Jezyk jako system znakow Kategorie syntaktyczne wyrazen

background image

Język jako system
znaków.
Kategorie syntaktyczne
wyrażeń.

Sylwester Osiński
Jacek Piotrkowski

background image

Język jako

system
znaków.

background image

Język – zbiór znaków słownych w, których każdy
znak słowny ma przyporządkowane znaczenie i
kojarzy się właśnie z nim.

Najczęściej występuje w formie mówionej i pisanej
Języki można podzielić na ;
Języki naturalne- powstałe w ramach naturalnej

ewolucji języka

Języki sztuczne- stworzone przez jedną badż więcej

osób dla ulepszenia komunikacji językowej lub
Np.. szyfrowania (język esperanto)

background image

Znak- czynność polegająca

na zakomunikowaniu
odbiorcy znaku jakiejś
informacji

Pojęcie znaku

background image

Znak

drogow
y

towarowy

drukarski

wodny

nawigacyjny

przystankowe

słowo

background image

Znak

Nadawca- osoba
mająca do
przekazania jakąś
informację, która
tworzy znak

Udostępnienie znaku-
nadawca pragnie
przekazać jakąś
informację w tym celu
musi udostępnić znak
aby odbiorca mógł go
dostrzec

Nadanie odpowiedniego
znaku – znak powinien
być dostosowany do
osoby która ma odczytać
wiadomość

Np. nadawca przekazuje

informację w tym samym
języku ,którym posługuje się
odbiorca znaku

Odbiorca znaku-
pragnie odczytać
znak i go zrozumieć.
Może być
jednocześnie
nadawcą

Np. Student robiący
notatki

background image

Znaki można podzielić na :

Znaki ikoniczne
-przypominają
to co oznaczają
-Np. znaki
stosowane w
oznaczeniach
map

Znaki arbitralne

( konwencjonalne )
-nie przypominają
tego co oznaczają
Np. Symbole
matematyczne, cyfry

background image

Substrat Znaku

Trwały

Nietrwały

Notatki

Znaki drogowe

Znaki migowe

Mowa ludzka

Wystrzelenie racy

Sygnały dymne

background image

Znak

Nadawca-odbiorca

Znaki są
interpretowane w
oparciu o umowę
społeczną

Np. Czerwone światło
sygnalizuje kierowcy
konieczność
zatrzymania się
zielone natomiast
zezwala na dalszą
jazdę

Oznaka

Podmiot
postrzegający

Odczytywanie
oznak na podstawie
Zależności
przyczynowo-
skutkowych

Np. Dym unoszący się
w oddali dla podmiotu
postrzegającego jest
oznaką ognia

Symbol

Brak odbiorcy

Brak odbiorcy
wyklucza
możliwość
odczytania
znaku

Np. Znak drogowy
umieszczony w
szczerym polu

background image

Funkcje języka

-Sprawia że człowiek utożsamia się z historią
narodu, wyrażeniami i zwrotami zapisanymi
za pomocą języka.
-Umożliwia poznawanie przeszłości
-Ulega ciągłym zmianom razem ze
społeczeństwem z ,którym się rozwija
-Pozwala w łatwy i przejrzysty sposób
komunikować się z innymi osobami
-Daje możliwość wymiany doświadczeń z
innymi osobami

background image

Język

prawny

prawniczy

Specyficzny język
używany przez
osoby stosujące i
interpretujące
prawo do
komunikowania się
np. przez
prawników

Jest to język w
którym
formułowane jest
prawo np..
Wszelkiego
rodzaju
konstytucję,
rozporządzenia

background image

Aby komunikacja za pomocą znaków
językowych powiodła się muszą zostać
spełnione poszczególne warunki

O

becność nadawcy (twórcy komunikatu)

-nadawca często nie jest autorem tekstu
przekazywanego
np. oświadczenie rządu czytane przez rzecznika
prasowego
-może być grupowy np. w przypadku
scenariuszy filmowych
-często pozostaje anonimowy lub jest podpisany
pseudonimem
np.Artykuły pisane do gazet

background image

-Gdy komunikat jest odtwarzany w formie dzwiekowej przez

inną osobę, to co autor chciał ująć w swoim utworze zostaje
przekrztałcone lub pominięte np.. Recytator inaczej
interpretujący tekst ,który przedstawia

