Zaburzenia odżywiania się, snu i

seksualne

Marcin Szechiński
Katedra i Klinika Psychiatrii
Akademii Medycznej
Wrocław

Zaburzenia odżywiania się

-

klasyfikacja

F50 Zaburzenia odżywiania się:



Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa).



Jadłowstręt psychiczny nietypowy.



Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa).



Atypowa żarłoczność psychiczna.



Przejadanie się związane z innymi czynnikami

psychologicznymi.



Wymioty związane z innymi czynnikami

psychologicznymi.



Inne zaburzenia odżywiania się.



Zaburzenia odżywiania się, nie określone.

Jadłowstręt psychiczny

Objawy



Spadek lub, u dzieci, brak przybytku masy ciała o co
najmniej 15% poniżej prawidłowej stosownie do wieku i
wzrostu (wskaźnik wagowo-wzrostowy Queteleta waga
[kg]/kwadrat wzrostu [m]  17,5).



Spadek masy ciała jest narzucony samemu sobie przez
unikanie „tuczącego pożywienia”, a także prowokowanie
wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających,
wyczerpujące ćwiczenia fizyczne czy stosowanie leków
tłumiących łaknienie i/lub środków moczopędnych.



Zaburzone wyobrażenie siebie jako osoby otyłej oraz
strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucania sobie
niskiego progu m.c.

Jadłowstręt psychiczny

Objawy



Zaburzenia hormonalne obejmujące oś przysadkowo-

nadnerczową i gonady, co u kobiet objawia się

zatrzymaniem miesiączek, a u mężczyzn spadkiem

zainteresowań seksualnych i zaburzeniami potencji;

wzrost poziomu hormonu wzrostu i kortyzolu, zmiany

metabolizmu hormonów tarczycy i zaburzenia

wydzielania insuliny.



Zahamowanie lub opóźnienie pokwitania.

Objawy dodatkowe



Obsesje i rytuały związane z jedzeniem; apatia, dysforia



Osłabienie procesów poznawczych,



Obrzęki obwodowe, bóle brzucha



Meszkowe owłosienie – lanugo, sucha, łuskowata, żółtawa

skóra,



Zwolnienie procesów metabolicznych –  AS, RR, T,

Jadłowstręt psychiczny

Rozpowszechnienie



Występuje u ok. 0,5% dziewcząt, 20-krotnie częściej u
kobiet.



Częściej u białych ze średnich i wyższych klas społecznych.

Przyczyny

1. Czynniki osobowościowe – typy osobowości usposabiające

do wystąpienia jadłowstrętu psychicznego:



osobowość obsesyjno-kompulsyjna,



osobowość histrioniczna,



osobowość schizoidalna lub schizotypowa.

2. Czynniki genetyczne:



geny odpowiedzialne za zaburzenia przemiany materii,



polimorfizm genu dla receptora 5-HT2A.

Jadłowstręt psychiczny

Przyczyny

3. Czynniki rodzinne:



sztywność relacji (między rodzicami i między rodzicami a
dzieckiem),



zaniechanie rozwiązywania konfliktów,



uznawanie dążenia do separacji przez dziecko za chęć
naruszenia sztywnego systemu,



nadmierna kontrola matki,



wycofywanie się ojca,



regresja córki.

4. Czynniki społeczno-kulturowe:



propagowanie szczupłej sylwetki przez media,



uznawanie szczupłej sylwetki za jeden z przejawów
sukcesu zawodowego czy życiowego

Jadłowstręt psychiczny

Przebieg



Najczęściej rozpoczyna się w wieku 13-14 lat

Powikłania somatyczne



Hipokaliemia, zasadowica hipochloremiczna,



Obrzęk ślinianek przyusznych,



Ubytki i próchnica zębów,



Rozszerzenie i pęknięcie żołądka,



Przewlekłe stany zapalne gardła i przełyku,



Niedokrwistość,



Leukopenia.

