Wykład V

Wykład V

Postępowanie

Postępowanie

niefarmakologiczne

niefarmakologiczne

— zalecenia dla pacjenta

— zalecenia dla pacjenta

POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

NIEFARMAKOLOGICZNE

NIEFARMAKOLOGICZNE



Edukacja pacjenta i rodziny

w zakresie samokontroli



Redukcja (kontrola) masy ciała



Podaż soli w diecie



Podaż płynów



Alkohol



Palenie tytoniu



Aktywność seksualna



Aktywność fizyczna



Podróżowanie



Szczepienia



Wskazówki dla pacjenta dotyczące

przestrzegania zasad farmakoterapii

Kto

Kto

może

może

zachorować

zachorować

na niewydolność serca?

na niewydolność serca?

•

Pacjent po przebytym zawale serca

•

Pacjent od wielu lat chorujący na nadciśnienie

tętnicze, nieleczący się albo mający źle kontrolowane

nadciśnienie tętnicze

•

Pacjent z wadą zastawki serca

•

Pacjent z cukrzycą

•

Pacjent z zapaleniem mięśnia sercowego



Narastające osłabienie, szybkie zmęczenie

Narastające osłabienie, szybkie zmęczenie



Duszność, zadyszka niewystępująca wcześniej przy podobnych

Duszność, zadyszka niewystępująca wcześniej przy podobnych

czynnościach np. wchodzenie po schodach, sprzątanie mieszkania

czynnościach np. wchodzenie po schodach, sprzątanie mieszkania



Sen na 2–3 poduszkach

Sen na 2–3 poduszkach



Nagła duszność budząca chorego w nocy

Nagła duszność budząca chorego w nocy



Różowe podbarwienie plwociny lub krwioplucie

Różowe podbarwienie plwociny lub krwioplucie



Obrzęki na nogach

Obrzęki na nogach



Uczucie szybkiego bicia serca

Uczucie szybkiego bicia serca



Ból w klatce piersiowej

Ból w klatce piersiowej



Częste oddawanie moczu w nocy

Częste oddawanie moczu w nocy



Utrata apetytu

Utrata apetytu

JAKIE OBJAWY CHOROBY

JAKIE OBJAWY CHOROBY

MUSZĄ ZANIEPOKOIĆ PACJENTA?

MUSZĄ ZANIEPOKOIĆ PACJENTA?

Wzrost — 100 =

Wzrost — 100 =

.....

.....

kg (należna masa

kg (należna masa

ciała)

ciała)

„

„

Twoja waga” — „należna masa ciała”

Twoja waga” — „należna masa ciała”

=

=

.....

.....

kg zbędnych

kg zbędnych

Wyliczenie przybliżonej

Wyliczenie przybliżonej

należnej masy ciała

należnej masy ciała

JAK ZMNIEJSZYĆ MASĘ CIAŁA?

• Dobrze dobrana dieta
• Zwiększenie aktywności fizycznej
• Zaprzestanie picia alkoholu
• Regularna kontrola masy ciała

Dobrze dobrana dieta

Dobrze dobrana dieta

:

:



Ograniczenie podaży kalorii: 1800–2000 kcal

Ograniczenie podaży kalorii: 1800–2000 kcal



Mniejsze i częstsze porcje posiłków: 4–5 razy dziennie

Mniejsze i częstsze porcje posiłków: 4–5 razy dziennie



Ograniczenie tłuszczów zwierzęcych na korzyść

Ograniczenie tłuszczów zwierzęcych na korzyść

roślinnych

roślinnych



Ograniczenie produktów o wysokiej zawartości

Ograniczenie produktów o wysokiej zawartości

cholesterolu

cholesterolu



Zmniejszenie spożycia soli kuchennej (sodu)

Zmniejszenie spożycia soli kuchennej (sodu)

Podaż soli w diecie:

Restrykcja szczególnie

ważna w

zaawansowanej

niewydolności serca

Zastąpienie soli

kuchennej innymi

przyprawami

Ryciny pochodzą z podręcznika:
„Jak radzić sobie z nadciśnieniem tętniczym”

Sawicki P., Szczęch R., Krupa-Wojciechowska
B. Wydawnictwo MAKmed, Gdańsk 1998



Niedosalanie posiłków

Niedosalanie posiłków

na talerzu

na talerzu



Rezygnacja ze spożywania

produktów zawierających

dużo soli np.: chipsów,

żywności konserwowanej,

serów dojrzewających,

przetworów wędzonych,

dań gotowych

Przyrządzanie posiłków

Przyrządzanie posiłków

ze świeżych

ze świeżych

lub mrożonych produktów

lub mrożonych produktów

Ograniczenie soli w spożywanych

Ograniczenie soli w spożywanych

produktach

produktach

Produkty zawierające

Produkty zawierające

małe ilości sodu:

małe ilości sodu:



Fasole, ryż, makarony — gotowane bez soli

Fasole, ryż, makarony — gotowane bez soli



Kawa (tradycyjna, bezkofeinowa), herbata

Kawa (tradycyjna, bezkofeinowa), herbata



Owoce (świeże, mrożone, kandyzowane)

Owoce (świeże, mrożone, kandyzowane)



Warzywa (świeże, mrożone)

Warzywa (świeże, mrożone)



Napoje owocowe

Napoje owocowe



Zioła, przyprawy (bez soli)

Zioła, przyprawy (bez soli)



Świeże mięso, ryby

Świeże mięso, ryby



Mleko, jogurty (z owocami)

Mleko, jogurty (z owocami)

Podaż płynów:



W zaawansowanej niewydolności

W zaawansowanej niewydolności

serca ograniczenie podaży płynów

serca ograniczenie podaży płynów

do 1,5–2 l/d.

do 1,5–2 l/d.

