Patologia przewodu

Patologia przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Katedra Patofizjologii CM UMK

Katedra Patofizjologii CM UMK

Połykanie

Połykanie



Przechodzenie uformowanego przy współudziale

Przechodzenie uformowanego przy współudziale

procesu żucia i wytwarzania śliny kęsa pokarmowego

procesu żucia i wytwarzania śliny kęsa pokarmowego

przez jamę gardłową, przełyk, wpust do żołądka.

przez jamę gardłową, przełyk, wpust do żołądka.

Mechanizm połykania polega na współdziałaniu

Mechanizm połykania polega na współdziałaniu

policzkowo-gardłowego odruchu

policzkowo-gardłowego odruchu

,

,

ruchom

ruchom

robaczkowym przełyku

robaczkowym przełyku

,

,

sile ciążenia

sile ciążenia

i

i

czynnej funkcji

czynnej funkcji

wpustu

wpustu

. Jest on zapoczątkowany podrażnieniem

. Jest on zapoczątkowany podrażnieniem

receptorów w ścianie gardła, podniebieniu miękkim,

receptorów w ścianie gardła, podniebieniu miękkim,

u nasady języka i na migdałkach , co powoduje

u nasady języka i na migdałkach , co powoduje

odruchowe pobudzenie mięśni połykowyc

odruchowe pobudzenie mięśni połykowyc

h. Transport

h. Transport

pokarmu ma charakter czynny i zależy od fali

pokarmu ma charakter czynny i zależy od fali

perystaltycznej przełyku, skurczu poszczególnych

perystaltycznej przełyku, skurczu poszczególnych

mięśni połykowych co doprowadza do oddzielenia

mięśni połykowych co doprowadza do oddzielenia

układu pokarmowego od oddechowego.

układu pokarmowego od oddechowego.

Połykanie

Połykanie



Perystaltyka przełyku

Perystaltyka przełyku

Pierwotna-

Pierwotna-

zależna od nerwu błędnego

zależna od nerwu błędnego

Wtórna-

Wtórna-

spowodowana

spowodowana

przemieszczaniem

przemieszczaniem

treści pokarmowej

treści pokarmowej

i regulowana przez

i regulowana przez

śródścienne zwoje nerwowe błony

śródścienne zwoje nerwowe błony

mięśniowej przełyku.

mięśniowej przełyku.

Napięcie ścian przełyka zmniejsza się w

Napięcie ścian przełyka zmniejsza się w

kierunku żołądka.

kierunku żołądka.

Wpust – okrężna warstwa błony mięśniowej

Wpust – okrężna warstwa błony mięśniowej

otwiera się wraz z falą perystaltyczną

otwiera się wraz z falą perystaltyczną

Zaburzenia połykania -

Zaburzenia połykania -

dysfagia

dysfagia



Upośledzenie przesuwania pokarmu z jamy ustnej do

Upośledzenie przesuwania pokarmu z jamy ustnej do

żołądka

żołądka



Przyczyny

Przyczyny

–

–

zaburzania mechanizmu policzkowo-gardłowego z

zaburzania mechanizmu policzkowo-gardłowego z

powodu

powodu

bólu

bólu

: ropnie tylnej ściany gardła , ropnie

: ropnie tylnej ściany gardła , ropnie

okołogardłowe, ciała obce, gruźlica krtani, zranienia.

okołogardłowe, ciała obce, gruźlica krtani, zranienia.

-

-

skurcz mięśni połykowych

skurcz mięśni połykowych

: wścieklizna, tężec,

: wścieklizna, tężec,

histeria

histeria

-

-

zaburzenia czynności nerwowo-mięśniowej

zaburzenia czynności nerwowo-mięśniowej

:

:

zaburzenia początkowej fazy połykania ustnej i

zaburzenia początkowej fazy połykania ustnej i

gardłowej

gardłowej

- zaburzenia przesuwania kęsa pokarmowego przez

- zaburzenia przesuwania kęsa pokarmowego przez

przełyk:

przełyk:

zwężania przełyku

zwężania przełyku

Zaburzenia motoryki

Zaburzenia motoryki

przełyku

przełyku



Achalazja

Achalazja

to zaburzenie ruchomości i

to zaburzenie ruchomości i

koordynacji mięśni przełyku gdy

koordynacji mięśni przełyku gdy

zahamowana

zahamowana

jest perystaltyka

jest perystaltyka

dalszych 2/3 przełyku

dalszych 2/3 przełyku

i

i

dolny

dolny

zwieracz nie rozluźnia się podczas połykania

zwieracz nie rozluźnia się podczas połykania

.

