyfikacja działań, których
Nastąpiła znaczna intensyfikacja działań, których
celem jest, jeżeli nie całkowite wyeliminowanie
celem jest, jeżeli nie całkowite wyeliminowanie
zagrożeń terrorystycznych, to przynajmniej znaczne ich
zagrożeń terrorystycznych, to przynajmniej znaczne ich
ograniczenie.
ograniczenie.
W okresie „zimnej wojny” wiele państw
W okresie „zimnej wojny” wiele państw
popierało terroryzm, czasem zachowując bierność, a
popierało terroryzm, czasem zachowując bierność, a
czasem cicho przyzwalając na jego rozwój, chociażby
czasem cicho przyzwalając na jego rozwój, chociażby
utrzymując na swoim terytorium bazy organizacji
utrzymując na swoim terytorium bazy organizacji
terrorystycznych lub finansując ich działalność.
terrorystycznych lub finansując ich działalność.
Sytuacja taka praktycznie utrzymuje się nadal,
Sytuacja taka praktycznie utrzymuje się nadal,
zmieniają się, co najwyżej mocodawcy oraz tło
zmieniają się, co najwyżej mocodawcy oraz tło
(podstawy) terroryzmu. Zjawisko to praktycznie
(podstawy) terroryzmu. Zjawisko to praktycznie
obejmuje niemal cały świat, stąd akty terrorystyczne
obejmuje niemal cały świat, stąd akty terrorystyczne
są dalej powszechne.
są dalej powszechne.
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
5
5
5
5
5
5
5
5
5
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
I N D Y J S K I
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
S P O K O J N Y
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
O C E A N
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
A T L A N T Y C K I
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Japonia
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Korea Płn.
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
Filipiny
15
15
15
15
15
15
15
15
15
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Jemen
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Sudan
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
Somalia
14
14
14
14
14
14
14
14
14
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Indie
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
Myanmar
10,11
10,11
10,11
10,11
10,11
10,11
10,11
10,11
10,11
Liban
Liban
Liban
Liban
Liban
Liban
Liban
Liban
Liban
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Uzbekistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
Tadżykistan
12,13
12,13
12,13
12,13
12,13
12,13
12,13
12,13
12,13
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
16
16
16
16
16
16
16
16
16
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Egipt
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Afganistan
Libia
Libia
Libia
Libia
Libia
Libia
Libia
Libia
Libia
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
Izrael
8 9
8 9
8 9
8 9
8 9
8 9
8 9
8 9
8 9
Irak
Irak
Irak
Irak
Irak
Irak
Irak
Irak
Irak
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Rosja
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Wielka
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
Brytania
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
1,2,3
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Irlandia
Francja
Francja
Francja
Francja
Francja
Francja
Francja
Francja
Francja
Peru
Peru
Peru
Peru
Peru
Peru
Peru
Peru
Peru
5
5
5
5
5
5
5
5
5
4
4
4
4
4
4
4
4
4
7
7
7
7
7
7
7
7
7
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Grecja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Turcja
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
Hiszpania
6
6
6
6
6
6
6
6
6
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
Z j e d n o c z o n e
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
S t a n y
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
Kuba
1 - IRLANDZKA ARMIA REPUBLIKAŃSKA
1 - IRLANDZKA ARMIA REPUBLIKAŃSKA
- IRA (Irlandia);
- IRA (Irlandia);
2 - PRAWDZIWA IRA - RIRA (Irlandia);
2 - PRAWDZIWA IRA - RIRA (Irlandia);
3 - BOJOWNICY O WOLNOŚĆ ULSTERU,
3 - BOJOWNICY O WOLNOŚĆ ULSTERU,
OCHOTNICZE SIŁY ULSTERU,
OCHOTNICZE SIŁY ULSTERU,
ODDZIAŁ CZERWONEJ RĘKI (Irlandia);
ODDZIAŁ CZERWONEJ RĘKI (Irlandia);
4 - ETA (Hiszpania)
4 - ETA (Hiszpania)
5 - ŚWIETLISTY SZLAK (Peru);
5 - ŚWIETLISTY SZLAK (Peru);
6 - FRONT WYZWOLENIA NARODOWEGO
6 - FRONT WYZWOLENIA NARODOWEGO
KORSYKI (Francja);
KORSYKI (Francja);
7 - 17 LISTOPADA (Grecja);
7 - 17 LISTOPADA (Grecja);
8 - KURDYJSKA PARTIA ROBOTNICZA - PKK (Liban);
8 - KURDYJSKA PARTIA ROBOTNICZA - PKK (Liban);
9 - HEZBOLLAH (Liban);
9 - HEZBOLLAH (Liban);
10 - EGIPSKIE BRACTWO MUZUŁMAŃSKIE (Egipt);
10 - EGIPSKIE BRACTWO MUZUŁMAŃSKIE (Egipt);
11 - DŻAMAA ISLAMIJA (Egipt);
11 - DŻAMAA ISLAMIJA (Egipt);
12 - DŻIHAD (Palestyna);
12 - DŻIHAD (Palestyna);
13 - HAMAS (Strefa Gazy - Palestyna);
13 - HAMAS (Strefa Gazy - Palestyna);
14 - TYGRYSY WYZWOLICIELE TAMILSKIEGO ISLAMU
14 - TYGRYSY WYZWOLICIELE TAMILSKIEGO ISLAMU
(Sri Lanka);
(Sri Lanka);
15 - FRONT WYZWOLENIA MORO (Filipiny);
15 - FRONT WYZWOLENIA MORO (Filipiny);
16 - AL-QAIDA;
16 - AL-QAIDA;
Oznaczenie :
Legenda :
państwa i rejony w których
występują
organizacje terrorystyczne;
występowanie aktów terroru;
państwa zdecydowanie wrogie
Stanom
Zjednoczonym;
państwa nieprzychylne Stanom
Zjednoczonym;
Legenda:
akty terrorystyczne
Skupiska działalności organizacji terrorystycznych
Skupiska działalności organizacji terrorystycznych
w świecie
w świecie
i największe akty terrorystyczne zaistniałe w
i największe akty terrorystyczne zaistniałe w
ostatniej dekadzie XX i na początku XXI wieku
ostatniej dekadzie XX i na początku XXI wieku
Kolejne zagrożenia i problemy dla państw, regionów a nawet całego
Kolejne zagrożenia i problemy dla państw, regionów a nawet całego
świata wynikają z
świata wynikają z
migracji ludności
migracji ludności
kontrolowanych i niekontrolowanych.
kontrolowanych i niekontrolowanych.
Przyczyniają się do tego zarówno uchodźcy wojenni i polityczni,
Przyczyniają się do tego zarówno uchodźcy wojenni i polityczni,
ale również migracje na gruncie ekonomicznym, u podstaw których
ale również migracje na gruncie ekonomicznym, u podstaw których
leży bieda, niedostatek, czy wręcz brak środków do życia.
leży bieda, niedostatek, czy wręcz brak środków do życia.
W wielu państwach następuje znaczna koncentracja uchodźców, co
W wielu państwach następuje znaczna koncentracja uchodźców, co
pogłębia często istniejące już problemy.
pogłębia często istniejące już problemy. Z kolei w okresach względnej
stabilizacji następują
fale repatriacji
fale repatriacji
.
Szczególnie wojny i konflikty wywołują
duże fale uchodźców
duże fale uchodźców
,
przykładem sytuacja w państwach byłej Jugosławii, szczególnie w Bośni
i Hercegowinie.
Kolejny rejon to Bliski Wschód, Irak oraz Afganistan i całe otoczenie
(Azja Środkowa). Wielkim problemem o złożonej sytuacji rodzącym
duże fale migracyjne jest kontynent afrykański.
Zróżnicowanie etniczne przy niezachowaniu demokratycznych zasad
państwa prawa, również przyczynia się do wybuchu nienawiści i
nietolerancji wobec mniejszości, co skutkuje falami migracyjnymi.
