ZABURZENIA ODŻYWIANIA
SIĘ
Łukasiewicz Joanna
Seidler Małgorzata
Wzorek Agnieszka
DO GRUPY „ ZABURZEŃ ODŻYWIANIA SIĘ” NALEŻĄ
DWA PODSTAWOWE ZESPOŁY OBJAWOWE :
JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY
( anorexia
nervosa)
BULIMIA PSYCHICZNA
( bulimia nervosa)
DSM-IV WYODRĘBNIA DWA PODTYPY AN:
restrykcyjny - charakteryzuje się utratą masy
ciała i stałym, nieprzerwanym ograniczaniem
ilości spożywanego pokarmu przez chorą, bez
stosowania przeczyszczania przewodu pokar-
mowego
bulimiczny ( przeczyszczająco- wydalający) – w
typie tym oprócz sporadycznych ataków objada-
nia się, ma miejsce przeczyszczanie przewodu
pokarmowego w formie stosowania środków
przeczyszczających, bądź odwadniających,
prowokowanie wymiotów, stosowanie wlewów
doodbytniczych – lewatywy lub intensywnych
ćwiczeń fizycznych.
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ANOREKSJI
WG ICD-10
A. Spadek wagi lub, u dzieci, brak przybytku wagi prowadzący do masy
ciała o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do
wieku i wzrostu.
B. Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie "tuczącego
pożywienia".
C. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed
przytyciem, co prowadzi do narzucanie samemu sobie niskiego progu
masy ciała.
D. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne osi przysadkowo-
gonadalnej przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u
mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji (wyraźnym
wyjątkiem jest utrzymywanie się krwawień z pochwy u kobiet
anorektycznych stosujących substytucyjne leczenie hormonalne,
najczęściej w postaci przyjmowania leków antykoncepcyjnych).
E. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (
OBJAWY SOMATYCZNE I PSYCHICZNE
JADŁOWSTRĘTU PSYCHICZNEGO
1. Utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej, czego
konsekwencją jest wychudzenie i wyniszczenie.
2. Obniżenie temperatury podstawowej ciała poniżej 36 stopni
Celsjusza z nietolerancją chłodu.
3. Obniżenie ciśnienia krwi poniżej 120/70 mm Hg (objawy
podane od 1–3 są konsekwencją zwolnienia procesów
metabolicznych).
4. Zasinienie dystalnych części kończyn i obrzęki.
5. Objaw „małego serca” z bradykardią do 40 uderzeń na minutę
oraz zaburzenia rytmu serca z cechami utrudnienia
przewodnictwa przedsionkowo-komorowego i spłaszczonych
załamków S-T.
6. Uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu z wzdęciami i
zaparciami.
7. Zanik cyklu menstruacyjnego.
8. Zmiana wielkości macicy i jajników.
9. Pojawienie się charakterystycznego meszku na ciele – lanugo-
z suchą, łuszczącą się skórą z tendencją do żółtego
podbarwienia w wyniku karotenemii.
10. Wypadanie włosów, głównie pod pachami i łonowych.
11. Osteopenia z osteoporozą (głównie u chorych z wieloletnim
wywiadem chorobowym).
12. Stany zapalne żołądka i jelit.
13. U chorych z podtypem bulimicznym odnotowuje się
owrzodzenia jamy ustnej i przełyku, obrzęki ślinianek, ubytki
szkliwa i próchnicę zębów.
1. „Matowy” nastrój.
2. Niejedzenie ideą nadwartościową.
3. Obsesyjne myśli o niejedzeniu.
4. Paniczny lęk przed przytyciem.
5. Brak kontaktu z grupą rówieśniczą,
głównie chłopcami, zaprzeczenie własnej
kobiecości.
6. Perfekcjonizm – bardzo dobre, pilne
uczennice, osiągające bardzo dobre wyniki
w nauce.
7. Doświadczanie uczucia nieskuteczności.
8. Nieprawidłowe wyobrażenie o wyglądzie
własnego ciała i zaburzona percepcja oraz
poznawcza interpretacja bodźców, które
powstają i pochodzą z ciała (dysmorfofobia).
