Międzynarodowy

przepływ

czynników

produkcji

Kapitał, praca i technologia

Międzynarodowe
przepływy kapitału -
definicje

Transfery siły nabywczej z określonego kraju za

granicę i z zagranicy do określonego kraju.

Typy transferów:



Nieodpłatne i bezzwrotne – jednostronny ruch

kapitału,



Nieodpłatne ale zwrotne,



Odpłatne i bezzwrotne,



Odpłatne i zwrotne.

Jako międzynarodowe przepływy kapitału uznaje

się ruchy kapitału przez granicę odnotowywane

w bilansie płatniczym – powodujące

powstawanie należności i zobowiązań danej

gospodarki względem zagranicy.

Formy i rodzaje MPK

Kryterium motywu międzynarodowych ruchów

kapitału:



Charakter polityczny lub humanitarny –

zazwyczaj jednostronny przepływ kapitału, jako

taki nie zaliczany do przepływów kapitału sensu

stricto, pomoc gospodarcza w postaci zwrotnych

pożyczek długoterminowych jest zaliczana do

MPK,



Charakter ekonomiczny:



Różnice w krańcowej efektywności kapitału rzeczowego,



Różnice uzyskane w dochodach z kapitału pieniężnego,



Próby minimalizacji ryzyka.

Niekiedy motywy polityczne i ekonomiczne

występują równocześnie.

Formy i rodzaje MPK

Ze względu na okres MPK:



Krótkoterminowe:



Lokowanie i wycofywanie wkładów na rachunkach w

bankach zagranicznych,



Krótkoterminowe kredyty kupieckie,



Krótkoterminowe kredyty bankowe.



Długoterminowe:



W akcje i obligacje:



Inwestycje bezpośrednie,



Inwestycje portfelowe,



Długoterminowe kredyty i pożyczki.

Formy i rodzaje MPK

Kryterium podmiotów sprawczych i sposobu

przemieszczania się kapitału:



Ze względu na status prawny uczestników:



Publiczne transfery kapitału,



Prywatne transfery kapitału,



Ze względu na przynależność podmiotów
dokonujących transfer kapitału do różnych
sektorów gospodarczych:



Sektor pieniężny – banki i centralne instytucje
monetarne,



Sektor niepieniężny – przedsiębiorstwa, osoby
prywatne, rządy.

Formy i rodzaje MPK

Najbardziej typowe przepływy kapitału:



Przepływy kapitału między przedsiębiorstwami:



Kredyty kupieckie,



Inwestycje bezpośrednie,



Inwestycje portfelowe,



Przepływy kapitału między bankami:



Kredyty wiązane,



Kredyty finansowe,



Przepływ kapitału między instytucjami

rządowymi:



Dotacje,



Transfery warunkowozwrotne,



Kredyty,

Formy i rodzaje MPK

Charakter międzynarodowych ruchów kapitału:



Przepływy autonomiczne – dokonywane

niezależnie od innych transakcji w bilansie

płatniczym,



Przepływy indukowane (wyrównawcze,

przystosowawcze, kompensujące) – stanowią

pasywne dostosowanie do określonej pozycji

bilansu,

Kierunek międzynarodowych ruchów kapitału:



Eksport kapitału – obroty aktywne,



Import kapitału – obroty pasywne,

Bezpośrednie inwestycje
kapitałowe

Podejmowanie samodzielnej działalności

gospodarczej za granicą od podstaw, nabycie
większościowego pakietu akcji lub całkowite
przejęcie już istniejącego przedsiębiorstwa. Coś
więcej niż przepływ kapitału – podejmowanie
odpowiedzialności za działalność za granicą.
Przepływy kapitału, technologii, know-how oraz
ludzi. Przybierają postać:



Inwestycje typu greenfield,



Fuzje i przejęcia.

Motywy BIZ-u

Dla eksportera kapitału:



Efektywniejsze wykorzystanie kapitału za granicą – wyższa cena

kapitału w kraju lokalizacji, możliwa przewaga technologiczna

i/lub marketingowa, możliwość zmonopolizowania rynku,



Możliwość przedłużenia życia produktu,



Korzyści lokalizacji – zbliżenie producenta do zasobów bogactw

naturalnych, taniej siły roboczej, taniej energii, rynku zbytu itp.,



Korzyści internalizacji – korzyści z obrotu kapitału, technologiami,

know-how wewnątrz firmy a nie na otwartym rynku,



Rozwijanie powiązań wielonarodowych między firmami

spokrewnionymi kapitałowo – obroty usługami i towarami

pomiędzy filiami jednego przedsiębiorstwa nabierają coraz

większego znaczenia, są wyjęte spod jurysdykcji narodowej co

powoduje iż wielonarodowe przedsiębiorstwa prowadzą

działalność podporządkowaną swoim interesom ekonomicznym,

tracąc z pola widzenia interesy krajów gdzie są zlokalizowane.

Motywy BIZ-u c.d.

