WYTRZYMAŁOŚĆ

WYTRZYMAŁOŚĆ

JAKO

JAKO

ZDOLNOŚĆ MOTORYCZNA

ZDOLNOŚĆ MOTORYCZNA

Dr Anna Czeczkowska

Dr Anna Czeczkowska

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Wytrzymałość

Wytrzymałość

Zdolność do kontynuowania

Zdolność do kontynuowania

długotrwałej pracy o wymaganej

długotrwałej pracy o wymaganej

intensywności przy utrzymaniu

intensywności przy utrzymaniu

możliwie największej efektywności

możliwie największej efektywności

pracy i zachowaniu podwyższonej

pracy i zachowaniu podwyższonej

odporności na zmęczenie – podczas

odporności na zmęczenie – podczas

wysiłków w różnych warunkach

wysiłków w różnych warunkach

środowiska zewnętrznego.

środowiska zewnętrznego.

Wydolność

Wydolność

Funkcjonalne zdolności do

Funkcjonalne zdolności do

wykonywania wysiłków przy

wykonywania wysiłków przy

rozwinięciu najbardziej ekonomicznych

rozwinięciu najbardziej ekonomicznych

i efektywnych reakcji ustroju.

i efektywnych reakcji ustroju.

Określa potencjał ustroju.

Określa potencjał ustroju.

Jej miarą jest zdolność do

Jej miarą jest zdolność do

maksymalnego poboru tlenu V

maksymalnego poboru tlenu V

O2max

O2max

(tzw. pułap tlenowy).

(tzw. pułap tlenowy).

Wydolność a wytrzymałość

Wydolność a wytrzymałość

Wydolność jest jednym z czynników

Wydolność jest jednym z czynników

warunkujących wytrzymałość.

warunkujących wytrzymałość.

Wytrzymałość charakteryzuje stopień

Wytrzymałość charakteryzuje stopień

wykorzystania wydolności (potencjału

wykorzystania wydolności (potencjału

ustroju) w konkretnej działalności

ustroju) w konkretnej działalności

ruchowej, również dzięki czynnikom

ruchowej, również dzięki czynnikom

psychicznym.

psychicznym.

Czynniki wewnątrzustrojowe

Czynniki wewnątrzustrojowe

warunkujące poziom

warunkujące poziom

wytrzymałości

wytrzymałości

•

Czynniki fizjologiczne (sprawność układów

Czynniki fizjologiczne (sprawność układów

krążenia i oddychania, zasób i sprawność

krążenia i oddychania, zasób i sprawność

tlenowych i beztlenowych źródeł energii, itp.)

tlenowych i beztlenowych źródeł energii, itp.)

•

Czynniki somatyczne (wymiary i proporcje

Czynniki somatyczne (wymiary i proporcje

ciała, przewaga włókien wolno- lub

ciała, przewaga włókien wolno- lub

szybkokurczliwych, itp.)

szybkokurczliwych, itp.)

•

Czynniki koordynacyjne (sprawność procesów

Czynniki koordynacyjne (sprawność procesów

regulacji funkcji ustroju, stopień opanowania

regulacji funkcji ustroju, stopień opanowania

techniki i ekonomizacja ruchu, itp.)

techniki i ekonomizacja ruchu, itp.)

•

Czynniki psychiczne (motywacja, siła woli, itp.)

Czynniki psychiczne (motywacja, siła woli, itp.)

Podział wytrzymałości

Podział wytrzymałości

ze względów metodycznych

ze względów metodycznych

• Wytrzymałość ogólna – zdolność do wykonywania

przez dłuższy czas dowolnej pracy fizycznej

angażującej liczne grupy mięśniowe.

• Wytrzymałość ukierunkowana – zdolność do

wykonywania przez dłuższy czas ruchu, którego

struktura i charakter zbliżony jest do ruchu

wykonywanego w uprawianej specjalizacji.

• Wytrzymałość specjalna - charakteryzuje poziom

możliwości ustroju w efektywnym wykonywaniu

specyficznego wysiłku (strukturalnie i funkcjonalnie)

czasie uwarunkowanym wymogami w danej

specjalizacji ruchowej.

Podział wytrzymałości

Podział wytrzymałości

ze wzg. na rodzaj

ze wzg. na rodzaj

wykorzystywanych

wykorzystywanych

w pracy źródeł energetycznych

w pracy źródeł energetycznych

Wytrzymałość

Tlenowa

(aerobowa)

Beztlenowa

(anaerobowa)

Mieszana

Tlenowo-beztlenowa

• Wytrzymałość tlenowa – charakterystyczna dla

wysiłków długotrwałych o małej lub średniej intensywności.

Podstawowym źródłem energii są wolne kwasy tłuszczowe

(mała intensywność), glikogen mięśniowy i wątrobowy

(średnia intensywność). W większości rekrutowane są

włókna mięśniowe wolno kurczliwe ST (tlenowo-

oksydacyjne)

• Wytrzymałość beztlenowa – charakteryzuje się krótkim

czasem trwania pracy o submaksymalnej intensywności.

