Rozwój ludności Polski po

II wojnie światowej (i jej

skutki demograficzne)

Dorota Konkel

Małgorzata Pałasz

Kataklizm II wojny światowej

• Miał ogromny wpływ na obecny stan

struktury demograficznej
społeczeństwa polskiego

• Przed wybuchem wojny - 35 mln

mieszkańców

• W roku 1946 - spadek liczby ludności

polskiej do 23,6 mln

Struktura wieku

Wyróżnia się grupy wiekowe:

• 0-17 lat - ludność w wieku nieprodukcyjnym,

• 18-64 lata - ludność w wieku produkcyjnym,

• 65 i więcej lat - ludność w wieku poprodukcyjnym.
Strukturę wiekową Polaków określa:

• dominujący udział ludności w wieku

produkcyjnym - ok. 59 %

• spadający udział roczników najmłodszych,

stanowiących ciągle jednak większość ludności w

wieku nieprodukcyjnym

• wzrastający udział roczników najstarszych, w

wieku poprodukcyjnym

Społeczeństwo polskie w latach 1903-2003 ze

względu na płeć i wiek produkcyjny

Struktura płci

• Znaczna przewaga kobiet nad

mężczyznami (skutek wojny)

• Obecnie na 100 mężczyzn przypada

105 kobiet. Na wsi 100 kobiet na 100
mężczyzn.

Przyrost naturalny w latach

1946-2005

Przyrost naturalny

Przyrost c.d.

• Przyrost naturalny jest to różnica pomiędzy

liczbą urodzeń i liczbą zgonów w ciągu roku
na danym obszarze

• W pierwszych latach powojennych wystąpiło

w Polsce zjawisko kompensacji

• Po 1949 roku - dalszy wzrost urodzeń
• od 1950 -1960 wyż demograficzny
• Po roku 1960 nastąpił spadek liczby urodzeń

Społeczeństwo starzejące

się…

• Nasilający się proces starzenia

charakteryzuje ludność Polski

• Maleje udział ludności w wieku poniżej 20

lat (39% w 1950, 30,3% - 1996)

• wzrasta zaś udział ludzi w wieku powyżej

64 lat (odpowiednio - 5,3% i 11,5%)

• Konsekwencją przesunięć w strukturze

wieku jest spadający (59,4% w 1980, 59,1%

- 1996) udział ludności w wieku

produkcyjnym (kobiety 18-59 lat, mężczyźni

18-64 lata).

Struktura zawodowa

• 1931r. prawie 66% ludności zawodowo

czynnej pracowało w rolnictwie

• W okresie powojennym następuje

stopniowy wzrost zatrudnienia w zawodach
pozarolniczych, a spadek w zawodach
rolniczych

• Liczba ludności zawodowo czynnej wzrosła

w między rokiem 1950 a 1980 z 12,4 do 18
mln (o 50%), a liczba pracujących - z 10,2
mln do 17,3 mln (o 70%).

Zmiana polityki gospodarczej

państwa w 1990. Związane z nią

były…

• Gospodarka rynkowa i racjonalizacja zatrudnienia

stały się podstawą

• Upadek państwowych i spółdzielczych

gospodarstw rolnych

• Ujawnia się bezrobocie – na duża skalę.

URBANIZACJA

• Po II wojnie światowej - przyśpieszenie

procesów urbanistycznych

• Od 1970 Ludność miejska roku zaczęła

przeważać nad ludnością wiejską

• Cykliczny charakter industrializacji
• W roku 1946 Polsce były 703 miasta,

ich ludność stanowiła 31,8% ogółu

• W 1996 ludność miejska stanowiła już

80,4% ogółu

Zmiany stopnia urbanizacji

MIGRACJE

WEWNĘTRZNE

Migracje w latach 1945-

1950

• 1945-50- wzmożona migracja-program

zasiedlania północnych i zachodnich
terenów

• 1945-47 wysiedlenia dotknęły ok. 5 mln

osób, które zasiedliły zachodnie I północne
regiony Polski. Podczas, gdy Polacy wracali
do Polski Niemcy, Ukraińcy i Białorusini
emigrowali lub byli deportowani – z 23.9
mln mieszkańców Polski w 1946 r. niepolską
narodowość deklarowało 3.4 mln.

Migracje po 1950-1980

• Inny charakter migracji,
• duże inwestycje w przemyśle

komunistycznych rządów, ludzie z
regionów nierozwiniętych przemysłowo
przemieszczali się w obszary intensywnego
budownictwa (głównie miejskie –
Warszawa, Kraków, Katowice, Łódź i
Poznań)

• migracje ludności wiejskiej do ośrodków

miejskich

Migracje ludności polskiej w

drugiej połowie XX w.

MIGRACJE

ZEWNĘTRZNE

Do głównych migracji zewnętrznych, które

miały miejsce w Polsce po zakończeniu II

wojny światowej należały:

• ucieczka ludności niemieckiej bezpośrednio po

zakończeniu wojny w 1945 roku;

• wysiedlenie kilku milionów Niemców z ziem zachodnich

na terytorium Niemiec w latach 1945-1949;

• repatriacja ponad 2 milionów Polaków z Niemiec, gdzie

przebywali m.in. w obozach przymusowej pracy (lata

1945-1947);

• repatriacja Ukraińców do ZSRR (1945-1946);

• repatriacja ludności polskiej z terenów ZSRR (1945-

1948);

• akcja „Wisła” – przesiedlenia około 150 tys. Łemków i

Ukraińców z Podkarpacia na tereny Polski północnej i

północno-zachodniej w 1947 roku;

• emigracja ludności żydowskiej do Izraela i USA po 1968

roku;

Struktura narodowościowa

• Polska krajem jednolitym narodowościowo
• W okresie międzywojennym w Polsce

mieszkało :11,3 mln osób innej niż polska
narodowość

• Najliczniejszą mniejszością narodową są

dzisiaj Niemcy ok. 150 tys. (w 1931 r. - 800
tys.). Zamieszkują głównie Śląsk.

• Druga grupa to Białorusini, których jest ok.

49 tys. (1931 - 1,9 mln).

BIBLIOGRAFIA:
1. Mały rocznik statystyczny 1993
2. „Demografia. Metody analizy i

prognozowania” pod red. Marii
Cieślak, wyd. PWN, 1992

3. Wielka Encyklopedia Powszechna

PWN - POLSKA - Państwowe
Wydawnictwo Naukowe 1967

4. Antoni Czubiński, „Historia Polski

1919-1990”

DZIĘKUJEMY 