1

Profilaktyka

Stomatologiczna

2006/2007

WYKŁAD 5

cracked by fazi
created by sobatolog

Dziękuję wszystkim

doceniającym pracę

i zaopatrującym się u

źródła ;)

Etiologia oraz różne metody zapobiegania

rozwojowi choroby próchnicowej

dr n. med. Katarzyna Emerich – konsultant wojewódzki ds. stomatologii dziecięcej

2

GŁÓWNE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE

PRÓCHNICY ZĘBÓW

bakterie

substrat:

cukier

czas

podatność

zęba

PRÓCHNICA

3

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

• Próchnica zębów ze względu na

powszechność występowania jest zaliczana
do chorób społecznych

• Znaczącym czynnikiem etiologicznym

choroby próchnicowej są bakterie
przekazywane we wczesnym dzieciństwie
najczęściej przez rodziców lub opiekunów

bakterie

4

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW JEST

WYWOŁYWANA PRZEZ BAKTERIE

 próchnica jest chorobą infekcyjną

Noworodki

w chwili urodzenia nie mają

ustabilizowanej flory bakteryjnej w jamie
ustnej.

Ich flora jest głównie nabyta od matki, w
określonych okresach i określonej kolejności.

bakterie

5

substrat:

cukier

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

• Próchnicę powodują odkładające się

wraz z bakteriami na powierzchni zębów
próchnicotwórcze węglowodany
dostarczane do jamy ustnej wraz ze
spożywanym pokarmem.

• Cukry ulegają fermentacji pod wpływem

określonych gatunków bakterii, a
rozkład cukrów na kwasy prowadzi do
demineralizacji szkliwa zębów.

bakterie

6

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

skład chemiczny struktur zęba

morfologia zęba

• struktura tkanek zęba tworzy się podczas

odontogenezy

podatność

zęba

7

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

czas przebywania
pokarmu w jamie ustnej

• oprócz ilości cukru dużą rolę w powstawaniu

próchnicy mają rodzaj i częstość jego spożywania
oraz czas zalegania cukru na powierzchni zębów

• lepka konsystencja pokarmów nie jest równoznaczna

z faktycznym czasem ich zalegania na powierzchni
zębów – karmel, czekolada opuszczają jamę ustną
szybciej niż chipsy czy biały chleb

czas

8

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

• pokarmy zawierające skrobię (frytki, chipsy,

produkty zbożowe, chleb, prażone owoce)

pozostają w jamie ustnej dłużej niż pokarmy o

dużej zawartości cukru, dlatego – mimo niższej

zawartości cukru – są bardziej próchnicotwórcze

czas

czas przebywania
pokarmu w jamie ustnej

9

częstotliwość posiłków
częstotliwość spożywania słodyczy

CHOROBA PRÓCHNICOWA ZĘBÓW

• rozstrzygające znaczenie dla powstawania próchnicy

zębów ma częstość spożywania próchnicotwórczych
pokarmów – jest ona ważniejsza niż ilość spożytych
tego rodzaju pokarmów

• większe szkody spowoduje tabliczka czekolady

spożywana w kilku porcjach w ciągu dnia niż zjedzona
jednorazowo

• szczególnie szkodliwe jest podjadanie między

głównymi posiłkami słodkich przekąsek

czas

10

Mechanizm powstawanie choroby

próchnicowej zębów

• demineralizacja szkliwa
• próchnica początkowa

postęp choroby próchnicowej

bakterie

substrat:

cukier

czas

podatność

zęba

ZĄB

PRÓCHNICA

produkcja kwasów

organicznych

spadek pH poniżej 5,5

czas

11

PODSUMOWUJĄC NA ROZWÓJ CHOROBY

PRÓCHNICOWEJ MAJĄ WPŁYW

• podatność tkanek
• czas zalegania płytki nazębnej na zębach i

dziąsłach

• zjadliwość bakterii
• ogólny stan zdrowia
• przebyte przez dziecko choroby od ciąży matki i

dnia porodu

• zagrożenia zdrowotne w okresie rozwojowo –

wzrostowym

• sposób odżywiania dziecka
• rodzaj diety
• regularność posiłków oraz nie podjadanie między

posiłkami

• niedostateczna higiena jamy ustnej
• wady rozwojowe
• ilości i jakość wydzielanej śliny

12

Zapobieganie chorobie

próchnicowej zębów

13

Zapobieganie chorobie próchnicowej

zębów

 Ograniczenie przekazywania bakterii

próchnicotwórczych przez opiekunów na
dziecko

 Profilaktyczne zabiegi lecznicze:

 przemywanie jamy ustnej niemowląt

 szczotkowanie zębów

 stosowanie nici dentystycznych i wykałaczek

 stosowanie płukanek

bakterie

14

Zapobieganie chorobie próchnicowej

zębów

 Ograniczenie częstego spożywania przekąsek

(„podjadania”)