AZJA
JAPONIA
AZJA
JAPONIA
BRAZYLI
A
CHINY
AUSTRALIA
USA
BRAZYLIA
USA
FEDERACJA ROSYJSKA
Legenda :
Sudan
Algieria
Dem.
Repub.
Konga
Angol
a
Etiopia
Somalia
Keni
a
Afganistan
Irak
Myanmar
Peru
Kolumbia
Meksyk
główne państwa do których napływają fale
migracyjne
główne państwa z których występują fale uchodźców
główne fale
migracyjne
główne fale
uchodźców
Uwaga :
obecnie liczba uchodźców, którzy dobrowolnie lub pod przymusem opuścili swoje kraje pochodzenia wynosi na
świecie około 150 mln
osób. Do tego dochodzi około 23 mln osób wysiedlonych. W danych tych nie wzięto pod uwagę fal migrantów
ekonomicznych,których
liczba tylko w Chinach wyniosła ponad 100mln.
KANADA
Źródło:
Liczba uchodźców w państwach udzielających azylu na koniec 2003 r.
Liczba uchodźców według państwa pochodzenia
I N D I E
IRAN
NEPAL
CHINY
1
8
6
0
0
TURKMENISTAN
UZBEKISTAN
KIRGIZJA
16 440
12
1
70
18 7
70
1
4
1
4
7
0
0
1 2
00 0
00
PAKISTAN
1 200 000**
1 200 000**
AFGANISTAN
2 7
00 0
00*
Uwag
i :
KAZACHSTAN
TADŻYKISTAN
6
0
0
0
M O R Z E
A R A B S K I
E
Zatoka
Perska
M
o
rz
e
K
a
sp
ijs
k
ie
*
repatrianci Afgańscy łącznie z
Pakistanu i
Iranu w latach 1992-96;
** uchodźcy wewnętrzni .
UCHODŹCY I REPATRIANCI (Afganistan, Tadżykistan)
UCHODŹCY I REPATRIANCI (Afganistan, Tadżykistan)
- stan na
- stan na
1.01.1997 r.
1.01.1997 r.
Kolejne zagrożenia wypływają z
Kolejne zagrożenia wypływają z
uprawiania na szeroką skalę
uprawiania na szeroką skalę
roślin z których uzyskuje się
roślin z których uzyskuje się
narkotyki
narkotyki
oraz
oraz
nie - legalnego
nie - legalnego
handlu nimi
handlu nimi
. Proceder ten
. Proceder ten
rozwija się w wielu rejonach
rozwija się w wielu rejonach
świata, a przepływ narkotyków
świata, a przepływ narkotyków
odbywa się
odbywa się
wszystkimi rodzajami
wszystkimi rodzajami
transportu, zarówno morskiego,
transportu, zarówno morskiego,
powietrznego jak i lądowego.
powietrznego jak i lądowego.
Głównymi rejonami upraw i
Głównymi rejonami upraw i
produkcji narkotyków są: Azja
produkcji narkotyków są: Azja
Środkowa
Środkowa
oraz Południowo-Wschodnia,
oraz Południowo-Wschodnia,
Ameryka Południowa i Afryka
Ameryka Południowa i Afryka
Zachodnia.
Zachodnia.
Krzewy kokainowe uprawiane są
Krzewy kokainowe uprawiane są
w Ameryce Południowej (Boliwia,
w Ameryce Południowej (Boliwia,
Kolumbia,
Kolumbia,
Peru);
Peru);
konopie indyjskie w
konopie indyjskie w
Afryce Zachodniej, Rosji i
Afryce Zachodniej, Rosji i
państwach poradzieckich ale
państwach poradzieckich ale
również w Stanach
również w Stanach
Zjednoczonych, Meksyku,
Zjednoczonych, Meksyku,
Ameryce Południowej (Brazylia,
Ameryce Południowej (Brazylia,
Kolumbia),
Kolumbia),
z kolei
z kolei
mak opiumowy w Azji Środkowej
mak opiumowy w Azji Środkowej
(
(
Afganistan, Uzbekistan,
Afganistan, Uzbekistan,
Tadżykistan
Tadżykistan
) oraz w Azji
) oraz w Azji
Południowo-Wschodniej (Laos) i
Południowo-Wschodniej (Laos) i
na Kaukazie.
na Kaukazie.
mak opiumowy
konopie indyjskie
krzewy kokainowe
INDIE
ROSJA
USA
ROSJA
Główne obszary
upraw:
Trasy przerzutu narkotyków
(morskie, lotnicze i lądowe):
heroina
haszysz ,opium
marihuana
kokaina
BRAZYLIA
NARKOTYKI
NARKOTYKI
Trasy przepływu:
Kokaina
Heroina
Nielegalni
emigranci
Kobiety i
dzieci
Główne obszary
produkcji:
kokainy
opium (mak)
We współczesnym świecie występują ścisłe związki
We współczesnym świecie występują ścisłe związki
między
między
rozwojem ekonomicznym a wzrostem zużycia energii, co
rozwojem ekonomicznym a wzrostem zużycia energii, co
prowadzi do występowania
prowadzi do występowania
kryzysów energetycznych.
kryzysów energetycznych.
Nie jest to zjawisko
Nie jest to zjawisko
nowe, charakterystyczne dla współczesnej epoki, gdyż
nowe, charakterystyczne dla współczesnej epoki, gdyż
dotyczyło
dotyczyło
ludzkości wielokrotnie w przeszłości.
ludzkości wielokrotnie w przeszłości.
Współcześnie większość krajów Europy Zachodniej i
Współcześnie większość krajów Europy Zachodniej i
Japonia nie mają
Japonia nie mają
w dostatecznej ilości własnych surowców energetycznych,
w dostatecznej ilości własnych surowców energetycznych,
stąd występują różnorodne sytuacje konfliktogenne, czego
stąd występują różnorodne sytuacje konfliktogenne, czego
przykładem był kryzys energetyczny w latach 1973-1974,
przykładem był kryzys energetyczny w latach 1973-1974,
który wywołał poważne zakłócenia w stosunkach
który wywołał poważne zakłócenia w stosunkach
międzynarodowych.
międzynarodowych.
Zmniejszenie tempa rozwoju krajów uprzemysłowionych
Zmniejszenie tempa rozwoju krajów uprzemysłowionych
wskutek
wskutek
wysokich cen ropy pociągnęło mniejszy import surowców
wysokich cen ropy pociągnęło mniejszy import surowców
mineralnych
mineralnych
i rolnych, pogarszając w konsekwencji sytuację krajów je
i rolnych, pogarszając w konsekwencji sytuację krajów je
eksportujących.
eksportujących.
Zwiększanie cen ropy naftowej spowodowało także wzrost cen
Zwiększanie cen ropy naftowej spowodowało także wzrost cen
towarów
towarów
przemysłowych, wyprodukowanych w krajach nie należących
przemysłowych, wyprodukowanych w krajach nie należących
do OPEC.
do OPEC.
Ceny ropy naftowej w latach następnych ustabilizowały się,
Ceny ropy naftowej w latach następnych ustabilizowały się,
ale ceny
ale ceny
towarów przemysłowych pozostały wysokie, co nie było
towarów przemysłowych pozostały wysokie, co nie było
korzystne ani
korzystne ani
dla krajów OPEC, ani dla pozostałych krajów słabo
dla krajów OPEC, ani dla pozostałych krajów słabo
rozwiniętych.
rozwiniętych.
Wzrost cen ropy naftowej przyczynił się w konsekwencji do
Wzrost cen ropy naftowej przyczynił się w konsekwencji do
zubożenia
zubożenia
większości krajów Trzeciego Świata.
większości krajów Trzeciego Świata.
