Świerk pospolity

Świerk pospolity

Picea abies (L.) Karst.

Picea abies (L.) Karst.

----to drzewo dobrze w Polsce znane ze względu na

----to drzewo dobrze w Polsce znane ze względu na

znaczną rolę w naszym krajobrazie oraz coroczny

znaczną rolę w naszym krajobrazie oraz coroczny

kontakt w okresie Świąt Bożego Narodzenia.

kontakt w okresie Świąt Bożego Narodzenia.

W lasach można go łatwo spotkać w całej Polsce,

W lasach można go łatwo spotkać w całej Polsce,

choć na wielu obszarach występuje tylko dzięki

choć na wielu obszarach występuje tylko dzięki

człowiekowi - sadzony przez leśników poza

człowiekowi - sadzony przez leśników poza

obszarem naturalnego zasięgu. W domach pojawia

obszarem naturalnego zasięgu. W domach pojawia

się co roku w roli choinki, czasem przygrywa

się co roku w roli choinki, czasem przygrywa

w konkurencji z syntetycznym substytutem albo

w konkurencji z syntetycznym substytutem albo

krewniakami - świerkiem kłującym lub jodłą.

krewniakami - świerkiem kłującym lub jodłą.

Świerk

Świerk

Rodzaj świerk Picea reprezentuje rodzinę

Rodzaj świerk Picea reprezentuje rodzinę

sosnowatych Pinaceae z rzędu iglastych Coniferales

sosnowatych Pinaceae z rzędu iglastych Coniferales

i klasy nagozalążkowych. Do tej samej rodziny obok

i klasy nagozalążkowych. Do tej samej rodziny obok

świerka należą: jodła Abies, daglezja Pseudotsuga,

świerka należą: jodła Abies, daglezja Pseudotsuga,

choina Tsuga, modrzew Larix, modrzewnik

choina Tsuga, modrzew Larix, modrzewnik

Pseudolarix, cedr Cedrus i sosna Pinus. Wszystkie

Pseudolarix, cedr Cedrus i sosna Pinus. Wszystkie

43 gatunki świerków rosną na półkuli północnej i

43 gatunki świerków rosną na półkuli północnej i

zaliczane są do trzech sekcji: Omorica, Casicta i

zaliczane są do trzech sekcji: Omorica, Casicta i

najliczniejszej - Picea, do której tez należy nasz

najliczniejszej - Picea, do której tez należy nasz

świerk pospolity. --

świerk pospolity. --

Nieco systematyki

Nieco systematyki

Pień i korona

Pień i korona

: Pień osiąga zazwyczaj wysokość 30-50 m i

: Pień osiąga zazwyczaj wysokość 30-50 m i

średnicę do 1 metra, czasem więcej. Pień jest prosty,

średnicę do 1 metra, czasem więcej. Pień jest prosty,

wyraźny, rozgałęziający się monopodialnie - to znaczy, że

wyraźny, rozgałęziający się monopodialnie - to znaczy, że

odgałęzienia boczne powstają zawsze z pączków bocznych,

odgałęzienia boczne powstają zawsze z pączków bocznych,

natomiast wzrost na długość prowadzi przez całe życie

natomiast wzrost na długość prowadzi przez całe życie

rośliny ten sam pączek szczytowy. To dlatego do samego

rośliny ten sam pączek szczytowy. To dlatego do samego

wierzchołka wyraźnie widoczna jest główna oś pnia. Z tego

wierzchołka wyraźnie widoczna jest główna oś pnia. Z tego

samego powodu świerkowa korona jest regularna,

samego powodu świerkowa korona jest regularna,

zwężająca się do wierzchołka. Gałęzie rosną poziomo lub

zwężająca się do wierzchołka. Gałęzie rosną poziomo lub

łukowato, wyginając się ku górze. Drzewa rosnące w

łukowato, wyginając się ku górze. Drzewa rosnące w

skupieniach łatwo oczyszczają się z bocznych gałęzi dając

skupieniach łatwo oczyszczają się z bocznych gałęzi dając

gładkie, strzeliste pnie, będące pożądanym materiałem w

gładkie, strzeliste pnie, będące pożądanym materiałem w

przemyśle drzewnym.

przemyśle drzewnym.

Czerwonobrązowa kora pnia łuszczy się drobnymi płatkami.

Czerwonobrązowa kora pnia łuszczy się drobnymi płatkami.

