WSPÓŁPRACA PAŃSTW

UNII EUROPEJSKIEJ

W SPRAWACH KARNYCH

Dr Joanna B.Banach-Gutierrez

LL.M (Uniwersytet Helsiński)

Kierownik Centrum Dokumentacji Europejskiej

Międzywydziałowego Instytutu Prawa i

Administracji

Uniwersytet Opolski

INSTRUMENTY PRAWNE

- III FILAR UNII

Art. 34 TUE

– Rada WSiSW z inicjatywy Komisji

lub państwa członkowskiego

 WSPÓLNE STANOWISKA

- dla określenia

sposobu postępowania Unii w danej sprawie/

brak mocy wiążącej

 DECYZJE RAMOWE

– w celu zbliżania przepisów

ustawowych i wykonawczych. Wiążą państwa

członkowskie co do rezultatu, który ma być

osiągnięty, pozostawiają organom krajowym

swobodę wyboru formy i środków do ich

implementacji/transformacji do ustawodawstwa

wewnętrznego państw/ podobieństwo do

dyrektywy/harmonizacja ustawodawstwa

 DECYZJE

– dla osiągnięcia

jakichkolwiek innych rezultatów,
zgodnych z celami wymienionymi w
tytule VI TUE, z wyłączeniem zbliżania
przepisów ustawowych i
wykonawczych państw członkowskich.
Decyzje te są wiążące.

 KONWENCJE

- których przyjęcie zaleca

się państwom członkowskim. Jeśli nie
stanowią inaczej, wchodzą one w życie
po ich przyjęciu przez co najmniej
połowę państw członkowskich

JURYSDYKCJA TRYBUNAŁU

SPRAWIEDLIWOŚCI

SKŁAD TRYBUNAŁU :



25 SĘDZIÓW



8 RZECZNIKÓW GENERALNYCH

Rodzaje postępowania:

Jakiego rodzaju sprawy podlegają jurysdykcji w I

filarze Unii?

Obszar prawny, w którym można wnosić:

 skargę o niewykonanie zobowiązań wynikających z

prawa wspólnotowego

- Komisja v. państwo

członkowskie [art.226 TWE]; państwo członkowskie
v. inne państwo członkowskie [art.227 TWE].
Trybunał bada zarzuty i wydaje orzeczenie. Państwo
uznane winnym naruszenia prawa wspólnotowego
ma niezwłocznie przystąpić do naprawienia danej
sytuacji



skargę o stwierdzenie nieważności aktu prawnego

[art.230 TWE]. Jeśli państwo członkowskie, PE, Rada

lub Komisja uzna, że dany akt prany UE jest

sprzeczny z prawem, może wystąpić o jego

unieważnienie. Jeśli skarga jest zasadna, Trybunał

orzeka o nieważności danego aktu



skargę na bezczynność

[ 232 TWE]. Traktat

ustanawiający Wspólnotę Europejską nakłada na PE,

Radę i Komisję obowiązek podejmowania pewnych

decyzji. Jeśli instytucje te, z naruszeniem Traktatu

zaniechają działania, wtedy państwa członkowskie i

inne instytucje Wspólnoty mogą wnieść skargę do

Trybunału w celu stwierdzenia tego naruszenia



pytania prejudycjalne

tj., wnioski o wydanie

orzeczenia wstępnego w oparciu o art. 234 TWE .

Sprawy przekazywane przez sądy krajowe celem

wydania orzeczeń wstępnych dla wyjaśnienia i

sprecyzowania przepisów prawa wspólnotowego

[postępowanie prejudycjalne]. Orzeczenia wstępne

pozwalają ustalić stosunek przepisów prawa

wspólnotowego do prawa krajowego. Określają

pewne reguły w prawie wewnętrznym państw

członkowskich dla interpretacji acquis Unii

Europejskiej.

ART. 234 TWE



Na zasadzie art. 234 TWE każdy sąd krajowy może

zwrócić się z zapytaniem w trybie prejudycjalnym w

przedmiocie wykładni przepisów Traktatu oraz

ważności i wykładni prawa wspólnotowego



Jeśli sąd krajowy ma wątpliwości co do interpretacji

lub ważności prawa Unii Europejskiej powinien

zwrócić się z zapytaniem do Trybunału o wydanie

rozstrzygnięcia w formie orzeczenia wstępnego



W drodze orzecznictwa Trybunał Sprawiedliwości

ustala ogólne zasady w systemie prawa

wspólnotowego

Orzeczenia wstępne Trybunału



wpływają w znaczny sposób na
kształt prawa wspólnotowego



zmierzają do wzmocnienia
skuteczności (efektywności) tego
prawa w ustawodawstwie
wewnętrznym państw
członkowskich

JURYSDYKCJA TRYBUNAŁU

SPRAWIEDLIWOŚCI - III FILAR UNII

właściwość – art.35 TUE



wydawanie orzeczeń wstępnych



rozpatrywanie skarg o unieważnienie w

przedmiocie aktów prawnych z III filara

[kontrola legalności decyzji ramowych i

decyzji – państwo członkowskie lub

Komisja]



rozstrzyganie sporów między państwami

członkowskimi co do wykładni i stosowania

aktów z III filara ; oraz między państwami

członkowskimi a Komisją w sprawie

wykładni i stosowania przyjętych konwencji

POSTĘPOWANIE PREJUDYCJALNE

[orzeczenia wstępne- III filar Unii]

Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o

ważności i wykładni

decyzji ramowych

oraz

decyzji,

a także

wykładni

konwencji

sporządzonych na mocy tytułu VI TUE oraz

ważności i wykładni

środków wykonawczych

do tych konwencji.



