odkrycie nieświadomości

odkrycie nieświadomości

drugie

drugie

Co to jest odkrycie

Co to jest odkrycie

nieświadomości?

nieświadomości?



odkrycie nieświadomości odnosi się

odkrycie nieświadomości odnosi się

(Whyte, 1960) do sytuacji, w której

(Whyte, 1960) do sytuacji, w której

świadomy Europejczyk:

świadomy Europejczyk:



"uprzytomnił sobie potrzebę

"uprzytomnił sobie potrzebę

w y w n i o s k o w a n i a

w y w n i o s k o w a n i a

z własnego

z własnego

bezpośredniego doświadczenia,

bezpośredniego doświadczenia,

istnienia w nim procesów o umysłowym

istnienia w nim procesów o umysłowym

charakterze, których jednak nie jest

charakterze, których jednak nie jest

bezpośrednio świadomy, oraz

bezpośrednio świadomy, oraz do

do

posłużenia się specjalnym terminem na

posłużenia się specjalnym terminem na

ich oznaczenie

ich oznaczenie

"

"

.

.

Nieświadomość - jako korekta

Nieświadomość - jako korekta

Kartezjańskiej gafy

Kartezjańskiej gafy

(blunder)

(blunder)



Paradoks: tutaj

Paradoks: tutaj akcent przenosi się z

akcent przenosi się z

nieświadomości na rozumienie tego czym

nieświadomości na rozumienie tego czym

jest umysł jako taki.

jest umysł jako taki.



Co innego

Co innego „naiwne odkrycie idei

„naiwne odkrycie idei

nieświadomości”

nieświadomości”

kiedy tylko stwierdza się

kiedy tylko stwierdza się

zachodzenie czynności mentalnej poza

zachodzenie czynności mentalnej poza

zakresem doświadczenia wewnętrznego –

zakresem doświadczenia wewnętrznego –

a co innego:

a co innego:



zreflektowane odkrycie, że umysł nie

zreflektowane odkrycie, że umysł nie

musi wiązać się ze świadomością;

musi wiązać się ze świadomością;

myśleć

myśleć

bowiem może nie tylko człowiek (również

bowiem może nie tylko człowiek (również

nie wiedząc o tym, że myśli –

nie wiedząc o tym, że myśli –

vide:

vide:

Plotyn), ale też i zwierzęta, i maszyny.

Plotyn), ale też i zwierzęta, i maszyny.



Wtedy konieczne jest

Wtedy konieczne jest

wskazanie takiej cechy

wskazanie takiej cechy

dystynktywnej

dystynktywnej

„umysłu”, „psychiki”

„umysłu”, „psychiki”

„myślenia”, która nie

„myślenia”, która nie

wiązałaby się z danością

wiązałaby się z danością

w doświadczeniu

w doświadczeniu

wewnętrznym lub

wewnętrznym lub

brakiem tej daności.

brakiem tej daności.



To drugie odkrycie było

To drugie odkrycie było

możliwe dopiero po

możliwe dopiero po

Kartezjuszu.

Kartezjuszu.



Konsekwencje tego

Konsekwencje tego

odkrycia dla psychologii

odkrycia dla psychologii

są nie do przecenienia.

są nie do przecenienia.



Antykartezjański charakter

Antykartezjański charakter

idei nieświadomości:

idei nieświadomości:



poszukiwanie bytu, który

poszukiwanie bytu, który

łączy

łączy

w sobie

w sobie

cechy „res

cechy „res

extensa” i „res cogitans”:

extensa” i „res cogitans”:



Wskazuje na to przestrzenna

Wskazuje na to przestrzenna

metaforyka (głębiny

metaforyka (głębiny

nieświadomego, bliżej lub

nieświadomego, bliżej lub

dalej od progu świadomości,

dalej od progu świadomości,

pod-świadomość) lub:

pod-świadomość) lub:



Przypisywanie możliwości

Przypisywanie możliwości

myślenia – materii:

myślenia – materii:

„nieświadoma cerebracja

„nieświadoma cerebracja

będąca źródłem czynności

będąca źródłem czynności

sensownych i celowych”.

sensownych i celowych”.