-Teksty często przed publikacją są korygowane i poprawiane

Przekażnik informacji
Np. głos ,telefon ,papier

Obecność odbiorcy (równie ważna jak i nadawcy)
-Odbiorcą wiadomości może być sam nadawca Np.notatki

robione przez studentów

-Adresatem może być jedna osoba ,ale także grupa osób
-Osoba do której adresowany jest przekaz może być przez

autora tekstu wyszczególniona.

background image

„Słownictwo - zasób, bogactwo słów jakim

posługuje się dana osoba, autor dzieła
literackiego, grupa społeczna, naród - w tym
wypadku mówimy o słownictwie danego języka”

Słownik bierny- zasób słownictwa , które jest przez

daną osobę znany ale używany bardzo rzadko lub
w ogóle

Słownik czynny- zasób słów , które są przez daną

osobę używane , osoba ta używa tego słownictwa
do komunikacji z innymi

background image

FUNKCJE ZNAKU JĘZYKOWEGO

Funkcja komunikatywna-

polega na przekazaniu

informacji odbiorcy, o tym co się wydarzyło, dzieje badz
wydarzy. -nie może ulec zmianie ponieważ zmiany mogą
sprawić , iż stanie się niezrozumiała dla potencjalnych
odbiorców

-najczęściej ma za zadanie informować adresata

wykorzystywana w encyklopediach, podręcznikach

Funkcja impresywna-

dzięki intonacji,

słownictwu ma ona za zadanie wpłynąć na
odbiorcę
-Najczęściej wykorzystuje się w tej funkcji tryb
rozkazujący i formy wołacza.
-Wykorzystywana w reklamach ,poradnikach,
instrukcjach obsługi

background image

Funkcja ekspresywna (emotywna)-

głównie

skierowana na nadawcę, ma ona za zadanie przedstawić
adresata uzewnętrznić jego uczucia
-Autor cechuje wyrazy emocjonalnie, używa odpowiedniej
barwy głosu, intonacji,
-Często stosowana w reportażu , pamiętnikach, osobistej
korespondencji

Funkcja fatyczna-

stosowana do podtrzymania

albo nawiązania kontaktu między nadawcą a
odbiorcą
-Są to wyrażenia takie jak „ jak leci „ co tam” „halo

Funkcja estetyczna (poetycka) -

funkcja mająca

na celu wywołanie u odbiorcy przeżyć estetycznych
-Pojawia się w żartach, prozie poetyckiej lub lirycznej
-Nadawca pragnie zachwycić, zaskoczyć lub zadowolić

background image

Kategorie syntaktyczne

Historia pojęcia

Definicja

Podział kategorii syntaktycznych

background image

Historia pojęcia

background image

kategoria - pierwotnie: skarga,
oskarżenie, akt oskarżenia.

Arystoteles użył tego terminu jako skrótu dla

„sposobu orzekania o dowolnym podmiocie” i

wyróżnił dziesięć kategorii: substancji, stosunku,

ilości, jakości, czasu, miejsca, położenia,

posiadania, doznawania, czasu i miejsca.

Kant mianem kategorii określał czyste

(aprioryczne) pojęcia intelektu, które

umożliwiają pomyślenie przedmiotów. Dzielił je

na cztery grupy, odpowiadające poszczególnym

rodzajom sądów (po trzy kategorie ilości,

jakości, stosunku i modalności).

background image

Pojęcie kategorii syntaktycznej bierze się z

rozważań nad zagadnieniami składni języka,

które źródło swe miały w odkryciu antynomii w

teorii mnogości, i z poszukiwania kryterium

spójności syntaktycznej wyrażeń złożonych:

W zagadnieniu tym [spójności syntaktycznej]

idzie o podanie warunków, przy których

spełnieniu twór słowny złożony z sensownych

prostych wyrazów stanowi wyrażenie sensowne,

posiadające jednolite znaczenie (...) Takie

zestawienie wyrazów jest syntaktycznie spójne.

