Konsumpcja i inwestycje jako

składniki PKB

Prawidłwości kształtowania się konsumpcji i

inwestycji

Wysoki udział

Konsumpcji w dochodzie narodowym

oznacza, niższy poziom inwestycji, a

zatem niższe tempo wzrostu produkcji

dochodu i płac.

Niski udział konsumpcji w dochodzie

umożliwa wysokie inwestycje i szybki

wzrost.

Konsumpcja i oszczędności



Konsumpcja (C) to wydatki gospodarstw

domowych na dobra finalne i usługi,

nabywane w celu uzyskania zadowolenia

(zaspokojenia potrzeb przez ich użycie)



Oszczędności (S)gospodarstw domowych to

ta część dochodu rozporządzalnego, która

nie zostaje wydatkowana na konsumpcję



S = PKB w ujęciu od strony dochodów

minus C



S = PKB – C



PKB = C +S

Konsumpcja (spożycie)



Jest najwiekszym skladnikiem PKB,

przeważnie stanowi ponad 60 % łącznych

wydatków



Wyróżnia się najczęściej nastepujące

kategrie konsumpcji:

1/ dobra trwałej konsumpcji (pojazdy

mechaniczne, sprzęt gospodarstwa

domowego, domy)

2/ dobra nietrwałej konsumpcji (żywność

odzież, energia)

3/ usługi (mieszkania, transport, opieka

medyczna)

Zmiany struktury konsumpcji



Znamy prawo Engla - w miare wzrostu

dochodów w budżetach rodzinnych rośnie

udział wydatków na dobra trwałego

użytku, a spada udział wydatków na

żywność.



W miarę wzrostu dochodów ludzie jedzą

więcej i lepiej, spada natomiast udział

tych wydatków w wydatkach łącznych



Ciągłe zmiany technologiczne wpływają

na zmiany struktury konsumpcji.

Struktura konsumpcji indywidualnej polskich

gospodarstw domowych, konsumpcja ogółem =100

lata

Żywność, napoje

alkoholowe i wyroby

tytoniowe

Artykułu przemysłowe

(z amortyzacją

budynków
mieszkalnych)

usługi

1991

34,4

26,0

39,6

1992

31,8

25,1

43,1

1993

31,4

26,9

41,7

1994

31,5

27,3

41,2

1995

32,1

30,5

37,4

1996

28,9

30,7

40,4

1997

26,7

29,3

44,0

1998

25,3

28,5

46,2

1999

25,7

31,3

43,0

2000

25,2

32,1

42,7

2001

24,7

32,4

42,9

2002

23,4

32,5

44,1

2003

22,7

32,6

44,7

Ścisły związek



Między konsumpcją, dochodem i

oszczędnościami



Dochód jest główym czynnikiem

wyznaczającm konsumpcje i osczędności



Bogaci oszczędzają więcej w wielkościach

absolutnych i w stosunku do uzyskiwanych

dochodów



Biedni dokonują oszczędności ujemnych

(pożyczają jeśli maja okazję - wydają więcej

niż zarabiają

Funkcja konsumpcji



Pokazuje zależność między poziomem

wydatków na konsumpcję i poziomem

rozporządzalnego dochodu osobistego.



Koncepcję taką wprwadzil Keynes,

postawił hipotezę o stałym związku

pomiędzy konsumpcją a dochodem



Rozpatrujemy jednostkowe prawidłowości,

następnie badamy łączne zachowania

konsumpcyjne.

Wykreślanie funkcji konsumpcji



Na osi poziomej mierzymy DI dochody

rozporządzalne, na osi poziomej pieniężną

wartość konsumpcji w ospodarstwie

domowym

C

DI

O

45°

Funkcja konsumpcji

oszczędnosci

konsumpcja

B

A

E

E`

E``

.

.

.

.

C

C

Funkcja konsumpcji



Wielkości C i DI wyrażamy w tych samych

jednostkach pieniężnych, linia pod kątem

45°, wskazuje na dokładnie równą

odległość każdego jej punktu od obu osi



Od razu widać czy wydatki na konsumpcję

są równe dochodowi, czy są od niego

mniejsze czy większe



Punkt przeciecia funkcji konsumpcji z linią

biegnącą pod kątem 45°wskazuje poziom

dochodów rozporządzalnych kiedy rodziny

wychodzą na swoje.

