Po co robimy badania?

teori
a

problem

hipotez
y

Plan

badawczy

pomiar

zbieranie
danych

analiza
danych

wnioski

Zmienne – co to takiego?

• Pojęcia zamienione w zbiór wartości

(co

najmniej dwie)

PŁEĆ

WZROS
T

żeńska
(2)

Zmienna

dychotomiczna

męska
(1)

163,56
cm

163 cm

163,56785
cm

Zmienna

ciągła

LICZB
A
DZIECI

2

5

4,7
5

Zmienna

dyskretna

Poziomy pomiaru zmiennych

Zmienna przyjmuje różne wartości

dla osób, których dotyczy.

• Zmienna niezależna

(wyjaśniająca)

–

zmienna, którą manipulujemy, oddziałuje na inną
zmienną; (

przyczyna

). Musi posiadać co najmniej

dwa poziomy (dwie wartości).

• Zmienna zależna

(wyjaśniana, objaśniana)

–

jej wartość podlega oddziaływaniom innych
zmiennych (niezależnych i zakłócających); (

skutek

).

Ilość osób w pomieszczeniu a wykonanie zadania;
Atrakcyjność osoby proszącej a chęć spełnienia prośby;
Frustracja a poziom agresji;
Miły/ niemiły eksperymentator a deklarowane motywy wzięcia

udziału w badaniu

Zmienna

zależna

(wzrost)

Zmienne niezależne

Dieta

Gen
y

Hormon
y

-zmienne uboczne
-artefakty

Zmienne i ich wskaźniki

 Zmienne w psychologii często mają

charakter nieobserwowalny

 Wnioskuje się wtedy o wartościach

zmiennych na podstawie wskaźników

 Przykłady wskaźników

radości – ilość uśmiechów
zapamietania treści – ilość przypomnianych

infromacji

złości – stopień wykrzywienia twarzy

Poziom
teoretyczny

Poziom operacyjny

inteligencja

-IQ (jak inaczej?)

agresja

-ilość zachowań
krzywdzących inne
osoby

miłość

?

lęk

?

Pytania badawcze i

hipotezy

• Pytanie badawcze określa zakres

tematyczny badania (czy agresja
ma związek z frustracją?)

• Hipoteza jest przewidywaniem

postawionym na gruncie teorii
(Frustracja powoduje agresję)

Hipoteza

 Naukowa/ Teoretyczna

stwierdzenie, które można poddać

procedurze sprawdzania
empirycznego

(Świat został stworzony przez Boga
Na charakter człowieka mają wpływ geny)

 Badawcza

oczekiwany związek miedzy zmiennymi
kierunkowa, niekierunkowa
Hipoteza zerowa

 Operacyjna

wyrażona w języku wskaźników i grup

Jak zbierać informacje na interesujący nas
temat?

-Robimy EKSPERYMENT



naturalny



laboratoryjny

-Quasi-eksperyment

-Obserwacja



fotograficzna



próbki czasowe



próbki zdarzeń

obserwator zewnętrzny lub
uczestniczący

obiektywna, arkusze obserwacyjne,
skale oszacowań

Czego się wystrzegać?

Błąd łagodności - oszacowania przemawiające na
korzyść (lub niekorzyść) badanego

Błąd tendencji centralnej – przydzielanie ocen ze
środka skali

Błąd kontrastu – tendencja do przypisywania
osobom badanym cech, których sam badany nie
posiada

Efekt halo – różne zachowania oceniane podobnie
poprzez nastawienie do osoby

Psychometryczne

– wysoce ustrukturalizowane

zadania, wyniki opracowywane ilościowo,
badanie procesów poznawczych (pamięć, uwaga)
– wystandaryzowane i znormalizowane

Projekcyjne

– zadania mało ustrukturalizowane,

wieloznaczne (test Rorschacha, Test Apercepcji
Tematycznej) zdania niedokończone (TZN
Rottera)

Jakich testów użyć?

A może rozmowa?

