Podstawowe problemy
etyczne w
psychoterapii
Wykład 7
Niebezpieczeństwa związane
ze specyficzną rolą
psychoterapeuty
wywieranie nacisku na pacjenta
(przemoc)
indoktrynacja
manipulacja
Manipulacja a wpływ
społeczny
Manipulacja to planowane , celowe
działanie , którego autor wykorzystując
wiedzę o mechanizmach społecznego
zachowania ludzi oddziaływuje na nich
tak, by zachowywali się zgodnie z
założonym przez niego celem nie mając
świadomości, że podlegają jakimkolwiek
oddziaływaniom
Problem świadomości sprawcy i ofiary
ZAWARCIE KONTRAKTU
1. Cel oddziaływania
-
Co mogę zrobić a jakie są oczekiwania
klienta
2. Uzyskanie poinformowanej
zgody
-
Klient (pacjent) zdolny do zrozumienia
opisu terapii i wyrażenia zgody
-
Specyficzne aspekty oferowanej pomocy
-
Zgoda bez nacisków terapeuty
-
Udokumentowanie zgody
Zawieranie kontraktu
3. Warunki formalne
- Czas trwania terapii i każdej sesji
- Zasady wynagradzania terapeuty
- Zasady odwoływania spotkań, choroby,
urlopy itp..
PRZEBIEG PROCESU
TERAPEUTYCZNEGO
1. Zachowanie tajemnicy zawodowej
brak granic czasowych
ochrona dokumentacji
(brak regulacji
prawnych; nieformalna zasada do 5lat)
warunki naruszenia tajemnicy -
zagrożenie zdrowia lub życia klienta lub
innych osób
(konsultacja z innymi
terapeutami)
kazuistyka w nauczaniu psychoterapii
(jak
nauczać adeptów psychoterapii; nagrywanie z
zachowaniem anonimowości)
Przebieg procesu
terapeutycznego
2. Minimalizacja stresu
przeżywanego w czasie
psychoterapii
3. Autonomia pacjenta – prawo do
dokonywania własnych wyborów w
czasie całego procesu
psychoterapeutycznego
TAJEMNICA ZAWODOWA
regulacje prawne
I.
Ustawa o zawodzie psychologa i
samorządzie zawodowym psychologów
- art.. 14
II.
Kodeks karny art.. 266 § 1 Kto wbrew
przepisom lub przyjętemu na siebie
zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje
informację, z którą zapoznał się w
związku z pełniona funkcją, wykonywana
pracą, działalnością publiczną społeczną,
gospodarczą lub naukową Podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności
lub pozbawienia wolności do roku
Regulacje prawne
III. Kodeks karny
Art.. 240 § 1 Kto mając wiarygodną
wiadomość o karalnym przygotowaniu albo
usiłowaniu lub dokonaniu czynu
zabronionego określonego w art……. Nie
zawiadamia niezwłocznie organu
powołanego dościgania przestępstw podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3
- Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu oraz
bezpieczeństwu powszechnemu
Regulacje prawne
IV. Kodeks postępowania karnego
Art.. 304 § 1 Każdy dowiedziawszy się o
popełnieniu przestępstwa ściganego z
urzędu ma społeczny obowiązek
zawiadomić o tym prokuratora lub
policję .
DWA OBOWIĄZKI PRAWNE JEDNOCZEŚNIE
– art.. 26 § 6 kodeksu karnego
Propozycje kryteriów oceny
sytuacji
1. Jakie zachowanie klienta podlega
ocenie
2. Czas zdarzenia – przeszłość czy
teraźniejszość
3. Ofiara – kto może być
poszkodowany
4. Rola psychologa- co on może
naprawdę zrobić
Tematy podlegające
superwizji
1. Planowane leczenie
2. Zrozumienie faktów
3. Uzyskanie wsparcia
4. Przeciwprzeniesienie
5. Dylematy etyczne
Podstawowe problemy
etyczne psychoterapii
1. Pomoc psychologiczna a
psychoterapia – problem
przekraczania granic ingerencji
2. Problem skuteczności
psychoterapii – łączenie
psychoterapii z badaniami naukowymi
3. Psychoterapia jako proces wpływania
na innego człowieka – autonomia
klienta
Podstawowe problemy
psychoterapii cd
4. Asymetria relacji psychoterapeuta-
klient, jako źródło problemów etycznych:
• - granice wpływu
• - granice ingerencji
• - hierarchia wartości psychoterapeuty
5. Problemy w psychoterapii grupowej,
miedzy innymi problem poufności
ZAKOŃCZENIE
PSYCHOTERAPII
1. ZERWANIE KONTRAKTU
- Rezygnacja pacjenta
- Rezygnacja psychoterapeuty
a. Poczucie braku kompetencji
b. Nawiązanie nieprawidłowej relacji z
pacjentem
ZAGWARANTOWANIE PACJENTOWI
DALSZEJ POMOCY
Zakończenie psychoterapii
2. Moment zakończenia psychoterapii:
• - kontrakt czasowy – w momencie
upływu uzgodnionego czasu,
przedłużenie wymaga nowego
kontraktu;
• - kontrakt celowy – wspólne
uzgodnienie czy cel terapii został
osiągnięty
Ważny etycznie cel ostatniej
fazy psychoterapii
Osiągnięcia psychoterapii wprowadzić do
realnego życia klienta
• - psychoterapeuta wycofuje się
stopniowo z pracy nad bieżącymi
problemami klienta
• - nieoczekiwane skutki terapii
a) Dla klienta, b) dla jego otoczenia
W trakcie całej terapii – zagrożenie
związane z tendencją do ingerowania w
życie klienta poza sesjami
Psychoterapeuta a jego były
klient
• 1. Relacja przyjacielska – wątpliwa
etycznie
• 2. Relacje społeczne:
• - przypadkowe – etycznie obojętne
• - intencjonalne – etycznie wątpliwe
• 3. Relacje finansowe i biznesowe –
wątpliwe etycznie
•KTO RAZ BYŁ KLIENTEM
PSYCHOLOGA POZOSTAJE NIM
NA ZAWSZE
Wnioski
• 1. Psycholog nie jest odpowiedzialny
za przypadkowe kontakty ze swoim
byłym klientem, ale musi być
świadomy konsekwencji i zagrożeń z
nimi związanych
• 2, Motywacja byłych klientów do
utrzymywania takich kontaktów to
głównie nieświadoma potrzeba
superwizji i wsparcia
Główne zagrożenia dla byłych
klientów
• Przenoszenie nastawień z terapii – brak
obiektywizmu
• Brak możliwości powrotu do terapii
• Konflikt ról
• Zaburzenia wzajemnych oczekiwań
• Możliwość wywierania nacisku na klienta
• Psychiczne obciążenie dla byłego klienta
– np. lęk
Zasady świadczenia pomocy
psychologicznej
1. Ustal priorytety – kieruj się wskazaniami
kodeksu etycznego
2. Zawsze mów klientom, co możesz a
czego nie możesz zrobić
3. Przyznawaj się do swoich błędów
4. Stwórz okazje klientowi do wyrażania
własnych poglądów
5. Proś superwizora o konsultacje, by
zrozumieć własne uczucia
6. Zapisuj co i dlaczego robisz oraz z kim
konsultowałeś swoje posunięcia.