Jadłowstręt psychiczny

Rozpoznanie różnicowe



Choroba Addisona,



Niedoczynność tarczycy,



Nadczynność tarczycy,



Choroba Crohna,



Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,



Zespół złego wchłaniania,



Nowotwory,



Zespół tętnicy krezkowej górnej,



Schizofrenia,



Depresja,



Histeryczna odmowa jedzenia,



Bulimia.

Jadłowstręt psychiczny

Leczenie
1. Zapobieganie powikłaniom



uzupełnianie niedoboru płynów.

2. Psychoterapia:



indywidualna,



grupowa,



rodzinna,



behawioralna,



systemowa.

3. Farmakoterapia:



Leczenie objawów towarzyszących – depresyjnych,
lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych



mirtazapina, mianseryna



fluoksetyna w zapobieganiu nawrotom

Bulimia

Objawy



Nawracające epizody przejadania się (co najmniej 2 razy
tygodniowo w ciągu 3 miesięcy), w czasie których w
krótkim czasie spożywane są duże ilości pokarmu.



Utrzymująca się uporczywa koncentracja na jedzeniu i
silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia.



Usiłowanie przeciwdziałania efektom „tycia” poprzez:
prowokowanie wymiotów, prowokowanie wydalania
stolca, głodzenie się, stosowanie leków obniżających
łaknienie, leków moczopędnych.



Zaburzone wyobrażenie siebie jako osoby otyłej oraz
strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucania sobie
niskiego progu m.c.

Bulimia

Objawy dodatkowe



Spożywanie pokarmów wysokokalorycznych,



Objadanie się w ukryciu,



Znaczne wahania masy ciała,



Zaburzenia nastroju, lęk,



Nadużywanie substancji psychoaktywnych,



Zaburzenia kontroli impulsów, np. drobne kradzieże.

Rozpowszechnienie



Występuje u ok.

1,3-4,2%

kobiet, 10-krotnie częściej u

kobiet.

Przebieg



Najczęściej rozpoczyna się w wieku 18-25 lat.

Bulimia

Przyczyny

1. Czynniki osobowościowe – typy osobowości usposabiające

do wystąpienia jadłowstrętu psychicznego:



osobowość chwiejna emocjonalnie typu border-line,

2. Czynniki biologiczne:



zaburzenia stężenia neuroprzekaźników w o.u.n., zwłaszcza

serotoniny,



zaburzenia leptyny, peptydu YY, oreksyny,



uszkodzenie ośrodka sytości.

3. Czynniki rodzinne:



częste uzależnienie od alkoholu lub innych substancji

psychoaktywnych u rodziców,



częste maltretowanie fizyczne i/lub wykorzystywanie

seksualne,

4. Czynniki społeczno-kulturowe



propagowanie szczupłej sylwetki przez media,



uznawanie szczupłej sylwetki za jeden z przejawów sukcesu

zawodowego czy życiowego.

Bulimia

Powikłania somatyczne



Hipokaliemia, zasadowica hipochloremiczna,



Obrzęk ślinianek przyusznych,



Ubytki i próchnica zębów,



Rozszerzenie i pęknięcie żołądka,



Przewlekłe stany zapalne gardła i przełyku,



Niedokrwistość.

Rozpoznanie różnicowe



Zespół Prader-Willego,



Zespół Klüvera-Bucy,



Zespół Kleina-Levina,



Choroba Crohna,



Nowotwory,



Padaczka,



Objadanie się w przebiegu otyłości prostej,



Depresja,



Wymioty psychogenne,



Jadłowstręt psychiczny.

Bulimia

Leczenie
1. Farmakoterapia



inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.

2. Psychoterapia:



indywidualna,



grupowa,



rodzinna,



behawioralna,



systemowa.