Każde z państw członkowskich może, w oświadczeniu złożonym

w chwili podpisania Traktatu Amsterdamskiego lub w jakimkolwiek

późniejszym terminie,

uznać właściwość Trybunału Sprawiedliwości

do orzekania w trybie prejudycjalnym

Art.35 ust.3

- fakultatywny charakter procedury: państwa

członkowskie muszą wyrazić zgodę na jurysdykcję ETS w ramach III

filara. Jest to rozwiązanie charakterystyczne dla prawa

międzynarodowego publicznego, całkiem odmienne od

„ wspólnotowej” konstrukcji z art.234 TWE

Polska

– Sejm RP jeszcze nie uchwalił ustawy w sprawie wyrażenia

zgody na złożenie oświadczenia o uznaniu jurysdykcji ETS na

zasadzie art.35 TUE

PROCEDURA W SPRAWIE ORZECZEŃ

WSTĘPNYCH



Sądy krajowe przedkładają Trybunałowi Sprawiedliwości pytania

dotyczące wykładni albo ważności przepisu wspólnotowego/unijnego



Po zleceniu przetłumaczenia wniosku na wszystkie języki

Wspólnoty/Unii sekretarz zawiadamia o nim uczestników, których

dotyczy sprawa przed sądem krajowym, a także Państwa

Członkowskie i instytucje. Publikuje on także w Dzienniku

Urzędowym notę przedstawiającą, w szczególności uczestników,

których sprawa dotyczy oraz treść pytań



Uczestnicy, Państwa Członkowskie i instytucje wspólnotowe mają

dwa miesiące na przedłożenie Trybunałowi Sprawiedliwości swoich

uwag na piśmie. Wszyscy ci, którzy mają prawo przedłożenia uwag

na piśmie mogą też przedstawić swój punkt widzenia ustnie podczas

rozprawy, jeżeli taka rozprawa ma miejsce



Po przedstawieniu opinii rzecznika generalnego, i po zakończeniu

narady sędziowskiej, ma miejsce ogłoszenie wyroku na posiedzeniu

jawnym. Następnie sekretarz przekazuje wyrok zainteresowanemu

sądowi krajowemu oraz zainteresowanym Państwom Członkowskim i

instytucjom.



W przypadku odesłań prejudycjalnych językiem postępowania jest

język sądu, który kieruje pytanie do Trybunału



Trybunał udziela odpowiedzi w formie

wyroku lub postanowienia z

uzasadnieniem



Sąd krajowy, będący adresatem orzeczenia jest związany dokonaną w

nim wykładnią.

Wyrok Trybunału wiąże w ten sam sposób inne sądy

krajowe, które zetkną się z identycznym problemem

 Postanowienie z uzasadnieniem (procedura szczególna)

– kiedy przedłożone pytanie jest identyczne z pytaniem co do którego

Trybunał już się wypowiedział lub brak jest uzasadnionych

wątpliwości lub można odpowiedź wywnioskować z orzecznictwa,

Trybunał Sprawiedliwości może orzec w tym przypadku w drodze

postanowienia z uzasadnieniem. Powołuje się wówczas na wydany już

wyrok w przedmiocie tego pytania

lub na wcześniejsze orzecznictwo

SCHEMAT PROCEDURY - TRYB

PREJUDYCJALNY

(Jak zorganizowana jest praca Trybunału?

Wyznaczenie sędziego sprawozdawcy i

rzecznika generalnego



Postanowienie sądu krajowego w sprawie wniosku o

wydanie orzeczenia wstępnego



Tłumaczenie na pozostałe języki urzędowe Unii



Zawiadomienie stron postępowania przed sądem

krajowym, państw członkowskich, Instytucji Unii



Publikacja wniosku o wydanie orzeczenia w trybie

prejudycjalnym w Dz. Urz. UE (seria C)



Pisemne

uwagi stron, państw, instytucji

Zakończenie procedury pisemnej

Sędzia sprawozdawca

- sporządza sprawozdanie wstępne



FAKULTATYWNIE ETAPY PROCEDURY :

Opinia rzecznika generalnego, ewentualne przydzielenie

sprawy izbie sądowej, postanowienia dowodowe,

odstąpienie od procedury ustnej, odstąpienie od wniosków

końcowych, rozprawa



NARADA SĘDZIOWSKA ( głosowanie większością głosów /

podpisanie wyroku/obrady w języku francuskim)



OGŁOSZENIE WYROKU NA POSIEDZENIU JAWNYM

 Opinia rzecznika generalnego nie ma mocy wiążącej

- jest

integralną częścią postępowania i podlega publikacji wraz z

orzeczeniem Trybunału. Rzecznicy generalni nie biorą

udziału w wydawaniu orzeczenia (narada sędziów) czy

głosowaniu nad nim - wpływają na decyzję Trybunału

poprzez swoją argumentację zawartą w przedłożonej

opinii

PODSUMOWANIE

 Pytanie prejudycjalne

może dotyczyć wykładni i

ważności instrumentów prawnych UE - o ile

rozstrzygnięcie tych kwestii jest zdaniem sądu

orzekającego niezbędne do wydania wyroku w danej

sprawie



W zależności od tego, jakiego instrumentu prawnego

UE dotyczy pytanie prejudycjalne podstawa prawna

wystąpienia z pytaniem może być różna:

Art. 234 TWE
Art. 35 TUE

Przepisy szczególne -

zawarte konwencjach Unii

dotyczących zarówno współpracy w sprawach

cywilnych, jak i karnych

 Zakres podmiotowy uprawnienia do wystąpienia z

pytaniem prejudycjalnym zależy od tego, na jakiej

podstawie prawnej formułowany jest wniosek:

 w przypadku art. 234 TWE:

każdy sąd krajowy, z wyjątkiem

spraw objętych art. 68 TWE tj. dotyczących problematyki

wizowej, azylowej, migracji i innych polityk związanych ze

swobodnym przepływem osób (w tym przypadku takie

uprawnienie przysługuje tylko sądowi, którego orzeczenie

w danej sprawie nie podlega zaskarżeniu na podstawie

prawa krajowego)

 w przypadku art. 35 TUE:

w zależności od wyboru, jakiego

dokona dane państwo członkowskie, może to być każdy sąd

krajowy lub też każdy sąd, którego orzeczenia nie

podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego

 w przypadku przepisów szczególnych

zamieszczonych w

konwencjach: stosownie do regulacji zawartych w danym

instrumencie

Pytanie prejudycjalne :



kierować należy dopiero na takim etapie postępowania, w

którym sprawa została już dostatecznie wyjaśniona pod

względem faktycznym i prawnym



po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego



sformułować w języku polskim, w sposób krótki i zwięzły a

jednocześnie jasny i zrozumiały.