Nieświadomość - ideą

Nieświadomość - ideą

antykartezjańską

antykartezjańską



Momentem kluczowym dla hipotezy

Momentem kluczowym dla hipotezy

nieświadomości w tym drugim rozumieniu

nieświadomości w tym drugim rozumieniu

był przełom XVII i XVIII wieku.

był przełom XVII i XVIII wieku.



W roku 1690, Locke – pisał jeszcze, że

W roku 1690, Locke – pisał jeszcze, że

"jest niemożliwe, żeby spostrzegać bez

"jest niemożliwe, żeby spostrzegać bez

świadomości, że się spostrzega"

świadomości, że się spostrzega"

(

(

It is

It is

impossible to perceive without perceiving

impossible to perceive without perceiving

that he does perceive

that he does perceive

).

).



Jednak już w tym samym roku angielski

Jednak już w tym samym roku angielski

Platonik John Norris twierdził:

Platonik John Norris twierdził: "Możemy

"Możemy

posiadać idee, których nie jesteśmy

posiadać idee, których nie jesteśmy

świadomi"

świadomi"

(

(

We may have ideas of which

We may have ideas of which

we are not conscious

we are not conscious

).

).



Istnieje genetyczna i chronologiczna

Istnieje genetyczna i chronologiczna

zależność między kategorią

zależność między kategorią

świadomości (wcześniejszą) i

świadomości (wcześniejszą) i

kategorią nieświadomości

kategorią nieświadomości

(późniejszą, relatywną).

(późniejszą, relatywną).



Dopiero w XVIII w.

Dopiero w XVIII w.

w językach

w językach

niemieckim i angielskim (we

niemieckim i angielskim (we

francuskim 100 lat później)

francuskim 100 lat później) powstają

powstają

terminy, które nie tylko konstatują:

terminy, które nie tylko konstatują:



„

„

ukrytość”,

ukrytość”,



„

„

niejawność”,

niejawność”,



„

„

niedostępność”

niedostępność”



procesu psychicznego…

procesu psychicznego…



…

…

ale także negują istnienie

ale także negują istnienie

„świadomości”:

„świadomości”:



„

„

un

unbewusst

bewusst

”,

”,



„

„

bewusst

bewusst

l

l

os

os”,

”,



„

„

un

unconscious

conscious

”,

”,



„

„

in

inconscient

conscient

”,

”,



„

„

nie

nieświadomy”.

świadomy”.



Wcześniej nie było potrzeby -

Wcześniej nie było potrzeby -

ani wyróżniania takiego

ani wyróżniania takiego

specjalnego obszaru, ani

specjalnego obszaru, ani

nazywania go w jakiś odrębny

nazywania go w jakiś odrębny

sposób.

sposób.

Terminologia

Terminologia



"Unbewusstsein"

"Unbewusstsein"

(nieświadomość) i

(nieświadomość) i

"bewusstlos"

"bewusstlos"

(bezwiedny) zostały

(bezwiedny) zostały

po raz pierwszy

po raz pierwszy

użyte przez ucznia

użyte przez ucznia

Wolffa, profesora

Wolffa, profesora

fizjologii z Lipska,

fizjologii z Lipska,

Ernsta Platnera w

Ernsta Platnera w

1776 roku

1776 roku

- do

- do

opisania

opisania

postulowanych

postulowanych

przez Leibniza

przez Leibniza

ciemnych,

ciemnych,

niewyraźnych

niewyraźnych

percepcji…

percepcji…



…

…

a następnie spopularyzowane przez

a następnie spopularyzowane przez

Goethego, Schillera i Schellinga

Goethego, Schillera i Schellinga

między rokiem 1780 a 1820.

między rokiem 1780 a 1820.



