Slajd 1

WYTRZYMAŁOŚĆ

JAKO

ZDOLNOŚĆ MOTORYCZNA

Dr Anna Czeczkowska

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Wytrzymałość

Zdolność do kontynuowania

długotrwałej pracy o wymaganej

intensywności przy utrzymaniu

możliwie największej efektywności

pracy i zachowaniu podwyższonej

odporności na zmęczenie – podczas

wysiłków w różnych warunkach

środowiska zewnętrznego.

Wydolność

Funkcjonalne zdolności do

wykonywania wysiłków przy

rozwinięciu najbardziej ekonomicznych

i efektywnych reakcji ustroju.

Określa potencjał ustroju.

Jej miarą jest zdolność do

maksymalnego poboru tlenu V

O2max

(tzw. pułap tlenowy).

Wydolność a wytrzymałość

Wydolność jest jednym z czynników

warunkujących wytrzymałość.

Wytrzymałość charakteryzuje stopień

wykorzystania wydolności (potencjału

ustroju) w konkretnej działalności

ruchowej, również dzięki czynnikom

psychicznym.

Czynniki wewnątrzustrojowe

warunkujące poziom

wytrzymałości

•

Czynniki fizjologiczne (sprawność układów

krążenia i oddychania, zasób i sprawność

tlenowych i beztlenowych źródeł energii, itp.)

•

Czynniki somatyczne (wymiary i proporcje

ciała, przewaga włókien wolno- lub

szybkokurczliwych, itp.)

•

Czynniki koordynacyjne (sprawność procesów

regulacji funkcji ustroju, stopień opanowania

techniki i ekonomizacja ruchu, itp.)

•

Czynniki psychiczne (motywacja, siła woli, itp.)

Podział wytrzymałości

ze względów metodycznych

• Wytrzymałość ogólna – zdolność do wykonywania

przez dłuższy czas dowolnej pracy fizycznej

angażującej liczne grupy mięśniowe.

• Wytrzymałość ukierunkowana – zdolność do

wykonywania przez dłuższy czas ruchu, którego

struktura i charakter zbliżony jest do ruchu

wykonywanego w uprawianej specjalizacji.

• Wytrzymałość specjalna - charakteryzuje poziom

możliwości ustroju w efektywnym wykonywaniu

specyficznego wysiłku (strukturalnie i funkcjonalnie)

czasie uwarunkowanym wymogami w danej

specjalizacji ruchowej.

Podział wytrzymałości

ze wzg. na rodzaj

wykorzystywanych

w pracy źródeł energetycznych

Wytrzymałość

Tlenowa

(aerobowa)

Beztlenowa

(anaerobowa)

Mieszana

Tlenowo-beztlenowa

• Wytrzymałość tlenowa – charakterystyczna dla

wysiłków długotrwałych o małej lub średniej intensywności.

Podstawowym źródłem energii są wolne kwasy tłuszczowe

(mała intensywność), glikogen mięśniowy i wątrobowy

(średnia intensywność). W większości rekrutowane są

włókna mięśniowe wolno kurczliwe ST (tlenowo-

oksydacyjne)

• Wytrzymałość beztlenowa – charakteryzuje się krótkim

czasem trwania pracy o submaksymalnej intensywności.

Głównym źródłem energii jest fosfokreatyna oraz glikogen

mięśniowy. W większości rekrutowane są włókna

mięśniowe szybko kurczliwe FTb (tlenowo-glikolityczne)

• Wytrzymałość tlenowo-beztlenowa- przeważa w

wysiłkach o średnim czasie trwania i dużej intensywności.

Podstawowym źródłem energii jest glukoza i glikogen

mięśniowy. W większości rekrutowane są włókna

mięśniowe szybko kurczliwe FTa (szybkokurczliwe-

glikolityczne)

Podział wytrzymałości

ze wzg. na czas trwania wysiłku

•

Długiego czasu – powyżej 10 min

•

Średniego czasu – 2 min-10 min

•

Krótkiego czasu – 50 s - 2 min

•

Szybkościowa – 15 s – 50 s

•

Sprinterska – do 15 s

•

Siłowa – pokonywanie oporu w

długim czasie

Podział wytrzymałości

ze wzg. na liczbę zaangażowanych

w wysiłek grup mięśniowych

• Wytrzymałość lokalną – w wysiłek

zaangażowanych jest nie więcej jak 20%
całkowitej masy mięśniowej (np. mięśnie
palców, przedramienia).

• Wytrzymałość globalną – w wysiłek

zaangażowany jest cały organizm

Podział wytrzymałości

ze wzg. na charakter pracy

mięśniowej

• Wytrzymałość statyczna – zdolność do

utrzymania określonej pozycji ciała przez
dłuższy okres czasu.

• Wytrzymałość dynamiczna – zdolność

do wykonywania wielokrotnych
cyklicznych lub acyklicznych czynności
ruchowych.

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

Metoda ciągła jednostajna

Tętno

Intensywno

ść

Objętość

Przerwa

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty

fizjologiczne

150-
170
HR/mi
n

40-60%

- mała
-
umiarkowana

bardzo

duża

bez

przerwy

bardzo

długi

wytrzymałoś
ć
ukierunkowa
na

wytrzymałoś
ć ogólna

wytrzymałoś
ć siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- układ sercowo-

naczyniowy

- zdolności

tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

Metoda zmienna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerwa

Czas

wysiłk

Efekty

treningowe

Efekty

fizjologiczne

150-
170
HR/min

40-60%

- mała
-
umiarkowan
a

bardzo

duża

bez

przerwy

bardzo

długi

wytrzymałość
ukierunkowa
na

wytrzymałość
ogólna

wytrzymałość
siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu

sercowo-
naczyniowego

- zdolności tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

Metoda interwałowa ekstensywna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerwa

Czas

wysiłk

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

170±1

Hr/min

60-80%

- duża

duża

12-30x

krótka

niepełna

HR 120-

130

średni

wytrzymałość
ukierunkowa
na

wytrzymałość
ogólna

wytrzymałość
siłowa

- wytrzymałość

szybkościowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu
sercowo-

naczyniowego

- zdolności tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

Metoda interwałowa intensywna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerw

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

180±1

Hr/min

80-90%

- duża

submak

6-12x

dłuższa

niepełn

HR 120-

130

średni -

krótki

- wytrzymałość

szybkościowa

- wytrzymałość

specjalna

- wytrzymałość

siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu
sercowo-

naczyniowego

- zdolności

beztlenowe

- rezerwy

energetyczne

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

Metoda powtórzeniowa

Tętno

Intensywno

ść

Objętoś

Przerwa

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

90-100%

- duża

mała

1-6x

pełna

HR 90-

100

krótki

wytrzymało
ść
szybkościo
wa

wytrzymało
ść
specjalna

- szybkość

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- zdolności

beztlenowe

- zwiększanie rezerw

energetycznych

Document Outline