TRAUMATOLOGIA

Uszkodzenia ciała

• Urazy mechaniczne
• Chemiczne
• Elektryczne
• Działanie promieni rtg, radu
• Działanie niskiej i wysokiej temperatury

TRAUMATOLOGIA

OBRAŻENIA PRZYŻYCIOWE

• Podbiegnięcia krwawe
• Cechy zapalenia lub gojenia się
• Masywny krwotok
• Ogniska aspiracji
• Zator powietrzny lub zatory tłuszczowe

TRAUMATOLOGIA

OBRAŻENIA SCHYŁKOWE I POŚMIERTNE

• Obrażenia okołośmiertne
• Obrażenia zwłok w wodzie
• Działanie gryzoni
• Uszkodzenia transportowe

TRAUMATOLOGIA

Rodzaje urazów:
• uraz czynny,
• uraz bierny. 

Rodzaje narzędzi:
• tępe (o ograniczonej i płaskiej powierzchni

kontaktu),

• tępo - krawędziste,
• ostre,
• ostro - kończyste,
• kończyste.

TRAUMATOLOGIA

URAZY MECHANICZNE

• Obrzęk i zaczerwienienie
• Otarcia naskórka
• Zasinienia (podbiegnięcia krwawe)
• Rany –

– Zadane narzędziami tępymi
– Zadane narzędziami ostrymi
– Postrzałowe
– Spowodowane działaniem prądu

elektrycznego, temperatury

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Cechy rany tłuczonej:

• kształt osełkowaty z odgałęzieniami, nieregularny, niekiedy

podobny do litery L lub V,

• brzegi nierówne, z otarciami naskórka na obwodzie,
• w dnie mostki tkanek odpornych na uraz (włókna

sprężyste, nerwy, naczynia, ścięgna),

• obrzęk i podbiegnięcie krwawe w rzucie rany.

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Najczęstszy błąd diagnostyczny !!!

Rana o wyglądzie nietypowym: linijna, przypominająca ciętą – w
miejscach w których skóra napięta jest na twardym podłożu np. na
czaszce. Dokładne oględziny wykazują jednak cechy rany tłuczonej –
obrzęk w rzucie i mostki łącznotkankowe w dnie.

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Rana darta :

• powstaje wskutek silnego urazu narzędziem

tępym, godzącym stycznie lub pod pewnym
kątem do powierzchni skóry, co powoduje
oderwanie płata skórnego (jest nią np.
oskalpowanie).

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Rana kąsana:

układające się w łuki drobne, o kształcie

prostokątnym rany tłuczone, otoczone sińcem, z
obrzękiem, stanowiące odbicie zębów

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Rany rąbane:

• stanowią

pomost

pomiędzy

ranami

tłuczonymi a ciętymi.

• W

porównaniu

z

ranami tłuczonymi:

·

są głębsze,

· często połączone z

uszkodzeniami kośćca,

· urozmaicony charakter w

zależności od rodzaju

narzędzia

.

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Rany cięte:

• kształt linijny lub

wrzecionowaty,

• brak otarcia naskórka

na brzegach,

• brzegi równe,
• brak podbiegnięć

krwawych na brzegach
i w dnie,

• różna głębokość.

TRAUMATOLOGIA - URAZY

MECHANICZNE

Cechy rany kłutej:

• otwór wkłucia,
• kanał

(w

tkankach

miękkich

może

być

dłuższy

niż

długość

narzędzia),

• Ewentualnie

otwór

wykłucia.

Różnicowanie ran kłutych i ciętych

samobójczych i

zdanych przez osobę drugą

Cechy różnicowe:

• nacięcia i rany próbne wokół rany śmiertelnej,
• obnażenie ciała w okolicy zadania rany

samobójczej,

• dostępność dla własnej ręki miejsca zranienia.

TRAUMATOLOGIA

Uszkodzenia ciała inne niż mechaniczne:

• Chemiczne
• Elektryczne
• Działanie promieni rtg, radu
• Działanie niskiej i wysokiej temperatury

RAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

Działanie na ludzki organizm zależy od:

- napięcia prądu,
- natężenia,
- częstotliwości,
- oporu tkanek,
- czasu kontaktu,
- drogi przepływu.

RAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

stałego

zmiennego

0,1 - 1 mA nieznaczne kurcze mięśni w

palcach

podwyższenie

ciśnienia krwi

1 - 5 m A wstrząśnienia w placach aż

do przedramienia

5 - 15 mA uwolnienie od kontaktu

jeszcze możliwe

15 - 25 mA samowolne uwolnienie nie

jest już możliwe

80 - 300 mA

25 - 80 mA

dające się znieść natężenie bez utraty

przytomności, podwyższenie ciśnienia

krwi, zaburzenia rytmu serca,

odwracalne zatrzymanie akcji serca,

powyżej 50 mA utrata świadomości

300 mA - 3-5 A 80 mA - 3-5 A

migotanie komór zależne od czasu

działania prądu, z reguły utrata

przytomności (przepływ poniżej 0,3 sek

może nie wywołać migotania)

jak wyżej, arytmia, zatrzymanie akcji

serca, rozdęcie płuc

Zakresy natężenia prądu

bez wpływu na

rytm pracy serca

i system

przewodzący

powyżej 5 A

Reakcje fizjologiczne w poszczególnych zakresach

< 80 mA

< 25 mA

RAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

•

Aby doszło do porażenia ciało ludzkie musi

stać się częścią obwodu

• Rażenie krokowe (zdarza się na budowach):
gdy człowiek zbliża się do leżącego, zerwanego
przewodu wysokiego napięcia, różnica
potencjałów między przesuniętymi w stosunku
do siebie stopami może wynieść wiele tysięcy
woltów, co wystarcza do pokonania oporu
izolacyjnego obuwia i powoduje śmiertelne
porażenie prądem.

RAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

Działanie prądu na organizm ludzki:

- miejscowe,
- ogólne,

Działanie miejscowe polega na wytworzeniu się
dużej ilości ciepła w miejscu zetknięcia
przewodnika ze skórą – ilość ciepła jest wprost
proporcjonalna do natężenia prądu, czasu jego
działania i oporu skóry.
Jest to ciepło Joule’a, temperatura przekraczać
może nawet 1000 st. C. Jest tym większa, im
mniejsza jest powierzchnia zetknięcia
przewodnika z ciałem.

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

DZIAŁANIE OGÓLNE

• Przepływ prądu poraża aparat bodźcotwórczy
serca, co prowadzi do migotania komór lub
nagłego zatrzymania akcji serca.

• Porażenie ośrodków wegetatywnych w mózgu
może spowodować ustanie akcji oddechowej.

• Porażenie mięśni, w tym oddechowych –
dłuższy czas ekspozycji (minuty) przy niższym
natężeniu.

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

DZIAŁANIE MIEJSCOWE

znamię prądu

-

Może mieć różny wygląd.

-Typowy - to ograniczone zgrubienie naskórka o wzmożonej,
skórzastej konsystencji i zabarwieniu biało-szarawym lub
żółtawym. Kształt jest owalny lub okrągły, czasem z odbiciem
kształtu przewodnika.

-Naskórek w obrębie znamienia może lekko odstawać od skóry
właściwej, a centrum znamienia jest zapadnięte w postaci
„pępka”.

- Brak jest odczynu zapalnego.

- Przestrzeń między naskórkiem a skórą właściwą nie jest
wypełniona płynem wysiękowym (w odróżnieniu od pęcherza
oparzeniowego).

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

DZIAŁANIE MIEJSCOWE

•

W obrębie znamienia prądu stwierdza się niekiedy
na skórze inkrustację metalem, związaną z
przenikaniem jonów metalu z przewodnika w głąb
skóry. Znamię może np. przybrać zabarwienie
zielono-niebieskawe pod wpływem jonów miedzi.

-

Typowe znamiona spotyka się najczęściej na
dłoniowej powierzchni rąk lub podeszwowej
powierzchni stóp. Znamię prądu jest niebolesne,
goi się długo, zwykle bez powikłań ropnych. Jest
to utrwalona zmiana skórna, może być nawet
widoczna na zwłokach rozłożonych gnilnie.

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

DZIAŁANIE MIEJSCOWE

- Przy działaniu prądu wysokiego napięcia

powstają obrażenia przypominające rany rąbane,
ze zwęgleniem okolicznych tkanek miękkich,
amputacje kończyn, zwęglenie całego ciała.