W języku

W języku

angielskim słowo

angielskim słowo

"nieświadomy" -

"nieświadomy" -

unconscious

unconscious

- jako

- jako

przymiotnik (w

przymiotnik (w

podobnym jak

podobnym jak

wyżej znaczeniu),

wyżej znaczeniu),

pojawiło się w

pojawiło się w

roku

roku 1751

1751

w

w

tekście

tekście

szkockiego

szkockiego

filozofa

filozofa Henry

Henry

Kamesa…

Kamesa…



Oraz, w tym samym roku, w książce

Oraz, w tym samym roku, w książce

Roberta Whytta

Roberta Whytta

poświęconej

poświęconej

mimowolnym ruchom u zwierząt…

mimowolnym ruchom u zwierząt…



…

…

a z większą częstotliwością,

a z większą częstotliwością,

dopiero po roku 1800, na przykład,

dopiero po roku 1800, na przykład,

w pismach

w pismach Wordswortha i

Wordswortha i

Coleridge'a.

Coleridge'a.

Najważniejsze postaci

Najważniejsze postaci

Najważniejsze postaci:

Najważniejsze postaci:

Leibniz

Leibniz



Zasada ciągłości

Zasada ciągłości

zjawisk:

zjawisk:



Separacja ducha i

Separacja ducha i

materii, ożywionego i

materii, ożywionego i

nieożywionego, tego

nieożywionego, tego

co świadome od tego

co świadome od tego

co fizjologiczne -

co fizjologiczne -

niesłuszna bowiem

niesłuszna bowiem

doświadczenie

doświadczenie

pokazuje, iż:

pokazuje, iż:



natura nie robi

natura nie robi

skoków.

skoków.



przejścia pomiędzy

przejścia pomiędzy

zjawiskami nie są

zjawiskami nie są

gwałtowne, tylko płynne.

gwałtowne, tylko płynne.



Istnieją liczne, bardzo

Istnieją liczne, bardzo

subtelne, niezauważalne

subtelne, niezauważalne

stopniowania.

stopniowania.



Nie mamy do czynienia ze

Nie mamy do czynienia ze

skrajnościami: światłem i

skrajnościami: światłem i

brakiem światła, czy też

brakiem światła, czy też

czernią i bielą, ale raczej

czernią i bielą, ale raczej

z

z nieskończoną ilością

nieskończoną ilością

stopni pośrednich,

stopni pośrednich,

kontinuum różnych

kontinuum różnych

odcieni szarości i

odcieni szarości i

jasności.

jasności.



Leibniz wprowadził do psychologii

Leibniz wprowadził do psychologii

ważny pomysł:

ważny pomysł: progu percepcji,

progu percepcji,

oraz

oraz

teorię, zgodnie z którą te same

teorię, zgodnie z którą te same

spostrzeżenia (albo ich reprezentacje),

spostrzeżenia (albo ich reprezentacje),

których jesteśmy świadomi, mogą być

których jesteśmy świadomi, mogą być

także obecne w naszym umyśle w

także obecne w naszym umyśle w

postaci podprogowych percepcji (albo

postaci podprogowych percepcji (albo

ich reprezentacji), kiedy one znajdują

ich reprezentacji), kiedy one znajdują

się poniżej owego progu

się poniżej owego progu

(

(

Ellenberger

Ellenberger

).

).



Leibniz zapoczątkował także pogląd

Leibniz zapoczątkował także pogląd

głoszący

głoszący ilościową przewagę

ilościową przewagę

owych

owych

małych, podprogowych percepcji, nad

małych, podprogowych percepcji, nad

światem naszych jasnych idei.

światem naszych jasnych idei.

Johann Friedrich

Johann Friedrich

Herbart

Herbart



Koncepcje Leibniza rozwinął

Koncepcje Leibniza rozwinął

Herbart.

Herbart.



O ile Leibniz:

O ile Leibniz:



rozumował w kategoriach

rozumował w kategoriach

swego rodzaju arytmetycznej

swego rodzaju arytmetycznej

skali, gdzie próg byłby punktem

skali, gdzie próg byłby punktem

zero (jak w termometrze, gdzie

zero (jak w termometrze, gdzie

świadome znajdowałoby się

świadome znajdowałoby się

powyżej, a nieświadome poniżej

powyżej, a nieświadome poniżej

zera), o tyle Herbart rozumiał

zera), o tyle Herbart rozumiał

próg jako powierzchnię, czy

próg jako powierzchnię, czy

obszar, gdzie nieustannie

obszar, gdzie nieustannie

zmieniająca się masa percepcji i

zmieniająca się masa percepcji i

wyobrażeń cały czas się

wyobrażeń cały czas się

nawzajem zwalcza.

nawzajem zwalcza.