Wywiad ustrukturalizowany

Rozmowa z osobą badaną , w której badacz z góry ustala, jakie
zada pytania (ich treść i porządek) – ważne: elastyczność

Badanie indywidualne, czasochłonne, wymaga nawiązania
kontaktu z badanym

Chyba najłatwiejsze – ankieta

Pytania otwarte, odpowiedź pisemna lub ustna

Problem: swobodne wypowiedzi badanych – trudności
interpretacyjne

Kwestionariusze

Przeznaczone do badania jednej określonej właściwości
psychologicznej (temperamentu, lęku, depresji)

Pytania zamknięte lub twierdzenia, do których badani
ustosunkowują się wybierając jedną z podanych odpowiedzi lub
zaznaczając ją na odpowiedniej skali

Ekonomiczne i użyteczne badawczo

Możliwość podawania odpowiedzi fałszywych (Skale
Kłamstwa/Skala Aprobaty Społecznej)

Analiza treści

Używana do oceny różnych aspektów pisanego lub
mówionego tekstu lub pewnych form reprezentacji
wzrokowej

Osoba analizująca decyduje się na pewną jednostkę
pomiarową i stosuje ją np. do reklam (sposoby pokazywania
mężczyzn i kobiet w reklamach); analiza treści podręczników
w szkole – częsta w badaniach archiwalnych

Struktura pracy

• Tytuł
• Abstrakt
• Wstęp teoretyczny
• Zmienne i wskaźniki
• Metoda

– Uczestnicy badania
– Materiały wykorzystane w badaniu
– Procedura – dokładny przebieg badania

• Wyniki

– Tabele, wykresy, statystyki opisowe, oraz wyniki

przeprowadzonych analiz

• Dyskusja wyników

– Czy wyniki układają się zgodnie z

przewidywaniami

• Bibliografia

Jaki powinien być wstęp

• Postawienie problemu

– Dlaczego jest ciekawy i wart

przeprowadzenia badania

• Odniesienie do szerszego kontekstu

teoretycznego

– Co już wiadomo na ten temat?
– Odwołanie się do ogólniejszych zależności

• Sformułowanie własnych

przewidywań, hipotez

Strona formalna wstępu

• Tekst wstępu teoretycznego

powinien być podzielony na
akapity

• Akapit

– stanowi zamkniętą całość
– ma swój początek, rozwinięcie i

zakończenie

– rozwija jedną, centralną myśl
– ułatwia orientację w tekście

Cytowanie prac w tekście

• Jeden autor

– (Feldman 1966)

– Feldman (1966)

– jeśli w zdaniu

wymieniamy nazwisko

• Dwóch autorów

– (Kahneman i Tversky 1984)

• Kilku autorów

– Pierwszy raz wymieniamy wszystkich

• (Cacioppo, Gardner i Berntson 1997)

– Kolejne odwoływania do tej pracy

• (Cacioppo i inni 1997)

• Kilka prac na ten sam temat

– (Ganzach 1995; Gardner 1996;

Rowe

1989)

Przykładem takich badań jest praca

Mogg, Millar

i Bradleya (2000)

. Badacze ci, między innymi

wykazali, że osoby depresyjne nie różnią się od
populacji osób zdrowych w zakresie pierwszeństwa
i szybkości spostrzegania emocjonalnych bodźców
zagrażających.

Emocje i uczucia są niezmiernie ważną częścią
ludzkiej egzystencji; są „tym wszystkim, o czym jest
ludzkie życie”

(Carlson 2002 s. 461).

Wyniki badań

(von Hecker i Sędek 1999; von

Hecker, Sędek i McIntosh 2000)

wskazują

również, że stany bezradności i depresji w
dramatyczny sposób upośledzają generatywne
procesy przetwarzania informacji niezbędne do
sformułowania efektywnego modelu umysłowego.

Bibliografia

Wypisujemy tylko pozycje wymienione w pracy

•Artykuł

–Birnbaum M. (1972). Morality judgements: Tests of an

averaging model. Journal of Experimental Psychology, 93, 35-42.
–Bradley M. M., Cuthbert B. N. i Lang P. J. (1991). Picture media

and emotion: Effects of a sustained affective context.

Psychophisiology, 33, 662-670.
–Markman K.D. i Weary G. (1998). Control motivation,

depression, and counterfactual thought. [w:] M. Kofta, G. Weary i

G. Sedek (red.), Personal control in action.
– Habrat E.(1997). Reaktywność i zapotrzebowanie na stymulację

w depresjach w przebiegu choroby afektywnej dwubieunowej.

Niepublikowana rozprawa doktorska. Instytut Psychologii,

PAN.Warszawa .

–Cacioppo J. T. I Gardner W. L. (w druku). Emotion. Annual
Review of Psychology, 50.

•Książka

–Kuhl J. i Beckmann J. (red.) (1994). Volition and personality.

Action versus state orientation. Gottingen: Hogrefe & Huber

Publishers.