EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA

WYKAZ LITERATURY:

1.Strzałko J., Mossor- Pietraszewska T.: Kompendium wiedzy o
ekologii. PWN. Warszawa 2005
2.Pyłka – Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo
Oświata. Warszawa 2004
3. Richling A., Solon J.: Ekologia krajobrazu. PWN. Warszawa 2002
4. Umiński T.: Ekologia, środowisko, przyroda. WSiP 1996
5. Więckowski S.: Ekologia ogólna. Oficyna Wydawnicza Branta.
Bydgoszcz 1998
5. Czasopisma: Aura, Ochrona Środowiska, Raj – ekologia dla
wszystkich, Środowisko

Środowisko – ogół czynników wpływających na osobnika w
całym okresie jego życia. Wyróżniamy środowisko biotyczne i
abiotyczne.

Ekologia – nauka zajmująca się wzajemnymi zależnościami
między żywymi organizmami lub ich grupami oraz między nimi
a środowiskiem życia.

Autekologia – zajmuje się poszczególnymi populacjami i
gatunkami.
 
Synekologia – zajmuje się zespołami różnych gatunków
tworzących pewne całości (np. biocenozami).

Pojęcie ekologia można rozpatrywać na co najmniej 3
poziomach:

Naukowym – odkrywanie praw rządzących na Ziemi;

Filozoficznym (światopoglądowym) – ekologia, jako sposób
myślenia o otaczającym nas wszechświecie w aspekcie
antropocentrycznym (człowiek jest najważniejszym bytem)
oraz biocenotycznym (człowiek, jako element przyrody,
będącej wartością samą w sobie);

Inżynierskim – zastosowanie wiedzy ekologicznej w
kształtowaniu otaczającej nas przyrody.

Populacja – (w sensie ekologicznym) zbiór osobników
należących do jednego gatunku, zamieszkujących dany
obszar i powiązanych ze sobą funkcjonalnie oraz
komunikujących się ze sobą, a przez to mających cechy
grupy. Populacja przejawia cechy całej grupy, a nie tylko
pojedynczych osobników.
 

Biocenoza – sumaryczna pula osobników wszystkich
populacji, grup
i jednostkowych organizmów występujących na danym
terenie. Osobniki te występują w określonym
środowisku abiotycznym (biotopie) i wzajemnie na siebie
oddziałują.
W biocenozie możemy wyróżnić np. fitocenozę – rośliny,
mykocenozę – grzyby, zoocenozę – zwierzęta,
entomocenozę – owady, dendrocenozę – drzewostan.
 

Cechy biocenozy:
1) Charakterystyczny skład gatunkowy – niemal stałe,
powtarzalne współwystępowanie różnych organizmów we
względnie charakterystycznych układach i proporcjach zarówno
ilościowych, jak i jakościowych.
2) Pełność składu gatunkowego – nie tylko kompletność zespołów
organizmów, ale także całkowite ukształtowanie dwóch grup:
producentów i konsumentów.
W biocenozach w pełni ukształtowanych nie ma już miejsca na
nowy gatunek.
Układy biocenotyczne niepełne określane są mianem biocenoz
kadłubowych (obszary zdegradowane pod względem
przyrodniczym).
 

Ekosystem – układ ekologiczny na danej przestrzeni, którego
granice są z reguły nieostre (płynne).
Układ ten charakteryzuje się:

• w ekosystemach lądowych – względnie jednorodnymi,

• w ekosystemach wodnych - zróżnicowanymi
warunkami biotopu (środowiska abiotycznego), w którym żyją i
funkcjonują organizmy żywe (biocenoza).

W ekosystemie wyróżnia się dwa poziomy organizmów:

• producenci – autotrofy,

• konsumenci – heterotrofy.

Producenci i konsumenci tworzą:
troficzne zależności liniowe - łańcuchy pokarmowe
oraz sieci pokarmowe.

Łańcuchy pokarmowe:

1)spasania – pierwszym ogniwem są producenci, dalej
konsumenci I rzędu
( roślinożercy), konsumenci II rzędu ( drapieżcy, pasożyty),
konsumenci dalszych rzędów;

2) detrytusowy – początek stanowią wszystkie szczątki
organiczne, dalej drobne organizmy żyjące w podłożu,
odżywiające się martwą materią organiczną (detrytusem),
kolejne ogniwa – jak w łańcuchu spasania

Ekoton – strefa przejściowa między dwoma ekosystemami.
Warunki
w ekotonach są specyficzne na skutek oddziaływania
sąsiadujących ekosystemów.

Jaka liczba gatunków występuje w ekotonach w stosunku do
biocenoz ekosystemów macierzystych? Dlaczego ?

Ekoton cechuje bogactwo gatunkowe, gdyż występują w nim
gatunki
z sąsiednich ekosystemów oraz te, które są charakterystyczne
tylko dla tej strefy.
 Jaka rolę pełnią ekotony?

Ekotony łagodzą przejścia między ekosystemami, spełniają
funkcję buforów. Pełnią też rolę krajobrazową.

Ekosystem – układ otwarty, przez ekosystem przepływa
energia i krąży materia.

Jednym z elementów skomplikowanej przemiany materii i
energii
w układach przyrodniczych, w tym także w
ekosystemach, są cykle biogeochemiczne.

Cykl biogeochemiczny – globalny obieg pierwiastka w
przyrodzie

W cyklu biogeochemicznym wyróżniamy:
 
1)pulę zasobów – podstawowa część całkowitej ilości
pierwiastka,
w postaci materii nieorganicznej poza ciałami
organizmów żywych. Przemiany w niej zachodzące mają
charakter abiotyczny.
2) pulę wymienną – część pierwiastka występująca w
żywych
organizmach i ich bezpośrednim środowisku. Przemiany
mają
charakter biotyczny i są znacznie szybsze.

Podział cykli ze względu na pulę zasobów:

1) Gazowe – podstawowy zapas pierwiastka znajduje
się w atmosferze lub rozpuszczony w oceanach (C, N

2,

O

2

),

2) Sedymentacyjne – pula zasobów znajduje się w
skorupie ziemskiej ( P, S, Fe).