.



Przyczyny: zmiany zwyrodnieniowe struktur

Przyczyny: zmiany zwyrodnieniowe struktur

nerwowo-mięśniowych- jądra lub pnie nerwów

nerwowo-mięśniowych- jądra lub pnie nerwów

błędnych, zwoje śródścienne Auerbacha i błona

błędnych, zwoje śródścienne Auerbacha i błona

mięśniowa z powodu neuropatii, nacieków

mięśniowa z powodu neuropatii, nacieków

nowotworowych, kolagenoz, chorób OUN.

nowotworowych, kolagenoz, chorób OUN.



Konsekwencje: poszerzenie przełyku, a

Konsekwencje: poszerzenie przełyku, a

następnie wydłużeniu.

następnie wydłużeniu.



Objawy : dysfagia , bóle w klatce piersiowej

Objawy : dysfagia , bóle w klatce piersiowej

Choroba refluksowa

Choroba refluksowa

przełyku

przełyku



Zespół objawów klinicznych i zmian błony śluzowej

Zespół objawów klinicznych i zmian błony śluzowej

spowodowanych spowodowanych zarzucaniem

spowodowanych spowodowanych zarzucaniem

kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Przyczyną ChRP

kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Przyczyną ChRP

jest uszkodzenie sprawności barier antyrefluksowych i

jest uszkodzenie sprawności barier antyrefluksowych i

miejscowych mechanizmów obronnych.

miejscowych mechanizmów obronnych.



Bariery antyrefluksowe:

Bariery antyrefluksowe:

dolny zwieracz przełyku-

dolny zwieracz przełyku-

strefa

strefa

dolnego odcinka przełyku ok..2-4 cm wykazująca

dolnego odcinka przełyku ok..2-4 cm wykazująca

napięcie toniczne. Zaburzenia jego funkcji mogą

napięcie toniczne. Zaburzenia jego funkcji mogą

polegać na obniżeniu napięcia podstawowego, dłuższej

polegać na obniżeniu napięcia podstawowego, dłuższej

relaksacji niezależnej od perystaltyki i odruchu

relaksacji niezależnej od perystaltyki i odruchu

połykania, obniżenie napięcia przy rozciąganiu ścian

połykania, obniżenie napięcia przy rozciąganiu ścian

żołądka i zwiększonym w jego obrębie ciśnieniu lub

żołądka i zwiększonym w jego obrębie ciśnieniu lub

relaksacje przejściowe ( ponad 5 sekundowe )

relaksacje przejściowe ( ponad 5 sekundowe )

Choroba refluksowa

Choroba refluksowa

przełyku

przełyku



Bariery antyrefluksowe c.d.

Bariery antyrefluksowe c.d.

Odnogi przepony

Odnogi przepony

Ostry kąt wejścia przełyku do żołądka (

Ostry kąt wejścia przełyku do żołądka (

kąt Hisa

kąt Hisa

).

).

Zastawka żołądkowo-przełykowa

Zastawka żołądkowo-przełykowa

Choroba refluksowa

Choroba refluksowa

przełyku

przełyku



Miejscowe

Miejscowe

mechanizmy obronne

mechanizmy obronne

: czynność

: czynność

perystaltyczna przełyku, siłą ciążenia , wydzielanie

perystaltyczna przełyku, siłą ciążenia , wydzielanie

śliny jako czynnika alkalizującego

śliny jako czynnika alkalizującego



Objawy kliniczne: przełykowe- zgaga, wymioty,

Objawy kliniczne: przełykowe- zgaga, wymioty,

odbijania, dysfagia, bolesne połykanie, ból w klatce

odbijania, dysfagia, bolesne połykanie, ból w klatce

piersiowej, krwawienia z błony śluzowej przełyku

piersiowej, krwawienia z błony śluzowej przełyku



Objawy kliniczne pozaprzełykowe- chrypka, bóle

Objawy kliniczne pozaprzełykowe- chrypka, bóle

gardła, zapalenie gardła, uczucie dławienia,

gardła, zapalenie gardła, uczucie dławienia,

zaburzenia wytwarzania śliny; kaszel, duszność,

zaburzenia wytwarzania śliny; kaszel, duszność,

świsty, bezdech w czasie snu: wzdęcia, uczucie

świsty, bezdech w czasie snu: wzdęcia, uczucie

pełności w nadbrzuszu.