3. Monitorowanie stanu fizycznego



EKG



stężenia elektrolitów zwłaszcza potasu



stanu zębów, gardła i przełyku

Dobowe zapotrzebowanie na sen

(wg Volka)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

7-8 h

8-9 h

6-7 h

9-10 h

5-6 h 10-11 h <4 h

Serie1

Fazy snu

Fazy non-REM:
1. Faza I:

•

W EEG przewaga fal γ

•

Faza przejściowa między czuwaniem a snem

•

Niestabilna, krótkotrwała – 5-10 min

2. Faza II:

•

W EEG postępujące spowolnienie rytmu i wzrost amplitudy,

pojedyncze zespoły K i wrzeciona snu

•

Rozluźnienie mięśni

•

Stanowi ok. 50% snu

3. Faza III:

•

W EEG dalsze spowolnienie rytmu i wzrost amplitudy – fale δ

4. Faza IV:

•

W EEG dominują fale δ

Fazy snu

Faza REM (rapid eye movement sleep):



W EEG fale piłokształtne



Wzmożone ruchy gałek ocznych



Marzenia senne



Nieregularne oddychanie



Wahanie częstotliwości pracy serca



Wzrost ciśnienia krwi



Wzrost przepływu krwi przez mózg



Opisane 5 faz snu składa się na jeden cykl.



W ciągu nocy następuje po sobie od 3 do 5 takich

cykli trwających od 80 do 110 minut.



W każdym kolejnym cyklu maleje udział snu

głębokiego, a wydłuża się stadium REM.

Zaburzenia snu - klasyfikacja

F51 Nieorganiczne zaburzenia snu:



Dyssomnie - stany pierwotnie psychogenne, w których
dominującym objawem są zaburzenia ilości, jakości lub pory
snu, a przyczyną zaburzenia emocjonalne. Do tej grupy zalicza
się: bezsenność nieorganiczną, nieorganiczną hipersomnię i
nieorganiczne zaburzenia rytmu snu i czuwania.



Parasomnie - nieprawidłowe, krótkotrwałe zdarzenia,
pojawiające się podczas snu - w dzieciństwie wiąże się je
zazwyczaj z rozwojem dziecka, u dorosłych są na ogół
psychogenne. Należą tu: somnambulizm (sennowłóctwo), lęki
nocne i koszmary senne. Somnambulizm i lęki nocne
występują w fazie non-REM, koszmary senne natomiast - w
fazie REM.



Inne: inne nieorganiczne zaburzenia snu, nieorganiczne
zaburzenia snu nieokreślone.

Częstość występowania zaburzeń snu u

pacjentów

Poradni Leczenia Zaburzeń Snu we Frankfurcie

(wg Volka)

bezsenność

nadmierna senność

inne nie specyzowane
zaburzenia snu
parasomnie

zaburzenia rytmu snu i
czuwania
bez rozpoznania

Bezsenność – definicje

Bezsenność jest subiektywnym odczuciem pacjenta, że jakość

jego snu jest nieodpowiednia lub że sen jest nieprawidłowy.

(Zorick)

Bezsenność polega na trudności w rozpoczęciu lub utrzymaniu

snu i jest niemal codzienną skargą na niedostateczną ilość

snu. (Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu).

Bezsenność jest to niedostateczna ilość i/lub jakość snu, która

występuje co najmniej 3 razy w tygodniu przez co najmniej

miesiąc. (ICD-10).

Kryteria bezsenności wg DSM-IV:



Zaburzenia snu nocnego utrzymują się przez ponad 4

tygodnie



Czas potrzebny do zaśnięcia jest dłuższy niż 30 minut



Całkowity czas snu jest krótszy niż 6 godzin



Występuje obniżone samopoczucie w ciągu dnia.

Przyczyny bezsenności



Hałas > 40 dB



12°C > Temperatura > 24 °C



Wahania ciśnienia atmosferycznego



Wysokie ciśnienie atmosferyczne



Przejedzenie



Twardy materac



Substancje pobudzające: kofeina, nikotyna, kokaina,
amfetamina



Pełny pęcherz moczowy



Praca zmianowa



Stres

Przyczyny bezsenności

Schorzenia somatyczne:



Neurologiczne: zespół Ekboma - zespół niespokojnych
nóg,

choroba Parkinsona, choroba Alzheimera.