1. Metoda analizy wielozmiennej zagrożeń i identyfikacji
1. Metoda analizy wielozmiennej zagrożeń i identyfikacji
obszarów kryzysowych we współczesnym świecie
obszarów kryzysowych we współczesnym świecie
Urbanisty
ka
Nauki wojskowe
Geografia
medyczna
Geografia
ekonomiczna
Meteorologia
Oceanografia
Klimatologia
Historia
Nauki
medycz
ne
Agronomia
Demografia
Planowan
ie
przestrze
nne
Geodezja
Geomatyka
Teledetekcj
a i
fotogrametr
ia
Informatyka
Nauki o
polityce
Hydrografia
Biogeografia
Nauki pomocnicze:
Nauki
pomocnicze:
Etnologia
Socjologia
Geografia
polityczna
Geografia przemysłu
Oceanologia
Geofizyka
Ekologia
Transport
Telekomunikacja
Ekonomia
Geomorfologia
Nauki o
bezpieczeństwie
Geostrategia
Oceanografia
Biologia
G
E
O
G
R
A
FI
A
FI
Z
YC
Z
N
A
G
E
O
G
R
A
FI
A
FI
Z
YC
Z
N
A
(P
h
ys
ic
a
l
(P
h
ys
ic
a
l
G
e
o
g
ra
p
h
y)
G
e
o
g
ra
p
h
y)
Geografia
osadnictwa
Geografia
ludności
Geografia handlu
Geopolityka
Geografia
rolnictwa
Geologia
Gleboznawstwo
Ochrona
środowiska
Geografia
historyczna
Geografia
transportu
G
E
O
G
R
A
FI
A
S
P
O
ŁE
C
Z
N
O
–
G
E
O
G
R
A
FI
A
S
P
O
ŁE
C
Z
N
O
–
E
K
O
N
O
M
IC
Z
N
A
E
K
O
N
O
M
IC
Z
N
A
(C
u
lt
u
ra
l
G
e
o
g
ra
p
h
y)
(C
u
lt
u
ra
l
G
e
o
g
ra
p
h
y)
GEOGRAFIA BEZPIECZEŃSTWA
GEOGRAFIA BEZPIECZEŃSTWA
(WOJENNA,WOJSKOWA)
(WOJENNA,WOJSKOWA)
Model funkcjonalny systemu wczesnego ostrzegania i
Model funkcjonalny systemu wczesnego ostrzegania i
zapobiegania
zapobiegania
konfliktom zbrojnym
konfliktom zbrojnym
i sytuacjom kryzysowym
i sytuacjom kryzysowym
(EWCP)
(EWCP)
MODUŁ
MODUŁ
WCZESNEGO
WCZESNEGO
OSTRZEGANI
OSTRZEGANI
A
A
DANE
DANE
WEJŚCIOW
WEJŚCIOW
E
E
PROGNOZ
PROGNOZ
Y
Y
ŚRODKI PREWENCYJNE
ŚRODKI PREWENCYJNE
OCENA ZAGROŻEŃ
OCENA ZAGROŻEŃ
I IDENTYFIKACJA
I IDENTYFIKACJA
OBSZARÓW
OBSZARÓW
KRYZYSOWYCH W
KRYZYSOWYCH W
ŚWIECIE
ŚWIECIE
MONITOROWANIE
MONITOROWANIE
ROZWOJU SYTUACJI
ROZWOJU SYTUACJI
MIĘDZYNARODOWEJ
MIĘDZYNARODOWEJ
WYMIANA
WYMIANA
INFORMAC
INFORMAC
JI
JI
ST
ST
U
U
DI
DI
A
A
I
I
BA
BA
DA
DA
NI
NI
A
A
Agencja Wywiadu (AW),
Agencja Bezpieczeństwa
Wewnętrznego (ABW),
Wojskowe Służby Informacyjne
(WSI),
Ośrodek Studiów Wschodnich
(OSW)....
OŚRODEK STUDIÓW I
OŚRODEK STUDIÓW I
ANALIZ SŁUŻBY
ANALIZ SŁUŻBY
GEOGRAFICZNEJ WP
GEOGRAFICZNEJ WP
(OSiASG)
(OSiASG)
FAZA
FAZA
PRZEDKONFLIKTOWA
PRZEDKONFLIKTOWA
PO
Z
PO
Z
YS
KI
YS
KI
WA
N
WA
N
IE
IE
GE
O
GE
O
IN
F
IN
F
OR
M
OR
M
AC
JI
AC
JI
OCENA
OCENA
POTENCJALNYCH
POTENCJALNYCH
ZAGROŻEŃ,
ZAGROŻEŃ,
ZWIĄZANYCH Z
ZWIĄZANYCH Z
ISTNIEJĄCYMI
ISTNIEJĄCYMI
ŹRÓDŁAMI
ŹRÓDŁAMI
KONFLIKTÓW
KONFLIKTÓW
REGION
REGION
KRYZYSU
KRYZYSU
(KONFLIKTU)
(KONFLIKTU)
FAZA KONFLIKTU
FAZA KONFLIKTU
PODMIOT
PODMIOT
Y
Y
DECYZYJN
DECYZYJN
E
E
Schemat modelu
Schemat modelu
organizacji
organizacji
systemu
systemu
badań
badań
nad
nad
bezpieczeństwem
bezpieczeństwem
S
Y
S
T
E
M
O
C
E
N
Y
I
W
E
R
Y
F
I
K
A
C
J
I
Etapy:
Etapy:
Percepcja BEZPIECZEŃSTWA
IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
I CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH
ORAZ ODDZIAŁUJĄCYCH NA
BEZPIECZEŃSTWO
OKREŚLENIE PRZESTRZENI
OBSZARU BADAWCZEGO
ZASIĘG PRZESTRZENNY ZJAWISKA,
ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA ZJAWISK.
WYSELEKCJONOWANIE (DOBÓR)
KATEGORII INFORMACJI ORAZ
ŹRÓDEŁ ICH POZYSKANIA
I
I
II
II
OPRACOWANIE
WARSZTATU BADAŃ (opracowanie i
dobór metod, sposobów i technik)
MODEL BADAWCZY
SYSTEMU
MODEL ROZWOJU SYSTEMU:
KIERUNKI ROZWOJU,
BADANIA NAD ROLĄ CZYNNIKÓW
WPŁYWAJĄCYCH NA BEZPIECZEŃSTWO
,
OPRACOWANIE, BADANIE ORAZ
WDRAŻANIE NOWYCH METOD,
TECHNIK I NARZĘDZI BADAWCZYCH.
III
III
IV
IV
V
V
VI
VI
VII
VII
RZECZYWISTOŚĆ
PRZESTRZEŃ
ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO
RZECZYWISTOŚĆ
RZECZYWISTOŚĆ
PRZESTRZEŃ
ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO
S
Y
S
T
E
M
O
C
E
N
Y
I
W
E
R
Y
F
I
K
A
C
J
I
Etapy:
Etapy:
Etapy:
Percepcja BEZPIECZEŃSTWA
IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
oraz CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH
i ODDZIAŁUJĄCYCH na
BEZPIECZEŃSTWO
OKREŚLENIE PRZESTRZENI
OBSZARU BADAWCZEGO
ZASIĘG PRZESTRZENNY ZJAWISK,
ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA ZJAWISK,
WYSELEKCJONOWANIE (DOBÓR)
KATEGORII INFORMACJI ORAZ
ŹRÓDEŁ ICH POZYSKANIA
I
I
II
II
OPRACOWANIE WARSZTATU BADAŃ
(opracowanie wskaźników,
dobór metod, sposobów i technik)
MODEL BADAWCZY
SYSTEMU
MODEL ROZWOJU SYSTEMU:
KIERUNKI ROZWOJU,
BADANIA NAD ROLĄ CZYNNIKÓW
WPŁYWAJĄCYCH NA
BEZPIECZEŃSTWO
,
OPRACOWANIE, BADANIE ORAZ
WDRAŻANIE NOWYCH METOD,
TECHNIK I NARZĘDZI BADAWCZYCH.
