JERZY B. SOBCZAK - TECH
NIKI BADAŃ SOCJOLOGICZN
YCH

1

PRZYKŁADY WYWIADÓW

TWENTY
STATEMENTS TEST
(TST)

2

TEST DWUDZIESTU STWIERDZEŃ



KIEDY JEST STOSOWANY?
KIEDY NASZYM ZAMIAREM BADAWCZYM

JEST POZNANIE KONCEPCJI SAMEGO

SIEBIE JAKIE POSIADAJĄ JEDNOSTKI.

JAKIE SĄ PREZENTOWANE PRZEZ

JEDNOSTKI



MÓWIĄC INACZEJ, JEST TO TECHNIKA

STOSOWANA DO POZNANIA

AUTOKONCEPCJI

3

KONCEPCJA SIEBIE - AUTOKONCEPCJA



MOŻNA ZATEM POWIEDZIEĆ, ŻE JEST
TO NARZĘDZIE STOSOWANE W
PRZYPADKU BADANIA TOŻSAMOŚCI
JEDNOSTKI



SĄ RÓŻNE MODELE TOŻSAMOŚCI I
DLATEGO NALEŻY DODAĆ, ŻE CHODZI
W TYM WYPADKU O MODEL
INTERAKCYJNY TOŻSAMOŚCI

4

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE



SYMOLICZNY INTERAKCJONIZM NIE JEST

KIERUNKIEM JEDNOLITYM



JEDNA Z JEGO INTERPRETACJI,

ROZWIJANA PRZEZ MANFREDA KUHNA

(SZKOŁA IOWA), ZMIERZA DO NADANIA

EMPIRYCZNEGO SENSU KONCEPCJI

MEADA



ZAMIAR OPERACJONALIZACJI I

EMPIRYCZNEJ WERYFIKACJI

5

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE



ZMIANY DOTYCZĄ M. IN. SPOSOBU

ROZUMIENIA OSOBOWOŚCI (SELF)



OSOBOWOŚĆ ZOSTAJE UTOŻSAMIONA

ZE ZBIOREM POSTAW

(OSOBOWOŚĆ JEST STRUKTURĄ A NIE
PROCESEM)



NAJWAŻNIEJSZE SĄ POSTAWY WOBEC

SAMEGO SIEBIE (SELF – ATTITUDES)

6

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE



ZDANIEM M. KUHNA ZBIÓR POSTAW

WOBC SAMEGO SIEBIE JEST PRZEJĘTY,

PODOBNIE JAK INNE POSTAWY, OD

SPOŁECZEŃSTWA



JEST TO ZBIÓR POSTAW WARUNKUJĄCY

INNE POSTAWY



TEZA: TREŚĆ AUTOKONCEPCJI OKREŚLA

KONCEPCJĘ INNYCH OBIEKTÓW

7

ROZUMIENIE „POSTAWY”



W UJĘCIU KUHNA POSTAWA ZOSTAJE
ZDEFINIOWANA JAKO JĘZYKOWE
ZAKOMUNIKOWANIE PRZEZ JEDNOSTKĘ
SWYCH ZAMIERZEŃ I PLANÓW



AUTOKONCEPCJA RÓWNIEŻ JEST
FORMUŁOWANA W OKREŚLONYCH
KATEGORIACH JĘZYKOWYCH

8

TEST DWUDZIESTU STWIERDZEŃ



AUTOREM TESTU JEST M. KUHN



ZOSTAŁ SKONSTRUOWANY DO BADANIA

AUTKONCEPCJI. POSTAWY WOBEC

SAMEGO SIEBIE



KONSTRUKCJA TESTU – BARDZO

PROSTA. BADANA OSOBA MA

ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE:

KIM JESTEM?