Pulmonologiczne: zespół Pickwicka, astma oskrzelowa,

zwłóknienie płuc.



Kardiologiczne: dławica piersiowa, zaburzenia rytmu
serca.



Nefrologiczne: przewlekłe choroby nerek.



Metaboliczne: cukrzyca.



Endokrynologiczne: nadczynność tarczycy,
niedoczynność tarczycy.



Inne - przewlekłe bóle:



reumatyczne – fibromialgia



nowotworowe

Przyczyny bezsenności

Zaburzenia psychiczne:



Depresja



Mania



Zaburzenia lękowe



Schizofrenia



Organiczne zaburzenia urojeniowe



Majaczenie



Uzależnienie

Działania jatrogenne:



Leki rozszerzające oskrzela



Leki obniżające ciśnienie tętnicze



Antybiotyki



Leki obniżające stężenie lipidów we krwi



Skutki uboczne działania leków



Objawy abstynencyjne

Najczęstsze przyczyny
bezsenności

(wg Partinena, 1994)

Zasady prawidłowej higieny snu



Kłaść się do łóżka i próbować zasnąć jedynie wtedy, gdy
czujemy się rzeczywiście zmęczeni.



W łóżku nie należy jeść, czytać, oglądać TV, rozmyślać o
wydarzeniach minionego dnia.



W razie kłopotów z zaśnięciem należy wstać najpóźniej
po 15 minutach, iść do innego pokoju i zająć się czymś
innym.



Wrócić z powrotem do łóżka i spróbować zasnąć, jeżeli
się to nie udaje powtórzyć czynności z punktu 3.



Rano wstawać zawsze o tej samej porze, niezależnie od
tego jak długo można danego dnia spać; nastawić
budzik na stałą godzinę budzenia.



Starać się nie spać w ciągu dnia.



Chodzić spać zawsze o stałej porze.

Zasady prawidłowej higieny snu



Iść do łóżka zrelaksowanym.



Uważać z alkoholem.



Zapewnić miłą atmosferę w sypialni.



Przed snem nie być ani głodnym ani objedzonym.



Ograniczyć objętość wypijanych wieczorem napojów.



Bezpośrednio przed snem - nie pić.



Ograniczyć spożycie kawy w godzinach wieczornych.



Zajmować się wieczorem czynnościami odprężającymi i
uspokajającymi.



Odbywać regularne spacery lub wykonywać lekką
gimnastykę wieczorną.



Zaplanować nadchodzący dzień.

Leczenie bezsenności

W razie utrzymującej się bezsenności mimo stosowania

się do zasad higieny snu zaleca się:



Terapię przez ograniczanie ilości snu.



Techniki relaksacyjne.



Trening autogenny.



Hipnozę



Preparaty ziołowe zawierające: dziurawiec, chmiel,
kozłek lekarski lub melisę.



Leki syntetyczne o działaniu nasennym:
benzodiazepiny, inni agoniści receptora
benzodiazepinowego (zopiklon, zaleplon, zolpidem),
leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, leki o działaniu
przeciwhistaminowym.

Leczenie bezsenności



Leczenie farmakologiczne bezsenności powinno być

uzależnione od przyczyny i typu bezsenności. Jeżeli bezsenność

ma charakter wtórny wobec choroby somatycznej czy

psychicznej, np. depresji – pierwszoplanowe i często

wystarczające okazuje się leczenie choroby podstawowej.



W leczeniu bezsenności przygodnej podaje się lek nasenny

przez 1-2 noce w minimalnej dawce (równoważnej dla 2-5mg

diazepamu).



Leczenie bezsenności krótkotrwałej polega na podawaniu leków

nasennych co 2-3 noce, nie dłużej niż przez 2 tygodnie, w

dawce nie przekraczającej 10mg diazepamu lub równoważnej.