III
III
IV
IV
V
V
VI
VI
VII
VII
RZECZYWISTOŚĆ
PRZESTRZEŃ
ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO
RZECZYWISTOŚĆ
RZECZYWISTOŚĆ
PRZESTRZEŃ GEOGRAFICZNA
ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE
SKUTKI ODDZIAŁYWANIA ZJAWISK.
Wybór obszaru prowadzenia
Wybór obszaru prowadzenia
badań
badań
Nie wnikając w szereg szczegółowych
Nie wnikając w szereg szczegółowych
kwestii
kwestii
związanych z całością problematyki dotyczącej państw
związanych z całością problematyki dotyczącej państw
i terytoriów
i terytoriów
przyj
przyj
ęto, że
ęto, że
rozważania prowadzone
rozważania prowadzone
będą
będą
w ujęciu globalnym, a podstawową jednostką badań
w ujęciu globalnym, a podstawową jednostką badań
będą państw
będą państw
a.
a.
W tym więc kontekście w odniesieniu
W tym więc kontekście w odniesieniu
do całego świata,
do całego świata,
jest
jest
to około 230 jednostek
to około 230 jednostek
terytorialnych.
terytorialnych.
......
......
z punktu widzenia skali problemu, istotnym
z punktu widzenia skali problemu, istotnym
jest
jest
ustaleni
ustaleni
e
e
liczby państw podlegając
liczby państw podlegając
ych
ych
badaniom,
badaniom,
stąd
stąd
rozważenie
rozważenie
wszystkich państw według
wszystkich państw według
kryterium liczby
kryterium liczby
ludności
ludności
.
.
W
W
ielkość
ielkość
ta
ta
może się wprost przekładać na
może się wprost przekładać na
skalę problem
skalę problem
atyki
atyki
kryzysowej
kryzysowej
,
,
istotnej dla innych
istotnej dla innych
państw świata. Kryzysy w
państw świata. Kryzysy w
państwach
państwach
o znacznej liczbie
o znacznej liczbie
ludności są istotniejsze z uwagi na
ludności są istotniejsze z uwagi na
możliw
możliw
e
e
skutk
skutk
i
i
dla
dla
pozostałych państw świata.
pozostałych państw świata.
W tym więc kontekście, należy stwierdzić, że na
W tym więc kontekście, należy stwierdzić, że na
świecie istnieje 11 państw o liczbie ludności powyżej
świecie istnieje 11 państw o liczbie ludności powyżej
100 mln (państwa pierwszej rangi), 70 państw jest w
100 mln (państwa pierwszej rangi), 70 państw jest w
przedziale od 10 mln do 100 mln osób (państwa
przedziale od 10 mln do 100 mln osób (państwa
drugiej rangi) oraz kolejne 72 państwa posiadające od
drugiej rangi) oraz kolejne 72 państwa posiadające od
1 mln do 10 mln mieszkańców (państwa trzeciej
1 mln do 10 mln mieszkańców (państwa trzeciej
rangi). Pozostałe to państwa czwartej rangi.
rangi). Pozostałe to państwa czwartej rangi.
A
A
F
F
R
R
Y
Y
K
K
A
A
154 491.
154 491.
1
1
72 035.4
72 035.4
70 832.4
70 832.4
58 784.4
58 784.4
47 556.9
47 556.9
39 162.1
39 162.1
36 581.3
36 581.3
34 500.6
34 500.6
33 520.7
33 520.7
31 120.3
31 120.3
26 219.2
26 219.2
20 350.8
20 350.8
18 946.7
18 946.7
18 581.1
18 581.1
17 658.6
17 658.6
16 785.8
16 785.8
14 712.0
14 712.0
13 348.9
13 348.9
12 671.4
12 671.4
12 114.4
12 114.4
11 571.5
11 571.5
11 555.3
11 555.3
11 037.8
11 037.8
10 644.3
10 644.3
10 624.8
10 624.8
9 986.2
9 986.2
8 594.1
8 594.1
8 138.2
8 138.2
7 802.0
7 802.0
7 526.6
7 526.6
7 306.5
7 306.5
6 938.7
6 938.7
5 247.2
5 247.2
4 933.6
4 933.6
4 089.3
4 089.3
4 067.0
4 067.0
3 468.8
3 468.8
2 851.9
2 851.9
2 826.3
2 826.3
2 591.8
2 591.8
1 973.9
1 973.9
1 803.9
1 803.9
1 415.4
1 415.4
1 383.0
1 383.0
1 376.4
1 376.4
1 265.0
1 265.0
1 096.6
1 096.6
778.4
778.4
765.3
765.3
646.4
646.4
486.8
486.8
463.6
463.6
300.9
300.9
193.8
193.8
139.0
139.0
82.8
82.8
7.4
7.4
294 540.
294 540.
1
1
183 199.
183 199.
6
6
102 797.
102 797.
2
2
45 299.4
45 299.4
37 740.4
37 740.4
Afryka
Afryka
905 954.7
905 954.7
AMERYKA Północna i Południowa
AMERYKA Północna i Południowa
32 026.6
32 026.6
27 553.0
27 553.0
24 120.5
24 120.5
15 482.3
15 482.3
12 664.7
12 664.7
11 917.8
11 917.8
11 914.7
11 914.7
8 879.6
8 879.6
8 666.2
8 666.2
8 545.3
8 545.3
6 530.3
6 530.3
6 281.6
6 281.6
5 982.6
5 982.6
5 469.6
5 469.6
4 267.0
4 267.0
3 981.3
3 981.3
3 428.9
3 428.9
3 042.8
3 042.8
2 684.0
2 684.0
1 301.7
1 301.7
869.1
869.1
460.3
460.3
444.9
444.9
393.4
393.4
325.5
325.5
270.3
270.3
264.8
264.8
263.4
263.4
196.8
196.8
160.5
160.5
122.6
122.6
122.4
122.4
94.2
94.2
70.7
70.7
70.4
70.4
A M E R Y K A Północna i
A M E R Y K A Północna i
Południowa
Południowa
69.4
69.4
65.0
65.0
56.6
56.6
48.8
48.8
38.3
38.3
22.7
22.7
19.3
19.3
12.6
12.6
7.6
7.6
7.2
7.2
2.4
2.4
The Americas
The Americas
872 796.3
872 796.3
A
A
Z
Z
J
J
A
A
1 335 840
1 335 840
.3
.3
1 088 056
1 088 056
.2
.2
221 777.
221 777.
7
7
157 056.
157 056.
0
0
141 398.
141 398.
2
2
127 944.
127 944.
