TURYSTYKA OSÓB

NIEPEŁNOSPRAWYNCH W POLSCE

Definicja niepełnosprawności:

Jest to długotrwały stan, w którym występują

pewne ograniczenia w prawidłowym

funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te

spowodowane są na skutek obniżenia

sprawności funkcji fizycznych lub

psychicznych. Jest to także uszkodzenie,

czyli utrata lub wada psychiczna, fizyczna,

lub anatomiczna struktury organizmu.

Utrata ta może być całkowita, częściowa,

trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta,

ustabilizowana lub progresywna.

Osoba niepełnosprawna to osoba,

której

stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy

trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza

bądź uniemożliwia wypełnianie ról

społecznych, a w szczególności zdolność do
wykonywania pracy zawodowej,

jeżeli

uzyskała orzeczenie

o:



zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego

z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny,

umiarkowany lub lekki),



całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,



rodzaju i stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób,
które nie ukończyły 16 roku życia).

STATYSTYKI*:

* źróldło gus.pl

Tabela wiekowa osób

niepełnosprawnych:

Cele uprawiania turystyki przez

osoby niepełnosprawne:

1. Leczniczy. Rehabilitacja.
2. Anatomiczno-fizjologiczny.
3. Wychowawczo-psychologiczny.
4. Hedonistyczny.
5. Społeczny.

Korzyśći płynące z uprawiania

turystyki przez

niepełnosprawnych:

1. Ruch przyspiesza procesy odnowy i regeneracji.

Zjawisko hipokinezji.

2. Turystyka jako środek terapeutyczno-

wychowawczy.

3. Turystyka pozwala zwalczać stres i depresje

związane z kalectwem, oraz wzmacnia poczucie
własnej wartości osób niepełnosprawnych.

4.Turystyka umożliwia nawiązanie kontaktu między

niepełnosprawnymi i normalnymi ludźmi.

Oddziaływanie turystyki

na osoby niepełnosprawne



Fizyczne



poprawa sprawności fizycznej



poprawa kondycji



regeneracja sił



relaks



Psychiczne



sposobność do samorealizacji, rozwój intelektualny



przeżywanie i doświadczanie sytuacji dających

zadowolenie



formowanie właściwego obrazu siebie



nauka pokonywania trudności, walka z lękiem przed

nieznanym



turystyka jako element psychoterapii – pomoc w

przezwyciężaniu kompleksów i poczucia osamotnienia



Społeczne



kształcenie umiejętności współpracy z innymi



poczucie więzi społecznych, solidarności w wysiłku



kształtowanie kontaktów osobistych



ułatwienie kształtowania odpowiednich form

towarzyskich

BARIERY:

Bariery utrudniające uprawianie

turystyki przez niepełnosprawnych:

1. Urbanistyczna.
2. Architektoniczna.
3. Komunikacyjna.
4. Społeczna.
5. Brak odpowiedniego sprzętu.
6. Finansowa.
7. Brak informacji.

Zasady organizacji turystki z

udziałem niepełnosprawnych:

1.

Odpowiedni dobór działalności turystycznej.

2. Brak zagrożenia dla zdrowia podczas uprawiania

turystyki.

3.Środowisko na miejscu wyjadu musi być

przyjazne dla turysty.

4.Odpowiednie dawkowanie wysiłków fizycznych.

Trudności stawiane przed kadrą:

1. Charakterystyka osób niepełnosprawnych.
2. Poznanie podstawowych pojęć z zakresu

niepełnosprawności.

3. Poznanie wskazań i przeciw wskazań do

uprawiania turystyki przez
niepełnosprawnych.

4. Wiedza na temat specjalistycznego sprzętu.

Czynniki zachęcające

niepełnosprawynych do uprawiania

turystyki:

1.

Zapewnienie wykwalifikowanej kadry

instruktorskiej.

2.

Udostępnienie specjalistycznego sprzętu
koniecznego do uprawiania turystyki przez
niepełnosprawnych.

3.

Udostępnienie bazy turystycznej sprzyjającej
inwalidą.

4.

Wcześniejsze przygotowanie kondycyjne i
psychiczne uczestników.

Podstawowe formy działalnośći

turystycznej niepełnosprawnych:

Praktycznie wszystkie formy działalności

turystycznej mogą być uprawiane przez

niepełnosprawnych. Mogą to być:



Wycieczki.



Obozy wędrowne.



Turystyka pobytowa.

Najpowszechniejszą dyscypliną jest turystyka

piesza, a także rowerowa, kajakowa i narciarska,

które korzystnie wpływaja na proces rewalidacji.