Dla importera kapitału:



Możliwość zwiększenia zasobów kapitałowych, nie mogą być

jednak traktowane jako zastępstwo dla akumulacji

wewnętrznej, ponieważ środki kierowane są tam gdzie

inwestor widzi możliwość zysku a nie gdzie chciałby kraj

lokalizacji (w Polsce największe zapotrzebowanie na

inwestycje w infrastrukturę drogową i budownictwo

mieszkaniowe – ale nieatrakcyjne dla inwestorów bo niska

stopa zwrotu i długi okres zwrotu kapitału),



Oczekiwanie, iż kapitał zmniejszy skalę bezrobocia – czy

spełniane? Inwestycje kapitałochłonne i pracooszczędne,

częste restrukturyzacje przejętych przedsiębiorstw,



Oczekiwanie, iż kapitał wpłynie na wzrost poziomu

technicznego produkcji – do pewnego stopnia spełniane,

zazwyczaj ograniczone do przedsiębiorstwa inwestora

zagranicznego, nie wpływa na wzrost prowadzonych badań,

nie wpływa zazwyczaj na rozwój terenów zacofanych,

Skutki przepływu kapitału

Dla kraju zasilanego:



Powiększenie posiadanych środków pieniężnych do

dyspozycji,



Zwiększenie popytu na towary i usługi,



Zwiększenie obiegu pieniężnego – co z reguły prowadzi do

wewnętrznego wzrostu cen,



Może powodować ograniczenie eksportu i wzrost importu,



Jeżeli dodatkowe środki nie są wykorzystane do

finansowania importu, zwiększają środki płynne banków –

zwiększają możliwości kredytowe i prowadzą do obniżenia

stopy procentowej,



Wzrasta kurs walutowy kraju importującego kapitał,



Przywóz kapitału wpływa na podwyższenie stopy wzrostu

krajowego dochodu narodowego.

Skutki przepływu kapitału

Dla kraju wywożącego kapitał:



Zmniejsza pulę środków pieniężnych do

dyspozycji,



Zwalnia tempo wzrostu gospodarczego?



Stymuluje eksport,



Jeżeli lokowany w papiery wartościowe –

wzrost importu, nadwyżka importu nad

eksportem,



Spadek cen.

Międzynarodowe
przepływy siły roboczej

Za migrację uważa się zmianę miejsca

pobytu na okres dłuższy niż jeden rok –

definicja ONZ. Dwa pojęcia:



Emigracja – opuszczenie przez ludzi ich

dotychczasowego kraju zamieszkania i

osiedlenie się na dłuższy czas pobyt lub

na stałe w innym kraju,



Imigracja – napływ do danego kraju na

dłuższy pobyt lub na stałe ludzi

zamieszkujących dotychczas inny kraj.

Etap rozwoju kraju a
migracje



Wczesny etap rozwoju kraju – duży rezerwuar

niewykwalifikowanej siły roboczej, nie importuje ale może

w zależności od warunków eksportować, może być skłonny

do niewielkiego importu wykwalifikowanej siły roboczej,



Gdy kraj się uprzemysławia – zmniejszają się zasoby

niewykwalifikowanej siły roboczej, jeżeli we

wcześniejszych etapach następował odpływ tego rodzaju

siły roboczej, będzie on malał. Gwałtowna industrializacja

może spowodować wyschnięcie rezerwuaru

niewykwalifikowanej siły roboczej – może nastąpić

konieczność jej importu.

Można zauważyć korelację między przypływem i odpływem

wykwalifikowanej siły roboczej a przypływem i odpływem

bezpośrednich inwestycji zagranicznych do danego kraju.

Oraz między odpływem wykwalifikowanej siły roboczej a

eksportem kapitału danego kraju.

Przyczyny migracji

Przyczyny migracji:



Ekonomiczne:



Chęć znalezienia pracy,



Nadzieja na lepiej płatne zatrudnienie,



Zamiar poprawy statusu zawodowego poprzez

podniesienie kwalifikacji,



Zdobycie fachowego wykształcenia,



Uzyskanie dostępu do specjalistycznej aparatury

badawczej,



Pozaekonomiczne:



Polityczne,



Religijne,



Ideologiczne.

Rodzaje migracji



Migracja tradycyjna – obejmowała okres do II

wojny światowej, emigrowały głównie osoby

niewykształcone, nie znające języków obcych,

bez specjalnych kwalifikacji. Opuszczały swój

kraj bez sprecyzowanego celu migracji.

Zapoczątkowana w czasach pierwszej rewolucji

przemysłowej, główne kierunki migracji z

Europy do Stanów Zjednoczonych, Kanady,

Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Argentyny.



Migracja współczesna – obejmuje ludność

wykształconą, w tym również wysoko

kwalifikowanych specjalistów, znających

przynajmniej podstawy języka kraju emigracji.

Przeważnie cel emigracji jest ściśle określony.

Zmieniają się również kierunki emigracji.

Rodzaje współczesnej
migracji



Mały ruch przygraniczny – regularne (codzienne

lub cotygodniowe) udawania się do pracy za

granicę przez dłuższe okresy (co najmniej przez

rok).



Sezonowa migracja pracownicza – o ile ma

charakter regularnej, powtarzającej się

corocznie pracy sezonowej za granicą. O tym

typie migracji decyduje koniunktura.



