Niewiele jest kategorii ekonomicznych równie
prostych w definiowaniu i jednocześnie
kontrowersyjnych w swoim funkcjonowaniu
jak kurs walutowy.
Kursy mogą być podawane w notowaniu
bezpośrednim i pośrednim. Gdy walutą bazową jest
waluta obca, kurs jest podawany w notowaniu
Gdy walutą bazową jest waluta krajowa, mówimy o
- notowania bezpośrednie - cena krajowa
jednostki waluty obcej,
np. 1 EUR=3,6446 PLN,
- notowania pośrednie (odwrotne) - ekwiwalent
Kursy walutowe kształtują się na rynku
walutowym pod wpływem popytu na waluty i
podaży walut obcych. Kurs walutowy pełni
następujące funkcje w gospodarce:
- instrumentu polityki pieniężnej, tj.
instrumentu w kształtowaniu ilości
pieniądza w obiegu monetarnym,
wyrównaniu deficytu bilansu płatniczego,
- informacyjno-decyzyjna polega na
- cenotwórcza, kurs walutowy pozwala na
- alokacyjna polega na wpływaniu na
Funkcja informacyjno-decyzyjną nazywana jest
wyznacznikiem efektywności wymiany.
Efektywność każdej transakcji gospodarczej
wynika z relacji pomiędzy uzyskanymi efektami a
W przypadku transakcji zagranicznych, zarówno
eksportowych, jak i importowych, gdy ceny i
koszty są wyrażane w różnych walutach, kurs
walutowy odgrywa istotną (o ile nie decydującą)
rolę jako jeden z trzech, obok ceł i podatków,
Pozycja kursu walutowego w transakcjach
Dochody z eksportu dóbr
i usług w walutach
obcych
Dochody z eksportu
kapitału w walutach
obcych
Dochody z eksportu dóbr
i usług w walucie
krajowej
Dochody z eksportu
kapitału w walucie
krajowej
Wydatki z tytułu importu
dóbr i usług w walutach
obcych
Wydatki z tytułu
inwestycji finansowych
(import kapitału) w
walucie krajowej
Dochody z tytułu
sprzedaży
importowanych dóbr i
usług w walucie krajowej
Transfery dochodów z
inwestycji finansowych
(import kapitału) w
walutach obcych
Kurs walutowy daje możliwość porównania i
konfrontacji towarów krajowych z cenami
towarów zagranicznych. Kurs waluty jest tzw.
ceną strategiczną. Oznacza to, że zakres jej
oddziaływania jest szerszy od zakresu
oddziaływania cen poszczególnych towarów i
walorów finansowych na rynku krajowym.
Kurs waluty wpływa bezpośrednio na ceny
towarów w handlu zagranicznym i ceny
walorów obcych na rynku wewnętrznym oraz
Przedsiębiorstwa nie mają wpływu na poziom
kursu waluty; jest on dla nich parametrem
W kursie waluty jako cenie pieniądza
zagranicznego znajdują odzwierciedlenie
stosunki ekonomiczne (wartościowe) między
różnymi gospodarstwami narodowymi
nawiązywane w toku wymiany handlowej,
współpracy przemysłowej, ruchu podróżnych i
w wielu innych ważnych dziedzinach. W ten
sposób dochodzi do swego rodzaju konfrontacji
na płaszczyźnie walutowej systemów i układów
Rola kursu walutowego nie ogranicza się do funkcji
przeliczania jednej waluty na drugą. Kurs waluty
jest ważną kategorią ekonomiczną (mającą
zasadnicze znaczenie dla gospodarki narodowej i
istotnym instrumentem polityki gospodarczej).