Cele turystyki osób niepełnosprawnych (1)



leczniczy



kontynuacja programu leczenia i usprawniania



biologiczny



kompensowanie ubytków sprawności fizycznej



zmniejszanie biologicznych skutków starzenia się

organizmu



opóźnienie degradacji intelektualnej



anatomiczno-fizjologiczny



zwiększanie siły mięśni, ruchomości stawów



korzystny wpływ na podstawowe funkcje ustroju



zwiększenie wytrzymałości na wysiłek



częściowe zmniejszenie skutków kalectwa



higieniczno-zdrowotny



uatrakcyjnienie codziennych ćwiczeń fizycznych



hartowanie organizmu



kształtowanie odporności na trudy

Cele turystyki osób niepełnosprawnych

(2)



wychowawczo-psychologiczny



kształtowanie pozytywnych wzorców zachowań



kształtowanie właściwych cech

charakterologicznych, samoakceptacja, swoboda,

niezależność, poczucie bezpieczeństwa



walka z postawami egocentrycznymi,

aspołecznymi, agresywnymi lub apatycznymi



hedonistyczny



wysiłek towarzyszący turystyce nie nuży



spełnia podobne funkcje co gimnastyka



sprawia przyjemność



społeczny



umożliwia wyrwanie się z izolacji społecznej



spełnia funkcje integracyjne



umożliwia udział w kulturze

Podstawowe formy

aktywności turystycznej

osób niepełnosprawnych

–

Turnusy rehabilitacyjne:

•

rehabilitacyjno-usprawniające,

•

sportowo-rehabilitacyjne,

•

turystyczno-rehabilitacyjne.

–

Turystyka aktywna i kwalifikowana.

–

Turystyka zdrowotna

(

pobyty w sanatoriach, kuracje klimatyczne

).

–

Kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży

(różne elementy

rehabilitacji).

–

Wyjazdy o charakterze religijnym.

–

Odwiedziny u krewnych i znajomych.

–

Podróże w celach szkoleniowych

(rehabilitacja zawodowa

połączona z wypoczynkiem i regeneracją sił fizycznych).

–

Wyjazdy zagraniczne o różnorodnym charakterze.

Determinanty uczestnictwa osób

niepełnosprawnych w turystyce



Determinanty uczestnictwa po stronie popytu:



społeczno-demograficzne



wiek



płeć



rodzaj schorzenia



pozycja społeczno zawodowa



ekonomiczne



ogólnogospodarcze



dochodowe



cenowe



Determinanty uczestnictwa po stronie podaży:



polityka turystyczna i społeczna państwa



w tym systemy podatkowe i pomocowe



inne regulacje rządowe (np. wymagania stawiane

usługodawcom)



przystosowanie środków transportu pasażerskiego



baza noclegowa i jej przystosowanie



organizatorzy turystyki dla osób niepełnosprawnych



biura podróży, organizacje pozarządowe, kadry, promocja,

informacja, organizacja i zakres usług

Wykorzystanie bazy noclegowej przez

osoby niepełnosprawne: uwagi



Liczba wizyt osób niepełnosprawnych w hotelach najwyższych

kategorii (**** lub *****), najlepiej przystosowanych do potrzeb

badanych:



ok. 1,8 tys. rocznie (wyjazdy długookresowe)



ok. 11,7 tys. rocznie (wyjazdy krótkookresowe).



Osoby niepełnosprawne zatrzymują się w bazie komercyjnej dwa

razy rzadziej niż w obiektach środowiskowych; podróże osób

korzystających z wózków inwalidzkich stanowią niespełna 1%

ogólnej liczby podróży całej badanej populacji.



Osoby korzystające z wózków inwalidzkich zatrzymują się

prawie wyłącznie w bazie środowiskowej.



Osoby o dużym utrudnieniu w poruszaniu się sporadycznie

zatrzymują się w kwaterach prywatnych i w bazie noclegowej

znajdującej się w gestii Kościoła.

Formy ułatwień komunikacyjnych



Tendencja do powszechnej likwidacji barier komunikacyjnych



autobusy i tramwaje niskopodłogowe – pochylnia (podjazd

dla wózków) wysuwana na żądanie, oparcie z pasami

unieruchamiającymi wózek w czasie jazdy,



najlepiej przystosowany środek komunikacji – samolot



najgorzej przystosowany transport kolejowy – zarówno

dworce, jak i perony czy wagony; dostosowane są wybrane

pociągi dalekobieżne i międzynarodowe.



Indywidualizacja ułatwień i usług



indywidualny sprzęt ułatwiający poruszanie się,



indywidualny, specjalistyczny transport miejski „od drzwi

do drzwi”,



na życzenie klienta PKP dołącza do składu pociągu

przystosowany wagon lub podnośnik.



Środki komunikacji przyjazne dla wszystkich



potrzeby osób starszych,



potrzeby osób czasowo chorych,



potrzeby matek z dziećmi w wózkach.

Organizatorzy turystyki



Deficyt wyspecjalizowanych biur podróży.