9

TEST



ZADANIEM RESPONDENTA JEST
UDZIELENIE (MOŻE UDZIELĆ) NAJWYŻEJ
20 KRÓTKICH ODPOWIEDZI –
DWUWYRAZOWYCH OKREŚLEŃ

1
0

BADANIE



OSOBA BADANA UDZIELA TAKICH
ODPOWIEDZI, JAK GDYBY
ODPOWIADAŁA SAMA SOBIE



KOLEJNOŚĆ ODPOWIEDZI ZALEŻY OD
OSOBY ODPOWIADAJĄCEJ

1
1

BUDOWA TESTU



SAMA BUDOWA TESTU JEST PROSTA



PROBLEMY ZACZYNAJĄ SIĘ POJAWIAĆ
NA ETAPIE ANALIZY WYNIKÓW



WYRÓŻNIA SIĘ DWIE KATEGORIE
SAMOOKREŚLEŃ

1.

KONSENSUALNE

2.

SUBKONSENSUALNE

1
2

AUTOIDENTYFIKACJE KONSENSUALNE



KATEGORIE KONSENSUALNE



DO TEJ GRUPY ZALICZANE SĄ TE
STWIERDZENIA, KTÓRE NIE WYMAGAJĄ
PÓŹNIEJSZYCH WYJAŚNIEŃ I SĄ OD RAZU
ZROZUMIAŁE DLA BADACZA.



Przykłady: jestem studentem, synem, jestem kobietą



Istnieje powszechna zgoda odnośnie obiektu
społecznego, kryjącego się pod takim stwierdzeniem

1
3

AUTOIDENTYFIKACJE SUBKONSENSUALNE



DO TEJ GRUPY ZALICZAMY STWIERDZENIA,
KTÓRE WYMAGAJĄ DODATKOWYCH
WYJAŚNIEŃ ZE STRONY RESPONDENTA



Stwierdzenia odnoszące się do: grup, cech,
właściwości. Są one związane ze sposobami
wartościowania, normami, itp..



Wartościowanie, normy ulegają zmianie.

1
4

ANALIZA DANYCH

1.

POLICZENIA CZĄSTKOWYCH
KATEGORII UZYSKANYCH OD
RESPONDENTÓW

2.

TYPOLOGII KATEGORII, KTÓRYMI
POSŁUŻYLI SIĘ RESPONDENCI

3.

WYDZIELENIA KLAS KATEGORII, KTÓRE
POJAWIŁY SIĘ W WYPOWIEDZIACH

1
5

TYPOLOGIA KATEGORII



ANALIZA WYPOWIEDZI Z PUNKTU WIDZENIA:
- CZYTELNOŚCI ODPOWIEDZI
- MOŻLIWOŚCI INTERPRETACYJNYCH

ODPOWIEDZI

1. CZYTELNE NIEPODDAJĄCE SIĘ

INTERPRETACJI,

2. CZYTELNE I NADAJĄCE SIĘ DO

INTERPRETACJI

3. CZYTELNIE I BEZ TRUDNOŚCI

PODDAJĄCE SIĘ INTERPRETACJI

1
6

KLASY KATEGORII



ANALIZA ZEBRANEGO MATERIAŁU WYMAGA
OPRACOWANIA KLUCZA DO KODYFIKACJI
(KODOWANIA) STWIERDZEŃ



WYMAGA TO USTALENIA ODPOWIEDNICH
KATEGORII, KTÓRE POZWOLĄ NA
ZAKODOWANIE ZEBRANYCH STWIERDZEŃ



LICZBA KATEGORII JEST USTALANA PRZEZ
BADACZA

1
7

BUDOWA KLUCZA KATEGORYZACYJNEGO



BYWA RÓWIEŻ OKREŚLANY JAKO KLUCZ DO

KODYFIKACJI



KLASY KATEGORII:

1.

POKREWIEŃSTWO

2.

POLAK

3.

ZAWÓD

4.

PRACA (UCZEŃ,RENCISTA)

5.

OBYWATEL RP

6.