pełności w nadbrzuszu.



Powikłania: zwężenie przełyku, krwawienia,

Powikłania: zwężenie przełyku, krwawienia,

owrzodzenia przełyku

owrzodzenia przełyku

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Owrzodzenie jest uszkodzeniem błony

Owrzodzenie jest uszkodzeniem błony

śluzowej przewodu pokarmowego

śluzowej przewodu pokarmowego

dotyczącym

dotyczącym

całej grubości błony

całej grubości błony

śluzowej, podśluzowej sięgającym do

śluzowej, podśluzowej sięgającym do

błony mięśniowej-

błony mięśniowej-

najczęściej są

najczęściej są

pojedyncze.

pojedyncze.



Nadżerka jest uszkodzeniem tylko

Nadżerka jest uszkodzeniem tylko

powierzchniowej warstwy błony śluzowej

powierzchniowej warstwy błony śluzowej

nie

nie

sięgającym do warstwy mięśniowej- częściej

sięgającym do warstwy mięśniowej- częściej

są mnogie.

są mnogie.



Podstawowym warunkiem powstania

Podstawowym warunkiem powstania

owrzodzeń w przewodzie pokarmowym jest

owrzodzeń w przewodzie pokarmowym jest

obecność kwasu solnego i pepsyn.

obecność kwasu solnego i pepsyn.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy

Zachwianie równowagi pomiędzy

Zachwianie równowagi pomiędzy

wydzielaniem kwasu solnego i

wydzielaniem kwasu solnego i

pepsyn , a właściwościami

pepsyn , a właściwościami

ochronnymi błony śluzowej .

ochronnymi błony śluzowej .

Żołądek- upośledzenie mechanizmów

Żołądek- upośledzenie mechanizmów

ochronnych błony śluzowej.

ochronnych błony śluzowej.

Dwunastnica- nadmierna aktywność

Dwunastnica- nadmierna aktywność

czynników drażniących.

czynników drażniących.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Mechanizmy ochronne błony śluzowej żołądka:

Mechanizmy ochronne błony śluzowej żołądka:

-

wytwarzany przez komórki nabłonkowe

wytwarzany przez komórki nabłonkowe

śluz

śluz

będący

będący

barierą pomiędzy błoną śluzową , a kwasem

barierą pomiędzy błoną śluzową , a kwasem

solnym.

solnym.

Śluz spowalnia ruch jonów H

Śluz spowalnia ruch jonów H

, dzięki stale

, dzięki stale

wydzielanym do niego

wydzielanym do niego

wodorowęglanom

wodorowęglanom

zobojętnia

zobojętnia

część jonów wodorowych. Wydzielanie śluzu i jego

część jonów wodorowych. Wydzielanie śluzu i jego

skład jest

skład jest

stymulowane i regulowane przez

stymulowane i regulowane przez

prostaglandyny typu E

prostaglandyny typu E

.

.

-

Specjalne ukrwienie błony śluzowej

Specjalne ukrwienie błony śluzowej

niezależne od

niezależne od

pozostałych elementów ściany żołądka

pozostałych elementów ściany żołądka

-

Bariera elektrolitowa

Bariera elektrolitowa

żołądka polegająca na braku

żołądka polegająca na braku

przepuszczalności dla substancji zjonizowanych jak

przepuszczalności dla substancji zjonizowanych jak

H, Na.