Deficyt oferty dostosowanej do potrzeb niepełnosprawnych:



niedostatek bazy przystosowanej dla potrzeb osób

niepełnosprawnych;



brak wiary wśród usługodawców w możliwość wykreowania

popytu (środowisko ubogie);



brak odpowiedniego wsparcia ze strony funduszy

społecznych.



Brak oferty powoduje mechanizm zwrotny – brak

zainteresowania i popytu ze strony osób niepełnosprawnych.



Brak specjalistycznej oferty dla niepełnosprawnych to problem

występujący nie tylko w Polsce – także np. w innych krajach

europejskich i pozaeuropejskich.

Oczekiwania co do informacji i promocji

usług turystycznych dla osób

niepełnosprawnych



Informacja rzetelna.



Informacja regularnie aktualizowana (zwłaszcza odnośnie

ewentualnych barier).



Informacja łatwo dostępna – dostosowanie formy do

możliwości percepcyjnych o.n. (duży druk, braille,

tłumaczenie na jęz. migowy - tekstofony).



Informacja zintegrowana – powinna obejmować nie tylko

pojedyncze jednostki usługowe (np. hotele), ale także bazę

towarzyszącą w miejscowości – dostęp do plaży, zabytków,

sklepów, restauracji....



Informacja włączona do centralnych systemów info, do baz

info, znajdujących się w gestii biur podróży.



Wybór właściwego kanału dystrybucji informacji i promocji

(internet, pisma środowiskowe, tv, radio).



Współpraca jednostek gospodarczych i władz (centralnych –

Departament Turystyki, POT, i lokalnych – samorządy, lokalne

organizacje turystyczne).

Przewodniki turystyczne dla osób

niepełnosprawnych



Duży niedobór.



W Polsce przeznaczone są tylko dla osób mających

problemy z poruszaniem się.



Informacje niepełne (czasem wręcz cząstkowe).



W przewodnikach brak informacji o ciągach

komunikacyjnych pozbawionych barier.



Brak informacji o biurach podróży, organizacjach

pozarządowych zajmujących się turystyką, imprezach

turystycznych.



Dotyczą głównie dużych miast (Warszawa, Kraków,

Gdańsk).



Ich publikowanie zależy od inicjatyw lokalnych, z reguły

inicjatyw organizacji osób niepełnosprawnych.



Brak dostatecznego wsparcia ze strony władz centralnych.



Brak przewodników dla niewidomych.

Bariery uczestnictwa w turystyce



Wewnętrzne, tkwiące w samej osobie niepełnosprawnej:



stan fizyczny osoby niepełnosprawnej (możliwość poruszania

się, ból);



stan psychiczny (zakłócenia w kontaktach społecznych);



stan świadomości (niedostatek wiedzy, niższy poziom

wykształcenia, fizyczna i psychiczna zależność od innych).



Środowiskowe:



narzucone osobom niepełnosprawnym zewnętrzne warunki

fizyczne i społeczne;



bariery wynikające z postaw demonstrowanych przez otoczenie;



bariery architektoniczne;



bariery ekologiczne (warunki terenowe, pogoda);



ograniczenia transportowe;



dyskryminujące przepisy i regulacje (np. dot. psów-

przewodników, przewozu baterii do akumulatorów itp.).



Interakcyjne:



wzajemne oddziaływanie osób niepełnosprawnych i reszty

społeczeństwa (np. w porozumiewaniu się);



ograniczenia w podejmowaniu aktywności wymagających

specjalnych umiejętności.

Klasyfikacja barier



Bariery ekonomiczne



Obiektywne ograniczenia wynikające ze stanu

zdrowia



Ograniczenia wynikające z relacji pomiędzy

środowiskiem o.n. i pozostałą częścią

społeczeństwa



Bariery fizyczne

Prezentacja kilku miejsc

turystycznych opisanych

przez osoby

niepełnosprawne.

Ośrodek dla dzieci kalekich w

Policach:

Zajmuje się organizacją:



Wycieczek krajoznawczo-przedmiotowych,
które obejmują poznanie zabytków Polic.



Wycieczek krajoznawczych jedno lub
wielodniowych w czasie wolnym.



Wyjazdów wielodniowych.



Wyjazdów zagranicznych dla najlepszych
uczniów.

Historia Janka Meli:



Najmłodszy zdobywca obydwu

biegunów, a także jedyny

niepełnosprawny, który tego dokonał.



Utracił lewe podudzie oraz prawe
przedramię w skutek porażenia
prądem.

BIBLIOGRAFIA:

1. „Turystyka osób niepełnosprawnych”;

pod red. Tadeusza Łobożewicza; WSE

2000r.

2. „Niepełnosprawny turysta”; Marian

Gawinek; Szczecin 2003.

3. Portal internetowy:

www.niepelnosprawni.pl