W dowolnym punkcie



Linii pod kątem 45°, konsumpcja dokładnie

równa się dochodowi, rodzina ma zerowe

oszczędności



Kiedy funkcja konsumpcji leży poniżej linii

pod kątem 45° rodzina ma oszczędności

dodatnie



Kiedy funkcja konsumpcji leży powyżej linii

pod kątem 45° rodzina ma oszczędności

ujemne



Wielkość oszczędności ujemnych lub

dodatnich jest zawsze mierzona odległością

w pionie między obiema krzywymi.

Funkcja oszczędności



Pokazuje zależność między poziomem

oszczędności i dochodu, jest lustrzanym

odbiciem funkcji konsumpcji

DI

S

0

oszczędności

Oszczdności

ujemne

E

B

A

S

S

Funkcja oszczędności



Pokazuje zależność między poziomem

oszczędności i dochodu, jest lustrzanym

odbiciem funkcji konsumpcji

DI

S

C

0

oszczędności

Oszczdności

ujemne

E

B

A

C

C

S

S

Funkcja oszczędności



Konstrujemy ją odejmując konsumcje od

dochodu



Punkt B przypada przy tym samym

poziomie dochodu



W punkcie A oszczędności sa ujemne

Struktura rozdysponowania dochodów do dyspozycji polskich gospodarstw

domowych

.

lata

Konsumpcja

indywidualna

Oszczędności

brutto

1991

83,7

16,3

1992

85,0

15,0

1993

87,5

12,5

1994

88,2

11,8

1995

86,1

13,9

1996

87,2

12,8

1997

86,9

13,1

1998

86,8

13,2

1999

89,1

10,9

2000

87,4

12,6

2001

87,5

12,5

2002

90,0

10,0

2003

91,4

8,6

Krańcowa skłonność do

konsumpcji



Mierzy reakcję konsumpcji na zmianę

dochodu –MPC



Jest to dodatkowa kwota, jaką ludzie

wydają na konsumpcję, kiedy otrzymają

dodatkową jednostkę pieniężną dochodu



MPC = Δ C /ΔDI



Nachylenie funkcji konsumpcji

odzwierciedla MPC

Krańcowa skłonność do

oszczędzania



MPS – jaka część każdej dodatkowej

jednostki dochodu idzie na dodatkowe

oszczędności



MPS = Δ S /ΔDI



DI = C + S, stąd



MPC + MPS = 1



MPS = 1- MPC

Krańcowa skłonność do konsumpcji i oszczędzania

Każda nieskonsumowana złotówka dochodu

rozporządzalnego zostaje zaoszczędzona

DI

pln

C pln MPC S pln MPS

40.00

0

39.20

0

-

800

-

41.00

0

40.00

0

0,8

1.000 0,2

42.00

0

40.70

0

0,7

1.300 0,3

43.00

0

41.30

0

0,6

1.700 0,4

44.00

0

41.80

0

0,5

2.200 0,5

Konsumpcja w skali całej

gospodarki



Przechodzimy od zachowania

gospodarstw domowych do tendencji w

całej gospodarce (metodologia

makroekonomiczna)



Znajomść poziomu konsumpcji w skali

całej gospodarki jest niezbędna

zrozumienia wahań koniunkturalnych

Czynniki wzynaczające konsumpcję



Bieżący dochód rozporządzalny



Dochód permanentny (stały)



Stan majątkowy



Czynniki społeczne



Oczekiwania dotyczące przyszłości

Czynniki wzynaczające konsumpcję



Bieżący dochód rozporządzalny – najważniejszy

czynnik wyznaczający konsumpcję (wg

Keynesa)



dochód permanentny (stały) M. Friedman – jeśli

zmiana dochodu jest stała, tak ją oceniają

ludzie, to zwiększą wydatki konsumpcyjne

(awans), jeśli to tylko premia, to znaczną jej

część zaoszczędzą



Hipoteza cyklu życia – ludzie oszczędzają w celu

wyrównania swojej konsumpcji w skali całego

życia – zapewnienie odpowiedniego dochodu w

okresie emerytalnym (F. Modigliani)



majątek- większy majątek jest podstawą do

większej konsumpcji (efekt dochodowy)