Silniejsze spychają

Silniejsze spychają

słabsze poniżej progu

słabsze poniżej progu

świadomości; zepchnięte

świadomości; zepchnięte

wyobrażenia usiłują

wyobrażenia usiłują

wyłonić się ponownie i w

wyłonić się ponownie i w

tym celu łączą się

tym celu łączą się

zazwyczaj z innymi

zazwyczaj z innymi

wyobrażeniami. Poniżej

wyobrażeniami. Poniżej

progu świadomości,

progu świadomości,

ciemne (nieświadome)

ciemne (nieświadome)

wyobrażenia tworzą coś

wyobrażenia tworzą coś

na kształt chóru, który

na kształt chóru, który

współtworzy spektakl

współtworzy spektakl

rozgrywający się na

rozgrywający się na

scenie świadomości.

scenie świadomości.

Johann

Johann

Friedrich

Friedrich

Herbart

Herbart



Innym z ważnych

Innym z ważnych

pomysłów Herbarta była

pomysłów Herbarta była

idea masy apercepcyjnej:

idea masy apercepcyjnej:



zwartej, powiązanej wiązki

zwartej, powiązanej wiązki

wyobrażeń (idei) leżącej

wyobrażeń (idei) leżącej

poniżej progu

poniżej progu

świadomości.

świadomości.



To czy nowe spostrzeżenie

To czy nowe spostrzeżenie

będzie zachowane w

będzie zachowane w

pamięci czy też nie, zależy

pamięci czy też nie, zależy

od tego czy jest ono

od tego czy jest ono

odpowiednio dopasowane

odpowiednio dopasowane

do owej "masy

do owej "masy

apercepcyjnej" i czy może

apercepcyjnej" i czy może

być przez nią łatwo

być przez nią łatwo

przyswojone.

przyswojone.

Artur Schopenhauer

Artur Schopenhauer



Nieświadoma wola,

Nieświadoma wola,

która rządzi światem

która rządzi światem

i jednostkami, zdaje

i jednostkami, zdaje

się koncepcją

się koncepcją

pośrednią pomiędzy

pośrednią pomiędzy

indeterminizmem i

indeterminizmem i

woluntaryzmem

woluntaryzmem

kreacjonizmu a

kreacjonizmu a

darwinowską

darwinowską

koncepcją doboru

koncepcją doboru

naturalnego.

naturalnego.

Charles

Charles

Darwin

Darwin



Jeśli kreacjonizm jest

Jeśli kreacjonizm jest

koncepcją, która świat

koncepcją, która świat

przypisuje „świadomemu

przypisuje „świadomemu

bogu”, to

bogu”, to



Darwinizm jest

Darwinizm jest

naturalistyczną wersją

naturalistyczną wersją

Schopenhaueryzmu:

Schopenhaueryzmu:



świat jest tworem

świat jest tworem

„nieświadomej”

„nieświadomej”

aktywności sprawczej -

aktywności sprawczej -

„ślepy zegarmistrz”

„ślepy zegarmistrz”

Dawkinsa - której efekty

Dawkinsa - której efekty

są jednak sensownej,

są jednak sensownej,

celowe (teleonomia), a

celowe (teleonomia), a

nawet harmonijne i

nawet harmonijne i

piękne.

piękne.

Carl Gustav Carus

Carl Gustav Carus



Psyche (1846):

Psyche (1846):



klucz do zrozumienia

klucz do zrozumienia

natury świadomego

natury świadomego

życia duszy leży w sferze

życia duszy leży w sferze

nieświadomości.

nieświadomości.



Nieświadomość w

Nieświadomość w

koncepcji Carusa jest

koncepcji Carusa jest

psychologiczną wersją

psychologiczną wersją

twórczej, moralnej,

twórczej, moralnej,

zdrowej i nieomylnej

zdrowej i nieomylnej

Opatrzności, ukrytej w

Opatrzności, ukrytej w

głębinach ludzkiej

głębinach ludzkiej

psyche.

psyche.