Młode pędy są bruzdowane, żółtobrązowe lub czerwonawe,

Młode pędy są bruzdowane, żółtobrązowe lub czerwonawe,

nagie lub słabo owłosione

nagie lub słabo owłosione

.

Wygląd

Wygląd

Mają jajowato-stożkowaty kształt, są zaostrzone,

Mają jajowato-stożkowaty kształt, są zaostrzone,

szarobrązowe, często osłonięte łukowato

szarobrązowe, często osłonięte łukowato

pozaginanymi igłami.

pozaginanymi igłami.

Pączki

Pączki

Są to zmodyfikowane liście, przystosowane do życia

Są to zmodyfikowane liście, przystosowane do życia

w surowym północnym klimacie. Mają 1-2 cm

w surowym północnym klimacie. Mają 1-2 cm

długości, są sztywne i kłujące, a ich kolor jest

długości, są sztywne i kłujące, a ich kolor jest

ciemnozielony, połyskujący. Żyją do 6 lat, potem

ciemnozielony, połyskujący. Żyją do 6 lat, potem

opadają. Igły na pędach starych oraz na pędach

opadają. Igły na pędach starych oraz na pędach

zawiązujących szyszki są grubsze i ułożone

zawiązujących szyszki są grubsze i ułożone

szczoteczkowato wokół pędu. Na pozostałych

szczoteczkowato wokół pędu. Na pozostałych

pędach igły od spodu ułożone są płasko, od góry

pędach igły od spodu ułożone są płasko, od góry

tworzą „szczoteczkę”. Charakterystyczną cechą

tworzą „szczoteczkę”. Charakterystyczną cechą

świerków jest osadzenie igieł na niewysokich ale

świerków jest osadzenie igieł na niewysokich ale

wyraźnych, zdrewniałych trzoneczkach. To za ich

wyraźnych, zdrewniałych trzoneczkach. To za ich

sprawą po opadnięciu igieł gałązki świerkowe są

sprawą po opadnięciu igieł gałązki świerkowe są

takie szorstkie. U podobnych gatunków - jodeł i

takie szorstkie. U podobnych gatunków - jodeł i

daglezji pędy są gładkie lub prawie gładkie.

daglezji pędy są gładkie lub prawie gładkie.

Podkreślić też należy to, że u świerków, podobnie

Podkreślić też należy to, że u świerków, podobnie

jak u wspomnianych ciut wyżej gatunków igły rosną

jak u wspomnianych ciut wyżej gatunków igły rosną

pojedynczo. U sosen i modrzewi należących do tej

pojedynczo. U sosen i modrzewi należących do tej

samej rodziny igły skupione są po 2, 3, 5 lub więcej

samej rodziny igły skupione są po 2, 3, 5 lub więcej

- w zależności od gatunku.

- w zależności od gatunku.

Igły

Igły

Skład chemiczny igliwia

Skład chemiczny igliwia

Świerk jest rośliną rozdzielnopłciową, jednopienną,

Świerk jest rośliną rozdzielnopłciową, jednopienną,

tzn. wykształca oddzielnie kwiaty męskie i żeńskie,

tzn. wykształca oddzielnie kwiaty męskie i żeńskie,

ale oba rodzaje kwiatów występują na tym samym

ale oba rodzaje kwiatów występują na tym samym

osobniku. Kwiaty męskie są intensywnie czerwone i

osobniku. Kwiaty męskie są intensywnie czerwone i

zebrane w krótkie kwiatostany wyrastające u

zebrane w krótkie kwiatostany wyrastające u

podstawy ubiegłorocznych pędów; kwiaty żeńskie –

podstawy ubiegłorocznych pędów; kwiaty żeńskie –

karminowe lub zielonkawe – wykształcają się w

karminowe lub zielonkawe – wykształcają się w

postaci szyszeczek na końcach zeszłorocznych

postaci szyszeczek na końcach zeszłorocznych

pędów w szczytowej części korony. Świerk kwitnie w

pędów w szczytowej części korony. Świerk kwitnie w

maju.

maju.