Historia gospodarcza



Potwierdza ścisły związek między

dochodem rozporządzalnym a

konsumpcją



Mówimy to o dopasowanej

ogólnospołecznej funkcji konsumpcji.

t

C

DI

1930

DI

C

Czynniki wyznaczające

oszczędności



System ubezpieczeń społecznych (nie

trzeba oszczędzać na starość)



Rynki kapitałowe (dostępność kredytów)



Tempo wzrostu dochodów



Zmiany struktury demograficznej

(starsi oszczędzają mniej)

Skłonność do konsumpcji polskich gospodarstw

domowych

Gospodarstw

a domowe

1998 1999 2001 2002 2003

Pracowników

umysłowych

95,3 96,8 91,2 91,6 92,3

Robotników

93,9 96,5 92,5 91,6 91,6

Rolników

88,1 95,5 88,9 94,7 97,1

Pracujących

na własny
rachunek

96,5 98,4 90,0 94,4 94,7

Emerytów

99,6 99,9 96,5 96,1 95,1

Rencistów

103,

9

106,

0

102,

2

101,

1

100,6

Inwestycje



Dla ekonomisty inwestycje oznaczają

powstanie dodatkowego kapitału



Zakup ziemi nie jest inwestycją dla

ekonomisty – to tylko transakcja, jedna

osoba kupuje druga sprzedaje

Rola inwestycji



Stanowią część wydatków, zmiany w

inwestycjach wywierają wpływ na łączny

popyt



Prowadzą do akumulacji (nagromadzenia)

kapitału, oddziaływują na długookresowy

wyrost produkcji

Analizując inwestycje

Koncentrujemy się na inwestycjach

prywatnych brutto I, czyli tej części

PKB, która przeznaczona jest na

inwestycje krajowe (budownictwo

mieszkaniowe, inwestycje w budynki

fabryczne i maszyny, zmiana zapasów)

Czynniki określające inwestycje



Inwestycje zależą od dochodów, a ich

poziom zależy od PKB



Inwestycje reagują na zmiany produkcji –

zasada akceleratora – inwestycje rosną,

kiedy produkcja wzrasta, są niskie, kiedy

produkcja spada



Koszty inwestowania (stopy procentowe)



Oczekiwania (ryzyko i niepewność

przyszłej sytuacji gospodarczej)

Funkcja popytu inwestycyjnego



Pokazuje zależność między inwestycjami

a stopą procentową



Stopa procentowa, kształtowana przez

bank centralny, jest głównym narzędziem

oddziaływania przez państwo na

inwestycje

Funkcja popytu inwestycyjnego

Jest krzywą opadającą, pokazuje kwoty jakie

firmy gotowe są inwestować, przy różnych

poziomach stopy procentowej

0

r,i

I

20

10

5

Wydatki inwestycyjne

Stopa

Procentowa

Stopa

Przychodu z

kapitału

D

I

Przesunięcia krzywej popytu

inwestycyjnego



Wzrost PKB przesuwa ją w prawo, w górę

0

r,i

I

D

I

D

I

'

Przesunięcia krzywej popytu

inwestycyjnego



Wyższe podatki przesuwają ją w lewo, w

dół

0

r,i

I

D

I

D

I

'

Przesunięcia krzywej popytu

inwestycyjnego



Pesymizm przedsiębiorców przesuwa ją w

lewo, w dół

0

r,i

I

D

I

D

I

'

Inwestycje



Są najbardziej niestabilną częścią

wydatków



Zależą od niepewnych czynników (w tym

od postaw politycznych rządzących i

inwestorów, wydarzeń życia

gospodarczego



Wahania inwestycji są siłą napędową

koniunktury.

CZĘŚĆ I. NAKŁADY INWESTYCYJ NE W GOSPODARCE NARODOWEJ
PART I. INVESTMENT OUTLAYS IN NATIONAL ECONOMY

TABL. 1. DYNAMIKA NAKŁADÓW INWESTYCYJ NYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ
INDICES OF INVESTMENT OUTLAYS IN NATIONAL ECONOMY

2003

2004

2005

w tys. zł

in thous. zl

w odse-

tkach

in

percent

2003

2004

2005

ceny bieżące

current prices

rok poprzedni = 100

previous year=100

OGÓŁEM.......................................................................... 110 859 777 120 466 705 131 054 933

100,0

100,6

106,5 107,7

TOTAL
w tym nakłady na:
of which investment outlays on
budynki i budowle........................................................ 58 892 500 63 673 423

70 715 651

54,0

101,7

104,8

107,6

buildings and structures

maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia

a)

39 029 717 42 513 130

45 728 800

34,9

98,9

106,4

108,7

machinery, technical equipment and tools

a)

środki transportu.........................................................