PŁEĆ

1
8

BUDOWA KLUCZA – KLASY KATEGORII

cz. II

7. RELIGIA
8. HOBBY, CZAS WOLNY
9. KONTAKTY Z KULTURĄ
10. CECHY OSOBOWOŚCI I STYL

INTERPERSONALNY

11. DOMATOR, ŻYCIE RODZINNE, PRACE

DOMOWE

12.OCENY MORALNE WŁASNEJ OSOBY

1
9

BUDOWA KLUCZA – KLASY KATEGORII

cz. III

13. CZŁOWIEK OCENIAJĄCY ŻYCIE

SPOŁECZNO – POLITYCZNE I

GOSPODARCZE

14. CZŁONEK ORGANIZACJI POLITYCZNEJ

BĄDŹ POSIADAJĄCY WYRAŹNĄ

ORIENTACJĘ POLITYCZNĄ

15. PRZYJACIEL, KOLEGA, SĄSIAD
16. ROLA W PRZELOTNYCH

STYCZNOŚCIACH

2
0

BUDOWA KLUCZA – KLASY KATEGORII

cz. IV

17. CZŁOWIEK WSPÓLNOTY WIEJSKIEJ

(jeżeli badanie było prowadzone w
takim środowisku, np.. w badaniach K.
Utzig – mieszkańcy wsi kurpiowskich i
wielkopolskich)

18. WIEK

2
1

KLUCZ – KLASY KATEGORII



KATEGORII W KLUCZU MOŻE BYĆ
WIĘCEJ



NP.. R. LEPPERT w badaniach
tożsamości młodzież wprowadził 30
kategorii

2
2

INTERPRETACJA DANYCH



W STOSUNKU DO CZEGO (WOKÓŁ
CZEGO) BUDOWANA JEST
AUTOKONCEPCJA RESPONDENTÓW?

2
3

ANALIZA WYNIKÓW



TABELARYCZNE ZESTAWIENIA
STWIERDZEŃ Z ICH PODZIAŁEM NA
ODPOWIEDNIE KATEGORIE

2
4

GRAFICZNA PREZENTACJA WYNIKÓW



PRZEDSTAWIENIE GRAFICZNE POZWALA
NA UWIDOCZNIENIE TZW.
„WARSTWOWEJ” STRUKTURY
AUTOKONCEPCJI

25

ZAINTERESOWANIA POLITYKĄ

HOBBY

NARÓD

PRZYJACIEL

POKREWIEŃSTWO

PRL

P.POL.

OSOB. PRACA

OC. MOR.

P. STYCZ.

DOMATOR

PŁEĆ

KON. Z KULTUĄ

RELIGIA

RYS. 1

2
6

RYSUNEK 1



ŹRÓDŁO:
BADANIA Z. BOKSZAŃSKIEGO NAD
TOŻSAMOŚCIĄ SPOŁECZNĄ
ROBOTNIKÓW I INŻYNIERÓW

27

RYS. 2

28

RYS. 3

2
9

RYSUNEK 2 i 3

ŹRÓDŁO:
WYNIKI BADAŃ R. LEPPERTA NAD

TOŻSAMOŚCIĄ MŁODZIEŻY

3
0

PRZYKŁADY OBRAZÓW SAMEGO

SIEBIE

Człowiek stary (80 lat):
Człowiek stary, rencista, bezsilny, nikomu

niepotrzebny, bezradny, pokrzywdzony,
biedny, Polak, słaby.

Kobieta:
Dobra gospodyni, matka, rolniczka, życzliwa dla

ludzi, babcia, samodzielna, Kurpianka, dbająca
o potrzeby rodziny, pracowita oszczędna

(Źródło: K. Utzig)

3
1

LITERATURA



BOKSZAŃSKI Z., KONCEPCJA SIEBIE A OBRAZ INNEGO,

„KULTURA i SPOLECZEŃSTWO” 1984, nr 3



BOKSZAŃSKI Z.,TOŻSAMOŚĆ SPOLECZNA ROBOTNIKÓW

I INŻYNIEROW, „KULTURA i SPOŁECZEŃSTWO” 1985, nr 3



LEPPERT R., TOŻSAMOŚĆ MŁODZIEŻY W

SPOLECZEŃSTWIE NAŚLADOWCZYM (maszynopis,

INTERNET)



UTZIG K., TWENTY STATMENT TEST (TST) JAKO

NARZĘDZIE POMIARU STOSUNKOW SPOŁECZNYCH,

„STUDIA SOCJOLOGICZNE” 1989, nr 2 (113)



ZIÓŁKOWSKI M., ZNACZENIE, INTERAKCJA, ROZUMIENIE,

WARSZAWA 1981