William

William

Benjamin

Benjamin

Carpente

Carpente

r

r



Termin nieświadoma

Termin nieświadoma

cerebracja

cerebracja (

(

unconscious

unconscious

cerebration,

cerebration,

1854).

1854).



Odnosi się do celowych

Odnosi się do celowych

procesów zachodzących w

procesów zachodzących w

układzie nerwowym - a przy

układzie nerwowym - a przy

tym niedostępnych

tym niedostępnych

doświadczeniu jednostki.

doświadczeniu jednostki.



Hasło wywoławcze

Hasło wywoławcze

angielskiej szkoły

angielskiej szkoły

pragmatycznych monistów,

pragmatycznych monistów,

dla których nieświadomość -

dla których nieświadomość -

najczęściej rozumiana jako

najczęściej rozumiana jako

swoisty proces fizjologiczny

swoisty proces fizjologiczny

- była czymś naturalnym i

- była czymś naturalnym i

oczywistym.

oczywistym.

Eduard

Eduard

von Hartmann

von Hartmann



„

„

Filozofia zasady

Filozofia zasady

bezwiednej” (1868):

bezwiednej” (1868):

najważniejsza

najważniejsza

przedfreudowska

przedfreudowska

książka o

książka o

nieświadomości,

nieświadomości,

które ma:

które ma:



w ciągu dziesięciu

w ciągu dziesięciu

lat osiem wznowień.

lat osiem wznowień.



Eduard von Hartmann

Eduard von Hartmann

analizuje w niej 26 aspektów

analizuje w niej 26 aspektów

nieświadomej psychiki.

nieświadomej psychiki.



Do zasłużonych dla rozwoju

Do zasłużonych dla rozwoju

idei nieświadomości zaliczeni

idei nieświadomości zaliczeni

(oprócz wymienionych):

(oprócz wymienionych):



David Hume

David Hume



Immanuel Kant

Immanuel Kant



Johan Gottlieb Fichte

Johan Gottlieb Fichte



Johann Gottfried Herder

Johann Gottfried Herder



Friedrich Wilhelm Joseph von

Friedrich Wilhelm Joseph von

Schelling

Schelling



Gotthilf von Schubert

Gotthilf von Schubert



Jean Paul (Johann Paul Richter)

Jean Paul (Johann Paul Richter)



Georg W. F. Hegel

Georg W. F. Hegel



Gustav T. Fechner

Gustav T. Fechner



Wilhelm Griesinger

Wilhelm Griesinger



"Objawy chorób

"Objawy chorób

psychicznych i ich leczenie"

psychicznych i ich leczenie"



(

(

Pathologie und Therapie

Pathologie und Therapie

der psychischen

der psychischen

Krankheiten, 1867

Krankheiten, 1867

).

).



Lektura obowiązkowa dla

Lektura obowiązkowa dla

ówczesnych psychiatrów.

ówczesnych psychiatrów.



Griesinger twierdzi:

Griesinger twierdzi:



najważniejsza i

najważniejsza i

najrozleglejsza część

najrozleglejsza część

procesów psychicznych jest

procesów psychicznych jest

nieświadoma

nieświadoma

.

.

Unconscious

Unconscious

memory

memory



W Anglii, w latach

W Anglii, w latach

70. XIX wieku

70. XIX wieku



Thomas Laycock

Thomas Laycock

oraz

oraz



Samuel Butler

Samuel Butler



niezależnie od

niezależnie od

siebie wypracowują

siebie wypracowują

teorie

teorie

"nieświadomej

"nieświadomej

pamięci

pamięci

organicznej".

organicznej".



Butler:

Butler:



pamięć jest cechą życia,

pamięć jest cechą życia,

a materia, która jest w

a materia, która jest w

stanie zapamiętywać –

stanie zapamiętywać –

żyje.

żyje.



Niemożność

Niemożność

zapamiętywania oznacza

zapamiętywania oznacza

śmierć.

śmierć.



Każdy atom nosi w sobie

Każdy atom nosi w sobie

pamięć o swoich

pamięć o swoich

poprzednikach (1877 i

poprzednikach (1877 i

1880).