Codzienne rano

Codzienne rano

po oddaniu moczu

po oddaniu moczu

Przyrost wagi > 2 kg

w ciągu 3 dni

Konsultacja z lekarzem

Konsultacja z lekarzem

Samokontrola masy ciała

Samokontrola masy ciała

Alkohol:

Alkohol:

W przypadku

kardiomiopatii

kardiomiopatii

alkoholowej należy całkowicie

wykluczyć picie alkoholu!!!

lub

lub

lub

lub

Nadmierne spożywanie alkoholu

Nadmierne spożywanie alkoholu

może prowadzić do:

może prowadzić do:



Wzrostu poziomu „złego”

Wzrostu poziomu „złego”

cholesterolu (LDL i triglicerydy)!

cholesterolu (LDL i triglicerydy)!



Wzrostu ciśnienia tętniczego!

Wzrostu ciśnienia tętniczego!



Alkohol jest źródłem dodatkowych

Alkohol jest źródłem dodatkowych

kalorii!

kalorii!



Może zmniejszać siłę skurczu serca!

Może zmniejszać siłę skurczu serca!



Nadużywanie pogarsza współpracę

Nadużywanie pogarsza współpracę

pacjenta z lekarzem i obniża

pacjenta z lekarzem i obniża

skuteczność leczenia

skuteczność leczenia

Palenie tytoniu:



Należy ZAWSZE odradzać



Wspomagać terapią

przeciwnikotynową

Prowadzi do:

Prowadzi do:

◦

Zmniejszenia utlenowania krwi

◦

Nasilenia miażdżycy naczyń krwionośnych

◦

Zmniejszenia skuteczności działania niektórych

leków

◦

Zwiększenia ryzyka zawału serca i udaru mózgu

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Klasa I według NYHA:

Codzienne czynności życiowe nie wywołują
objawów

II Klasa NYHA

Zwykłe czynności życiowe wywołują objawy
o umiarkowanym nasileniu: zmęczenie,
duszność
lub ból wieńcowy

III Klasa NYHA

W spoczynku objawy nie występują
Proste czynności wywołują objawy

IV Klasa NYHA

Objawy występują w spoczynku
i nasilają się przy niewielkim wysiłku

INDYWIDUALIZACJA ZALECEŃ!

INDYWIDUALIZACJA ZALECEŃ!

Brak wysiłku jest zalecany tylko

Brak wysiłku jest zalecany tylko

w ostrej lub niewyrównanej

w ostrej lub niewyrównanej

niewydolności serca:

niewydolności serca:



Zachęcanie do podejmowania zwykłych

Zachęcanie do podejmowania zwykłych

codziennych czynności, regularnych

codziennych czynności, regularnych

spacerów

spacerów



Odradzanie ćwiczeń izometrycznych,

Odradzanie ćwiczeń izometrycznych,

sportów wyczynowych

sportów wyczynowych

Aktywność fizyczna:

OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZĄCE
WYSIŁKU FIZYCZNEGO

Jaki rodzaj wysiłku

Jaki rodzaj wysiłku

jest niewskazany?

jest niewskazany?



P

odnoszenie

odnoszenie

ciężkich przedmiotów

ciężkich przedmiotów



Statyczne ćwiczenia

Statyczne ćwiczenia

gimnastyczne

gimnastyczne



Trening siłowy

Trening siłowy

Najprostsza forma aktywności to marsz:



30 min marszu przez 4–5 dni w tygodniu

30 min marszu przez 4–5 dni w tygodniu

lub

lub



2 x dziennie po 15 min

2 x dziennie po 15 min

lub

lub



3 x dziennie po 10 min

3 x dziennie po 10 min

TRENING PRZERYWANY



2–6 min spaceru i 1–2 min przerwy

2–6 min spaceru i 1–2 min przerwy



Powtarzanie 2–3 razy dziennie

Powtarzanie 2–3 razy dziennie

OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZĄCE

OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZĄCE

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

Jazda na rowerze



Po płaskim terenie

Po płaskim terenie



Bez dodatkowych obciążeń

Bez dodatkowych obciążeń



Bez duszności w trakcie wysiłku

Bez duszności w trakcie wysiłku

OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZĄCE

OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZĄCE

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

NIE REZYGNUJ

z aktywnego wypoczynku

Dobierz odpowiedni rodzaj

i nasilenie aktywności w zależności od

upodobań

W towarzystwie raźniej…



Większa mobilizacja

Większa mobilizacja



Większa radość

Większa radość



Większe bezpieczeństwo

Większe bezpieczeństwo

AKTYWNE SPĘDZANIE

AKTYWNE SPĘDZANIE

WOLNEGO CZASU

WOLNEGO CZASU



I klasa NYHA

I klasa NYHA

małe ryzyko — aktywność zachowana,

małe ryzyko — aktywność zachowana,

jeżeli partner poinformowany

jeżeli partner poinformowany



II klasa NYHA

II klasa NYHA

umiarkowane ryzyko zmęczenia, zalecane

umiarkowane ryzyko zmęczenia, zalecane

ograniczenia

ograniczenia



U chorych w III i IV klasie NYHA wiąże się

U chorych w III i IV klasie NYHA wiąże się

z dużym ryzykiem dekompensacji

z dużym ryzykiem dekompensacji



Nie zaleca się stosowania inhibitorów

Nie zaleca się stosowania inhibitorów

fosfodiesterazy typu 5, np. Viagry

fosfodiesterazy typu 5, np. Viagry

Aktywność seksualna:

Aktywność seksualna:

Podróżowanie

Podróżowanie

— zalecenia dla pacjenta

— zalecenia dla pacjenta



Długie podróże samochodem — wskazane

częstsze postoje, połączone ze spacerem



Podróże lotnicze — wskazane częste zmiany

Podróże lotnicze — wskazane częste zmiany

pozycji, naprzemienne napinanie

pozycji, naprzemienne napinanie

i rozluźnianie mięśni

i rozluźnianie mięśni



Zmiana klimatu — unikanie podróży do miejsc o

skrajnych warunkach pogodowych, unikanie

kąpieli słonecznych i przebywania na dużych

wysokościach; modyfikacje podaży płynów w

zależności od panujących warunków

klimatycznych

SZCZEPIENIA OCHRONNE

SZCZEPIENIA OCHRONNE

W celu zmniejszenia

W celu zmniejszenia

częstości występowania

częstości występowania

zakażeń układu

zakażeń układu

oddechowego

oddechowego



Szczepienia przeciwko grypie 1 x rok



Szczepienie przeciwko zakażeniom

pneumokokowym 1 x 5 lat

Leki, których pacjent powinien
unikać:

-

Niesteroidowe leki przeciwzapalne:

Niesteroidowe leki przeciwzapalne:

Ketonal, Diklofenak, Ibuprom, Majamil itp.

-

Antyarytmiczne grupy I

Antyarytmiczne grupy I

-

Blokery kanału wapniowego:

Blokery kanału wapniowego:

werapamil,

diltiazem

, krótkodziałające pochodne

, krótkodziałające pochodne

dihydropirydyny np.

dihydropirydyny np.

Cordafen

-

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

-

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy

-

Lit

Lit

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

— zalecenia dla pacjenta (1)

— zalecenia dla pacjenta (1)

1. Pamiętaj o codziennych pomiarach:

masy ciała, ciśnienia tętniczego i tętna!

2.

2.

Przestrzegaj wskazówek dotyczących

Przestrzegaj wskazówek dotyczących

zmiany stylu życia, sposobu odżywiania

zmiany stylu życia, sposobu odżywiania

3. Bezwzględnie zaprzestań palenia tytoniu!

4.

4.

W przypadku wystąpienia niepokojących

W przypadku wystąpienia niepokojących

Cię objawów skontaktuj się z lekarzem

Cię objawów skontaktuj się z lekarzem

prowadzącym

prowadzącym

5.

Pamiętaj nazwy zażywanych leków

albo miej listę przyjmowanych leków

zawsze przy sobie

6. Nie przerywaj samowolnie leczenia

6. Nie przerywaj samowolnie leczenia

i nie zmieniaj samodzielnie

i nie zmieniaj samodzielnie

dawkowania leków

dawkowania leków

7. Staraj się przyjmować leki o tej samej

porze dnia

8. Nie zażywaj leków przeterminowanych

8. Nie zażywaj leków przeterminowanych

9. Zapytaj lekarza lub farmaceutę o cenę leku

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

— zalecenia dla pacjenta (2)

— zalecenia dla pacjenta (2)

10. Jeżeli musisz zażyć lek, którego

10. Jeżeli musisz zażyć lek, którego

dotychczas nie przyjmowałeś

dotychczas nie przyjmowałeś

(np. dostępny bez recepty), zapytaj

(np. dostępny bez recepty), zapytaj

lekarza:

lekarza:

„Czy zastosowanie nowego leku wpłynie
na skuteczność leków przyjmowanych
do tej pory?”

„

„

Czy nowy lek nie spowoduje zaostrzenia

Czy nowy lek nie spowoduje zaostrzenia

niewydolności serca”?

niewydolności serca”?

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

CO ROBIĆ, ABY OSIĄGNĄĆ DOBRE EFEKTY

— zalecenia dla pacjenta (3)

— zalecenia dla pacjenta (3)