Kurs walutowy również ważnym parametrem
decyzyjnym i jednym z najważniejszych
instrumentów pośredniego zarządzania handlem
zagranicznym. Nie jest jedynie formalnym
instrumentem rachunkowym, ponieważ wpływa
na koszty i dochód przedsiębiorstw biorących
udział w wymianie międzynarodowej zarówno po
stronie eksportu, jak i importu. Dopiero przy
danym poziomie kurs waluty można mówić o tym,
czy dana transakcja eksportowa lub importowa
jest opłacalna z ekonomicznego punktu widzenia.
• płynny (elastyczny) kurs walutowy,
• kurs stały krótkookresowy (tzw. kurs pełzający),
• system kursy dualistycznego (podwójnego),
• system różnicowanych kursów walutowych.
Stopień ingerencji państwa w kształtowanie
• kursy walutowe, które wymagają ograniczonej
• kursy walutowe, które wymagają nie tylko
interwencji na rynkach walutowych, lecz także
zastosowania innych środków polityki
Kurs sztywny jest kursem wyznaczonym przez władze
Charakteryzuje się następującymi cechami:
- Ma ustalony parytet lub kurs centralny;
- Istnieją marże wahań, w ramach których kurs może się
zmieniać w zależności od działania sił rynkowych;
marże są ograniczone przez tzw. dolny i górny punkt
- Bank centralny jest zobowiązany do interwencji na
rynku walutowym w wypadku osiągnięcia przez walutę
- Zmiana kursu parytetowego lub centralnego jest
dokonywana przez dewaluację lub rewaluację; wahania
Argument na rzecz stosowania kursów płynnych:
1. Jest to rozwiązanie czysto rynkowe, w pełni
harmonizujące z systemem gospodarczym
samoczynnie regulowanym przez mechanizm
rynku;
2. Zwalnia ono bank centralny od konieczności
interweniowania przez kupno i sprzedaż dewiz
na rynku w celu powstrzymania zmiany kursu;
4. Dostosowuje się łagodnie do ewolucji struktur
gospodarczych, która w poszczególnych krajach
przebiega w różnych kierunkach i w
niejednakowym tempie, dezaktualizując
5. Z punktu widzenia środowisk politycznych taki
mechanizm ma dzięki temu także tę zaletę, że
pozbawia korekty kursowe dramatycznego
charakteru i pozwala uniknąć nieprzyjemnych
reperkusji, które się z nimi łączą.
Rozwiązania pośrednie, często stosowane w
praktyce, próbują łączyć pewne cechy kursów
stałych i płynnych, lecz są to w gruncie rzeczy
rozwiązania o charakterze hybrydowym. Tabela 1
kurs płynny sterowany Kurs ten kształtowany jest przez siły rynku,
ale bank centralny rezerwuje sobie prawo
interweniowania w jego mechanizm przez
wyrównawcze operacje kupna i sprzedaży
Wyznaczany jest kurs centralny oraz określa
się marże wahań, jednak bank centralny jest
zobowiązany do interwencji na rynku
walutowym. Zmiany kursu centralnego są
dokonywane przez dewaluację lub rewaluację,
ponad to jest on zmieniany codziennie o
ustaloną wielkość miesięcznej dewaluacji, w
identycznych proporcjach zmienia się
położenie górnego i dolnego punktu
interwencji.
Zdaniem badaczy problemu łączy słabe strony
obu czystych typów kursów. Jest on
prezentowany jako system kursu stabilnego.
To sprawia, że w jego utrzymanie zostaje
łatwo zaangażowany polityczny prestiż
władzy i powstaje tendencja do zbyt długiego
utrzymywania nie zmienionego kursu. Kiedy
dezaktualizujące go czynniki skumulują się,
powstaje lęk przed zmianą która musi być
znaczna.
Inne klasyfikacje kursu walutowego:
1. Z punktu widzenia trwałości wyróżnia się systemy:
kursów sztywnych, kursów stałych oraz kursów
płynnych, jak też różnego rodzaju ich formy przejściowe.