uzasadnić, a uzasadnienie powinno zawierać zwięzły opis

stanu faktycznego w sprawie, omówienie regulacji

prawnych mogących mieć zastosowanie, przedstawienie

motywów, które skłoniły sąd do zadania pytania, a w razie

potrzeby także przytoczenie stanowisk stron



na gruncie polskiej procedury należy przyjąć, że pytanie

prejudycjalne powinno przybrać formę postanowienia.

Skutki procesowe



dopóki ETS nie udzieli odpowiedzi na zadane

pytanie prejudycjalne nie może dojść do

zakończenia postępowania przed sądem

krajowym



możliwe jest zawieszenie postępowania karnego



po uzyskaniu odpowiedzi - orzeka sąd krajowy

Przesyłanie dokumentów :



sąd wnioskujący przesyła postanowienie o przedstawieniu ETS pytania

prejudycjalnego oraz fakultatywnie wybrane według własnego uznania

kopie najistotniejszych kart akt sprawy



postanowienie i pozostałe dokumenty przesyłane są wyłącznie w języku

polskim



postanowienie wraz z fakultatywną dokumentacją podlega tłumaczeniu

przez służby translatorskie Trybunału na pozostałe języki urzędowe Unii

Europejskiej i podlega doręczeniu wszystkim państwom członkowskim



państwa członkowskie oraz organy UE mają prawo zajęcia stanowiska w

przedmiocie pytań prawnych

 Postanowienie wraz z w/w dokumentami, sąd przesyła

obligatoryjnie listem poleconym bezpośrednio do Kancelarii

ETS

Czas rozpoznania wniosków przez ETS:



ok.22 miesiące od daty wpływu pytania

prejudycjalnego



rzeczenie sądu krajowego wydawane po

przeprowadzeniu postępowania w przedmiocie

udzielenia odpowiedzi na pytanie prejudycjalne oraz

wszelkie rozstrzygnięcia w postępowaniu

odwoławczym przed sądami krajowymi należy

doręczyć do wiadomości Kancelarii Trybunału

podając sygnaturę akt sprawy Trybunału, w której

udzielona została odpowiedź na pytania sądu

krajowego

ZNACZENIE ORZECZEŃ

WSTĘPNYCH



MOC WIĄŻĄCA



STOSOWANE PRZEZ WSZYSTKIE SĄDY

PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UNII

Sądy krajowe są związane wykładnią

dokonaną przez Trybunał. Jest ona również

wiążąca dla władz publicznych

Trybunał w drodze orzeczeń wstępnych

ustalił ogólne zasady prawa unijnego

Interpretacja prawa krajowego w świetle

prawa Unii Europejskiej

USTALENIE ZASAD PRAWA

WSPÓLNOTOWEGO/UNIJNEGO

Jakie zasady ustalił Trybunał Sprawiedliwości?

1. Autonomiczność, nadrzędność prawa wspólnotowego

(zasada pierwszeństwa), bezpośrednie stosowanie

2. Ochrona praw podstawowych
obywateli Unii

3. Skutek bezpośredni dyrektywy w prawie krajowym /

transformacja przepisów (implementacja)

4.Skutek „pośredni” dyrektywy:

przepisy prawa krajowego tak dalece jak to możliwe

należy interpretować w świetle postanowień

dyrektywy

5. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa

6. Skutek decyzji ramowej

Trybunał Sprawiedliwości przyjął, że

SĄD KRAJOWY MA OBOWIĄZEK WZIĘCIA POD

UWAGĘ CAŁOSCI NORM PRAWA KRAJOWEGO

I DOKONANIA ICH WYKŁADNI, NA ILE TO

TYLKO MOŻLIWE,W ŚWIETLE BRZMIENIA

ORAZ CELÓW DANEJ DECYZJI RAMOWEJ

( Wyrok Trybunału z 2005r., w sprawie

M.Pupino C-105/03)

Podobieństwo do dyrektywy z art.249 TWE

ORZECZENIA WSTĘPNE



SKUTECZNOŚĆ / EFEKTYWNOŚĆ PRAWA

UNIJNEGO W PRAWIE KRAJOWYM

PAŃSTW



ZAPEWNIENIE JEDNOLITEGO

STOSOWANIA PRAWA UNIJNEGO W

PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH

Wyrok Trybunału z 11 lutego 2003 - zasada

ne bis in idem

z art.54 Konwencji Schengen :

C-187/01 i C-385/01 H. Gozutok & K. Brugge

Wykładnia art.54 Konwencji Schengen ( Stosowanie zasady ne bis

in idem)

Art.54 :

Osoba, wobec której zakończono postępowanie poprzez

wydanie wyroku w państwie członkowskim nie może być już

ścigana w innym państwie członkowskim za ten sam czyn pod

warunkiem, że została nałożona i wykonana kara lub jest ona w

trakcie wykonywania lub nie może być już wykonana na mocy

przepisów obowiązujących w danym państwie orzekającym

Teza orzeczenia Trybunału:

Zasadę ne bis in idem z art.54 Konwencji Schengen stosuje się

również do postępowania, które zostało umorzone przez

prokuratora w państwie członkowskim, bez udziału sądu po

tym jak oskarżony spełnił określone zobowiązania, a w

szczególności zapłacił wskazaną przez prokuratora karę

pieniężną ( kara grzywny). Osoba nie może być ścigana w

państwie członkowskim za ten sam czyn, co do którego zapadło

rozstrzygnięcie w innym państwie członkowskim.