Głównym źródłem energii jest fosfokreatyna oraz glikogen

mięśniowy. W większości rekrutowane są włókna

mięśniowe szybko kurczliwe FTb (tlenowo-glikolityczne)  

• Wytrzymałość tlenowo-beztlenowa- przeważa w

wysiłkach o średnim czasie trwania i dużej intensywności.

Podstawowym źródłem energii jest glukoza i glikogen

mięśniowy. W większości rekrutowane są włókna

mięśniowe szybko kurczliwe FTa (szybkokurczliwe-

glikolityczne)

Podział wytrzymałości

Podział wytrzymałości

ze wzg. na czas trwania wysiłku

ze wzg. na czas trwania wysiłku

•

Długiego czasu – powyżej 10 min

Długiego czasu – powyżej 10 min

•

Średniego czasu – 2 min-10 min

Średniego czasu – 2 min-10 min

•

Krótkiego czasu – 50 s - 2 min

Krótkiego czasu – 50 s - 2 min

•

Szybkościowa – 15 s – 50 s

Szybkościowa – 15 s – 50 s

•

Sprinterska – do 15 s

Sprinterska – do 15 s

•

Siłowa – pokonywanie oporu w

Siłowa – pokonywanie oporu w

długim czasie

długim czasie

Podział wytrzymałości

Podział wytrzymałości

ze wzg. na liczbę zaangażowanych

ze wzg. na liczbę zaangażowanych

w wysiłek grup mięśniowych

w wysiłek grup mięśniowych

• Wytrzymałość lokalną – w wysiłek

zaangażowanych jest nie więcej jak 20%
całkowitej masy mięśniowej (np. mięśnie
palców, przedramienia).

• Wytrzymałość globalną – w wysiłek

zaangażowany jest cały organizm

.

.

Podział wytrzymałości

Podział wytrzymałości

ze wzg. na charakter pracy

ze wzg. na charakter pracy

mięśniowej

mięśniowej

• Wytrzymałość statyczna – zdolność do

utrzymania określonej pozycji ciała przez
dłuższy okres czasu.

• Wytrzymałość dynamiczna – zdolność

do wykonywania wielokrotnych
cyklicznych lub acyklicznych czynności
ruchowych. 

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda ciągła jednostajna

Tętno

Intensywno

ść

Objętość

Przerwa

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty

fizjologiczne

150-
170
HR/mi
n

40-60%

- mała
-
umiarkowana

bardzo

duża

bez

przerwy

bardzo

długi

-

wytrzymałoś
ć
ukierunkowa
na

-

wytrzymałoś
ć ogólna

-

wytrzymałoś
ć siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- układ sercowo-

naczyniowy

- zdolności

tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda zmienna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerwa

Czas

wysiłk

u

Efekty

treningowe

Efekty

fizjologiczne

150-
170
HR/min

40-60%

- mała
-
umiarkowan
a

bardzo

duża

bez

przerwy

bardzo

długi

-

wytrzymałość
ukierunkowa
na

-

wytrzymałość
ogólna

-

wytrzymałość
siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu

sercowo-
naczyniowego

- zdolności tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda interwałowa ekstensywna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerwa

Czas

wysiłk

u

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

170±1

0

Hr/min

60-80%

- duża

duża

12-30x

krótka

niepełna

HR 120-

130

średni

-

wytrzymałość
ukierunkowa
na

-

wytrzymałość
ogólna

-

wytrzymałość
siłowa

- wytrzymałość

szybkościowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu
sercowo-

naczyniowego

- zdolności tlenowe

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda interwałowa intensywna

Tętno

Intensywno

ść

Objęto

ść

Przerw

a

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

180±1

0

Hr/min

80-90%

- duża

submak

s.

6-12x

dłuższa

niepełn

a

HR 120-

130

średni -

krótki

- wytrzymałość

szybkościowa

- wytrzymałość

specjalna

- wytrzymałość

siłowa

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- regulacja układu
sercowo-

naczyniowego

- zdolności

beztlenowe

- rezerwy

energetyczne

Schemat ilustrujący istotę przerwy niepełnej –

Schemat ilustrujący istotę przerwy niepełnej –

„korzystnej”

„korzystnej”

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda powtórzeniowa

Tętno

Intensywno

ść

Objętoś

ć

Przerwa

Czas

wysiłku

Efekty

treningowe

Efekty fizjologiczne

90-100%

- duża

mała

1-6x

pełna

HR 90-

100

krótki

-

wytrzymało
ść
szybkościo
wa

-

wytrzymało
ść
specjalna

- szybkość

- ekonomizacja

procesów
metabolicznych

- zdolności

beztlenowe

- zwiększanie rezerw

energetycznych

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

Charakterystyka poszczególnych metod kształtowania

wytrzymałości

wytrzymałości

Metoda zmienna przerywana
powtórzeniowo - interwałowa