Kazimierz Ajdukiewicz, „O spójności syntaktycznej” (w: Język i

poznanie, t. I, s. 222)

background image

Podobne intuicje (nieco wcześniej) Edmund Husserl
wyrażał za pomocą pojęcia „kategorii
znaczeniowej”:
Jeśli swobodnie zamieniamy materie [tj. wyrażenia]
w ramach tej samej kategorii znaczeniowej, w
wyniku mogą powstawać znaczenia fałszywe,
głupie, śmieszne
(...), ale z konieczności powstają
znaczenia jednolite, resp. wyrażenia gramatyczne,
których sens można jednolicie spełnić. Gdy tylko
wykraczamy poza kategorie, tak już nie jest.
(...) w
wypowiedzi relacyjnej „a jest podobne do b”
możemy słowo podobne zastąpić przez słowo koń –
ale w ten sposób otrzymujemy zawsze tylko szereg
słów, w którym każde słowo jako takie ma pewien
sens,
(...) ale z zasady nie otrzymujemy jednolitego
zamkniętego sensu.

Edmund Husserl, Badania logiczne, t. II, cz. I, ss. 399–400

background image

Kazimierz Ajdukiewicz, korzystając z
wyników Stanisława Leśniewskiego,
skonstruował symbolikę, która w
zasadzie można zastosować do
wszystkich prawie języków i przy
pomocy której można zbudować
rachunek, pozwalający zdefiniować i
badać spójność syntaktyczną
zestawienia słów.

background image

Definicja

background image

Dwa wyrażenia należą do tej samej kategorii
syntaktycznej wtedy i tylko wtedy, gdy dowolne
poprawnie zbudowane wyrażenie, zawierające
jedno z nich, nie przestaje być poprawnie
zbudowanym wyrażeniem po zastąpieniu jednego
przez drugie.

Wyrażenia należące do tej samej kategorii
syntaktycznej są wiec wzajemnie zastępowalne z
zachowaniem gramatyczności.
Kategoria syntaktyczna
jest to klasa wyrażeń wzajemnie zastępowalnych z
zachowaniem gramatyczności.

background image

Pojecie „zachowywania gramatyczności”
zawsze musi być zrelatywizowane do
konkretnego języka, a co za tym idzie, zestawy
kategorii syntaktycznych różnych języków
mogą wyglądać – przynajmniej do pewnego
stopnia – różnie.

Dalej zajmiemy się gramatyka, która za
Witoldem Marciszewskim nazwać możemy
gramatyka logiczna (por.: W. Marciszewski, O
gramatyce, logice, algorytmach i cywilizacji
informatycznej
) – gramatyka takiego języka,
którego jedyna funkcja jest wyrażanie
rozumowań.

background image

Podział kategorii

syntaktycznych

background image

Podział kategorii
syntaktycznych:

•podstawowe (pierwotne)

nazwy

zdania

•pochodne

•całe mnóstwo
funktorów

background image

Nazwy

symbol kategorii: n

Dla uproszczenia przyjmiemy, ze rozważać
będziemy języki, w których wszystkie nazwy będą
należały do jednej i tej samej kategorii
syntaktycznej.

background image

Zdania

symbol kategorii: z

Posługiwać będziemy się podejrzanym ale
poręcznym pojęciem zdania w sensie logicznym,
oznaczającym wyrażenia, które maja wartość
logiczna (tj.. są prawdziwe albo fałszywe).

Z grubsza odpowiada to pojęciu zdania
oznajmującego, ale tylko z grubsza. Zdaniami w
tym sensie są tez, np. pytania retoryczne albo
wyrażenia takie jak: Pożar!

background image

Funktory

symbol kategorii: ułamki
Wyrażenia, które nie są ani nazwami, ani zdaniami,
ale służą do wiązania innych wyrażeń (swoich
argumentów) w wyrażenia bardziej złożone.

funktory

i

argumenty

:

f

(

x

,

y

)

2

+

3

Sylwester

lubi

Logikę

czerwona

kulka

Jacek

znalazł się między

młotem

a

kowadłem

background image

Symbol kategorii funktorowej:

ułamek, w którego

liczniku

znajduje się

symbol kategorii syntaktycznej wyrażenia
złożonego z funktora i jego argumentów,
a w

mianowniku

znajdują się symbole

kategorii syntaktycznych kolejnych
argumentów funktora.

co powstaje

z czego powstaje

background image

Sylwester lubi
logikę

„Sylwester lubi logikę” – zdanie (z)
„Sylwester”, „logika” – nazwy (n)
„lubi” – funktor zdaniotwórczy od dwóch
argumentów nazwowych (z/nn)

z

n

n

z

nn

background image

Podziały funktorów

Z uwagi na kategorie syntaktyczne wyrażeń

przez nie tworzonych:
zdaniotwórcze, nazwotwórcze, funktorotwórcze.