1880).



Podobne podejście

Podobne podejście

reprezentuje w

reprezentuje w

Niemczech Ewald Hering.

Niemczech Ewald Hering.

Ewald Hering i

Ewald Hering i

Pamięć, jako

Pamięć, jako

ogólna funkcja zorganizowanej

ogólna funkcja zorganizowanej

materii

materii

(1870).

(1870).



Materialiści uważają

Materialiści uważają

świadomość za

świadomość za

manifestację, przejaw

manifestację, przejaw

materii; idealiści zaś

materii; idealiści zaś

traktują materię, jako

traktują materię, jako

narzędzie duszy; teoria

narzędzie duszy; teoria

pamięci proponuje

pamięci proponuje

rozwiązanie tego dylematu.

rozwiązanie tego dylematu.

Pamięć jest pierwotną

Pamięć jest pierwotną

własnością pewnego

własnością pewnego

rodzaju materii, a

rodzaju materii, a

mianowicie zorganizowanej

mianowicie zorganizowanej

materii, i tworzy ona

materii, i tworzy ona

prawdziwy pomost

prawdziwy pomost

pomiędzy materią a

pomiędzy materią a

umysłem.

umysłem.



Pamięć nie jest funkcją

Pamięć nie jest funkcją

świadomości, tylko

świadomości, tylko

nieświadomości. Nie jest

nieświadomości. Nie jest

wyłącznie własnością

wyłącznie własnością

układu nerwowego, ale

układu nerwowego, ale

również mięśni, a nawet

również mięśni, a nawet

każdej komórki oraz

każdej komórki oraz

każdej tkanki. Nawyk jest

każdej tkanki. Nawyk jest

jednym z aspektów

jednym z aspektów

pamięci. Ale pamięć nie

pamięci. Ale pamięć nie

jest tylko własnością

jest tylko własnością

jednostek, lecz również

jednostek, lecz również

gatunków: Instynkt jest

gatunków: Instynkt jest

jednym z przejawów

jednym z przejawów

pamięci gatunkowej.

pamięci gatunkowej.

Innymi jej przejawami są -

Innymi jej przejawami są -

proces rozwoju

proces rozwoju

płodowego oraz

płodowego oraz

dojrzewanie.

dojrzewanie.



Idee te zostają później

Idee te zostają później

rozwinięte w różnych

rozwinięte w różnych

kierunkach przez

kierunkach przez

takich badaczy, jak:

takich badaczy, jak:



Richard Semon

Richard Semon



(engram - jak zapis

(engram - jak zapis

fonograficzny -

fonograficzny -

mneme

mneme

- nieświadoma pamięć

- nieświadoma pamięć

organiczna,

organiczna,

"Ekphorie"

"Ekphorie"

);

);

M

M

nem

neme

e



Hans Driesch

Hans Driesch

i

i

Eugen

Eugen

Bleuler

Bleuler



(świadome życie jest jak

(świadome życie jest jak

mała, przemijająca

mała, przemijająca

piana na powierzchni

piana na powierzchni

oceanu „psychoidu”).

oceanu „psychoidu”).

Psychoid

Psychoid

Między 1872 a 1880 - siedem

Między 1872 a 1880 - siedem

książek ze słowem

książek ze słowem

„nieświadomość”

„nieświadomość”

w tytule:

w tytule:



W

W

. B. Carpenter,

. B. Carpenter, Nieświadoma aktywność mózgu

Nieświadoma aktywność mózgu

(Unconscious Action of the Brain), 1872;

(Unconscious Action of the Brain), 1872;



J. C. Fischer,

J. C. Fischer, Hartmanna filozofia zasady

Hartmanna filozofia zasady

bezwiednej. Okrzyk bólu zdrowego

bezwiednej. Okrzyk bólu zdrowego

przedstawiciela ludzkości

przedstawiciela ludzkości

(Hartmann's Philosophie des Unbewussten.

(Hartmann's Philosophie des Unbewussten.