 Skrócenie zalegania węglowodanów

próchnicotwórczych przez częste zabiegi
poprawiające higienę jamy ustnej

czas

15

Najważniejsze punkty nowoczesnej

profilaktyki

matka

ojciec

osoby trzecie

Streptococcus

mutans

zęby mleczne

zęby stałe

próchnica

przekazanie

zakażenie

kolonizacja

najwcześniejsze

zapobieganie

wczesne

zapobieganie

profilaktyka

tradycyjna

16

Profilaktyka próchnicy zębów

Profilaktyka
indywidualna

Prowadzona w domu

przez opiekunów

dziecka lub

samodzielnie przez

dziecko lub osobę

dorosłą

Profilaktyka
profesjonalna

Prowadzona w gabinecie

stomatologicznym
przez lekarza
stomatologa lub
higienistkę
stomatologiczną

17

Profilaktyka próchnicy zębów

Profilaktyka

indywidualna

• szczotkowanie zębów pastą z

fluorem

• użycie nici dentystycznych,

wykałaczek i szczoteczek
międzyzębowych

• użycie płukanek z fluorem lub

z chlorheksydyną

• nie podawanie dzieciom

słodzonych napojów do picia
w nocy

Profilaktyka
profesjonalna

• instruktaż szczotkowania zębów
• lakowanie zębów
• lakierowanie zębów preparatami

z fluorem lub chlorheksydyną

• jonoforeza preparatami z fluorem
• pędzlowanie preparatami z

fluorem

• wcieranie preparatów z fluorem

18

Dlaczego w nocy nie podajemy

dzieciom do picia słodzonych

napojów?

• W nocy ilość śliny w ustach jest mniejsza, przez co cukier

przyjmowany w napojach jest w mniejszym stopniu

neutralizowany przez bufory śliny.

• Występuje słabsze samooczyszczenie powierzchni zębów

przez mięśni mimicznych i języka.

ZĄB

CUKRY

PRÓCHNICA

dłuższe przyleganie cukrów (substratu w nocy

19

KIEDY ZACZYNAMY

OCZYSZCZANIE JAMY USTNEJ U

TWOJEGO DZIECKA??

20

• Gdy dziecko nie ma jeszcze

zębów wskazane jest po
każdym kamieniu przemywanie
jamy ustnej gazą nawiniętą na
palec i zamoczoną w
przegotowanej wodzie lub
naparze w rumianku.

• Gdy pojawią się pierwsze zęby

mleczne, po każdym karmieniu
należy oczyszczać również zęby

21

Dziecko należy jak najwcześniej
przyzwyczajać do szczoteczki i samodzielnego
szczotkowania zębów, traktując to
początkowo jako zabawę.

22

23

małe dziecko

 Gdy dziecko ma 1,5 roku życia rodzice powinni

rozpocząć naukę szczotkowania zębów.

 Gdy dziecko ma 3-4 lata i potrafi samodzielnie płukać

usta może zacząć używać pasty do zębów z fluorem dla
dzieci.

 U dzieci 4-5 letnich rozpoczyna się naukę prawidłowego

czyszczenia poszczególnych powierzchni zębów.

szczoteczka

szczoteczka - pasta

starsze dziecko

24

Dobre, prawidłowe oczyszczanie

zębów jest zabiegiem trudnym

nawet dla osób dorosłych i

dlatego do 7-go roku życia

zabieg ten u dzieci powinni

prowadzić i nadzorować

rodzice!

25

Nastawienie dziecka, a także
późniejsza motywacja zależą w
dużym stopniu od tego, czy w
przeszłości czyszczenie zębów
odczuwane było jako
przyjemność.

Przy nauce szczotkowania zębów pozytywne
doświadczenie jest równie ważne jak w 100%
czyste zęby.

26

Oczyszczanie zębów u dzieci

najmłodszych

Mama myje zęby dziecka miękką
szczoteczką, stojąc za nim w ten sposób,
aby głowa dziecka była oparta na jej piersi.

Następnie mama sama demonstruje
mycie własnych zębów i dokładnie
nadzoruje mycie zębów przez dziecko.