Kwiaty

Kwiaty

Walcowate szyszki są duże - długości

Walcowate szyszki są duże - długości

10-18 cm. Dość cienkie łuski mają

10-18 cm. Dość cienkie łuski mają

jasnoszary kolor i zmienny kształt -

jasnoszary kolor i zmienny kształt -

mogą być rombowate, o wywiniętym

mogą być rombowate, o wywiniętym

brzegu, półkoliście zakończone lub

brzegu, półkoliście zakończone lub

zwężające się ku szczytowi. Szyszki

zwężające się ku szczytowi. Szyszki

utrzymują się przez całą zimę na

utrzymują się przez całą zimę na

drzewie, mimo, że już jesienią

drzewie, mimo, że już jesienią

dojrzewają i wysypują się nasiona.

dojrzewają i wysypują się nasiona.

Szyszki przy tym zwisają w dół

Szyszki przy tym zwisają w dół

podczas gdy u podobnych jodeł -

podczas gdy u podobnych jodeł -

wzniesione są ku górze i rozpadają

wzniesione są ku górze i rozpadają

się na drzewach.

się na drzewach.

Szyszki

Szyszki

Na każdej łusce nasiennej w szyszce powstają dwa

Na każdej łusce nasiennej w szyszce powstają dwa

nasiona. Są one zaopatrzone w skrzydełko lotne,

nasiona. Są one zaopatrzone w skrzydełko lotne,

ułatwiające rozsiewanie. Nasiona dojrzewają w

ułatwiające rozsiewanie. Nasiona dojrzewają w

październiku.

październiku.

Nasiona

Nasiona

Charakterystyczne o tyle, że rozpościerają się

Charakterystyczne o tyle, że rozpościerają się

bardzo płytko w glebie. W 140-letnim drzewostanie

bardzo płytko w glebie. W 140-letnim drzewostanie

świerkowym strefa korzeniowa sięga zwykle

świerkowym strefa korzeniowa sięga zwykle

zaledwie 30 cm głębokości.

zaledwie 30 cm głębokości.

Korzenie

Korzenie

Świerk rośnie w młodości powoli dzięki czemu

Świerk rośnie w młodości powoli dzięki czemu

tworzy tak efektowne, gęste ‘choinki’. Później

tworzy tak efektowne, gęste ‘choinki’. Później

przyśpiesza osiągając maksymalny wzrost w wieku

przyśpiesza osiągając maksymalny wzrost w wieku

ok. 20 do 60 lat. Jako drzewo dojrzałe rośnie zdrowo

ok. 20 do 60 lat. Jako drzewo dojrzałe rośnie zdrowo

do około 200 lat po czym zaczyna zwykle padać

do około 200 lat po czym zaczyna zwykle padać

ofiarą różnych chorób. Stare świerki dożywają

ofiarą różnych chorób. Stare świerki dożywają

zwykle sędziwego wieku około 300-400 lat.

zwykle sędziwego wieku około 300-400 lat.

Oczywiście w naszych lasach trudno spotkać tak

Oczywiście w naszych lasach trudno spotkać tak

stare drzewa bowiem zwykle wycinane są wówczas

stare drzewa bowiem zwykle wycinane są wówczas

gdy zwalniają tempo przyrostu masy drewna, w

gdy zwalniają tempo przyrostu masy drewna, w

wieku ok. 80-110 lat. Jeśli chcemy obejrzeć

wieku ok. 80-110 lat. Jeśli chcemy obejrzeć

naprawdę stare i potężne okazy - szukać trzeba w

naprawdę stare i potężne okazy - szukać trzeba w

istniejących od dawna rezerwatach, parkach

istniejących od dawna rezerwatach, parkach

narodowych lub parkach, gdzie drzewa rosną ku

narodowych lub parkach, gdzie drzewa rosną ku

ozdobie. Najstarsze polskie świerki dożyły już ponad

ozdobie. Najstarsze polskie świerki dożyły już ponad

420 lat (w Babiogórskim Parku Narodowym)

420 lat (w Babiogórskim Parku Narodowym)

osiągając przy tym 38 metrów wysokości i 330 cm

osiągając przy tym 38 metrów wysokości i 330 cm

obwodu. Jednak najwyższe drzewa tego gatunku

obwodu. Jednak najwyższe drzewa tego gatunku

rosną u nas w Białowieskim Parku Narodowym,

rosną u nas w Białowieskim Parku Narodowym,

gdzie osiągają ponad 50 metrów wysokości

gdzie osiągają ponad 50 metrów wysokości

(najwyższe zmierzone drzewo w Europie miało 61

(najwyższe zmierzone drzewo w Europie miało 61

metrów). Najgrubszym świerkiem z kolei jest okaz z

metrów). Najgrubszym świerkiem z kolei jest okaz z

parku w Parsowie k. Koszalina - o obwodzie 465 cm.

parku w Parsowie k. Koszalina - o obwodzie 465 cm.