H, Na.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Uszkodzenie bariery śluzówkowej doprowadza

Uszkodzenie bariery śluzówkowej doprowadza

do powstania owrzodzeń z powodu penetracji

do powstania owrzodzeń z powodu penetracji

jonów wodorowych, co pobudza wydzielanie

jonów wodorowych, co pobudza wydzielanie

histaminy zwiększającej przepuszczalność

histaminy zwiększającej przepuszczalność

naczyń , zaburzenia ukrwienia i stymulującej

naczyń , zaburzenia ukrwienia i stymulującej

wydzielanie HCl. To doprowadza do krwawień,

wydzielanie HCl. To doprowadza do krwawień,

zwiększa aktywność enzymów trawiennych.

zwiększa aktywność enzymów trawiennych.

Dyfuzja jonów wodorowych podrażnia

Dyfuzja jonów wodorowych podrażnia

zakończenia nerwowe i doprowadza do

zakończenia nerwowe i doprowadza do

pobudzenia motoryki przewodu pokarmowego.

pobudzenia motoryki przewodu pokarmowego.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Czynniki drażniące błonę śluzową

Czynniki drażniące błonę śluzową

żołądka: etanol> 10 %, żółć, leki

żołądka: etanol> 10 %, żółć, leki

( kwas acetylosalicylowy),

( kwas acetylosalicylowy),

kortykosteroidy nadnerczowe.

kortykosteroidy nadnerczowe.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Dwunastnica: nadmierna aktywność czynników

Dwunastnica: nadmierna aktywność czynników

drażniących:

drażniących:

HCl i enzymów trawiennych

HCl i enzymów trawiennych

z

z

powodu

powodu

zwiększonej liczby komórek

zwiększonej liczby komórek

wydzielniczych w żołądku

wydzielniczych w żołądku

.

.

lub nadmiernej

lub nadmiernej

aktywności nerwu błędnego, gastryny, histaminy

aktywności nerwu błędnego, gastryny, histaminy



Przyczyny – genetyczne, brak prawidłowego

Przyczyny – genetyczne, brak prawidłowego

mechanizmu sprzężenia zwrotnego gastryna –

mechanizmu sprzężenia zwrotnego gastryna –

HCl; przyspieszona motoryka żołądka ,

HCl; przyspieszona motoryka żołądka ,

upośledzona synteza prostaglandyn E, hamujący

upośledzona synteza prostaglandyn E, hamujący

wpływ nikotyna na wydzielanie wodorowęglanów

wpływ nikotyna na wydzielanie wodorowęglanów

przez trzustkę, gastrinoma ( komórki nie

przez trzustkę, gastrinoma ( komórki nie

β

β

trzustki )

trzustki )

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Mimo aktualności opisanych mechanizmów wykazano , że u

Mimo aktualności opisanych mechanizmów wykazano , że u

80% chorych z owrzodzeniem żołądka i 90% z

80% chorych z owrzodzeniem żołądka i 90% z

owrzodzeniem dwunastnicy stwierdza się obecność bakterii

owrzodzeniem dwunastnicy stwierdza się obecność bakterii

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori



Helicobacter pylori posiada właściwości umożliwiające

Helicobacter pylori posiada właściwości umożliwiające

przeżycie w środowisku kwaśnym. Wytwarza

przeżycie w środowisku kwaśnym. Wytwarza

ureazę

ureazę

, która

, która

rozkłada mocznik i wytwarza amoniak neutralizujący HCl w

rozkłada mocznik i wytwarza amoniak neutralizujący HCl w

jej otoczeniu

jej otoczeniu

. Bakterie są

. Bakterie są

ruchliwe

ruchliwe

z powodu posiadania

z powodu posiadania

witek co umożliwia przenikanie w głąb śluzu.

witek co umożliwia przenikanie w głąb śluzu.



Szczególnie groźne są szczepy

Szczególnie groźne są szczepy

HP wytwarzające

HP wytwarzające

cytotoksyny

cytotoksyny

, które

, które

uszkadzają komórki nabłonkowe

uszkadzają komórki nabłonkowe

przez

przez

tworzenie w ich obrębie wodniczek.

tworzenie w ich obrębie wodniczek.



Inne szczepy HP

Inne szczepy HP

stymulują powstawanie w błonie śluzowej

stymulują powstawanie w błonie śluzowej

przeciwciał klasy IgA

przeciwciał klasy IgA



HP powoduje powstanie w dwunastnicy ognisk metaplazji

HP powoduje powstanie w dwunastnicy ognisk metaplazji

żołądkowej zasiedlonej przez bakterie.