Z uwagi na liczbę argumentów:
jednoargumentowe, dwuargumentowe, . . .

Z uwagi na kategorie syntaktyczne

argumentów:
od argumentów zdaniowych, nazwowych,

funktorowych, w dowolnych kombinacjach.

background image

Kilka co bardziej istotnych typów funktorów:

funktory zdaniotwórcze od argumentów
nazwowych (predykaty):
„kocha”, „jest
zielony”, „leży miedzy a”;

funktory zdaniotwórcze od argumentów
zdaniowych (spójniki zdaniowe):
„i”, „a”,
„mimo ze”, „jeżeli to”;

funktory nazwotwórcze od argumentów
nazwowych (spójniki nazwowe):
„i” (ale w
innym kontekście, niż wyżej), „nad”;

funktory zdaniotwórcze od jednego
argumentu nazwowego i jednego argumentu
zdaniowego (spójniki epistemiczne):
„wierzy
ze”, „wątpi czy”.

background image

Role semiotyczne wypowiedzi

SEMIOTYKA - nauka o znaku (szczególnie

słownym); część logiki.

Semiotykę dzieli się na trzy grupy:

Semantykę - nauka o znaczeniu znaku

Syntaktykę - tzw. gramatyka logiki,

rodzaje znaków i sposoby ich wiązania

Progmatykę - nauka o stosunku jaki

zachodzi pomiędzy znakiem a

człowiekiem

background image

Role semiotyczne wypowiedzi pełnią

następujące funkcje:

Rola opisowa - opisuje rzeczywistość (tak

jest, a tak nie jest). Jest ona przedmiotem

zainteresowania semantyki oraz progmatyki

Rola ekspresywna - wyrażanie przez

wypowiedzi naszych przeżyc, uczuć, odczuć

np. „oj!”, „psiakrew”

Rola opisowa i ekspresywna są od siebie

niezależne.

Role semiotyczne wypowiedzi

background image

Role semiotyczne wypowiedzi

Rola sugestywna - oddziałuje na odbiorcę jako
swoisty bodziec do określonego zachowania się.
Jest przedmiotem zainteresowania progmatyki
np. Żołnierz na komendę ”baczność!” reaguje
bez zastanowienia

Rola performatywna - przez wygłaszanie lub
napisanie lub podpisanie niektórych wypowiedzi
w określonym układzie życia społecznego
dokonuje się aktów o charakterze umownym,
konwencjonalnym np. złożenie przyrzeczenia

background image

Role semiotyczne wypowiedzi

Do porozumienia między rozmówcami

dochodzi wtedy, gdy oboje uzywają

odpowiednich słów w zależności od ich

znaczenia.

Do nieporozumienia może dojść, gdy

np. Jedno słowo w danym języku ma

kilka znaczeń. Twórca lub odbiorca mylą

się co do znaczenia słowa lub odbiorca

nie zna znaczenia danego słowa.

background image

Bibliografia

Wikipedia

http://www.student.lex.pl/materialy/o_wszt190606.doc

http://www.student.lex.pl/materialy/o_ut250306.doc

Podręcznik „Logika Praktyczna” Zygmunt Ziembiński


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Język jako system znaków
Język jako system znaków
jezyk jako system znakow
2 JĘZYK JAKO SYSTEM ZNAKÓW 0708id 20390 ppt
Język jako system znaków
4  03 2014 Język jako system znaków
Język jako system znaków
Sztuka rzymska język obrazowy jako system semantyczny Tonio Holscher
Język jako narzędzie paradoksy
kategorie syntaktyczne
WYKŁAD1I2Rachunkowość jako system ewidencji gospodarczej (1)
KODY I SYSTEMY ZNAKOWE, inż. BHP, I Semestr, Komunikacja społeczna
jezyk jako twor spoleczny pdf
jezyk jako twor spoleczny odp pdf

więcej podobnych podstron