2
2
83 407.7
83 407.7
83 030.4
83 030.4
75 058.9
75 058.9
67 415.8
67 415.8
64 337.9
64 337.9
52 804.8
52 804.8
47 135.5
47 135.5
27 951.1
27 951.1
27 139.2
27 139.2
26 411.5
26 411.5
25 791.4
25 791.4
25 598.3
25 598.3
24 645.6
24 645.6
23 337.7
23 337.7
23 073.8
23 073.8
Państwo Ludność Państwo
Państwo Ludność Państwo
Ludność
Ludność
20 482.0
20 482.0
19 229.2
19 229.2
16 677.8
16 677.8
13 893.9
13 893.9
13 805.3
13 805.3
8 321.8
8 321.8
6 700.8
6 700.8
6 540.2
6 540.2
5 799.5
5 799.5
5 737.3
5 737.3
5 692.8
5 692.8
5 324.1
5 324.1
5 321.6
5 321.6
4 432.0
4 432.0
3 791.7
3 791.7
3 499.5
3 499.5
3 405.2
3 405.2
3 234.5
3 234.5
2 558.7
2 558.7
2 044.5
2 044.5
1 769.8
1 769.8
981.8
981.8
950.4
950.4
699.4
699.4
649.6
649.6
371.1
371.1
292.0
292.0
Asia
Asia
3 914 76
3 914 76
0.7
0.7
A u s t r a l i a i O c
A u s t r a l i a i O c
e a n i a
e a n i a
20 226.1
20 226.1
4 909.8
4 909.8
3 809.4
3 809.4
824.1
824.1
479.9
479.9
259.9
259.9
226.8
226.8
192.3
192.3
171.8
171.8
164.5
164.5
143.5
143.5
99.4
99.4
99.1
99.1
78.8
78.8
61.0
61.0
54.6
54.6
20.8
20.8
17.4
17.4
15.3
15.3
11.7
11.7
11.6
11.6
External Territories of Austra
External Territories of Austra
1.7
1.7
1.6
1.6
1.4
1.4
1.4
1.4
0.09
0.09
Australia/Oceania
Australia/Oceania
31 892.5
31 892.5
EUROPA
EUROPA
82 633.2
82 633.2
59 494.8
59 494.8
59 157.4
59 157.4
56 153.7
56 153.7
47 245.5
47 245.5
41 895.6
41 895.6
38 158.1
38 158.1
21 480.2
21 480.2
16 364.5
16 364.5
11 208.4
11 208.4
10 519.4
10 519.4
10 389.8
10 389.8
10 367.9
10 367.9
10 287.1
10 287.1
10 117.9
10 117.9
10 015.2
10 015.2
8 995.9
8 995.9
8 022.3
8 022.3
7 888.6
7 888.6
7 433.0
7 433.0
5 405.6
5 405.6
5 381.2
5 381.2
5 224.8
5 224.8
4 577.8
4 577.8
4 376.8
4 376.8
4 359.8
4 359.8
4 211.8
4 211.8
4 019.1
4 019.1
3 494.7
3 494.7
3 074.6
3 074.6
Latvia
Latvia
2 262.0
2 262.0
Macedonia
Macedonia
2 133.1
2 133.1
Slovenia
Slovenia
1 954.5
1 954.5
Estonia
Estonia
1 238.3
1 238.3
Luxembourg
Luxembourg
457.7
457.7
Malta
Malta
383.6
383.6
Iceland
Iceland
298.4
298.4
Jersey
Jersey
88.4
88.4
Man (Isle of)
Man (Isle of)
78.3
78.3
146 743,8
146 743,8
Andorra
Andorra
73.1
73.1
Guernsey and Alderney
Guernsey and Alderney
63.3
63.3
Faroe Islands
Faroe Islands
48.2
48.2
Liechtenstein
Liechtenstein
35.0
35.0
Monaco
Monaco
33.3
33.3
Gibraltar
Gibraltar
29.4
29.4
San Marino
San Marino
28.9
28.9
Svalbard and Jan Mayen
Svalbard and Jan Mayen
2.1
2.1
Vatican
Vatican
0.88
0.88
Europe
Europe
727 786.
727 786.
0
0
Oznaczenia przedziałów:
Oznaczenia przedziałów:
Kategoria
Kategoria
(ranga)
(ranga)
1 –
1 –
kolor
kolor
czerwony
czerwony
Kategoria
Kategoria
(ranga)
(ranga)
2 –
2 –
kolor
kolor
brązowy
brązowy
Kategoria
Kategoria
(ranga)
(ranga)
3 –
3 –
kolor
kolor
pomarańczowy
pomarańczowy
Kategoria
Kategoria
(ranga)
(ranga)
4 –
4 –
kolor zielony
kolor zielony
Dla
Dla
rozważanego
rozważanego
celu wykorzystuje się wiele
celu wykorzystuje się wiele
różnych metod i technik badawczych, obecnie zajmiemy
różnych metod i technik badawczych, obecnie zajmiemy
się wykorzystaniem metody wielozmiennej, opartej na
się wykorzystaniem metody wielozmiennej, opartej na
analizie przestrzennej, na podstawie macierzy danych
analizie przestrzennej, na podstawie macierzy danych
przestrzennych
(tzw.
macierzy
B.J.L.
Berry’ego).
przestrzennych
(tzw.
macierzy
B.J.L.
Berry’ego).
Rezultatem stosowania określonych procedur badawczych
Rezultatem stosowania określonych procedur badawczych
analizy
przestrzennej
analizy
przestrzennej
są
są
zarówno
przedstawienia
zarówno
przedstawienia
kartograficzne, jak i
kartograficzne, jak i
wartości
wartości
liczbowe.
liczbowe.
Ważną kwestią dla tzw. „reprezentatywności” jest
Ważną kwestią dla tzw. „reprezentatywności” jest
problem
określania
zmiennych
diagnostycznych
problem
określania
zmiennych
diagnostycznych
(wskaźników). W wielowymiarowej analizie porównawczej
(wskaźników). W wielowymiarowej analizie porównawczej
(analizie wielozmiennej) zmienne diagnostyczne (wskaźniki)
(analizie wielozmiennej) zmienne diagnostyczne (wskaźniki)
stanowiące
przedmiot
rozważań,
powinny
spełniać
stanowiące
przedmiot
rozważań,
powinny
spełniać
następujące kryteria:
następujące kryteria:
ujmować najbardziej istotne właściwości analizowanych
ujmować najbardziej istotne właściwości analizowanych
zjawisk (zagrożeń),
zjawisk (zagrożeń),
winny być prosto, jasno i ściśle zdefiniowane,
winny być prosto, jasno i ściśle zdefiniowane,
być bezpośrednio mierzalne,
być bezpośrednio mierzalne,
odznaczać się wysoką zmiennością przestrzenną,
odznaczać się wysoką zmiennością przestrzenną,
nie mogą być wzajemnie wysoko skorelowane.
nie mogą być wzajemnie wysoko skorelowane.
Kolejną ważną kwestią leżącą u podstaw wielowymiarowej
Kolejną ważną kwestią leżącą u podstaw wielowymiarowej
analizy porównawczej tkwi konieczność rozwinięcia wstępnego
analizy porównawczej tkwi konieczność rozwinięcia wstępnego
zbioru
zmiennych
diagnostycznych
zbioru
zmiennych
diagnostycznych
w
ramach
w
ramach
trzech
trzech
podzbiorów: stymulant, destymulant i nominat.
podzbiorów: stymulant, destymulant i nominat.
W sytuacji braku odpowiedniej teorii można posłużyć się
W sytuacji braku odpowiedniej teorii można posłużyć się
oceną ekspercką (metodą ekspercką), względnie wykorzystać
oceną ekspercką (metodą ekspercką), względnie wykorzystać
kryteria formalne statystyczne.
kryteria formalne statystyczne.
1.
1.
Polityczne
Polityczne
1.1. Położenie
1.1. Położenie
1.2. System rządów
1.2. System rządów
1.3. Granice / spory
1.3. Granice / spory
terytorialne
terytorialne
1.4. Eksklawy / enklawy
1.4. Eksklawy / enklawy
1.5. Separatyzm
1.5. Separatyzm
1.6. Polityka siły
1.6. Polityka siły
1.7. Nacjonalizm
1.7. Nacjonalizm
/ekstremizm
/ekstremizm
1.8. Stosunki z innymi
1.8. Stosunki z innymi
krajami
krajami
3.
3.
Społeczno-kulturowe
Społeczno-kulturowe
3.1. Struktura społeczna
3.1. Struktura społeczna
3.2. Struktura wieku
3.2. Struktura wieku
3.3. Gęstość zaludnienia
3.3. Gęstość zaludnienia
3.4. Przyrost naturalny
3.4. Przyrost naturalny
3.5. Migracje ludności
3.5. Migracje ludności
3.6. Uchodźcy wojenni i
3.6. Uchodźcy wojenni i
inni
inni
3.7. Mniejszości / grupy
3.7. Mniejszości / grupy
etniczne /
etniczne /
plemiona / klany
plemiona / klany
3.8. Edukacja /
3.8. Edukacja /
kształcenie
kształcenie
3.9. Zdrowotność
3.9. Zdrowotność
/epidemie
/epidemie
3.10. Religie / języki
3.10. Religie / języki
3.11. Fundamentalizm
3.11. Fundamentalizm
religijny
religijny
3.12. Terroryzm /
3.12. Terroryzm /
przestępczość
przestępczość
4.