Rozwój

Rozwój

Fazy rozwojowe

Fazy rozwojowe

drzewostanu

drzewostanu

W Europie świerk pospolity występuje w północno-

W Europie świerk pospolity występuje w północno-

wschodniej części kontynentu od linii Wisły do

wschodniej części kontynentu od linii Wisły do

Uralu, niemal na całym Półwyspie Skandynawskim

Uralu, niemal na całym Półwyspie Skandynawskim

(północna granica jego zasięgu przebiega na 70

(północna granica jego zasięgu przebiega na 70

stopniu szerokości północnej), oraz w górach i na

stopniu szerokości północnej), oraz w górach i na

pogórzu Europy Środkowej (był gatunkiem

pogórzu Europy Środkowej (był gatunkiem

lasotwórczym w Alpach, Sudetach, Karpatach i na

lasotwórczym w Alpach, Sudetach, Karpatach i na

Bałkanach na wysokościach ponad 800 m n.p.m.). W

Bałkanach na wysokościach ponad 800 m n.p.m.). W

Polsce naturalnie występuje na niżu na północny-

Polsce naturalnie występuje na niżu na północny-

wschód od Wisły oraz w górach i na pogórzu. Między

wschód od Wisły oraz w górach i na pogórzu. Między

obydwoma obszarami zasięgu biegł od Pomorza

obydwoma obszarami zasięgu biegł od Pomorza

Zachodniego w kierunku południowo-wschodnim

Zachodniego w kierunku południowo-wschodnim

tzw. pas bezświerkowy. Obecnie na skutek

tzw. pas bezświerkowy. Obecnie na skutek

rozpowszechnienia tego gatunku przez leśników

rozpowszechnienia tego gatunku przez leśników

spotykany jest w lasach całej Polski. Na Pomorzu

spotykany jest w lasach całej Polski. Na Pomorzu

Zachodnim jest gatunkiem introdukowanym.

Zachodnim jest gatunkiem introdukowanym.

Występowanie

Występowanie

Poza lasami występuje krótkotrwale w domach w okresie
świątecznym, a poza tym często w parkach, na
cmentarzach i ogrodach. Jego popularność w
nasadzeniach ozdobnych spowodowana jest efektownym
wyglądem z natury cechującym regularnie rosnące i
wieczniezielone świerki. Dodatkowym atutem jest dobre
znoszenie przycinania oraz wielka liczba odmian
ozdobnych (ponad 150!), cechujących się karłowym lub
wręcz płożącym wzrostem, osobliwym kształtem i
ułożeniem gałęzi. Podkreślić należy to, że na urządzonych
terenach zieleni, nierzadko także w lasach spotkać można
inne gatunki świerków, sprowadzone do nas z Azji lub
Ameryki Północnej. Do najbardziej rozpowszechnionych u
nas gatunków należą: świerk kłujący Picea pungens,
serbski P. omorica, Engelmanna P. engelmannii, biały P.
glauca, kaukaski P. orientalis, sitkajski P. sitchensis.

Świerk ma duże wymagania odnośnie wilgotności

Świerk ma duże wymagania odnośnie wilgotności

siedliska i czystości powietrza. Nie rośnie dobrze

siedliska i czystości powietrza. Nie rośnie dobrze

ani w miejscach suchych i piaszczystych, ani w

ani w miejscach suchych i piaszczystych, ani w

miastach, zwłaszcza w rejonach przemysłowych.

miastach, zwłaszcza w rejonach przemysłowych.

Jako gatunek klimatu chłodnego wymaga chłodnych

Jako gatunek klimatu chłodnego wymaga chłodnych

stanowisk. Sadzony w różnych miejscach, w lasach

stanowisk. Sadzony w różnych miejscach, w lasach

często poza naturalnym zasięgiem na siedliskach

często poza naturalnym zasięgiem na siedliskach

lasów liściastych w formie monokultur lub zwartych

lasów liściastych w formie monokultur lub zwartych

kęp silnie przekształca siedlisko. Butwina

kęp silnie przekształca siedlisko. Butwina

powstająca pod świerkami bardzo mocno zakwasza

powstająca pod świerkami bardzo mocno zakwasza

siedlisko, co znacznie utrudnia odtworzenie lasów

siedlisko, co znacznie utrudnia odtworzenie lasów

zbliżonych składem do naturalnych.

zbliżonych składem do naturalnych.