Wyjazd do pracy za granicę na określony czas –

na ogół na okres paru lat po czym następuje

powrót do kraju.



Wyjazdy na stałe – ze względu na zamiar

połączenia się z rodziną, zawarcie związku

małżeńskiego, propozycją pracy wiążącą się ze

zmianą obywatelstwa.

Skutki migracji

Dla kraju emigracji:



Pozytywne:



Możliwość zwiększenia zasobów dewizowych,



Łagodzi negatywne skutki bezrobocia,



Wpływa pozytywnie na poziom kwalifikacji ludzi

wracających z zagranicy,



Negatywne:



Utrata (przynajmniej przejściowa) specjalistów

opuszczających kraj, w którym zdobyli

wykształcenie i wysokie kwalifikacje, obciążająca

dochód narodowy kraju emigracji (drenaż mózgów),



Podniesie średniej wieku ludności pozostającej w

kraju – a co za tym idzie przeniesienie kosztów

utrzymania rencistów i emerytów na ludność

zatrudnioną w kraju.

Skutki migracji c.d.

Dla kraju imigracji:



Pozytywne:



Napływ tanich robotników o relatywnie wyższych

kwalifikacjach niż pracownicy krajowi, zwłaszcza jeżeli

chodzi o tzw. niepopularne zawody,



Imigracja ludności wykształconej stwarza możliwość

obniżenia nakładów na kształcenie w kraju,



Negatywne:



Zwiększenie liczby ludności poszukującej pracy – w

przypadku złej koniunktury powoduje to wzrost bezrobocia,



Wprowadza nowe obyczaje cywilizacyjne i religijne,

ponadto rodzi zjawiska patologii społecznej,



Obciąża bilans płatniczy – masowe przesyłanie części

zarobków rodzinom w kraju emigracji.

Skutki migracji c.d.

W ujęciu makroekonomicznym migrację należy

traktować jako zjawisko wpływające na

przyspieszenie dynamiki rozwoju gospodarczego

i wzrostu dobrobytu społecznego zarówno w

kraju emigracji, jak też kraju imigracji.

Czynniki pomagające we wzroście przepływu siły

roboczej:



Rozwinięcie się zorganizowanego „przemysłu”

rekrutowania pracowników,



Nowoczesny transport i komunikacja ułatwiły z

jednej strony migrację a z drugiej

rozprzestrzenianie się informacji o

możliwościach pracy w innych krajach,



Znaczne złagodzenie barier ograniczających

przepływy siły roboczej.

Międzynarodowe
przepływy technologii

Przekazywanie wiedzy techniczne przez jedne

kraje innym krajom. Może mieć charakter:



Nieodpłatne przekazanie wiedzy technicznej
– charakter pomocy technicznej, wiedza nie
najbardziej aktualna,



Odpłatne przekazanie wiedzy technicznej –
charakter komercyjny, wiedza bardziej
aktualna, chociaż niekoniecznie najnowsza.

Pojęcie wiedzy
technicznej

Wiedza techniczna obejmuje:



Wiedzę ogólną (sensu largo) – przekazywanie
dorobku intelektualnego powstałego w trakcie
badań podstawowych i stosowanych oraz
doświadczeń w toku procesów produkcyjnych.
Formy przekazywania: konferencje naukowe,
seminaria, książki, czasopisma fachowe, Internet.



Wiedza konkretna (sensu stricte) –
przekazywanie wiedzy technicznej i umiejętności
jej stosowania przy produkcji określonych
wyrobów.

Formy przekazywania
wiedzy konkretnej

Handlowe formy przekazywania wiedzy technicznej:



Eksport-import towarów przemysłowych

konsumpcyjnych reprezentujących przodujący

poziom technologiczny i konstrukcyjny,



Przepływy specjalistów.

Produkcyjne formy przekazywania wiedzy

technicznej:



Kooperacja produkcji,



Wspólne inwestycje,



Bezpośrednie inwestycje kapitałowe.

Zakupy licencji.

Skutki
międzynarodowego
przepływu technologii

Dla importera wiedzy:



Obciąża bilans płatniczy w krótkim okresie i poprawia

w długim,



Pozytywny wpływ nowych technologii produkcji na

wzrost wydajności pracy,



Obniżka kosztów produkcji,



Podniesienie jakości i nowoczesności produkcji,



Zmniejszenie wydatków na własne badania naukowe.

Dla eksportera wiedzy:



W krótkim okresie poprawia bilans płatniczy, w

długim wpływa na jego pogorszenie,



Zmniejsza eksport i powoduje rozwój konkurencji

eksportowej.

Gospodarka światowa

Zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji

funkcjonujących zarówno na poziomach

krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym,

bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się

działalnością gospodarczą oraz powiązanych z

sobą w całościowy system poprzez sieć

międzynarodowych stosunków ekonomicznych.

Podmiotami gospodarki światowej mogą być:



Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe),



Przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje

transnarodowe),



Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z

instytucją państwa,



Międzynarodowe (regionalne) ugrupowania

integracyjne,



Międzynarodowe organizacje gospodarcze.