Opinia rzecznika generalnego:



powołanie się na zasadę wzajemnego zaufania w

uznawaniu decyzji sądowych państw członkowskich,

ochronę fundamentalnych praw i wolności jednostki,

przyjęty program wdrażania zasady wzajemnego

uznawania decyzji sądowych w sprawach karnych



chociaż wymiar sprawiedliwości w państwach

członkowskich jest zróżnicowany, celem jest

osiągniecie bliższej współpracy w obszarze trzeciego

filaru



Np. w fińskim prawie karnym prokurator może orzec

karę grzywny bez odwoływania się do sądu ( decyzja

ta ma moc res judicata). Podobnie w Szwecji w
sprawach za wykroczenia

OD EKSTRADYCJI DO ENA

EKSTRADYCJA :



umożliwia państwom walkę z przestępczością



postawienie podejrzanego przed sądem lub

wykonanie kary



polega na wydaniu osoby ściganej albo

skazanego, na wniosek państwa obcego w celu

przeprowadzenia przeciw niej postępowania

karnego lub wykonania orzeczonej co do niej

kary albo środka zabezpieczającego - art.602

k.p.k.



wprowadzenie definicji ekstradycji do kodeksu

postępowania karnego ma istotne znaczenie z

uwagi na odróżnienie tej instytucji od

europejskiego nakazu aresztowania

obowiązującego państwa Unii Europejskiej

EUROPEJSKI NAKAZ

ARESZTOWANIA

 zasada wzajemnego uznawania decyzji sądowych uznana za „kamień

węgielny” współpracy sądowej państw UE na Posiedzeniu Rady

Europejskiej pod przewodnictwem Finlandii, Tampere 1999r.

 decyzja ramowa w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i

procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi UE,

2002r. :

- przestrzeganie podstawowych praw i zasad z

art.6 TUE

( zasada

wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych

wolności oraz państwa prawnego- odwołanie do EKPCz z 1950r.)

- przestrzeganie zasad zawartych w

Karcie Praw Podstawowych UE

z 2000r.

- włączona do tekstu Traktatu ustanawiającego Konstytucję

dla Europy, 2004

- żadna osoba nie może zostać usunięta, wydalona lub przekazana

do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, że zostanie ona

skazana na karę śmierci, poddana torturom lub innemu nieludzkiemu

bądź poniżającemu traktowaniu (

zakaz kary śmierci i poddania

torturom lub innemu nieludzkiemu / poniżającemu traktowaniu

potwierdzony w Karcie Praw Podstawowych – art.II. 62, art.II. – art.64)

- stosunki z państwami trzecimi reguluje procedura ekstradycyjna –

zob. też zastrzeżenia niektórych państw członkowskich

KARTA PRAW PODSTAWOWYCH –ROZDZIAŁ VI

„WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI”

Artykuł 47 [Art. II – 107]

Prawo do skutecznego środka prawnego i do rzetelnego procesu

sądowego

•

Każdy, którego prawa i wolności gwarantowane przez prawo Unii

zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego

przed sądem z zastrzeżeniem warunków przewidzianych w tym

artykule.

•

Każdy jest uprawniony do rzetelnego i publicznego procesu w

rozsądnym terminie przed niezawisłym i bezstronnym sądem

ustanowionym wcześniej na mocy ustawy. Każdy ma możliwość

uzyskania porady prawnej, obrony i reprezentacji prawnej.

•

Pomoc prawna jest przyznawana tym, którzy nie posiadają

wystarczających środków, w stopniu, w jakim jest ona konieczna dla

zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Artykuł 48 [ Art. II – 108]

Domniemanie niewinności i prawo do obrony

•

1. Każdy oskarżony jest uznawany za niewinnego dopóty, dopóki nie

zostanie mu udowodniona, zgodnie z ustawą, wina.

•

2. Każdemu oskarżonemu gwarantuje się respektowanie prawa do

obrony.

Artykuł 49 [ Art. II - 109]

Zasady legalności oraz proporcjonalności czynów zabronionych zagrożonych karą i kar

•

1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu lub jego zaniechania, który

- według prawa krajowego lub prawa międzynarodowego - nie stanowił przestępstwa

w czasie, w którym został popełniony. Nie będzie też wymierzona kara surowsza od

tej, którą można było wymierzyć w czasie, w którym został popełniony czyn zagrożony

karą. W przypadku, gdy prawo obowiązujące po popełnieniu czynu zagrożonego karą

przewiduje karę łagodniejszą aniżeli prawo dotychczasowe, stosuje się prawo

późniejsze.

•

2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu każdej osoby za

jakiekolwiek działanie lub zaniechanie, które w czasie, gdy zostało popełnione

stanowiło, zgodnie z ogólnymi zasadami uznawanymi przez wspólnotę narodów, czyn

zagrożony karą.

•

3. Surowość kar musi być proporcjonalna do wagi czynu zagrożonego karą.

Artykuł 50 [ Art. II – 110]

Zakaz ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu karnym za ten sam czyn

zabroniony zagrożony karą

•

1. Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym za ten

sam czyn zagrożony karą, od którego został uprzednio uniewinniony lub za który

został uprzednio skazany na terenie Unii prawomocnym wyrokiem wydanym zgodnie z

prawem.