4.
Ekonomiczne
Ekonomiczne
4.1. Struktura
4.1. Struktura
ekonomiczna
ekonomiczna
4.2. Poziom energetyki
4.2. Poziom energetyki
4.3. Poziom rozwoju
4.3. Poziom rozwoju
przemysłu
przemysłu
4.4. Stan gospodarki rolnej
4.4. Stan gospodarki rolnej
4.5. Poziom infrastruktury
4.5. Poziom infrastruktury
4.6. Narkotyki (uprawa /
4.6. Narkotyki (uprawa /
handel)
handel)
4.7. Problemy ekologiczne
4.7. Problemy ekologiczne
4.8. Poziom inflacji
4.8. Poziom inflacji
4.9. Poziom zadłużenia
4.9. Poziom zadłużenia
4.10. Ubóstwo
4.10. Ubóstwo
4.11. Struktura handlu
4.11. Struktura handlu
2.
2.
Fizyczne (naturalne)
Fizyczne (naturalne)
2.1. Klimat / ryzyko klęsk
2.1. Klimat / ryzyko klęsk
żywiołowych
żywiołowych
2.2. Podstawy do
2.2. Podstawy do
samowystarczalności
samowystarczalności
2.3. Surowce / zasoby
2.3. Surowce / zasoby
naturalne
naturalne
Czynniki (wskaźniki)
Czynniki (wskaźniki)
potencjału kryzysowego (
potencjału kryzysowego (
napięć
napięć
)
)
:
:
Kryteria
ocen
Kryteria
ocen
y
y
zagrożeń
zagrożeń
Kolejną istotną kwestią jest określenie kryteriów, według
Kolejną istotną kwestią jest określenie kryteriów, według
których dokonywana będzie ocena potencjału kryzysowego
których dokonywana będzie ocena potencjału kryzysowego
(„potencjalnej
zapalności”)
(„potencjalnej
zapalności”)
.
.
P
P
oszczególnym
czynnikom
oszczególnym
czynnikom
(wskaźnikom), przyporządkowuj
(wskaźnikom), przyporządkowuj
e się
e się
określoną wartość (ocenę)
określoną wartość (ocenę)
według przyjętej skali wartości. Czynności te dokonywane są w
według przyjętej skali wartości. Czynności te dokonywane są w
matrycy potencjału kryzysowego – załącznik, dla każdego z
matrycy potencjału kryzysowego – załącznik, dla każdego z
przyjęt
przyjęt
ej (badanej) grupy
ej (badanej) grupy
państw. Dla tych celów proponuje się
państw. Dla tych celów proponuje się
zastosowanie
zastosowanie
następującej skali punktowej od 5 do 1, w której
następującej skali punktowej od 5 do 1, w której
poszczególne wartości oznaczać będą
poszczególne wartości oznaczać będą
:
:
5 -
5 -
bardzo wysoka zapalność, występujące zjawisko może
bardzo wysoka zapalność, występujące zjawisko może
zagrażać istnieniu
zagrażać istnieniu
państwa czy
państwa czy
rozprzestrzenić się na inne państwa
rozprzestrzenić się na inne państwa
regionu
regionu
;
;
4 -
4 -
wysoka zapalność, występujące zjawisko może
wysoka zapalność, występujące zjawisko może
zagrażać istnieniu
zagrażać istnieniu
części
części
narodu
narodu
,
,
czy
czy
rozprzestrzenić
rozprzestrzenić
się na całe państwo;
się na całe państwo;
3 -
3 -
średnia zapalność, występujące zjawisko może
średnia zapalność, występujące zjawisko może
znacznie zakłócić system
znacznie zakłócić system
państwowy i społeczno-gospodarczy danego państwa
państwowy i społeczno-gospodarczy danego państwa
czy regionu;
czy regionu;
2 -
2 -
niska zapalność,
niska zapalność,
zauważalne odchylenie od „sytuacji
zauważalne odchylenie od „sytuacji
normalnej” w dany
normalnej” w dany
m
m
państwi
państwi
e
e
(regionie), tak że za celowe, należy uznać
(regionie), tak że za celowe, należy uznać
monitorowanie rozwoju
monitorowanie rozwoju
sytuacji;
sytuacji;
1 -
1 -
brak symptomów zagrożenia i wystąpienia sytuacji
brak symptomów zagrożenia i wystąpienia sytuacji
kryzysowej
kryzysowej
spowodowanej sytuacj
spowodowanej sytuacj
ą
ą
wyrażoną przez dany czynnik
wyrażoną przez dany czynnik
(wskaźnik).
(wskaźnik).
W oparciu o przeprowadzoną ocenę czynników kryzysowych,
W oparciu o przeprowadzoną ocenę czynników kryzysowych,
którą wykonuje się w
którą wykonuje się w
odrębnej dla każdego państwa
odrębnej dla każdego państwa
matryc
matryc
y
y
,
,
możliwa
możliwa
jest
jest
integracja wyników dla określonego regionu lub
integracja wyników dla określonego regionu lub
nawet całego świata w ramach utworzonej (połączonej) matrycy
nawet całego świata w ramach utworzonej (połączonej) matrycy
do
do
której wpisywane są stosowne wartości dla wybranej grupy państw.
której wpisywane są stosowne wartości dla wybranej grupy państw.
Przedstawienie większego regionu geograficznego
Przedstawienie większego regionu geograficznego
(kilku,
(kilku,
kilkunastu państw)
kilkunastu państw)
w jednej połączonej matrycy,
w jednej połączonej matrycy,
znacznie
znacznie
lepiej przedstawia potencjał kryzysowy danego obszaru, gdyż
lepiej przedstawia potencjał kryzysowy danego obszaru, gdyż
prezentowany
jest
on
w
formie
skondensowanej
prezentowany
jest
on
w
formie
skondensowanej
(syntetycznej). Ponadto wynik może być także zobrazowany w
(syntetycznej). Ponadto wynik może być także zobrazowany w
formie graficznej
formie graficznej
, co znacznie podnosi możliwości percepcyjne
, co znacznie podnosi możliwości percepcyjne
oceny.
oceny.
Przy wyrażeniu wartości czynników w skali punktowej
Przy wyrażeniu wartości czynników w skali punktowej
istnie
istnie
je
je
również możliwość określenia potencjału kryzysowego
również możliwość określenia potencjału kryzysowego
w formie syntetycznej (skondensowanej) na podstawie
w formie syntetycznej (skondensowanej) na podstawie
obliczonej wartości średniej ważonej
obliczonej wartości średniej ważonej
.
.