27

Oczyszczanie zębów u dzieci

najmłodszych

Metoda:

 ruchy okrężne w odcinku

przednim od strony wargowej
(zewnętrznej zębów)

 ruchy wymiatające od strony

języka i podniebienia

 ruchy szorujące przy

oczyszczaniu zębów tylnych
(trzonowych)

28

Oczyszczanie zębów u dzieci

najmłodszych

Dzieci w wieku od

1 do 3

lat

 zęby myją rodzice
 przynajmniej 2 razy

dziennie

 szczoteczka miękka,

dziecięca, z włosia
syntetycznego

 czyszczenie bez pasty

Dzieci w wieku od

4 do 6 lat

 mycie zębów nadzorowane

przez rodziców

 mycie zębów po każdym posiłku
 szczoteczka miękka, dziecięca,

z włosia syntetycznego

 czyszczenie z pastą z

zawartością fluoru

29

Oczyszczanie zębów u dzieci 6-9-

letnich

METODA:

 zęby boczne czyszczone metoda

ruchów okrężnych

 ruchy szorujące przy oczyszczaniu

powierzchni żujących zębów tylnych

 zęby przednie czyszczone metodą

ruchów okrężnych od strony warg
(zewnętrznej

 ruchy wymiatające od strony języka i

podniebienia (wewnętrznej)

30

Oczyszczanie zębów u dzieci

starszych niż 10 lat i osób

dorosłych

METODA:

 najpierw oczyszczamy powierzchnie

zewnętrzne zębów przednich i bocznych
oraz powierzchnie wewnętrzne zębów
bocznych – ruchy wymiatające

 szczotka ustawiona pod kątem około 45°

tak, aby włosie ustawione w kierunku
korzeni i obejmowało powierzchnię zęba
oraz dziąsło przy wymiataniu

 oczyszczanie ruchami obrotowo-

wymiatającymi

 około 4-5 ruchów w jednym miejscu

SZCZĘKA

31

Oczyszczanie zębów u dzieci

starszych niż 10 lat i osób

dorosłych

METODA:

 włosie szczoteczki przyłożone do

wewnętrznych powierzchni zębów

przednich

 ruchy wymiatające szczotką od

dziąsła do brzegów siecznych zębów

 około 4-5 w jednym miejscu

ŻUCHWA

32

Oczyszczanie zębów u dzieci

starszych niż 10 lat i osób

dorosłych

METODA:

 oczyszczanie powierzchni żujących

zębów bocznych

 włosie szczotki ustawione prostopadle

do powierzchni żujących zębów
bocznych (trzonowych i
przedtrzonowych)

 oczyszczanie ruchami szorującymi,

przednio-tylnymi (wymiatającymi)

 około 4-5 ruchów przy danej grupie

zębów

SZCZĘKA

ŻUCHWA

33

Kolejność

oczyszczania zębów

w szczęce i w

żuchwie

34

Aby zapobiegać powstawaniu ubytków

próchnicowych na powierzchniach stycznych

zębów należy używać

nici dentystycznej, wykałaczek i szczoteczek

międzyzębowych.

35

Nici dentystyczne

 oczyszczanie powierzchni stycznych

zębów,

 stanowi uzupełnienie oczyszczania

szczoteczką do zębów,

 skuteczna metoda indywidualnej

profilaktyki przeciwpróchnicowej.

36

Nici dentystyczne

Rodzaje:

– woskowane
– niewoskowane
– z fluorem
– różna grubość dostosowana do szerokości

przestrzeni międzyzębowych

– do czyszczenia stałych uzupełnień protetycznych

(mosty, korony)

37

Nici dentystyczne

Prawidłowe użycie nici

dentystycznych

38

Nici dentystyczne

Prawidłowe użycie nici

dentystycznych

39

Nici dentystyczne

Nieprawidłowe ustawienie

nici dentystycznych

Uszkodzone dziąsło po

nieprawidłowym użyciu nici

dentystycznych

40

Wykałaczki i szczoteczki do

oczyszczania przestrzeni

międzyzębowych

• oczyszczanie powierzchni stycznych zębów,

• stanowi uzupełnienie oczyszczania szczoteczką do zębów,
• skuteczna metoda indywidualnej profilaktyki

przeciwpróchnicowej

41

Szczoteczki do oczyszczania

przestrzeni międzyzębowych

Wykonanie oczyszczania
przestrzeni
międzyzębowych
szczoteczką pęczkową

Wykonanie oczyszczania
zębów szczoteczką
pęczkową, gdy założony jest
stały aparat ortodontyczny

42

Płukanki z fluorem

DZIAŁANIE:

 zapobiega próchnicy zębów

 chroni szkliwo zębów przed działaniem kwasów

 działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie

 wzmaga remineralizację (odnowę) szkliwa

 zapewnia ochronę przed próchnicą miejsc

niedostępnych dla szczoteczki

43

Płukanki z fluorem

SPOSÓB UŻYCIA:

 stosować przynajmniej raz dziennie po

szczotkowaniu zębów,

 gdy istnieje trudność oczyszczenia zębów stosować

przynajmniej 2-3 razy dziennie,

 płukać jamę ustną objętością 10ml nie

rozcieńczonego roztworu przez 30 sekund do 1
minuty.