W leczeniu bezsenności przewlekłej zaleca się podawanie leku

nasennego co 2-3 noce w cyklach 2 tygodniowych. Po każdym

cyklu należy przez dłuższy czas powstrzymać się przed

podawaniem leku.



Z uwagi na niewielki wpływ na sprawność psychomotoryczną i

pamięć zaleca się podawanie leków o krótkim okresie

półtrwania.

Narkolepsja

Objawy
1. Nadmierna senność w ciągu dnia



napady senności nie do przezwyciężenia



2-6 15-20 minutowych drzemek



30-120 minutowe okresy orzeźwienia



często w trakcie wykonywania monotonnych czynności



czasem w nietypowych sytuacjach: jedzenie, chodzenie



możliwe do przerwania

2. Porażenie przysenne – 25-30% chorych



bezwład mięśni zwykle w czasie budzenia się



niemożność poruszania się i mówienia



zwykle krócej niż 1 minuta



silny lęk zwłaszcza za pierwszym razem



dotknięcie, zwrócenie się do pacjenta przerywa napad

Narkolepsja

Objawy
3. Katapleksja – 70-80% chorych



krótki incydent osłabienia lub porażenia mięśni



zwykle bez utraty przytomności



często intensywne wizje



zasypianie tuż po incydencie katapleksji



wyzwalane przez: śmiech, gniew, wysiłek fiz., podniecenie



tłumienie emocji, brak spontaniczności

4. Omamy hipnagogiczne – po kilku latach trwania zaburzenia



doznania podobne do marzeń sennych na styku snu i czuwania



żywe omamy i/lub złudzenia wzrokowe i/lub słuchowe



pacjenci są wobec doznań krytyczni

5. Automatyzmy ruchowe



niecelowe wykonywane w półśnie czynności



często w trakcie wykonywania monotonnych czynności

Narkolepsja

Rozpowszechnienie – 0,05%
Przyczyny - genetyczne – u 99% pacjentów antygen HLA

DR2

Przebieg



Początek choroby w każdym wieku - najczęściej ludzie

młodzi.



Trwa przez całe życie.



Stopniowy, podstępny rozwój objawów.

Leczenie



Regularny sen nocny, zaplanowane drzemki w dzień



Ostrożność, np. rezygnacja z prowadzenia samochodu



Rozpoznawanie sytuacji obniżających napięcie mięśni



Faramakoterapia - modafinil

Lęki nocne

Objawy
1. Powtarzające się epizody 1-10 minutowe zrywania się we śnie

w pierwszej trzeciej części nocy 20-30 minut po zaśnięciu



regularnie co noc, czasem częściej lub rzadziej



w okresie snu głębokiego



głośny krzyk lub płacz



szeroko otwarte oczy, rozszerzone źrenice



zaczerwieniona lub blada twarz



wzmożenie oddechu, AS, potliwości



drżenie rąk



czasem zjeżone włosy na głowie



stereotypowe ruchy rąk i dłoni – skubanie kołdry



dezorientacja, trudności w przebudzeniu i nawiązaniu kontaktu



wzywanie pomocy, np. matki

2. Po przebudzeniu zdarzenie pokryte jest niepamięcią

Lęki nocne

Rozpowszechnienie – 1 - 6% dzieci, 1% dorosłych
Przyczyny



Czynniki psychogenne, np. ekscytujące/przerażające przeżycia

minionego dnia



Przepełnienie żołądka – zbyt obfita lub zbyt późna kolacja



Przepełnienie pęcherza moczowego



Przegrzany, nie przewietrzony pokój



Przerost migdałka gardłowego – względne niedotlenienie



Niedocukrzenie – zwłaszcza u dzieci nadruchliwych

Przebieg



Zwykle w wieku 2-12 lat, najczęściej w wieku 5-7 lat



Częściej u chłopców



U dorosłych rzadko – zwykle z powodu problemów psych., które

wymagają odrębnego leczenia



U dzieci zwykle samoistnie ustepuje

Lęki nocne

Leczenie



Wyeliminowanie/zmniejszenie ekscytujących i
obciążających czynników.