D
D
la każdej kategorii (grupy) czynników
la każdej kategorii (grupy) czynników
określa się wartość potencjału wyrażoną liczbą
określa się wartość potencjału wyrażoną liczbą
całkowitą, poprzez przyjęcie dla całej
całkowitą, poprzez przyjęcie dla całej
grupy
grupy
takiej
takiej
wartości, przy której ogólna liczba wskaźników o
wartości, przy której ogólna liczba wskaźników o
danej wartości i większych osiągnie co najmniej
danej wartości i większych osiągnie co najmniej
jedną trzecią ich ogólnej liczby w danej
jedną trzecią ich ogólnej liczby w danej
kategorii, np.: w danej
kategorii, np.: w danej
grupie
grupie
otrzymano
otrzymano
następujące wartości poszczególnych czynników:
następujące wartości poszczególnych czynników:
1.1. -
1.1. -
1
1
, 1.2. -
, 1.2. -
4
4
, 1.3. -
, 1.3. -
5
5
, 1.4. -
, 1.4. -
2
2
, 1.5. -
, 1.5. -
4
4
, 1.6. -
, 1.6. -
5
5
,
,
1.7. -
1.7. -
3
3
, 1.8. -
, 1.8. -
3
3
,
,
z uwagi, iż ogólnie jest w tej
z uwagi, iż ogólnie jest w tej
kategorii (grupie) 8 wskaźników, co najmniej 3
kategorii (grupie) 8 wskaźników, co najmniej 3
muszą mieć określoną wartość lub większą, i tak
muszą mieć określoną wartość lub większą, i tak
mamy 5 – dwie, 4 – dwie, a więc w tej sytuacji
mamy 5 – dwie, 4 – dwie, a więc w tej sytuacji
powyżej 1/3 ogólnej liczby wskaźników została
powyżej 1/3 ogólnej liczby wskaźników została
osiągnięta (cztery), stąd przyjmujemy dla całej
osiągnięta (cztery), stąd przyjmujemy dla całej
kategorii wartość
kategorii wartość
4
4
- wyrażającą wysoką
- wyrażającą wysoką
zapalność.
zapalność.
Następnie
obliczamy
średnią
Następnie
obliczamy
średnią
ważoną
ważoną
(ogólną
wartość
(ogólną
wartość
syntetyczną)
syntetyczną)
ze wzoru:
ze wzoru:
W
W
1
1
x
x
K
K
1
1
+W
+W
2
2
xK
xK
2
2
+W
+W
3
3
xK
xK
3
3
+W
+W
4
4
xK
xK
4
4
K
K
1
1
+K
+K
2
2
+K
+K
3
3
+K
+K
4
4
S
S
P
P
=
=
W myśl stwierdzenia „obraz wart więcej niż tysiąc słów”,
W myśl stwierdzenia „obraz wart więcej niż tysiąc słów”,
należy podkreślić, że forma graficznej prezentacji wyników
należy podkreślić, że forma graficznej prezentacji wyników
oceny zagrożeń kryzysowych jest jak najbardziej
oceny zagrożeń kryzysowych jest jak najbardziej
możliwa
możliwa
do uzyskania i
do uzyskania i
zalecana z naszej strony.
zalecana z naszej strony.
2.
2.
Pojedyncze matryce oceny państwa
Pojedyncze matryce oceny państwa
MATRYCA POTENCJALNYCH KRYZYSÓW
Sytuacja na: sierpień 2001 r.
Region: BLISKI WSCHÓD
Kraj:
Czynniki (przyczyny)
napięć:
GRUZJA
1. Polityczne
a. Położenie
A
b. System rządów
A
c. Granice / spory
terytorialne
B
d. Eksklawy / enklawy
A
e. Separatyzm
B
f. Polityka siły
C
g. Nacjonalizm /ekstremizm
B
h. Stosunki z innymi
krajami
C
2. Fizyczne
a. Klimat / ryzyko klęsk
żywiołowych
B
b. Podstawy do
samowystarczalności
C
c. Surowce /zasoby
naturalne
B
3. Społeczne
a. Struktura społeczna
B
b. Struktura wieku
c. Gęstość zaludnienia
d. Przyrost naturalny
e. Migracje ludności
B
f. Uchodźcy wojenni
B
g. Grupy etniczne
/mniejszości
B
h. Edukacja / kształcenie
B
i. Zdrowie /epidemie
C
j. Języki /religie
C
k. Fundamentalizm religijny
C
l. Terroryzm /przestępczość
C
4. Ekonomiczne
a. Struktura ekonomiczna
C
b. Gospodarka rolna
C
c. Przemysł
C
d. Infrastruktura
B
e. Problemy ekologiczne
B
f. Narkotyki (uprawa /
handel)
C
Wady: - wydłużone terytorium; - mała głębokość terytorium; - obszar o dużej niestabilności politycznej i
militarnej – Kaukaz;
„miękki autorytaryzm”- bardzo silna władza prezydenta, samorządy nie dysponują własnymi budżetami.
Separatystyczne republiki oderwane od Gruzji – Południowa Osetia i Abchazja de facto niepodległe państwa
ogólnie nie uznawane, konflikty z tymi republikami.
Konflikty wewnętrzne (Abchazja, Południowa Osetia oraz zamieszkana przez Ormian Dżawachetia, Dolna Kartlia z
przeważającą ludnością azerską oraz Wąwóz Pankisski – rejon Achmety – skupisko mniejszosci czeczeńskiej).
Granica z Czeczenią, skąd przenikają bojownicy czeczeńscy destabilizujący kraj.
Pozostały nadal trzy bazy rosyjskie na terytorium Gruzji, jedna w Gudaucie (Abchazja) – nie została wycofana do
1.07.2001 r. pomimo zobowiązań Rosji na szczycie OBWE w Stanbule o wycofaniu wojsk do tego terminu.
Pozostałe bazy rosyjskie są w Achałkałaki przy granicy z Armenią i Turcją oraz w Batumi, w autonomicznej
republice Adżarii na płd-zach. Kraju. Corocznie kilkaset przypadków łamania praw człowieka.
Napięte stosunki Gruzji z Rosją.
Występowanie okresów braku opadów i susze., możliwe trzęsienia ziemii.
Poważny brak gazu – kryzys energetyczny – „gazowy szantaż” ze strony Rosji.
Jeden dostawca gazu ziemnego – rosyjska kompania „Itera”.
Duże bezrobocie, od 700 tys. do 1 mln Gruzinów przebywa nielegalnie i pracuje w Rosji. Duża (gigantyczna)
korupcja.
Uchodźcy wewnętrzni – około 300 tys., uchodźcy z Czeczeni.
Mniejszość ormiańska i ludność czeczeńska (rdzenna oraz uchodźcy z Czeczeni).
Liczne i zamieszkujące w zwartych skupiskach mniejszości narodowe (Ormianie w Achałkałaki, muzułmańscy
Adżarowie w Batumi), etniczne i religijne.
Niski poziom szkolnictwa.
Przenoszony głównie z Czeczenii (islam).
Prawie cały biznes funkcjonuje w „szarej strefie”.
Brak surowców energetycznych – kryzys energetyczny – częste przerwy w dostawie energii elektrycznej.
Ominięcie Gruzji ropociągiem od północy z Tengiz (Kazachstan) do Noworosyjska , a nie do Supsy (Gruzja).
Duże zniszczenia w infrastrukturze w wyniku działań wojennych.
Przemyt na dużą skalę, również narkotyków.
Czynniki sprzyjające
wybuchowi konfliktu
/ kryzysu
A: wysoka zapalność
B: średnia zapalność
C: niska zapalność
MATRYCA POTENCJALNYCH KRYZYSÓW
Sytuacja na: sierpień
2001 r.
Region: BLISKI WSCHÓD
Kraj:
Czynniki (przyczyny)
napięć:
IZRAEL
1. Polityczne
a. Położenie
A
b. System rządów
c. Granice / spory
terytorialne
A
d. Eksklawy / enklawy
A
e. Separatyzm
B
f. Polityka siły
B
g. Nacjonalizm /ekstremizm
B
h. Stosunki z innymi
krajami
A
2. Fizyczne
a. Klimat / ryzyko klęsk
żywiołowych
C
b. Podstawy do
samowystarczalności
C
c. Surowce /zasoby
naturalne
B
3. Społeczne
a. Struktura społeczna
C
b. Struktura wieku
c. Gęstość zaludnienia
C
d. Przyrost naturalny
e. Migracje ludności
B
f. Uchodźcy wojenni
C
g. Grupy etniczne
/mniejszości
B
h. Edukacja / kształcenie
i. Zdrowie /epidemie
j. Języki /religie
A
k. Fundamentalizm religijny
A
l. Terroryzm /przestępczość
A
4. Ekonomiczne
a. Struktura ekonomiczna
b. Gospodarka rolna
c. Przemysł
B
d. Infrastruktura
e. Problemy ekologiczne
f. Narkotyki (uprawa /
handel)
Wady: - wydłużone terytorium; - mała głębokość terytorium; - sąsiadami są tylko kraje islamskie; - zagrożenie
stanowią irackie rakiety średniego zasięgu.