Ein

Ein

Schmerzenschrei des gesunden

Schmerzenschrei des gesunden

Menschenverstandes), 1872;

Menschenverstandes), 1872;



J. Volkelt,

J. Volkelt, Nieświadome i pesymizm

Nieświadome i pesymizm

(Das Unbewusste und der Pessimismus), 1873;

(Das Unbewusste und der Pessimismus), 1873;



C. F. Flemming,

C. F. Flemming, Przyczynek do pojęcia

Przyczynek do pojęcia

nieświadomej czynności duszy

nieświadomej czynności duszy

(Zur Klärung des Begriffs der unbewussten

(Zur Klärung des Begriffs der unbewussten

Seelen-Thätigkeit), 1877;

Seelen-Thätigkeit), 1877;



A. Schmidt,

A. Schmidt,

Przyrodoznawcze podstawy

Przyrodoznawcze podstawy

filozofii zasady bezwiednej

filozofii zasady bezwiednej

(Die

(Die

naturwissenschaftlichen

naturwissenschaftlichen

Grundlagen der Philosophie

Grundlagen der Philosophie

des Unbewussten), 1877;

des Unbewussten), 1877;



E. Colsenet,

E. Colsenet, Nieświadome

Nieświadome

życie umysłu

życie umysłu

(La Vie Inconsciente de

(La Vie Inconsciente de

l'Esprit), 1880

l'Esprit), 1880

;

;



S

S

.

.

Butler

Butler

,

,

Nieświadoma

Nieświadoma

pamięć

pamięć

(

(

Unconscious Memory

Unconscious Memory

),

),

1880.

1880.

Lancelote Law Whyte (1960):

Lancelote Law Whyte (1960):



Podstawowa idea

Podstawowa idea

nieświadomych procesów

nieświadomych procesów

psychicznych była

psychicznych była

(w po-

(w po-

Kartezjańskiej Europie):

Kartezjańskiej Europie):

możliwa do pomyślenia

możliwa do pomyślenia

(conceivable) około roku

(conceivable) około roku

1700,

1700,

stała się

stała się

przedmiotem dyskusji

przedmiotem dyskusji

(topic) w okolicach roku

(topic) w okolicach roku

1800,

1800,

zaś od

zaś od 1870-1880

1870-1880

roku - zaczęła być

roku - zaczęła być modna

modna

(fashionable), wręcz

(fashionable), wręcz

banalna.

banalna.



W tym

W tym drugim sensie,

drugim sensie,

formuła

formuła

„nieświadomych procesów psychicznych”:

„nieświadomych procesów psychicznych”:



jest właściwie zapowiedzią sui generis

jest właściwie zapowiedzią sui generis

programu badawczego, zmierzającego do

programu badawczego, zmierzającego do

odkrycia rzeczywistej struktury oraz

odkrycia rzeczywistej struktury oraz

funkcji psychiki w ramach pojedynczej

funkcji psychiki w ramach pojedynczej

doktryny, która zastąpiłaby upadający

doktryny, która zastąpiłaby upadający

dualizm

dualizm

.

.



W konsekwencji

W konsekwencji the first person data

the first person data

psychology

psychology

ustępuje

ustępuje

the third person

the third person

data psychology

data psychology

,

,

utrwala się monizm i

utrwala się monizm i

przekonanie, że nie można zbudować

przekonanie, że nie można zbudować

wartościowej wiedzy o człowieku na

wartościowej wiedzy o człowieku na

podstawie jego samowiedzy (w tym

podstawie jego samowiedzy (w tym

introspekcji).

introspekcji).

Freud nieświadomy?

Freud nieświadomy?



W tym świetle na

W tym świetle na

całkowitą ironię zakrawa

całkowitą ironię zakrawa

fakt, że jeszcze w 1925

fakt, że jeszcze w 1925

roku, a więc w wieku

roku, a więc w wieku

sześćdziesięciu

sześćdziesięciu

dziewięciu lat, Freud

dziewięciu lat, Freud

mógł się nadal uskarżać

mógł się nadal uskarżać

na to, iż:

na to, iż:

…

…

przytłaczająca

przytłaczająca

większość filozofów, jako

większość filozofów, jako

psychiczne traktuje tylko

psychiczne traktuje tylko

zjawiska świadomości…

zjawiska świadomości…