Państwowa Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja Pracy

Bezpieczeństwo pracy

Bezpieczeństwo pracy

i ochrona zdrowia

i ochrona zdrowia

w polskim rolnictwie –

w polskim rolnictwie –

działania kontrolne

działania kontrolne

i prewencyjne

i prewencyjne

Informacje ogólne o Polsce

Informacje ogólne o Polsce

POLSKA

POLSKA

16

województw,

373

powiatów,

2171

gmin

(2007r.)

Liczba ludności:

38,1

mln

Liczba ludności na wsi:

14,8 mln

Liczba podmiotów gospodarczych:

3.1

mln

Liczba osób pracujących:

15,8

mln

Liczba osób pracujących w rolnictwie:

2,2 mln

Przeciętne wynagrodzenie:

3185,61 zł

(w I kw. 2009r.)

Minimalne wynagrodzenie:

1276 zł

(od stycznia 2009)

Poszkodowani we wszystkich

wypadkach przy pracy w

2008 r.:

104 402 osoby

Liczba wypadków

śmiertelnych:

523 osoby

2

Powierzchnia użytków rolnych
–

16,2 mln ha

(

14,4 mln ha

gospodarstwa

indywidualne)

Liczba gospodarstw indywidualnych pow. 1 ha

–

1,804 mln

Szacunkowo w Polsce jest ok.

2,57 mln

gospodarstw

(ponad 771 tys. gospodarstw nie większych niż 1 ha)

Przeciętna powierzchnia użytków rolnych na 1 gosp. –

7,8 ha

Sektor prywatny – 96% powierzchni użytków rolnych
Gospodarstwa indywidualne – 88,6% powierzchni
użytków rolnych

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

51,7%

3

Statystyka rolna GUS (2007r.)

Statystyka rolna GUS (2007r.)

4

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

5

102
tys.

244
tys.

400
tys.

614
tys.

422
tys.

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

Rolnictwo w Polsce (dane GUS 2007)

6

Rolnicy w Polsce

Rolnicy w Polsce

(dane GUS 2002 – spis powszechny)

(dane GUS 2002 – spis powszechny)

1,03
mln

344
tys.

75
tys.

400
tys.

859
tys

.

637
tys.

37
tys.

7

Podmioty zaangażowane w

Podmioty zaangażowane w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

polskim rolnictwie

polskim rolnictwie

8

Podmioty zaangażowane w

Podmioty zaangażowane w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

polskim rolnictwie

polskim rolnictwie

9

Regulacje prawne dotyczące

Regulacje prawne dotyczące

rolnictwa w Polsce

rolnictwa w Polsce

1
0

11

Regulacje prawne dotyczące

Regulacje prawne dotyczące

rolnictwa w Polsce

rolnictwa w Polsce

1. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budowle rolnicze i ich usytuowanie.

2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze
ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych
stosowanych w rolnictwie

3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt
gospodarskich

4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i
magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów
mineralnych i organiczno-mineralnych

5. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w sprawie

sposobu i trybu zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz
ustalania jego okoliczności i przyczyn.

6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te
czynniki

Ubezpieczenie zdrowotne i

Ubezpieczenie zdrowotne i

wypadkowe polskich rolników

wypadkowe polskich rolników

Rolnicy indywidualni podlegają ustawowemu i/lub
dobrowolnemu ubezpieczeniu w KRUS

KRUS zarejestrował w 2006 roku 1,61 mln ubezpieczonych,
rolników w Polsce jest ok. 2,37 mln

tylko 68 % rolników indywidualnych ma prawo do świadczeń
z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku i choroby
zawodowej

tylko taki odsetek rolników ujęty jest w statystykach
wypadkowych

ubezpieczaniu w KRUS podlegają wyłącznie rolnicy i
członkowie rodzin powyżej 16 roku życia (ubezpieczeniom
nie podlegają dzieci i z tego powodu niemożliwa do
określenia jest w obecnej sytuacji prawnej liczba dzieci
ulegających wypadkom)

Składka ubezpieczeniowa wynosi 191 zł (I kw. 2009) i 203 zł
(II i III kw. 2009) i jest płacona raz na kwartał

1
2

Wypadkowość w polskim rolnictwie

Wypadkowość w polskim rolnictwie

W

2008

roku na terenie

całego kraju rolnicy zgłosili

27 722

wypadki przy pracy

gospodarstwie rolnym.

W

17 956

przypadkach

poszkodowani doznali
trwałego uszczerbku na
zdrowiu.