Tereny okupowane:
1.Golan (Syr.); 2. Wschodnia Jerozolima (Jord.); 3. Zachodni brzeg Jordanu, (59 %) nie należy jeszcze do
autonomicznego obszaru Palestyńczyków; bezwarunkowe żądanie doliny Jordanu i wsch. Jerozolimy; napięcia i
niepokoje Palestyńczyków z powodu polityki Izraela na obszarze zach. Jordanu; autonomia około 41 % obszaru
zach. Jordanu zgodnie z układami Wye I i II; droga tranzytowa Gaza – obszar zach. Jordanu; negocjacje w Camp
David (lipiec 2000) zostały przerwane.
Agresywna polityka osadnicza, napięcia między ortodoksami a rządem.
Silne napięcia z Palestyńczykami z powodu niepowodzenia rozmów w Camp David i restytucji Intifady
(„Al-Quds” od 28 września); militarne reakcje Izraela przeciwko Libańczykom, obszar zach. Jordanu i strefa Gazy
(kwiecień 2001 r.).
Występowanie okresów braku opadów i susze.
Poważny niedostatek wody, zasoby pochodzą z Syrii ze źródeł Jordanu (wzg. Golan).
Duże bezrobocie, zwłaszcza wśród imigrantów (9 % - 40%).
Imigranci głównie z obszaru byłego ZSRR.
Na obszarach okupowanych 2 mln Palestyńczyków nie posiada izraelskiego obywatelstwa, około 1 mln posiada
obywatelstwo Izraela.
Napięcia między Azhkenases (żydzi europejscy) a Sephards/Mizrachims (żydzi orientalni – ortodoksi).
Skrajnie izraelski (ortodoksyjni żydzi) i palestyński (muzułmanie), rozpowszechniona „Al.-Quds-Intifada”.
Aktywna działalność palestyńskich grup terrorystycznych (HAMAS, HEZBOLLAH, DŻIHAD), a także
wojowniczych osadników żydowskich; wzrost działań militarnych przeciwko HEZBOLLAHOWI, którego obozy
szkoleniowe znajdują się w południowym Libanie.
W zbyt dużym zakresie nastawiona na produkcję militarną.
Czynniki sprzyjające
wybuchowi konfliktu
/ kryzysu
A: wysoka zapalność
B: średnia zapalność
C: niska zapalność
3. Zbiorcze matryce oceny regionu i świata
3. Zbiorcze matryce oceny regionu i świata
Erytrea
nie oceniany
brak symptomów
niski
wysoki
Legenda:
średni
bardzo wysoki
Autonomia
Palestyńska
Indie
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Arabia Saudyjska
Izrael Jordania
Liban
Oman
Bahrajn
Afganistan
Cypr
Albania
Armenia
Azerbejdżan
Nepal
Jugosławia
Erytrea
Bułgaria
Chiny
Czad
Dżibuti
Egipt
Grecja
Gruzja
Irak
Iran
Jemen
Katar
Kazachstan
Kirgistan
Kuwejt
Libia
Macedonia
Pakistan
Rosja
Rumunia
Somalia
Sudan
Syria
Tadżyikistan
Turcja
Turkmenistan
Ukraina
Uzbekistan
Ethiopia
Greece
Mongolia
Russian Federation
Yugoslavia
China
POTENCJAŁ KRYZYSOWY PAŃSTW AZJI POŁUDNIOWO-
POTENCJAŁ KRYZYSOWY PAŃSTW AZJI POŁUDNIOWO-
ZACHODNIEJ
ZACHODNIEJ
OKREŚLONY NA PODSTAWIE ANALIZY WIELOZMIENNEJ (ocena
OKREŚLONY NA PODSTAWIE ANALIZY WIELOZMIENNEJ (ocena
ogólna)
ogólna)
4. Ocena zjawisk kryzysowych i identyfikacja zagrożeń
4. Ocena zjawisk kryzysowych i identyfikacja zagrożeń
średnie
Legenda:
bardzo duże, duże
średnie
małe
bardzo małe
O c e a n
S p o k o j n y
O c e a n
A t l a n t y c k i
A t l a n t y c k i
O c e a n
I n d y j s k i
O c e a n
S p o k o j n y
O c e a n
Zagrożenie terrorystyczne państw na początku
Zagrożenie terrorystyczne państw na początku
XXI wieku
XXI wieku
stan na 1.01.2004 r.
stan na 1.01.2004 r.
Brazylia
Ery tre a
wysoki
bardzo wysoki
Legenda:
średni
nie oceniane
brak symptomów
niski
n ie o c e n ia n y
b ra k s y mp to mó w
n is k i
b a rd z o wy s o k i
wy s o k i
Le g e n d a :
ś re dn i
Au to n omia
P
a le s ty ńs ka
POTENCJAŁ KRYZYSOWY PAŃSTW ŚWIATA OKREŚLONY NA
POTENCJAŁ KRYZYSOWY PAŃSTW ŚWIATA OKREŚLONY NA
PODSTAWIE ANALIZY WIELOZMIENNEJ (ocena ogólna)
PODSTAWIE ANALIZY WIELOZMIENNEJ (ocena ogólna)
Rejony kryzysowe (zapalne)
Rejony kryzysowe (zapalne)
Mo
Mo
łdawia
łdawia
Kaukaz (Dagestan,
Kaukaz (Dagestan,
Czeczenia)
Czeczenia)
Iran
Iran
Kolumbia
Kolumbia
Bolivia
Bolivia
Sudan
Sudan
Zimb
Zimb
abwe
abwe
Dem.Rep.
Dem.Rep.
Konga
Konga
Lib
Lib
eria
eria
Płn Korea
Płn Korea
Nepal
Nepal
Pakistan
Pakistan
Rejon Kaszmiru
Rejon Kaszmiru
Wybrzeże
Wybrzeże
Kości
Kości
Słoniowej
Słoniowej
Et
Et
iopia
iopia
Er
Er
ytrea
ytrea
Somalia
Somalia
Sumatra
Sumatra
(Indonezja)
(Indonezja)
Ekwa
Ekwa
dor
dor
Koniec świata
Rzym
Rzym
AFGANISTAN
AFGANISTAN
Document Outline
- Slide 1
- Slide 2
- Slide 3
- Slide 4
- Slide 5
- Slide 6
- Slide 7
- Slide 8
- Slide 9
- Slide 10
- Slide 11
- Slide 12
- Slide 13
- Slide 14
- Slide 15
- Slide 16
- Slide 17
- Slide 18
- Slide 19
- Slide 20
- Slide 21
- Slide 22
- Slide 23
- Slide 24
- Slide 25
- Slide 26
- Slide 27
- Slide 28
- Slide 29
- Slide 30
- Slide 31
- Slide 32
- Slide 33
- Slide 34
- Slide 35
- Slide 36
- Slide 37
- Slide 38
- Slide 39
- Slide 40
- Slide 41
- Slide 42
- Slide 43
- Slide 44
- Slide 45
- Slide 46
- Slide 47
- Slide 48
- Slide 49
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
TEMAT8, 1R˙˙ne uj˙cia literackie totalitarnych mechanizm˙w zniewolenia
Temat8
temat8 społeczna nauczyciela i ucznia. Władza i przywództwo, Socjologia edukacji
temat8, socjologia edukacji
wytyczne temat8, Akademickie, podstawy zarzadzania
temat8
Temat8, Mechanika i Budowa Maszyn PG, semestr 2, Materiałoznawstwo II, laborki
A Temat8 JG id 49401 Nieznany (2)
Temat8, informatyka
MozgUZ Temat8
TEMAT8
TEMAT8
więcej podobnych podstron