Karta Praw Podstawowych Unii ma charakter zalecenia skierowanego do państw

członkowskich. Zgodnie z przyjętą polityką UE państwa mają przestrzegać zawartych

w niej zasad

ENA – GŁÓWNE CELE



polityczny

– tworzenie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

– wolny przepływ decyzji sądowych w sprawach karnych

– zasada wzajemnego uznawania decyzji sądowych w oparciu o

wzajemne zaufanie do krajowych systemów

prawnych/właściwych organów w państwach członkowskich



praktyczny

– zastąpienie dotychczasowego systemu ekstradycji oraz

uproszczenie i przyśpieszenie postępowania karnego

– pominięcie mechanizmu politycznego i administracyjnego

poprzez wprowadzenie bezpośredniej współpracy organów

sądowych państw członkowskich Unii Europejskiej

– sporządzony z zamiarem aresztowania lub przekazania przez

inne państwo członkowskie danej osoby w celu prowadzenia

postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia

wolności bądź środka zabezpieczającego

– ENA zastępuje obowiązujące do tej pory dokumenty mające

zastosowanie w przypadku ekstradycji

ZBIEG ENA / WNIOSEK O EKSTRADYCJĘ?



należy rozważyć całokształt okoliczności



w razie wątpliwości oraz zbiegu z

wnioskiem państwa trzeciego o

ekstradycję można zwrócić się do

Eurojustu



zgodnie z informacją o praktycznym

wykonywaniu w RP postanowień państw

członkowskich o ENA – sąd nie może

podjąć decyzji o przekazaniu na podstawie

ENA dopóki MS nie podejmie decyzji w

przedmiocie wydania w oparciu o wniosek

ekstradycyjny dotyczący tej samej osoby (

zbieg ENA i wniosku o ekstradycję)

Inne dokumenty UE w sprawie

ekstradycji przyjęte w ramach III filaru

to:

1.Konwencja w sprawie uproszczonej

procedury ekstradycyjnej między

państwami

Unii Europejskiej, 1995

2. Konwencja o ekstradycji pomiędzy

państwami Unii Europejskiej, 1996

3. Porozumienie w sprawie ekstradycji

pomiędzy Unią Europejską i Stanami

Zjednoczonymi Ameryki,2003

WYDAWANIE WŁASNYCH

OBYWATELI



przekazanie obywatela polskiego na

podstawie ENA jest nadal zagadnieniem

dyskusyjnym –

WYROK TRYBUNAŁU

KONSTYTUCYJNEGO z 27 kwietnia 2005:

art.607par.1k.p.k.niezgodny z art.55

ust.1 Konstytucji RP – okres przejściowy

18 miesięcy

IMPLEMENTACJA PRZEPISÓW W

SPRAWIE STOSOWANIA ENA STANOWI

TEŻ PROBLEM W USTAWODAWSTWIE

INNYCH PAŃSTW UNII

POROZUMIENIE O EKSTRADYCJI MIĘDZY UNIĄ

EUROPEJSKĄ A STANAMI ZJEDNOCZONYMI

AMERYKI

Art.13 Kara śmierci

• „W przypadku gdy przestępstwo, w odniesieniu do

którego wnosi się o ekstradycję, jest zagrożone karą

śmierci według prawa państwa wnioskującego i nie jest

zagrożone karą śmierci według prawa państwa do

którego się wnioskuje, państwo wezwane może wyrazić

zgodę na ekstradycję pod warunkiem, że kara śmierci

nie zostanie orzeczona w odniesieniu do poszukiwanej

osoby, lub, jeżeli ze względów proceduralnych taki

warunek nie może zostać spełniony przez państwo

wzywające, pod warunkiem, że jeżeli kara śmierci

zostanie orzeczona, nie zostanie wykonana. Jeżeli

państwo wzywające akceptuje ekstradycję z

zastrzeżeniem warunków na mocy niniejszego

artykułu, spełnia te warunki. Jeżeli państwo wzywające

nie akceptuje warunków, wniosek o ekstradycję może

zostać odrzucony”.

UWAGI:



Decyzja ramowa z dnia 13 czerwca 2002 roku

w sprawie ENA i procedury przekazywania

osób między państwami członkowskimi

przyjmuje za cel uproszczenie procedury

ekstradycyjnej w stosunkach między

państwami członkowskimi Unii Europejskiej



Obecny system procedury ekstradycyjnej

pomiędzy państwami członkowskimi Unii

Europejskiej został/ma być zastąpiony

systemem przekazywania osób między

organami sądowymi państw na zasadzie ENA



Szczególną wagę przywiązuje się do

przestrzegania gwarancji procesowych

wynikających z EKPCz oraz z Karty Praw

Podstawowych Unii



Teksty zastrzeżeń do decyzji ramowej w

sprawie ENA powinny być dostępne w

bazie danych Eurojustu – hasło dostępu

przekazane za pośrednictwem MS osobom

zajmującym się obrotem

międzynarodowym

ZAMRAŻANIE I KONFISKATA

ŚRODKÓW POCHODZĄCYCH Z

PRZESTĘPSTWA

POSTĘPOWANIE KARNE XXI WIEKU



dodatkowa forma współpracy

państw : przepadek środków

pochodzących z przestępstwa

("zamrażanie" i konfiskata

środków)

DOKUMENTY PRAWNE:

Konwencja w sprawie prania dochodów

pochodzących z przestępstwa, ich ujawniania,

zajmowania i konfiskaty ( 8.11.1990r. Rada

Europy)

– potrzeba podejmowania skutecznych środków w walce z

praniem brudnych pieniędzy (art.6 – obowiązek

penalizacji)

– reguluje tryb postępowania karnego w odniesieniu do

współpracy międzynarodowej

– stwarza możliwość zajęcia mienia, co do którego istnieje

uzasadnione podejrzenie o jego przestępnym

pochodzeniu

– zajęcie mienia może nastąpić przez państwo udzielające

pomocy prawnej na podstawie wyroku wydanego w

innym państwie, jak i przez państwo, w którym toczy się
postępowanie karne

2. Konwencja Rady Europy w sprawie prania, wykrywania,

zajmowania i konfiskaty mienia pochodzącego z
przestępstwa oraz finansowania terroryzmu ( 16.05.2005)

podpisana przez Polskę, ale nie ratyfikowana

Wspólne Działanie z 3.12.1998r. w sprawie prania

pieniędzy, identyfikacji, ujawniania, zamrażania,
zajmowania i konfiskaty narzędzi oraz zysków
pochodzących z przestępstwa

- ustanowienie bliższej współpracy oraz zobowiązanie

państw Unii do przestrzegania zasad zawartych w
Konwencji Rady Europy z 1990r. Taka współpraca może
działać w oparciu o Europejską Sieć Sądowniczą [EJN],
ustanawianie bezpośrednich kontaktów zainteresowanych
stron, wspólne programy szkoleniowe

Decyzja Ramowa z 26 czerwca 2001 roku w sprawie

prania pieniędzy, identyfikacji, ujawniania,

zamrażania, zajmowania i konfiskaty narzędzi oraz

zysków pochodzących z przestępstwa

–

zbliżanie prawa karnego materialnego i

proceduralnego w sprawach o pranie pieniędzy, w

szczególności chodzi o konfiskatę aktywów.