żołądkowej zasiedlonej przez bakterie.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Zakażenie HP powoduje wystąpienie

Zakażenie HP powoduje wystąpienie

ostrego zapalenia

ostrego zapalenia

z

z

naciekami granulocytów obojętnochłonnych przechodzącego w

naciekami granulocytów obojętnochłonnych przechodzącego w

proces przewlekły z naciekami limfocytarnymi i

proces przewlekły z naciekami limfocytarnymi i

plazmocytowymi

plazmocytowymi

wytwarzających przeciwciała IgA i IgG i

wytwarzających przeciwciała IgA i IgG i

autoprzeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym.

autoprzeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym.



Komórki naciekające wytwarzają

Komórki naciekające wytwarzają

cytokiny o działaniu

cytokiny o działaniu

prozapalnym

prozapalnym

(

(

PAF,TNF alfa , leukotrieny , tromboksan A,

PAF,TNF alfa , leukotrieny , tromboksan A,

prostaglandyny, anafilatoksyna, rodniki tlenowe

prostaglandyny, anafilatoksyna, rodniki tlenowe

)

)



Rodniki tlenowe niszczą tlenek azotu

Rodniki tlenowe niszczą tlenek azotu

, który jest

, który jest

odpowiedzialny za prawidłowe mikrokrążenie w obrębie błony

odpowiedzialny za prawidłowe mikrokrążenie w obrębie błony

śluzowej.

śluzowej.



Niedotlenione komórki ulegają martwicy i nie

Niedotlenione komórki ulegają martwicy i nie

wytwarzają ochronnego śluzu

wytwarzają ochronnego śluzu



Dodatkowym czynnikiem uszkadzającym są

Dodatkowym czynnikiem uszkadzającym są

wytwarzane przez

wytwarzane przez

bakterie

bakterie

enzymy rozkładające śluz

enzymy rozkładające śluz

–

–

proteazy, lipazy,

proteazy, lipazy,

fosfolipazy i katalazy.

fosfolipazy i katalazy.

Również ureaza tworząca amoniak działa

Również ureaza tworząca amoniak działa

niekorzystnie . Amoniak jest bardzo toksyczny dla komórek.

niekorzystnie . Amoniak jest bardzo toksyczny dla komórek.

Choroba wrzodowa żołądka i

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy



Czynniki genetyczne :

Czynniki genetyczne :

grupa krwi O – wrzód

grupa krwi O – wrzód

dwunastnicy

dwunastnicy



Objawy kliniczne bóle w okolicy żołądka,

Objawy kliniczne bóle w okolicy żołądka,

nadbrzuszu.

nadbrzuszu.

Żołądek – ból największy ½

Żołądek – ból największy ½

godziny lub później po przyjęciu posiłku

godziny lub później po przyjęciu posiłku

na

na

szczycie wydzielania soku żołądkowego.

szczycie wydzielania soku żołądkowego.

Środek nadbrzusza, promieniowanie w dół lub

Środek nadbrzusza, promieniowanie w dół lub

ku górze.

ku górze.

Dwunastnica – bóle późne, nocne ,

Dwunastnica – bóle późne, nocne ,

głodowe ustępujące po przyjęciu posiłku.

głodowe ustępujące po przyjęciu posiłku.

Środek nadbrzusza lub lekko w prawo od linii

Środek nadbrzusza lub lekko w prawo od linii

środkowej

środkowej

Choroba Leśniowskiego -

Choroba Leśniowskiego -

Crohna

Crohna



Przewlekła choroba cechująca się

Przewlekła choroba cechująca się

procesem

procesem

zapalnym umiejscowionym w ścianie jelit i krezce

zapalnym umiejscowionym w ścianie jelit i krezce

różnych odcinków przewodu pokarmowego

różnych odcinków przewodu pokarmowego

.

.

Najczęstsza lokalizacja –

Najczęstsza lokalizacja –

końcowy odcinek jelita

końcowy odcinek jelita

krętego i początkowy okrężnicy

krętego i początkowy okrężnicy

.