Zwrócenie uwagi na ogólny stan zdrowia dziecka –
wyleczenie robaczycy.



Budzenie dziecka przed spodziewanym napadem.



Stała pora snu – nie skracanie snu, aby nie
doprowadzić do szybkiego pojawienia się snu
głębokiego.



Jako leczenie wspomagające – niewielkie dawki
promazyny, tiorydazyny, doksepiny, preparatów
roślinnych

Koszmary senne

Objawy

1. Przepełnione lękiem marzenia senne, które pacjent

pamięta w najdrobniejszych szczegółach i niezwykle silnie

przeżywa



w fazie REM, w ostatniej trzeciej części nocy



szeroko otwarte oczy, rozszerzone źrenice



zaczerwieniona lub blada twarz



wzmożenie oddechu, AS, potliwości



drżenie rąk



czasem zjeżone włosy na głowie



Przerażająca treść marzeń sennych często związana z

traumatycznymi przeżyciami ostatnio lub dawniej



Treść marzenia sennego często powtarza się

2. Po przebudzeniu pacjenci są prawidłowo zorientowani,

mogą szczegółowo przytoczyć treść marzenia sennego

Koszmary senne

Rozpowszechnienie – częściej u dzieci, często u 1%

dorosłych, sporadycznie u 50% dorosłych

Przyczyny

Czynniki psychogenne, np. przerażające przeżycia

ostatnio lub dawniej, np. katastrofy, doświadczenia

wojenne, tortury itp.

Przebieg
Jeśli wywołane są wyjątkowo traumatycznymi przeżyciami

często utrzymują się przez wiele lat

Leczenie



Omówienie problemu z terapeutą



Próba bilansu życia



Jako leczenie wspomagające – leki przeciwdepresyjne w

niewielkich dawkach – tłumią fazę REM

Somnambulizm

Objawy
1. Stan zaburzeń świadomości, w którym naprzemiennie

występują cechy snu i czuwania.



w pierwszej trzeciej części nocy, w okresie snu

głębokiego



zwykle kilka sekund, rzadziej minut, b. rzadko godzin



zwykle siadanie na łóżku, kilka niecelowych ruchów lub

czynności, np. wiązanie sznurówek, skubanie, mycie



rzadziej wstawanie, otwieranie drzwi, wędrowanie,

jedzenie



mimo otwartych oczu – brak orientacji przestrzennej –

doznawanie urazów, np. usiłowanie przejścia przez ścianę



nie można nawiązać kontaktu, w odpowiedzi czasem

niezrozumiałe fragmenty zdań

2. Po przebudzeniu pacjenci są częściowo zdezorientowani,

zdarzenie pokryte jest niepamięcią.

Somnambulizm

Rozpowszechnienie – często u 3 - 4% dzieci, sporadycznie u 30%

dzieci, 3% dorosłych

Przyczyny



Nieznane



Podejrzewa się – niedojrzałość o.u.n., predyspozycję genetyczną

Przebieg



Przeważnie w wieku 5-12 lat, zwykle ustępuje w okresie

dojrzewania



Rzadko u dorosłych

Leczenie



Unikanie budzenia – łagodne doprowadzenie do łóżka



Zabezpieczenie drzwi i okien



Chodzenie spać i wstawanie o stałej porze



Hipnoza

Fizjologiczne fazy reakcji
seksualnej



Pożądanie – dążenie do aktywności seksualnej wywoływane przez

bodźce wzrokowe, słuchowe, zapachowe zależne od indywidualnych
upodobań, przyzwyczajeń i osobowości. Pożądanie cechuje się
obecnością fantazji seksualnych.



Podniecenie – subiektywnie odczuwane napięcie seksualne

charakteryzujące się wzwodem prącia u mężczyzn i zwilżeniem

pochwy

u kobiet wywołane stymulacją psychiczną (fantazje) i/lub fizjologiczną
pocałunki, pieszczoty).