Przepisy odwołują się do Konwencji Rady Europy z

1990r. i mają charakter uzupełniający

5. Decyzja Ramowa z 22 lipca 2003 w sprawie

wykonywania w obszarze Unii Europejskiej nakazów

zamrażania majątku i dowodów

- zasada wzajemnego uznawania decyzji sądowych w

sprawach karnych, również w toku postępowania

przygotowawczego

- prawa podstawowe i przestrzeganie zasad uznanych w art. 6 TUE

oraz wyrażonych w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej

- „środki dowodowe” to przedmioty, dokumenty lub dane, które

mogą być okazane jako dowody w postępowaniu karnym ( rodzaje

przestępstw art.3 tej decyzji – rodzaje podobnie jak w przypadku

ENA).

wzór zaświadczenia umożliwiającego wykonanie postanowień o

zatrzymaniu/zabezpieczeniu dowodów przedstawiony jako

załącznik do niniejszej decyzji ramowej

W Polsce : Ustawa z 7 lipca 2005r. ( Dz.U.143, poz.1203 )

wprowadzająca zmiany w przepisach k.p.k. /Dwa nowe rozdziały :

62a i 62b

Decyzja ramowa z 24 lutego 2005 w sprawie konfiskaty dochodów

pochodzących z przestępstwa, narzędzi i mienia

ma zostać implementowana do 15 marca 2007

rozszerzone uprawnienia do konfiskaty/katalog przestępstw

POMOC PRAWNA W SPRAWACH

KARNYCH

Bez współdziałania państw w ramach

międzynarodowej pomocy prawnej nie

byłoby możliwe skuteczne zwalczanie

przestępczości transgranicznej

POSTAWOWE DOKUMENTY PRAWNE:



Konwencja Rady Europy, 1959



Protokół dodatkowy, 1978



Drugi Protokół dodatkowy, 2001

Europejska Konwencja o pomocy

wzajemnej w sprawach karnych,

1959

Środki pomocy prawnej, które mogą być

stosowane przez państwa-strony:



wnioski rekwizycyjne (art.3-6),



doręczanie pism i odpisów orzeczeń

sądowych (art.7),



udział świadków, biegłych i osób ściganych

(art.8-12),



wymiana wyciągów i informacji z rejestru

skazanych (art.13 i 22).

Drugi protokół dodatkowy, 2001

Znacznie rozszerzył możliwość udzielania pomocy

prawnej:



przesłuchanie w formie wideokonferencji-art.9



przesłuchanie w formie konferencji telefonicznej-

art.10



przekazywanie informacji z własnej inicjatywy-

art.11



tymczasowe przekazanie osoby pozbawionej

wolności –art.13



obserwacja transgraniczna – art.17

(zob.też

Schengen II)



dostawa niejawnie nadzorowana- art.18



operacja pod przykryciem- art.19



wspólne zespoły dochodzeniowe- art.20

Dokumenty Unii Europejskiej :



Konwencja Schengen,1990



Konwencja o wzajemnej pomocy w
sprawach karnych pomiędzy
państwami Unii Europejskiej, 2000
wraz z protokołem dodatkowym z
2001



Porozumienie pomiędzy UE i Stanami
Zjednoczonymi Ameryki, 2003

Konwencja o wzajemnej pomocy w

sprawach karnych pomiędzy Państwami

Członkowskimi Unii Europejskiej, 2000r.



ułatwienie procedury udzielania pomocy prawnej

pomiędzy państwami członkowskimi Unii



dokumenty dla osób zamieszkałych w innym państwie

członkowskim mają być przesyłane bezpośrednio do tych

osób. Pomoc instytucji państwa ojczystego tych osób jest

przewidziana tylko w wyjątkowych sytuacjach np.

nieznany adres zamieszkania, niemożność doręczenia

dokumentów pocztą. Pismo musi być sporządzone w

języku znanym adresatowi



formalne wnioski oraz tzw. spontaniczna wymiana

informacji muszą być odnotowane w dokumentacji

państwa wzywanego



wobec Polski weszła w życie 26 października 2005 –

może być stosowana przed wejściem w życie przez

państwa członkowskie, które ją ratyfikowały



twórcy uwzględnili zachodzące zmiany w życiu

politycznym i społecznym, oraz aktualne przemiany

technologiczne



szczególne formy współpracy państw:



zabezpieczenie i zwrot przedmiotów

pochodzących z przestępstwa



przekazanie podejrzanego na potrzeby

śledztwa



przesłuchanie w formie videokonferencji



dostawy kontrolowane



przesłuchanie świadków oraz biegłych za

pośrednictwem konferencji telefonicznej



powołanie wspólnych zespołów śledczych



dochodzenie pod przykryciem



podsłuch telekomunikacyjny

Decyzja ramowa z 13 .06.2002r. w

sprawie wspólnych

zespołów śledczych

WSPÓLNE ZESPOŁY SLEDCZE:



nowa forma pomocy prawnej w sprawach karnych

( zob. też: art.13 Konwencji UE o wzajemnej pomocy w

sprawach karnych, 2000 i art.20 Drugiego protokołu

dodatkowego do Europejskiej konwencji o pomocy prawnej

w sprawach karnych, 2001 (Rada Europy)



ściganie przestępstw związanych z handlem środkami

odurzającymi, handlem ludźmi, jak również z terroryzmem.