Siedlisko

Siedlisko

Strefa borealnych lasów iglastych (tajga) występuje

Strefa borealnych lasów iglastych (tajga) występuje

na Półwyspie Skandynawskim (z wyłączeniem

na Półwyspie Skandynawskim (z wyłączeniem

północnego i południowego skraju oraz gór) i w

północnego i południowego skraju oraz gór) i w

północnej części Niziny Wschodnioeuropejskiej.

północnej części Niziny Wschodnioeuropejskiej.

Picea abies to główny gatunek drzewiasty na

Picea abies to główny gatunek drzewiasty na

zachodzie tajgi, podczas gdy na wschodzie jego

zachodzie tajgi, podczas gdy na wschodzie jego

miejsce zajmuje świerk syberyjski Picea obovata.

miejsce zajmuje świerk syberyjski Picea obovata.

Formacje roślinne ze świerkiem

Formacje roślinne ze świerkiem

Świerki występują w borach świerkowych (świerczynach), ale

Świerki występują w borach świerkowych (świerczynach), ale

pojawiają się one poza tym także w górach i na pogórzu w

pojawiają się one poza tym także w górach i na pogórzu w

strefie lasów liściastych zrzucających liście na zimę. W Polsce

strefie lasów liściastych zrzucających liście na zimę. W Polsce

w świerczynach tych drzewostan buduje oczywiście Picea

w świerczynach tych drzewostan buduje oczywiście Picea

abies, towarzyszy zaś rzadko klon zwyczajny, buk lub jodła. W

abies, towarzyszy zaś rzadko klon zwyczajny, buk lub jodła. W

klasyfikacji zespołów roślinnych wydzielane są w związek

klasyfikacji zespołów roślinnych wydzielane są w związek

Piceion abietis i reprezentowane są przez następujące

Piceion abietis i reprezentowane są przez następujące

syntaksony:

syntaksony:

- podzwiązek Vaccinio-Abietenion - mezotroficzne lasy z

- podzwiązek Vaccinio-Abietenion - mezotroficzne lasy z

panującym świerkiem lub jodłą i domieszką buka,

panującym świerkiem lub jodłą i domieszką buka,

   - zespół Abieti-Piceetum - dolnoreglowy bór jodłowo-

   - zespół Abieti-Piceetum - dolnoreglowy bór jodłowo-

świerkowy

świerkowy

   - zespół Galio-Piceetum - dolnoreglowy bór mieszany górski

   - zespół Galio-Piceetum - dolnoreglowy bór mieszany górski

z drzewostanem jodłowo-świerkowym

z drzewostanem jodłowo-świerkowym

   - zespół Polysticho-Piceetum - nawapienna świerczyna

   - zespół Polysticho-Piceetum - nawapienna świerczyna

górnoreglowa

górnoreglowa

- podzwiązek Vaccinio-Piceenion - świerczyny właściwe

- podzwiązek Vaccinio-Piceenion - świerczyny właściwe

   - zespół Calamagrostio villosae-Piceetum - górnoreglowa

   - zespół Calamagrostio villosae-Piceetum - górnoreglowa

świerczyna obszaru hercyńsko-sudeckiego

świerczyna obszaru hercyńsko-sudeckiego

   - zespół Plagiothecio-Piceetum - acydofilna

   - zespół Plagiothecio-Piceetum - acydofilna

zachodniokarpacka świerczyna górnoreglowa

zachodniokarpacka świerczyna górnoreglowa

   - zespół Bazzanio-Piceetum - dolnoreglowy świerkowy bór na

   - zespół Bazzanio-Piceetum - dolnoreglowy świerkowy bór na

torfie

torfie

   - zespół Sphagno girgensohnii-Piceetum - borealna

   - zespół Sphagno girgensohnii-Piceetum - borealna

świerczyna na torfie

świerczyna na torfie

   - zespół Querco-Piceetum - jegiel (las świerkowy z dębem

   - zespół Querco-Piceetum - jegiel (las świerkowy z dębem

szypułkowym, osiką i brzozami).

szypułkowym, osiką i brzozami).

