Agresja u ludzi

3. Agresja a koncepcje

psychologiczne człowieka

1. Kierunek biologiczny

Pogląd na

naturę

ludzką

Determinanty

zachowania

Główny

temat

badań

Badania

podstawowe

Człowiek jest
bierny

Dziedziczność,
biochemia

Procesy w
mózgu i
układzie

nerwowym

Biochemiczne
podstawy
zachowania

Kierunek biologiczny



Baba rolę, jaką w agresji odgrywają
poszczególne okolice mózgu i rejestruje
wywołane w ten sposób destrukcyjne
działania.



Bada mózgi sprawców morderstw

( chromosom Y ), wpływ hormonów na

zachowanie agresywne.

2. Psychoanaliza

Pogląd na

naturę

ludzką

Determinant

y zachowania

Główny

temat

badań

Badania

podstawowe

Człowiekiem
kierują
instynkty

Dziedziczność i
wczesne
doświadczenie

Nieświadome
popędy i
konflikty

Zachowanie
jako wyraz
nieświadomych

motywów

Psychoanaliza



Istotne czynniki regulujące zachowanie mają
charakter popędowy, afektywny, instynktowny, są
biologicznie ukształtowanymi, gotowymi
strukturami uruchamiającymi określone działania.



Popęd jest stały, choć realizowany różnie w
poszczególnych okresach rozwojowych.

Człowiek – ofiara biologicznie ukształtowanych,

niekontrolowanych impulsów wewnętrznych

= koncepcja deterministyczna
( Freud i następcy )

Neopsychoanaliza

Analiza transakcyjna Berna:
warstwowa koncepcja osobowości
Dziecko
Rodzic
Dorosły

3. Behawioryzm

Pogląd na

naturę

ludzką

Determinant

y zachowania

Główny

temat badań

Badania

podstawowe

Człowiek

reaguje na
bodźce, daje
się
modyfikować

Środowisko,

warunki
bodźcowe

Specyficzne

reakcje
zewnętrzne

Zachowanie,

jego
przyczyny i
konsekwencje

Behawioryzm



Ważne były fakty fizyczne mierzone za pomocą miar
obiektywnych.



Dla zrozumienia zachowania potrzebna jest wiedza o
popędzie, reakcji i wzmocnieniach.



Środowisko jest aktywne, organizm reaktywny.



Moralność, wolność, ludzka godność to cechy sytuacji, nie
człowieka.

Człowiek – istota podporządkowana wyrokom losu, „pionek”

popychany przez cechy sytuacji, przez współwystępowanie
bodźców, reakcji, wzmocnień.

= koncepcja deterministyczna
Agresji człowiek się uczy przez naśladownictwo,

modelowanie, system wzmocnień. Agresja jest
nagradzającym zachowaniem.

( Watson, Skinner )

4. Psychologia

poznawcza

Pogląd na

naturę

ludzką

Determinant

y

zachowania

Główny

temat badań

Badania

podstawowe

Człowiek
twórczy,
aktywny

Warunki
bodźcowe i
procesy

umysłowe

Procesy
umysłowe i
język

Procesy
umysłowe
dedukowane

za pomocą
wskaźników
behawioralnyc
h

Psychologia poznawcza



Ekspansja cybernetyki



Człowiek poszukuje informacji, gromadzi

doświadczenie i wbudowuje je w system

poznawczy.



Nurt poznawczy traktuje ludzi jako badaczy, a

życie ludzkie jako ciągłe eksperymentowanie,

sprawdzanie hipotez.



Zlekceważył problem emocjonalności i

biologicznych wyznaczników zachowania.

Przeciwstawienie koncepcji człowieka pasywnego
= koncepcja aktywnego umysłu
( Neisser, Kelly )

Psychologia poznawcza

Zadaje pytania o wrogie myśli i

fantazje, jakich ludzie doświadczają, gdy
są świadkami przemocy.

Bada ich wyobrażenia i zamiary

skrzywdzenia innych, postawy wobec
wojny, gwałtu, dostępności broni.

5. Psychologia

humanistyczna

Pogląd na

naturę ludzką

Determina

nty

zachowania

Główny temat

badań

Badania

podstawow

e

Człowiek

aktywny o
nieograniczonym
potencjale

Potencjalnie

samosterują
ce

Doświadczenie

ludzkie i
potencjał ludzki

Struktura

życia
jednostki,
wartości,
cele

Psychologia

humanistyczna



Odrzuca zewnętrzną sterowność, postuluje

założenie o wewnętrznym mechanizmie

sterowania zachowaniem.



Człowiek dysponuje potencjałem

wewnątrzsterowności, który realizuje się, gdy nie

ma blokad zewnętrznych, wymuszających

określone zachowania.



Człowiek dąży do rozwoju, a siłą napędową

rozwoju jest potrzeba samoaktualizacji.



Człowiek dysponuje narzędziami rozwoju –

intuicja

Człowiek sterowany od wewnątrz
= swoboda wyboru zachowania
( Maslow. Rogers )

6. Ewolucjonizm

Pogląd na
naturę

ludzką

Determinant
y

zachowania

Główny
temat

badań

Badania
podstawowe

Człowiek
przystosowany
do

rozwiązywania
problemów
epoki

Przystosowani
e i sygnały
środowiskowe

służące
przetrwaniu

Przystosowan
ie psychiczne
ukształtowan

e na drodze
ewolucji

Mechanizmy

psychiczne dla

celów

przystosowawczy

ch w drodze

ewolucji

Ewolucjonizm

Duży nacisk na cechy środowiska życia!
( klimat, środowiska wielkomiejskie,

wiejskie…, zanieczyszczenie
środowiska )

Bada agresję jako zachowanie

przystosowawcze, uwzględniając
warunki działania człowieka.

7. Socjobiologia



Socjobiologowie podstawową rolę przypisują genom.



Człowiek jest typowym ssakiem, bo:

- mężczyźni dominują nad kobietami
- potomstwo wymaga długotrwałej opieki
- rodzice pozostają w długotrwałych związkach
- dominującym zachowaniem jest egoizm – działanie
w interesie własnym i najbliższych
- powszechne jest zamiłowanie do gier i zabaw
zręcznościowych
( Darwin, Willson, Buss )

Socjobiologia

Przyjmuje się, że:



mężczyźni z natury są bardziej
agresywni niż kobiety



młodzi są bardziej agresywni niż starsi



agresja wobec obcych jest silniejsza niż
wobec swoich

Agresja – praktyczny sposób zapewnienia

sobie sukcesu ewolucyjnego ( wojna
redukuje nadwyżki populacyjne )

Socjobiologia

Dążenie do agresji i wojny to składnik ludzkiej

natury.

Funkcje wojny:



wewnętrzna – podtrzymuje solidarność
wewnętrzną



zewnętrzna – jest mechanizmem stabilizacji
równowagi i sił

Zachowanie zdeterminowane jest genetycznie,
jego sens to zdolność od przetrwania i reprodukcji.
= koncepcja deterministyczna

Socjobiologia

Krytyka etyczna:



zaplecze i wsparcie dla skrajnego
konserwatyzmu



usprawiedliwia egoizm



sankcjonuje nierówności społeczne



uzasadnia dominację mężczyzn



usprawiedliwia wojny, ksenofobię,
nacjonalizm