Państwa Członkowskie, które tworzą taki zespół, powinny

zdecydować o jego składzie, celu i okresie działania



w obliczu konieczności zwalczania przestępstw

popełnianych przez terrorystów, tworzenie takich zespołów

uznano za zadanie priorytetowe



Zalecenie Rady z 8.05.2003 dotyczące wzoru porozumienia

wzoru porozumienia

o powoływaniu wspólnych zespołów śledczych

( w

załączeniu przedstawia się wzór takiego porozumienia)



Wzór ten uwzględnia następujące dane:

1. Strony porozumienia, tworzące wspólny zespól śledczy
2. Określenie celu porozumienia
3. Czas trwania
4. Państwa członkowskie, na których terytorium zespół ma dokonywać

czynności śledczych. Podkreśla się też, że zespół ma działać zgodnie z

prawem obowiązującym w danym państwie członkowskim, na którego

terytorium określone czynności są wykonywane

5.Wyznaczenie kierującego zespołem
6. Wyznaczenie członków zespołu ( mogą to być przedstawicie organów

wymiaru sprawiedliwości, służb policyjnych i przedstawiciele krajowi

Eurojustu)

7. Udział funkcjonariuszy Europolu/Eurojustu/ Komisji (OLAF) i innych

organów powołanych na mocy TUE, a także funkcjonariusze państw

trzecich

8.Określenie ogólnych warunków porozumienia
9. Specjalne zastrzeżenia do porozumienia



Tendencja do wprowadzania jednolitych zasad proceduralnych w

obszarze prawnym Unii Europejskiej



Polskie przepisy dotyczące udzielania pomocy prawnej w

stosunkach międzynarodowych są zgodne z wymogami

Europejskiej Konwencji o pomocy prawnej w sprawach

karnych,1959 wraz z Protokołami dodatkowymi. 1978 i 2001



Konsekwencją przystąpienia Polski do Unii Europejskiej jest

stopniowe wprowadzanie przepisów unijnych do ustawodawstwa

krajowego



Przykładem są :



przepisy w sprawie powoływania wspólnych zespołów śledczych

[art.589b-589f]



wejście w życie wobec Polski Konwencji UE z 2000 wraz

Protokołem dodatkowym,2001



przepisy w sprawie zatrzymania dowodów lub zabezpieczenia

mienia [rozdział 62a i 62b k.p.k.]

JEDNOSTKI POMOCNICZE:

Eurojust



wspomaganie walki z poważną przestępczością

zorganizowaną



usprawnianie międzynarodowej wzajemnej pomocy w

sprawach karnych



udzielanie pomocy w realizacji wniosków o ekstradycję

/wykonywania ENA

Europejska Sieć Sądownicza ds. karnych (European Judicial

Network) -



poprawa efektywności współpracy prawnej państw Unii

poprzez informację o prawie, ustanowienie punktów

kontaktowych, wdrażanie „dobrej praktyki”



uczestnicy: prokuratorzy i sędziowie



punkty kontaktowe w sądach i prokuraturach



program szkoleń krajowej sieci



dostęp do bezpiecznego serwera www EJN, zawierającego

informacje o obrocie prawnym z zagranicą

Europejskie Biuro ds. Przeciwdziałania

Oszustwom (OLAF)



ochrona interesów finansowych Unii



harmonizacja działań i współpracy
odpowiednich służb państw członkowskich



platforma wymiany informacji oraz
podejmowanych działań

Europol – Europejskie Biuro Policji

Europol – Europejskie Biuro Policji


zapobieganie / zwalczanie poważnych
form międzynarodowej przestępczości

Kierunki rozwoju współpracy państw

Unii Europejskiej w sprawach karnych



PROCES ZBLIŻANIA SYSTEMÓW PRAWA KARNEGO PAŃSTW

UNII



HARMONIZACJA / UJEDNOLICANIE OBSZARU PRAWNEGO

- dotyczy prawa karnego materialnego, proceduralnego

oraz wymiaru kary



WZMOCNIENIE POMOCY WZAJEMNEJ W SPRAWACH

KARNYCH



ZASADA WZAJEMNEGO UZNAWANIA DECYZJI ORGANÓW

WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI W OPARCIU O WZAJEMNEGO

ZAUFANIE DO KRAJOWYCH SYSTEMÓW PRAWNYCH



WZROST REGULACJI PRAWNYCH Z III FILARU UNII –

WSPÓŁPRACA POLICYJNA I SĄDOWA W SPRAWACH

KARNYCH/ ORZECZNICTWO TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI

PRAWO KARNE UNII EUROPEJSKIEJ



jako odrębny zbiór norm w formie
skodyfikowanej – projekt corpus juris

( przepisy karne w celu ochrony interesów finansowych

Unii)



jako zbliżone lub identyczne
przepisy w prawie wewnętrznym
państw Unii – stąd zmiany w polskim
prawie karnym

PROJEKT UTWORZENIA

PROKURATURY EUROPEJSKIEJ



Generalny Prokurator Europejski



Delegowani Prokuratorzy Europejscy

przestępstwa przeciwko interesom

finansowym Unii/ inne kategorie przestępstw,

określone prawem unijnym



Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy

[Art. III-274] stanowi, że Prokuratura

Europejska miałaby prowadzić sprawy o

przestępstwa przeciwko interesom finansowym

UE. Uprawnienia Prokuratury Europejskiej

mogą ulec rozszerzeniu na inne rodzaje

poważnych przestępstw transgranicznych.