44

Profilaktyka profesjonalna

GABINET STOMATOLOGICZNY

45

Lakowanie – profilaktyczne

uszczelnianie bruzd i szczelin

zębów

• pokrycie materiałem złożonym (tzw. kompozytem) bruzd na

powierzchni żującej zębów trzonowych i przedtrzonowych,

• winno być wykonane bez rewizji bruzdy wiertłem w

niedawno wyrzniętych zębach bez objawów klinicznych

próchnicy,

• wykonane z rewizją bruzdy wiertłem w przypadku bruzdy

bardzo głębokiej lub z początkową próchnicą,

• zabieg bezbolesny, szybki w wykonaniu,

• wysoce skuteczna metoda profilaktyki przeciwpróchnicowej

46

Lakowanie bruzd i szczelin zębów

wykonanie zabiegu

Oczyszczenie bruzd

i szczelin

Wytrawienie, płukanie i izolacja

przed dostępem śliny

Nałożenie laku i polimeryzacja

światłem lampy

Dopasowanie powierzchni laku

do warunków zgryzowych

47

Lakierowanie zębów

 pokrycie płaskich powierzchni gładkich korony zęba

lakierami zawierającymi fluor lub chlorheksydynę,

 pokrycie zębów bez próchnicy
 pokrycie zębów z próchnicą początkową (plama

próchnicowa) – remineralizacja (lakiery fluorowe)

 zabieg bezbolesny, szybki w wykonaniu
 wysoce skuteczna metoda profilaktyki przeciwpróchnicowej

48

Lakierowanie zębów

wykonanie zabiegu

Oczyszczenie zęba

z płytki nazębnej

Nałożenie pędzelkiem

lakieru z chlorheksydyną

Nałożenie pędzelkiem

lakieru z fluorem

Wysuszenie lakieru

na powierzchni korony zęba

lub

49

Środki uwidaczniające płytkę

nazębną

Stanowią:

 motywację pacjenta

 pokazanie pacjentowi płytki nazębnej w miejscach

trudnodostępnych podczas nauki oczyszczania zębów –

zęby boczne, powierzchnie języków zębów

wybarwienie płytki

nazębnej erytrozyną

50

KIEDY POWINNA BYĆ PIERWSZA WIZYTA

TWOJEGO DZIECKA U STOMATOLOGA?

51

PIERWSZA WIZYTA TWOJEGO DZIECKA

U STOMATOLOGA

• zaplanuj pierwszą wizytę u stomatologa między pojawieniem

się pierwszych zębów (około 6-go miesiąca życia) i pierwszymi

urodzinami dziecka

• pierwsza wizyta jest wizyta adaptacyjną, stomatolog nie

wykonuje żadnych czynności „na siłę”

• matka lub ojciec siada na fotelu stomatologicznym i na swoich

kolanach sadza dziecko najpierw zwrócone twarzą do siebie, a

gdy przeminie lęk u dziecka, twarzą w kierunku lekarza

stomatologa

52

PIERWSZA WIZYTA TWOJEGO DZIECKA

U STOMATOLOGA

• lekarz stomatolog stara się zainteresować

dziecko gabinetem, pokazuje wszystkie
narzędzia, wyjaśnia do czego służą, porównuje
je do przedmiotów używanych w domu

• dopiero po tych wszystkich czynnościach

stomatolog kontroluje stan zębów i błony
śluzowej jamy ustnej oraz zgryz dziecka

• jeżeli nie wiesz, do którego lekarza się zwrócić

szukaj specjalistów stomatologii dziecięcej
(pedodontów)

53

Wizyty kontrolne powinny być co 4-6

miesięcy

Wczesny, pozbawiony bólu

kontakt dziecka z lekarzem

stomatologiem oswaja je z

wizytami u lekarza i

przygotowuje dziecko do

zabiegów profilaktycznych i

leczenia zębów, jeżeli zajdzie

taka potrzeba.

54

Leczenie urazów zębów mlecznych

55

• NIE DRUKUJ JESZCZE BO ODJDZIE CHYBA COS

DO TEGO JESZCZE…..POZDRO

• PS. ALE JUŻ WYSYLAM CO BYS MIAŁ :P