Orgazm – szczyt przyjemności seksualnej z uwolnieniem napięcia

seksualnego.



Odprężenie – rozluźnienie związane z ustąpieniem

przekrwienia narządów płciowych.

Zaburzenia seksualne

F52 Dysfunkcje seksualne nie spowodowane

zaburzeniem organicznym ani chorobą :



Brak lub utrata potrzeb seksualnych.



Awersja seksualna i brak przyjemności
seksualnej.



Brak reakcji genitalnej.



Zaburzenia orgazmu.



Wytrysk przedwczesny.



Pochwica nieorganiczna.



Dyspareunia nieorganiczna.



Nadmierny popęd seksualny.

Zaburzenia seksualne

Przyczyny

1.

Czynniki biologiczne:



hormonalne (hiperprolaktynemia, nadczynność tarczycy,

hypogonadyzm, menopauza, andropauza),



metaboliczne (cukrzyca),



naczyniowe (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze,

zawały, choroba Lerischa),



nerwowe (uraz rdzenia kręgowego, udar, SM),



toksyczne (alkohol, nikotyna, heroina),



infekcyjne (kiła, rzeżączka, świnka),



ginekologiczne,



urologiczne,



nowotworowe,



leki (obniżające RR, przeciwhistaminowe,

antycholinergiczne, α-adrenolityki, β-adrenolityki,

przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, lit).

Zaburzenia seksualne

Przyczyny

2.

Czynniki psychiczne:



Rozwojowe (molestowanie seksualne w dzieciństwie,

rygoryzm wychowania, brak akceptacji płci dziecka,

konfliktowe małżeństwo rodziców, rywalizacja w

rodzinie).



Osobowościowe (zaburzenia identyfikacji z płcią, ukryte

preferencje homoseksualne, kompleksy, lęki,

zahamowania w relacjach między płciami, zbyt wczesne

doświadczenia seksualne, nieudane pierwsze związki,

niedojrzałość uczuciowa, fobie seksualne).



Partnerskie (niska kultura życia seksualnego, zanik

atrakcyjności partnera, rutyna i monotonia współżycia,

walka o dominację, agresja, zdrady, lęk przed ciążą,

zmuszanie do nieakceptowanych praktyk seksualnych).

Zaburzenia seksualne

Przyczyny

3. Czynniki społeczno-kulturowe:



Mity i stereotypy wiążące się z seksualnością i rolami

seksualnymi,



Kreowanie modelu współżycia seksualnego z

wydawnictw pornograficznych,



Przedwczesna inicjacja seksualna,



Zachowania związane z rygorem seksualnym,



Zachowania związane z rytuałami plemiennymi,



Wpływ mediów.

Leczenie



Edukacja,



Trening porozumiewania się partnerów,



Psychoterapia (behawioralna, poznawcza i in.)



Farmakoterapia (sildenafil, estrogeny, testosteron)

Zaburzenia seksualne

F64 Zaburzenia identyfikacji płciowej:



Transseksualizm.



Transwestytyzm o typie podwójnej roli.



Zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie.

F65 Zaburzenia preferencji seksualnych:



Fetyszyzm,



Transwestytyzm fetyszystyczny,



Ekshibicjonizm,



Oglądactwo (voyeurism),



Pedofilia,



Sadomasochizm.



Złożone zaburzenia preferencji seksualnych.



Inne zaburzenia preferencji seksualnych, np. ocieractwo

(frotteurism), zoofilia, nekrofilia.

Tożsamość seksualna



Preferencja seksualna - wybór obiektu.



Tożsamość płciowa – świadomość czy jest się
kobietą czy mężczyzną.



Rola płciowa – publiczna ekspresja swej tożsamości
płciowej.

Leczenie



Chirurgiczne.



Hormonalne.



Psychoterapia, zwłaszcza behawioralna.