PRZESTRZEGANIE GWARANCJI

PROCESOWYCH /PRAWA PODSTAWOWE

OBYWATELI UNII

(1)

Decyzja Ramowa z 2001r. o pozycji ofiar w postępowaniu karnym

(2) Zielona Księga w sprawie kompensacji dla ofiar przestępstw z 2001r.

(3) Dyrektywa w sprawie kompensacji dla ofiar przestępstw z 2004r.

(4) Projekt decyzji ramowej w sprawie określonych gwarancji

procesowych w postępowaniu karnym w obszarze Unii Europejskiej

wspólnych, 2004 :

• ustalenie wspólnych zasad w sprawie gwarancji procesowych

• przestrzeganie zasad z EKPCz ( art. 5 i 6 Konwencji)) oraz Karty Praw

Podstawowych Unii

• katalog praw: prawo do obrońcy, bezpłatnych tłumaczeń, prawo do

specjalnej troski ( osoby, które z uwagi na swój wiek, warunki

umysłowe, fizyczne czy emocjonalne nie są w stanie rozpoznać swojej

sytuacji w toku procesu), prawo do komunikowania się, obowiązek

powiadomienia podejrzanego o jego prawach ( wzór pisemnego

powiadomienia załączony w formie aneksu), możliwość

przesłuchania za pomocą techniki video

DALSZY PROCES UJEDNOLICANIA

PRAWA KARNEGO W OBSZARZE UNII

Projekt Decyzji Ramowej w sprawie europejskiego

nakazu dowodowego - European Evidence Warrant,

2003r.



otrzymywanie przedmiotów, dokumentów i danych dla

ich wykorzystania w postępowaniu karnym



ma zastąpić tradycyjną formę współpracy z

Europejskiej Konwencji o pomocy wzajemnej,1959



nie może być wykonywany z pogwałceniem zasady ne

bis in idem



ma wpłynąć na skuteczność i szybkość współpracy



dotychczasowe procedury w zakresie pomocy prawnej

o wykonywanie wniosków dotyczących zajmowania i

przeszukiwania mają być zastąpione END w oparciu o

zasadę wzajemnego uznawania decyzji



bezpośrednie przekazywanie wniosków między

właściwymi organami państw członkowskich , przy

użyciu jednolitej formy ( aneks: wzór formularza)

Projekt Decyzji Ramowej w sprawie stosowania zasady wzajemnego

uznawania nakazów konfiskaty, 2004



ułatwienie współpracy w sprawie nakazów konfiskaty w oparciu o

zasadę wzajemnego uznawania decyzji sądowych w sprawach

karnych



uzupełnienie decyzji ramowej z 22.07. 2003 o uznawaniu nakazów

zabezpieczenia mienia i środków dowodowych

Inicjatywa w sprawie przyjęcia Decyzji ramowej dotyczącej

stosowania zasady "ne bis in idem" ,2003



Protokół VII do EKPCz – art.4



Karta Praw Podstawowych Unii: art. II – 110 TKE (Zakaz

ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu karnym za ten

sam czyn zabroniony, zagrożony karą)



art.54 – 57 Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen, 1990



program wdrażania zasady wzajemnego uznawania decyzji w

sprawach karnych, 2001



Orzeczenia ETS : H.Gozutok&K.Brugge, C-187/01 i C-385/01

M.Miragli, C-469/03

WNIOSKI KOŃCOWE:



PROCES „EUROPEIZACJI” PRAWA

KARNEGO W OBSZARZE UNII

EUROPEJSKIEJ POPRZEZ PRZYJĘCIE/

IMPLEMENTACJE REGULACJI UNIJNYCH DO

USTAWODAWSTWA KRAJOWEGO PAŃSTW



ZASADA NADRZĘDNOŚCI PRAWA

UNIJNEGO NAWET W OBSZARZE

WSPÓŁPRACY POLICYJNEJ I SĄDOWEJ W

SPRAWACH KARNYCH ( M. Pupino C-105/03

)



ZASTĘPOWANIE „POMOCY WZAJEMNEJ”

PAŃSTW PRZEZ „WZAJEMNE UZNAWANIE”

DECYZJI SĄDOWYCH W OPARCIU O

„WZAJEMNE ZAUFANIE„ DO KRAJOWYCH

SYSTEMÓW PRAWNYCH



ZASADA ZAUFANIA:



PAŃSTWA UNII POWINNY NA ZASADZIE

WZAJEMNOŚCI UFAĆ SWOIM SYSTEMOM

PRAWNYM



KAŻDE Z PAŃSTW CZŁONKOWSKICH MA

UZNAWAĆ PRZEPISY KARNE W INNYM

PAŃSTWIE (Gozutok & Brugge, C-187/01 i C-

385/01

)

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Analiza zasad funkcjonowania struktur współpracy regionalnej państw Unii Europejskiej
Prawo?ministracyjne państw Unii Europejskiej ściąga
AKTYWIZACJA ZAWODOWA I ZATRUDNIANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W NOWYCH PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ
Państwa Unii Europejskiej Francja
27. Działania Państw Unii Europejskiej w zakresie opieki nad dzieckiem, Pytania do licencjata kolegi
Państwa Unii Europejskiej, Państwa Unii Europejskiej
tfue wzmocniona wspolpraca, Funkcjonowanie Unii Europejskiej FUE
INNOWACYJNOŚĆ POLSKIEJ GOSPODARKI NA TLE PAŃSTW UNII EUROPEJSKIEJ (Automatycznie zapisany)
Państwa Unii Europejskiej
Paszkowska Prawo turysty do świadczeń zdrowotnych w państwach Unii Europejskiej
SCENARIUSZ „Sankami po Europie” – zapoznanie z wybranymi państwami Unii Europejskiej w oparciu o obr
Frontex, Frontex (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Pań
ustawa o prawie pomocy w postepowaniu w sprawach cywilnych prowadzonym w panstwach czlonkowskich uni

więcej podobnych podstron

WSPÓŁPRACA PAŃSTW UNII EUROPEJSKIEJ W SPRAWACH KARNYCH

Document Outline