11 372 899 13 417 521

13 815 014

10,5

100,9

117,3

106,0

transport equipment
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo....................................

2 231 538

2 627 375

2 961 677

2,3

98,7

112,7

110,1

Agriculture, hunting and forestry
Rybactwo.........................................................................

13 471

21 494

56 296

0,0

94,3

153,4

264,4

Fishing
Przemysł........................................................................... 37 387 301 41 910 971

45 211 464

34,5

106,3

109,5

106,4

Industry
górnictwo ....................................................................

2 300 880

2 490 705

3 309 362

2,5

98,4

104,3

128,4

mining and quarrying
przetwórstwo przemysłowe.......................................

26 041 537 30 226 755

32 413 111

24,7

110,4

113,5

106,1

manufacturing
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz, wodę.................................................................

9 044 884

9 193 511

9 488 991

7,3

97,7

98,9

101,3

electricity, gas and water supply
Budownictwo...................................................................

8 588 249

9 075 471

11 330 349

8,6

103,9

104,8

122,0

Construction
Handel i naprawy*............................................................ 10 545 675 11 896 173

13 610 921

10,4

89,6

110,0

114,2

Trade and repair*
Hotele i restauracje...........................................................

1 131 699

1 035 661

1 133 609

0,9

100,5

91,4

107,6

Hotels and restaurants
Transport, gospodarka magazynowa i łączność............. 11 121 737 11 424 894

12 271 730

9,4

94,1

101,8

109,8

Transport, storage and communication
Pośrednictwo finansowe.................................................

2 960 252

3 532 812

3 272 537

2,5

67,9

118,2

97,8

Financial intermediation
Obsługa nieruchomości i firm*.......................................... 22 571 469 22 879 644

22 991 842

17,5

104,0

99,6

98,8

Real estate, renting and business activities
w tym budownictwo mieszkaniowe.............................

15 399 269 16 062 595

17 326 576

13,2

102,9

101,9

104,9

of which residential construction
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązko-
we ubezpieczenia społeczne i zdrowotne*.................

3 404 649

4 005 494

4 408 322

3,4

139,3

113,8

109,4

Public administration and defence; compulsory
social security
Edukacja...........................................................................

3 505 637

3 775 099

3 990 008

3,0

91,0

105,6

103,9

Education

WY SZCZEGÓLNIENIE

SPECIFICATION

Jeżeli



Konsumuję całość mojego dochodu,

niezależnie od jego wielkości, to jak

będzie wyglądać moja funkcja konsumpcji

i jaka będzie moja MPC?



Jaka będzie moja funkcja oszczędności i

moja MPS?

.



ΔDI = ΔC, MPC= 1

DI

C

45°

C

C

,



ΔS= 0 MPS=0

S

DI

Jeżeli



posuwamy się wzdłuż funkcji konsumpcji

to analizujemy zmiany DI dochodu

rozporządzalnego



Jeżeli uwzględnimy zmiany majątku, lub

innych czynników, to jak można pokazać

to używając funkcji konsumpcji

Czy następujące zmiany przesuną

całą funkcji konsumpcji, czy też

oznaczać będą przesuwanie się po

niej

Uszczuplenie majątku , Wzrost DI

C

DI

C

C

C`

C`

Jak zmieni się dana funkcja

popytu inwestycyjnego jeżeli



Wzrosną stopy procentowe



Wzrośnie opodatkowanie dochodów

przedsiębiorstw do 50%



Wzrośnie PKB.

r

I

Oceń swoje wydatki w roku



Czy konsumujesz zgodnie z modelem

cyklu życia, a więc wydajesz tyle na ile

pozwoliłby Ci dochód jakiego spodziewasz

się w ciągu całego swego życia,



czy też wydajesz tyle na ile Ci pozwala

dochód bieżący?