2. Z punktu widzenia zasad kształtowania
wyróżnia się kursy stanowione, kształtujące się
swobodnie i kształtujące się swobodnie w określonych
3. W ujęciu podmiotowym kursy mogą być inne dla
podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w
zakresie wymiany międzynarodowej, inne zaś dla osób
4. W ujęciu przedmiotowym kursy mogą być inne
dla importerów dóbr inwestycyjnych, inne dla
Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego
wyróżnia się siedem reżimów kursowych
wymienionych od najmniej do najbardziej
elastycznego:
1. Kurs centralny w stosunku do jednej waluty
Limitowana płynność w stosunku do jednej
waluty (Limited Flexibility vis a vis a Single
Currency); w tym systemie kurs waluty krajowej
jest utrzymywany w stosunku do wybranej waluty
obcej w obrębie określonego przedziału wahań;
4. Limitowana płynność w stosunku do walut
krajów objętych umową współpracy (Limited
Flexibility throught Cooperative Arrangements);
system ten stosowany był w Mechanizmie
Kursów Walutowych (ERM – Exchange Rate
Mechanism) funkcjonującym w ramach
Europejskiego Systemu Walutowego (EMS –
European Monetary System), a polegał na
stosowaniu kursów centralnych pomiędzy
walutami krajów należących do systemu i kursów
5. Większa płynność przez dostosowania
kursu walutowego do wskaźnika (Greater
Flexibility throught Adjustment to an
Indicator); w tym systemie kurs waluty jest
mniej lub bardziej automatycznie
dostosowany do zmian wybranych
wskaźników. Najczęściej stosowanym
wskaźnikiem jest przy tym efektywny,
realny kurs walutowy, odzwierciedlający
Czynniki wpływające na zmianę kursu
Ze względu na duże znaczenie kursu walutowego
dla gospodarki narodowej jest on przedmiotem
bacznej obserwacji krajowych władz walutowych.
Władze te prowadzą politykę walutową, której
najważniejszym instrumentem jest kurs waluty.
Starają się utrzymywać go na poziomie
uważanym za pożądany lub optymalny w danych
Prawidłowy kurs waluty (jak się podkreśla w
literaturze ekonomicznej) występuje z reguły
wtedy, gdy spełnia wymóg utrzymania
równowagi bilansu płatniczego w dłuższym
okresie oraz sprzyja podnoszeniu efektywności i
sprawności całej gospodarki narodowej.
Ustalanie poziomu kursu walutowego w
Popyt na
daną walutę i
jej podaż
Spekulacje
na temat
zmiany
kursów
Oczekiwania
zmian kursu
w wyniku
możliwości
zmian
działania
wymienionyc
h czynników
Długookresowe
tendencje
gospodarcze:
Aktualny stan
gospodarki:
-zmiany PKB
Czynniki
polityczne:
- zmiany
systemowe
-stopień
stabilności
politycznej
Istotę działania mechanizmu ustalania
kursu walutowego przedstawia
sekwencja zaznaczone pogrubionymi
strzałkami i ramkami. Widać tu
przede wszystkim, że poziom kursu
zależy od zmian popytu na daną
walutę i od jej podaży.
Czynniki wpływające na popyt i podaż
Popyt i podaż zależą
od:
Zmiany produktu krajowego
brutto
Zmiany realnych stóp
procentowych
Zmiany różnic w cenach
Parytety siły nabywczej
Pozostałe czynniki określające
poziom kursu walutowego
W literaturze ekonomicznej czynniki
wpływające na poziom kursów
walutowych można podzielić na dwie
grupy. Pierwszą grupę stanowią
czynniki o charakterze
ekonomicznym, drugą natomiast
czynniki o charakterze
pozaekonomicznym.
Podział czynników określających poziom
kursów walutowych
CZYNNIKI EKONOMICZNE
CZYNNIKI
POZAEKONOMICZNE
Czynniki strukturalne:
- poziom rozwoju i struktura
gospodarki,
- poziom konkurencyjności
gospodarki,
- sytuacja w bilansie płatniczym.