Zginęło

95

95

osób

Najwięcej wypadków zdarzyło
się w lubelskim, warmińsko-
mazurskim i podlaskim
Uznano 130 chorób
zawodowych

1
3

Podmioty zaangażowane w

Podmioty zaangażowane w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

problematykę bezpieczeństwa pracy w

polskim rolnictwie

polskim rolnictwie

Sygnatariusze

porozumienia o współpracy

na rzecz

poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w
rolnictwie:

Główny Inspektor Pracy

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

KRUS

Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji

Rolniczych

Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa

Zarząd Główny ZZ Pracowników Rolnictwa w RP

Zarząd Federacji Związków Pracodawców Rolnych

Krajowa Rada Izb Rolniczych

Zarząd Główny Związku Ochotniczych Straży

Pożarnych RP

14

Dwutorowość działań w rolnictwie –

Dwutorowość działań w rolnictwie –

kontrola i prewencja w działalności PIP

kontrola i prewencja w działalności PIP

Nadzór i kontrola
przestrzegania przepisów
prawa pracy, w
szczególności przepisów
i zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy, przepisów
dotyczących stosunku
pracy, wynagrodzenia za
pracę i innych świadczeń
wynikających ze stosunku
pracy, czasu pracy, urlopów,
uprawnień pracowników
związanych z
rodzicielstwem,
zatrudniania młodocianych i
osób niepełnosprawnych

Podejmowanie działań
polegających na
zapobieganiu i eliminowaniu
zagrożeń w środowisku
pracy, a w szczególności:
…
d) inicjowanie przedsięwzięć
w sprawach ochrony pracy w
rolnictwie indywidualnym,

Zakłady rolne

zatrudniające

pracowników - kontrole

Rolnicy indywidualni -

prewencja

1
5

Ustawa o Państwowej Inspekcji
Pracy

Działania kontrolne PIP w rolnictwie

Działania kontrolne PIP w rolnictwie

W roku 2008 skontrolowano

401

zakładów rolnych, w

których

pracowało

6,9 tys.

pracowników.

W 78 % (316) zakładów zatrudnienie < 20 pracowników
W 22 % (85) zakładów zatrudnienie wynosiło 20-100

pracowników

W

17%

gospodarstw stwierdzono nieprawidłowy stan

techniczny maszyn używanych w produkcji i transporcie

W

55%

gospodarstw eksploatowano wałki przegubowo-

teleskopowe bez pełnowartościowych osłon (103 maszyny)

Brak szkoleń

pracowników w zakresie bhp u

31%

pracodawców (623 pracowników)

Brak badań lekarskich

pracowników u

19%

pracodawców

Nieprawidłowości w zakresie ewidencji czasu pracy –

25%

pracodawców

1
6

Działania kontrolne PIP w rolnictwie

Działania kontrolne PIP w rolnictwie

17

UPRAWNIENIA INSPEKCJI PRACY

UPRAWNIENIA INSPEKCJI PRACY

Maksymalny

mandat jaki może

nałożyć inspektor

pracy to :

2 tys. zł

Specjalna kara dla

pracodawców,

którzy uporczywie

łamią prawa

pracowników

:

5 tys. zł

Maksymalna

grzywna, jaką

może nałożyć sąd

:

30 tys. zł

Inspektorzy

kontrolują także

legalność

zatrudnienia

,

także

cudzoziemców

Możliwe jest kontrolowanie przedsiębiorców, którzy

zatrudniają osoby na

podstawie umowy

cywilnoprawnej i samozatrudnienia

18

Działania prewencyjne PIP w

Działania prewencyjne PIP w

rolnictwie

rolnictwie

19

Kampania prewencyjno-informacyjna

Kampania prewencyjno-informacyjna

w rolnictwie – formy realizacji

w rolnictwie – formy realizacji

2
0

Od połowy lat ‘90-tych powoływano w OIP-ach

Wojewódzkie Komisje ds. BHP w Rolnictwie

tworzą i realizują plany regionalne
regionalna współpraca z oddziałami izb rolniczych,
dyrektorami szkół, kuratoriami oświaty, ZHP,
Policją, Strażą Pożarną, Wydziałami Rolniczymi
Urzędów Wojewódzkich, Stowarzyszeniami
Sołtysów

Od roku 2007 rozpoczęto powoływanie

Powiatowych Komisji ds. BHP

aktywizacja liderów
społeczności wiejskiej

21

Kampania prewencyjno-informacyjna

Kampania prewencyjno-informacyjna

w rolnictwie – sposób realizacji

w rolnictwie – sposób realizacji

Kampania prewencyjno-informacyjna

Kampania prewencyjno-informacyjna

w rolnictwie – grupy docelowe i skala

w rolnictwie – grupy docelowe i skala

działań

działań

2
2

Kampania prewencyjno-informacyjna w

Kampania prewencyjno-informacyjna w

rolnictwie – formy działania

rolnictwie – formy działania

23

Działalność wizytacyjno-doradcza

Działalność wizytacyjno-doradcza

2
4

Wyszczególnienie

lata

2008

2007

2006

Wizytacje ogółem:

14352 9679

10620

▪ w tym wizytacje: - prac

żniwnych

5892

4201

5728

- innych prac

polowych

1867

981

860

▪ wizytacje gospodarstw ogółem

6593

4497

4032

w tym dotyczące: - badania

wypadków

157

125

102

- praktyk

uczniowskich

161

61

101

- uczestniczących

w

konkursie „Bezpieczne gospodarstwo

rolne”

1138

1092

1399

Pracujących podczas wizytacji

31,3

tys.