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

RAŻENIE PIORUNEM

• Przeciętne natężenie prądu wynosi

20 000 A

• Maksimum uderzenia to 220 000 A
• Temperatura około 20 000 ° C
• Działa także z pewnej odległości

RAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM-

RAŻENIE PIORUNEM

„figury piorunowe” w postaci drzewkowato ułożonych pasm

koloru brunatnego, sinawo-czerwonawego lub czerwonego,
ustępujących po uciśnięciu

DZIAŁANIE WYSOKIEJ

TEMPERATURY-STOPNIE

OPARZENIA

I

Krótkotrwała ekspozycja na działanie miernie

rozgrzanego obiektu: zaczerwienienie skóry z
niewielkim obrzękiem. Zmiana ta goi się bez
pozostawienia śladu, względnie pozostawia
brunatnawe przebarwienie skóry

DZIAŁANIE WYSOKIEJ

TEMPERATURY-STOPNIE

OPARZENIA

II

- Działanie wyższej temperatury lub przedłużony

okres ekspozycji: zniszczenie naskórka i
powierzchownych warstw skóry, z wytworzeniem
się pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym o
wysokiej zawartości białka. Pęcherze łatwo
ulegają ropnym zapaleniom, ustrój oparzonego
traci znaczne ilości płynów i białka z powodu
sączenia surowicy z obnażonych powierzchni.
Gojenie następuje przez ziarninowanie, z
pozostawieniem blizn.

DZIAŁANIE WYSOKIEJ

TEMPERATURY-STOPNIE

OPARZENIA

III

- Działanie temperatury przekraczającej 100 st. C.

- powstaje głęboka martwica skóry i zakrzepy w
naczyniach żylnych, także poza obszarem
oparzenia. Zmiany goją się przewlekle, z
pozostawieniem blizn, nieraz blizn koloidowych.

DZIAŁANIE WYSOKIEJ

TEMPERATURY-STOPNIE

OPARZENIA

IV

Bezpośrednie działanie płomienia na ciało: dochodzi do
zwęglenia ciała.

CECHY ZAŻYCIOWEGO

PRZEBYWANIA W ATMOSFERZE

POŻARU

- wykazaniu obecności hemoglobiny tlenkowęglowej we krwi w

ilości co najmniej kilkunastu %, co dowodzi, że ofiara

oddychała w atmosferze zawierającej tlenek węgla. Badaniu

poddaje się krew z żył głębokich, tlenek węgla dyfunduje

bowiem przez skórę także w zwłokach.

- obecności w drogach oddechowych drobin sadzy i

nadpalonych materiałów, unoszących się podczas pożaru w

powietrzu,

- obecności wokół oczu jasnych smug niezwęglonej skóry -

spowodowane jest to odruchowym zaciśnięciem oczu przez

człowieka żywego.

- oparzeniu śluzówek jamy ustnej i górnych dróg oddechowych

DZIAŁANIE WYSOKIEJ

Pośmiertne zmiany urazowe:

- linijne pęknięcia skóry, przypominające rany cięte lub rąbane.

Powstają wskutek tego, ze działanie wysokiej temperatury

powoduje kurczenie się (później zwęglenie) skóry, która

wskutek tego pęka, często w okolicy stawów,

- linijne pęknięcia kości: wskutek płomienia kości szybko

wysychają, kurczą się i kruszą na drobne fragmenty, przy

czym może dojść do powstania licznych pęknięć, zwłaszcza w

obrębie kości płaskich,

- rzekomy krwiak nadtwardówkowy: wskutek działania

płomienia na głowę dochodzi do kurczenia się tkanek

miękkich i przemieszczania się płynów, głównie krwi. To może

powodować gromadzenie się krwi w przestrzeni pomiędzy

kością a opona twardą. Krwiak taki zawiera domieszki

tłuszczu i ma wygląd tłustej, malinowo-czerwonej galarety.

.

UDAR CIEPLNY

- oddawanie ciepła jest mniejsze od jego podaży
- często wynik nadmiernej izolacji skóry
- zaburzenie bilansu elektrolitów (utrata NaCl)
- objawy prodromalne: bóle i zawroty głowy,

wymioty, tachykardia, wzrost ciśnienia krwi

- następnie: pobudzenie psychoruchowe, drgawki i

objawy halucynozy

- niewydolność

krążenia,

zapaść

i

zgon

(czynnościowy)

- wynik sekcji często ujemny lub mało specyficzny

.