Czynniki polityczne:
- stopień stabilizacji politycznej,
- stopień ryzyka politycznego,
- szoki polityczne.
Czynniki techniczne:
- intensywność i struktura przemian
technicznych,
- poziom rozwoju zaplecza
technicznego
funkcjonowania rynku.
Czynniki instytucjonalne:
- stosowne rozwiązania systemowe,
- stopień liberalizacji rynków,
- stosowana polityka pieniężna,
fiskalna,
- częstotliwość i sposoby
interwencji banku centralnego
Czynniki koniunkturalne:
- stopa wzrostu PKB,
- stopa inflacji,
- zmiany stóp procentowych.
Czynniki psychologiczne:
- oczekiwania społeczeństwa,
- poziom ryzyka finansowego.
Na zachowanie równowagi między popytem a podażą
walut mają wpływ różne czynniki. Najczęściej
zalicza się do nich procesy inflacyjne, zmiany w
oprocentowaniu lokat kapitałowych oraz stan i
tendencje rozwojowe gospodarki.
Duże znaczenie ma obsługa zadłużenia
zagranicznego, a także deficyt budżetowy, zwłaszcza
wtedy gdy jego finansowanie ma charakter
zewnętrzny (kredyty zagraniczne).
W krótkim czasie może dojść do zakłócenia
równowagi pod wpływem oczekiwań inflacyjnych,
dewaluacyjnych, ryzyka nieekwiwalentnej wymiany
pieniądza itp. Inflacja i deficyt budżetowy mają
wpływ na oprocentowanie wkładów (lokat)
kapitałowych w bankach, pośrednio więc oddziałują
na kierunek i wielkość strumienia pieniądza
związanego z inwestycjami zagranicznymi.
Wszystkie te procesy znajdują odzwierciedlenie w
bilansie płatniczym państwa.
Czynniki wpływające na kursy walutowe
Wewnętrzne dotyczące państw
pary walut
Otoczenia
międzynarodowego
Zmiany cen wiodących w obrocie
międzynarodowym surowców i metali
szlachetnych
Kryzysy regionalne zmieniające kierunek,
wielkość i dynamikę przepływu strumieni
środków finansowych
Tendencje integracyjne i protekcjonistyczne
wpływające na swobodę zawieranych transakcji
międzynarodowych
Zmiany siły nabywczej walut używanych w
rozliczeniach międzynarodowych
Aktywność organizacji międzynarodowych w
zakresie przeciwdziałania przyczynom i
niwelacji skutków kryzysów finansowych
Z
w
ią
za
n
e
z
si
łą
n
a
b
yw
cz
ą
p
ie
n
ią
d
za
Tendencje rozwoju
gospodarczego
Strategia wymiany
międzynarodowej
Inflacja
Bezrobocie
Zmiany poziomu dochodów
Z
w
ią
za
n
e
z
p
o
p
y
te
m
kr
a
jo
w
y
m
p
ie
n
ią
d
za
Z
w
ią
za
n
e
z
w
y
m
ia
n
ą
m
ię
d
zy
n
a
ro
d
o
w
ą
Deficyt budżetowy
Skłonności inwestycyjne:
-Przedsiębiorstw
-Gospodarstw domowych
Stopy procentowe
Krótkoterminowe:
-Bilans obrotów bieżących
-Spiętrzenia krótkoterminowe
płatności międzynarodowe
Długoterminowe:
-Pozycja inwestycyjna netto
Kurs waluty jest do pewnego stopnia zależny
od stanu całej gospodarki narodowej.
Wpływają na niego wymienione już czynniki
ekonomiczne, a jednocześnie znajdują w nim
wyraz takie krajowe wielkości ekonomiczne
jak ceny, płace, koszty, wydajność pracy i
tempo wzrostu gospodarczego. Z drugiej
strony, sam kurs waluty wpływa
bezpośrednio na takie krajowe wielkości
ekonomiczne, jak ceny i koszty.