Poza borami iglastymi świerk wchodzi w skład lasów

Poza borami iglastymi świerk wchodzi w skład lasów

w strefie mieszanych lasów iglasto-liściastych.

w strefie mieszanych lasów iglasto-liściastych.

Strefa ta znajduje się na Nizinie

Strefa ta znajduje się na Nizinie

Wschodnioeuropejskiej i wnika między tajgę na

Wschodnioeuropejskiej i wnika między tajgę na

północy a strefę lasów liściastych zrzucających

północy a strefę lasów liściastych zrzucających

liście na zimę na południu. W granicach swego

liście na zimę na południu. W granicach swego

zasięgu świerk wnika także jako gatunek

zasięgu świerk wnika także jako gatunek

domieszkowy do zbiorowisk leśnych typowych dla

domieszkowy do zbiorowisk leśnych typowych dla

strefy lasów liściastych zrzucających liście na zimę -

strefy lasów liściastych zrzucających liście na zimę -

buczyn, grądów, łęgów i olszyn.

buczyn, grądów, łęgów i olszyn.

Jasne, elastyczne świerkowe drewno jest doskonałym

Jasne, elastyczne świerkowe drewno jest doskonałym

materiałem budowlanym, stosowane jest także do wyrobu

materiałem budowlanym, stosowane jest także do wyrobu

gontów i mebli. Świerk to podstawa światowego przemysłu

gontów i mebli. Świerk to podstawa światowego przemysłu

papierniczego - 70% wyrobów papierniczych na świecie

papierniczego - 70% wyrobów papierniczych na świecie

produkowanych jest ze świerków. Poza tym ze świerkowego

produkowanych jest ze świerków. Poza tym ze świerkowego

drewna wytwarza się pudła rezonansowe instrumentów

drewna wytwarza się pudła rezonansowe instrumentów

muzycznych.

muzycznych.

W korze jest bardzo dużo garbników, które używane są w

W korze jest bardzo dużo garbników, które używane są w

przemyśle garbarskim. Żywica wykorzystywana jest w

przemyśle garbarskim. Żywica wykorzystywana jest w

przemyśle chemicznym. I wreszcie z drzewnych odpadków

przemyśle chemicznym. I wreszcie z drzewnych odpadków

produkuje się... alkohol.

produkuje się... alkohol.

Surowiec leczniczy stanowią: liść świerka (Folium Piceae), pęd

Surowiec leczniczy stanowią: liść świerka (Folium Piceae), pęd

świerka (Turio Piceae) i żywicę świerkową (Resina Piceae). W

świerka (Turio Piceae) i żywicę świerkową (Resina Piceae). W

igłach i gałęziach występuje olejek eteryczny, którego

igłach i gałęziach występuje olejek eteryczny, którego

składnikami są m.in.: alfa- i beta-pinen, felandren, kadinen

składnikami są m.in.: alfa- i beta-pinen, felandren, kadinen

oraz w pędach - 3-8% garbników. Składniki te mają działanie

oraz w pędach - 3-8% garbników. Składniki te mają działanie

wykrztuśne (napary stosowano w chorobach dróg

wykrztuśne (napary stosowano w chorobach dróg

oddechowych) oraz dezynfekujące. Żywicy używa się do

oddechowych) oraz dezynfekujące. Żywicy używa się do

produkcji rozgrzewających plastrów i maści. Ze świerkowego

produkcji rozgrzewających plastrów i maści. Ze świerkowego

drewna wytwarza się węgiel drzewny, stosowany także w

drewna wytwarza się węgiel drzewny, stosowany także w

lecznictwie.

lecznictwie.

Wykorzystanie

Wykorzystanie

Odmiany

Odmiany

-Świerk serbski

-Świerk serbski

Picea omorika

Picea omorika

Świerk pospolity

Świerk pospolity

'Virgata'

'Virgata'

Picea abies ' Virgata'

Picea abies ' Virgata'

Świerk pospolity

Świerk pospolity

'Cupressina'

'Cupressina'

Picea abies 'Cupressina'

Picea abies 'Cupressina'

Świerk kłujący 'Glauca

Świerk kłujący 'Glauca

Globosa'

Globosa'

Picea pungens 'Glauca

Picea pungens 'Glauca

Globosa'

Globosa'

Świerk biały 'Laurin'

Świerk biały 'Laurin'

Picea glauca 'Laurin'

Picea glauca 'Laurin'