Ocena ekonomiczna

programów

zdrowotnych

Zakres ocen ekonomicznych

programów zdrowotnych

• zależy od tego czy bada się jednocześnie

koszty i konsekwencje alternatywnych

programów oraz czy

• porównuje się dwie lub więcej

alternatyw.

• Stąd analizy ekonomiczne programów

zdrowotnych możemy podzielić na dwa

zasadnicze rodzaje:

• analizy częściowe i
• pełną analizę ekonomiczną

W ramach analiz częściowych

wyróżniamy:

• opis wyników oraz/lub opis kosztów,

– bada się tylko wyniki usługi lub programu

zdrowotnego lub ocenia się tylko koszty;

• opis kosztów i wyników,

– analizuje się zarówno wyniki, jak i koszty

pojedynczej usługi lub programu zdrowotnego;

• analizę skuteczności lub użyteczności

oraz/lub analizę kosztów,

– porównuje się dwie lub więcej możliwości, ale

nie bada się jednocześnie kosztów i wyników

każdej z alternatyw, również można badać

tylko koszty alternatyw.

Pełna analiza ekonomiczna

obejmuje:

• analizę minimalizacji kosztów (CMA – cost minimization

analyses),

– ocena ekonomiczna polega na poszukiwaniu procedury o

najniższym koszcie realizacji;

• - analizę efektywności kosztów,

– przeprowadzamy wtedy, gdy koszty są powiązane z

pojedynczym wspólnym efektem, którego znaczenie jest

odmienne w alternatywnych programach;

• - analizę użyteczności kosztów (CUA - cost utility analyses),

– w badaniach wykorzystuje się użyteczność jako miarę efektów

programów zdrowotnych a wyniki analizy wyraża się jako koszt

gwarantujący jeden rok życia w pełnym zdrowiu lub lata życia

skorygowane o jakość dzięki realizacji określonego programu;

• - analizę wydajności kosztów,

– są to analizy, których miarą efektów i wyników porównywanych

alternatyw są wartości w wyrażeniu pieniężnym.

Ogólna charakterystyka

stosowanych w praktyce

ocen z zakresu ekonomiki

ochrony zdrowia

Tabela 1. Rodzaje

ekonomicznych analiz

programów zdrowotnych

Rachunek kosztów

w ochronie

zdrowia

Koszt (cost)

• wielkość nakładów zużytych do

realizacji danego programu
zdrowotnego i w konsekwencji
uzyskania określonego wyniku

Etapy obliczania kosztów

- z punktu widzenia szpitala
- z punktu widzenia pacjenta
- z punktu widzenia płatnika
- społeczny punkt widzenia

Pacjent:

- Koszty transportu
- Koszty leków
- Opłaty z własnej kieszeni

Płatnik:

- Koszty leków

- Koszty hospitalizacji

- Koszty leczenia ambulatoryjnego

Szpital

- Koszty hospitalizacji

Społeczeństwo

- Koszty transportu

- Koszty leków

- Koszty hospitalizacji

- Koszty leczenia ambulatoryjnego

Rodzaje kosztów

- Koszty pośrednie

Koszty bezpośrednie
medyczne
niemedyczne

- Koszty niemierzalne (niewymierne)

Koszty bezpośrednie (direct

costs)

1) medyczne (direct medical costs)

- leki
- środki opatrunkowe
- badania diagnostyczne
- koszty pracy personelu

medycznego (konsultacje lekarskie,
opieka pielęgniarska)

- leczenie skutków ubocznych
- edukacja

2) niemedyczne

(direct non-medical costs)

- transport
- opieka nad chorym
- specjalna dieta

Koszty pośrednie (indirect

costs)

- nieobecność w pracy

- zmniejszenie wydajności pracy
- utracony czas
- utracone zarobki
- skutki choroby np. przedwczesna
śmierć

Koszty niewymierne (intangible

costs)

• - koszty związane z subiektywnymi

odczuciami chorego
• cierpienie, ból
• ograniczenie aktywności
• pogorszenie jakości życia

Rodzaje kosztów: stałe,

zmienne.

• Koszty stałe (fixed costs)

- nie zmieniają się w zależności od
uzyskiwanego wyniku i od liczby chorych
- zaliczamy do nich:
* pensje personelu
* koszty budowy i amortyzacji szpitala
lub przychodni
* wyposażenie trwałe

Koszty zmienne (variable

costs)

• koszty związane z liczbą udzielanych

świadczeń

* koszty leków
* koszty środków opatrunkowych

• Koszt całkowity = koszty stałe +

koszty zmienne

Koszt marginalny (marginal

cost)

•

zmiana w całkowitym koszcie,
wynikająca z uzyskania
dodatkowej jednostki wyniku np.
koszt dodatkowego testu,
badania, leku

Koszt inkrementalny

(incremental cost)

różnica w kosztach pomiędzy
dwoma porównywanymi
programami.

Koszt przeciętny

- koszt całkowity podzielony przez

liczbę jednostek (usług)

Koszt alternatywny

(opportunity cost) (koszt

utraconej okazji)

- - wartość alternatywy, którą tracimy

realizując dany program

- w przypadku opieki rodziny np. koszt

utraconych potencjalnych zarobków

Koszt nabycia (aquisition

cost)

- cena nabycia leku, przyrządu lub

usługi
medycznej przez instytucję lub
osobę

Identyfikacja i pomiar

zużytych zasobów

1.Identyfikacja:

dokładny opis badanej choroby/

procedury, wraz z określeniem

zużywanych zasobów (np. materiałów

medycznych, leków) oraz wskazaniem,

które zasoby należy mierzyć i oceniać

oddzielnie, a które szacować w sposób

bardziej ogólny

2. Pomiar zużytych zasobów

w badaniach klinicznych i

obserwacyjnych
na podstawie baz danych

Metoda mikrokosztów

(micro-costing)

polega na zebraniu szczegółowych

danych o zasobach zużytych w czasie
leczenia daną procedurą od każdego
pacjenta z osobna
Informacje najczęściej zbierane są w
randomizowanych badaniach
klinicznych lub obserwacyjnych