9,8

tys.

11,4

tys.

Stan techniczny maszyn i urządzeń

Stan techniczny maszyn i urządzeń

2
5

Maszyny i

sprzęt

rolniczy

poddany

ocenie

Odsetek maszyn i ich elementów, w

których stwierdzono uchybienia z zakresu

bhp

(w stosunku do liczby ocenianych)

Uwagi

2008

2007

2006

Stwierdzono ponadto m.
in.:
 1713 przypadków
(43%) niewłaściwego
sprzęgu ciągnika z
przyczepami rolniczymi
oraz 1025 przypadków
(40%) z innymi
maszynami
 171 przypadków
(12%) usuwania
zapchania słomą przy
włączonym napędzie
 1853 przypadki
niebezpiecznego
przewozu ludzi, na
załadowanych płodami
rolnymi przyczepach
oraz na zaczepach,
pomostach i błotnikach
przyczep ciągników i
kombajnów, a także w
nieprzystosowanej
kabinie ciągnika.

- ciągniki

47

47

43

- przyczepy

47

48

47

- kombajny
zbożowe

45

65

65

- inne
maszyny

53

44

50

- wały
przegubowo
-
teleskopowe

53

54

64

Działalność wizytacyjno-doradcza

Działalność wizytacyjno-doradcza

Dzieci w rolnictwie

Dzieci w rolnictwie

Brak możliwości ubezpieczenia dzieci w ramach
ubezpieczenia społecznego – brak informacji o stanie
wypadkowości w tej grupie.

Inspektorzy PIP corocznie obserwują spadek
ogólnej liczby dzieci wykonujących prace, do
których nie mają predyspozycji lub prace szkodliwe

Jednak 52% (897 dzieci) w dalszym ciągu znajdowało
się w strefie bezpośredniego zagrożenia w pobliżu
pracujących maszyn

2
6

Udział dzieci w pracach rolnych

Lata

2008 2007 2006 2005 2004

Liczba dzieci biorąca udział w
pracach podczas wizytacji
Odsetek dzieci w stosunku do ogólnej
liczby pracujących podczas wizytacji

1727
5,5%

1455

15%

1117

10%

1864

13%

2137

14%

Liczba dzieci wykonująca prace
wzbronione młodocianym
Odsetek dzieci wykonujący prace
wzbronione do wszystkich
zaobserwowanych dzieci

406

24%

411

28%

413

37%

609

33%

574

27%

Liczba dzieci przebywająca w strefie
bezpośredniego zagrożenia

897

646

565

928

1087

Działalność edukacyjna

Działalność edukacyjna

2
7

Działania edukacyjne i promocyjne

Lata

2008

2007

2006

Szkolenia bhp dla rolników

- uczestnicy szkoleń

798

18,6

tys.

454

14,5

tys.

404

11,4

tys.

Szkolenia u rolników prowadzących
praktyczną naukę zawodu

- uczestnicy szkoleń

75

1294

43

943

34

757

Wykłady w szkołach o profilu rolniczym

- uczestnicy wykładów

242

9,2 tys.

272

10,3

tys.

232

8,4

tys.

Prelekcje wśród dzieci szkół
podstawowych i gimnazjów

- uczniowie – słuchacze prelekcji

942

32,3

tys.

1103

40 tys.

1001

46,5

tys.

Konkursy o tematyce bhp dla rolników

- uczestnicy

127

6,2 tys.

104

4,4 tys.

95

4,3

tys.

Olimpiady i konkursy nt. wiedzy o bhp
wśród młodzieży i dzieci wiejskich

- uczestnicy

301

31,8

tys.

289

32,5

tys.

213

28,6

tys.

Konkursy plastyczne dla dzieci
wiejskich

- uczestnicy

198

21,2

tys.

183

16,8

tys.

142

19,8

tys.

Punkty informacyjno-doradcze na
masowych imprezach rolniczych (np.
targi)

- zwiedzający punkty na imprezach

masowych

264

59,8

tys.

152

53 tys.

228

121

tys.

Współpraca ze Związkiem

Współpraca ze Związkiem

Harcerstwa Polskiego, Policją i KRUS

Harcerstwa Polskiego, Policją i KRUS

Prelekcje dla 3,5 tys. dzieci i
ponad
100 instruktorów ZHP podczas
„Nieobozowej Akcji Letniej”

Udział w akcji „Bezpieczne

wakacje”,

skierowanej do dzieci i

młodzieży

szkolnej

Ogólnokrajowy konkurs na
„Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”,
pod patronatem Prezydenta RP
W 2008r. zwizytowano
1138 gospodarstw rolników

2
8

Edukacja – działalność wydawnicza PIP

Edukacja – działalność wydawnicza PIP

29

Współpraca z mediami w 2008r.

Współpraca z mediami w 2008r.

Prasa – 211 publikacji
prasowych

TV – 44 felietony i
wywiady
z pracownikami PIP

Radio – 138
audycji

Internet

30