.



Cechy charakterystyczne :

Cechy charakterystyczne :

zajęcie wszystkich

zajęcie wszystkich

warstw jelita

warstw jelita

, odcinkowe występowanie zmian,

, odcinkowe występowanie zmian,

początek najczęściej w wieku młodzieńczym

początek najczęściej w wieku młodzieńczym

lub

lub

wczesnym dorosłym, histopatologicznie

wczesnym dorosłym, histopatologicznie

występują

występują

ziarniaki nabłonkowe z komórkami

ziarniaki nabłonkowe z komórkami

olbrzymimi

olbrzymimi

,

,

częste przetoki

częste przetoki

pomiędzy jelitami lub

pomiędzy jelitami lub

sąsiednimi narządami.

sąsiednimi narządami.

Choroba Leśniowskiego

Choroba Leśniowskiego

Crohna

Crohna



Objawy : na początku bóle brzucha,

Objawy : na początku bóle brzucha,

biegunki, gorączka , brak apetytu,

biegunki, gorączka , brak apetytu,

dolegliwości stawowe, niedobór masy

dolegliwości stawowe, niedobór masy

ciała, przewlekłe zmiany

ciała, przewlekłe zmiany

okołoodbytnicze- przetoki , szczeliny

okołoodbytnicze- przetoki , szczeliny

ropnie , blizny.

ropnie , blizny.



Ból w okolicy pępka, prawym dole

Ból w okolicy pępka, prawym dole

biodrowym

biodrowym

Colitis ulcerosa – Wrzodziejące

Colitis ulcerosa – Wrzodziejące

zapalenie jelita grubego

zapalenie jelita grubego



Rozlany nieswoisty proces zapalny dotyczący

Rozlany nieswoisty proces zapalny dotyczący

najczęściej okrężnicy

najczęściej okrężnicy

, cechujący się

, cechujący się

znacznym

znacznym

przekrwieniem i obrzękiem

przekrwieniem i obrzękiem

, dużą skłonnością do

, dużą skłonnością do

krwawień i owrzodzeń

krwawień i owrzodzeń

. Najczęściej zajęta jest

. Najczęściej zajęta jest

lewa

lewa

część okrężnicy

część okrężnicy

, często też

, często też

odbytnica

odbytnica

. Zmiany

. Zmiany

dotyczą

dotyczą

błony śluzowej

błony śluzowej

. Zmianom w przewodzie

. Zmianom w przewodzie

pokarmowym towarzyszą objawy ogólne

pokarmowym towarzyszą objawy ogólne

zapalenie

zapalenie

stawów

stawów

, zesztywniające zapalenie

, zesztywniające zapalenie

stawów

stawów

kręgosłupa

kręgosłupa

,

,

objawy oczne

objawy oczne

( zapalenie tęczówki,

( zapalenie tęczówki,

naczyniówki, twardówki, objawy

naczyniówki, twardówki, objawy

skórne

skórne

( rumień

( rumień

guzowaty, liszaj płaski) , ojawy

guzowaty, liszaj płaski) , ojawy

wątrobowe

wątrobowe

( stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa,

( stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa,

stwardniejące zapalenie dróg żółciowych). Początek-

stwardniejące zapalenie dróg żółciowych). Początek-

okres młodzieńczy.

okres młodzieńczy.

Colitis ulcerosa – Wrzodziejące

Colitis ulcerosa – Wrzodziejące

zapalenie jelita grubego

zapalenie jelita grubego



Objawy kliniczne: Początkowo

Objawy kliniczne: Początkowo

biegunki z dużą ilością śluzu i krwi,

biegunki z dużą ilością śluzu i krwi,

często silne uczucie parcia, bóle

często silne uczucie parcia, bóle

brzucha głównie podbrzusza

brzucha głównie podbrzusza

najczęściej przed oddaniem stolca,

najczęściej przed oddaniem stolca,

opóźnienie wzrastania, wzdęcia.

opóźnienie wzrastania, wzdęcia.



Objawy pozajelitowe: skóra, stawy ,

Objawy pozajelitowe: skóra, stawy ,

oczy,

oczy,

palce pałeczkowate

palce pałeczkowate