UDAR SŁONECZNY

- Podrażnienie opon mózgu w wyniku

nadmiernego nasłonecznienia głowy

-

sekcyjnie

zmiany

mało

charakterystyczne: przekrwienie skóry
twarzy, silne przekrwienie i obrzęk
mózgowia,

obrzęk

z

surowiczym

wysiękiem opon miękkich

.

DZIAŁANIE NISKIEJ

TEMPERATURY

- Dolna granica temperatury ciała

człowieka waha się od 22 do 24 st. C.

- Ekspozycja człowieka na niską

temperaturę ciała (około 0 st. C. lub
poniżej, ale także kilka stopni powyżej),
doprowadza do zmian:

 miejscowych - czyli odmrożeń,
 ogólnych - czyli zamarznięcia lub

śmierci z wychłodzenia.

DZIAŁANIE NISKIEJ

TEMPERATURY

Zmiany

miejscowe

–

trzy

stopnie

odmrożenia:

- zaczerwienienie skóry z obrzękiem;

goją się bez trwałych skutków lub z

pozostawieniem sinawych przebarwień,

silnie swędzących w cieple,

- obrzęki i pęcherze naskórkowe - goją

się jak wyżej,

- martwica tkanek aż do autoamputacji

obwodowych części palców, koniuszka

nosa, uszu itp.

Ochłodzenie - zaburzenia

czynności narządów

• 35°C – splątanie i apatia;

intensywny skurcz naczyń
obwodowych; znaczny wzrost
minutowej objętości oddechowej;
drżenie mięśniowe bardziej
intensywne; 3-6-krotny wzrost
podstawowej przemiany materii;

Ochłodzenie - zaburzenia

czynności narządów

• 30°C – brak reakcji na bodźce

słowne; arytmie nadkomorowe;
zmniejszenie minutowej objętości
oddechowej; zmniejszony odruch
kaszlowy; naprzemienne drżenie
i sztywność mięśni;

Ochłodzenie - zaburzenia

czynności narządów

• 25°C – brak reakcji na bodźce

bólowe; zagrożenie migotaniem
komór; znaczne upośledzenie
oddychania; utrwalona
sztywność mięśni; podstawowa
przemiana materii 50% normy;

Ochłodzenie - zaburzenia

czynności narządów

• 20°C – brak aktywności EEG;

migotanie komór; bezdech;

utrwalona sztywność mięśni;

minimalna termogeneza;

• 15°C – brak aktywności EEG;

asystolia; bezdech; utrwalona

sztywność mięśni; minimalna

termogeneza;

USZKODZENIE POPROMIENNE

Szkodliwe

działanie

energii

jonizującej:

- Aparaty RTG
- Energia atomowa
- Pierwiastki promieniotwórcza
- Promienie kosmiczne

USZKODZENIE POPROMIENNE

Szkodliwe

działanie

energii

jonizującej:

- Aparaty RTG
- Energia atomowa
- Pierwiastki promieniotwórcza
- Promienie kosmiczne

Promieniowanie:

- Świetlne
- radiowe
- akustyczne

USZKODZENIE POPROMIENNE –

działanie miejscowe

-

oparzenia

- działanie fototoksyczne i fotoalericzne

(promieniowanie świetlne)

- odcinkowa nekrobioza i martwica

(promienie lasera)

USZKODZENIE POPROMIENNE –

działanie ogólnoustrojowe

- rozpad jąder komórkowych
- najbardziej wrażliwe narządy i tkanki o dużym

potencjale odnowy: układ krwiotwórczy, gruczoły

płciowe, nabłonek jelitowy, skóra, śledziona

- objawy prodromalne choroby popromiennej:

wymioty,

biegunka,

utrata

elektrolitów

i

hipoalbuminemia

-

piorunująca

postać

mózgowa

choroby

popromiennej: utrata przytomności, obrzęk

mózgu, zgon

- Skaza

krwotoczna:

wynik

działania

fal

akustycznych

SUBSTANCJE ŻRĄCE - KWASY

- kwas siarkowy
- kwas solny stężony
- kwas azotowy stężony
- związki fluoru (kwas fluorowodorowy)
- jod i jego związki
- kwas octowy stężony
- fenole (kwas karbolowy)