OBJAWY SOMATYCZNE
OBJAWY PSYCHICZNE
CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU AN:
BIOLOGICZNE do których zaliczamy czynniki
genetyczne, zaburzenia w regulacji
neuropeptydów odpowiedzialnych za
regulację głodu i sytości, zaburzenia
neuroprzekaźnictwa i funkcjonowania osi
podwzgórze-przysadka-gonada, nadnercza,
czy tarczyca, jak również zaburzenia
opróżniania żołądka
INDYWIDUALNE (osobowościowe) to duża zależność
emocjonalna od rodziców, brak umiejętności wyrażania
własnego zdania i poczucie braku skuteczności własnego
działania, posłuszeństwo z biernym realizowaniem
oczekiwań nakreślonych przez rodziców (zwłaszcza
matkę), niska samoocena z nasiloną potrzebą sukcesu,
wysoki próg wymagań wobec siebie. Zaburzenia obrazu
własnego ciała, percepcji (głównie dotyczy poczucia
głodu i sytości), lęk przed przy-tyciem. W okresie
adolescencji nie można jeszcze mówić o w pełni
ukształtowanej osobowości, natomiast zaznaczone są już
cechy kształtujące ją w określonym kierunku. Najczęściej
spotykane to perfekcjonizm i skłonność do unikania
urazów. Indywidualną cechą jest bardzo wysoki poziom
aspiracji, niezależny od realnych możliwości, oraz wysoki
poziom tłumionej agresji.
SPOŁECZNO - KULTUROWE to oczekiwania
wobec młodych kobiet z lansowaniem ideału
bardzo szczupłej sylwetki. Konieczność
pełnienia przez nią wielu sprzecznych,
trudnych do pogodzenia ról
RODZINNE to swoiste relacje rodzinne utrudniające
proces separacji – indywiduacji. Nieprawidłowości w
systemie rodzinnym dotyczą dwóch poziomów: relacji
między rodzicami i między chorą oraz każdym z
rodziców z osobna, których źródło stanowią
uwarunkowania wielopokoleniowe. Cechy rodziny
kształtującej anorektyczne zachowania to sztywność
relacji wewnątrzrodzinnych, brak sposobu na
rozwiązywanie konfliktów, posługiwanie się w
relacjach rodzice-dziecko nadmiernym wiązaniem lub
blokowanie uzyskania samodzielności przez
potencjalną chorą. Jednocześnie rozbudzone nadmier-
ne aspiracje u dziecka stanowią o pozycji rodziny.
Należy zwrócić uwagę na rolę dominującej matki i
wycofanego, biernego ojca.
Uchwytna przyczyna AN w wywiadzie
klinicznym to krytyczna uwaga kogoś z
otoczenia chorego dotycząca jego
rzeczywistej nadwagi, identyfikacja ze
sławną modelką czy aktorką stosującą
dietę, presja środowiska (szkoły
baletowe, sportowe), czy przekonanie
o zbawiennym wpływie specjalnych,
eliminacyjnych diet.
PODSTAWOWE ELEMENTY
ROZPOCZYNAJĄCE LECZENIE AN,
NIEZALEŻNIE OD SPOSOBU LECZENIA, TO:
wywołanie motywacji do leczenia,
ustalenie utrwalonych przekonań pacjenta
związanych z chorobą,
rozwój pozytywnego związku terapeutycznego,
ustalenie obszaru między zachowaniem a istotą
problemu,
ustalenie postępowania terapeutycznego w celu
uzyskania zmiany zachowania,
dostosowanie postępowania do stopnia poprawy.
Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku
współwystępujących objawów depresyjnych,
obsesyjno-kompulsyjnych lub lękowych.
PSYCHOTERAPIA
Zasadniczą rolę w leczeniu anoreksji odgrywa
psychoterapia. Istnieje wiele różnych szkół
terapeutycznych, z których każda ma swoje
wady i zalety. Wybór konkretnej metody
powinien odbywać się w zależności od
indywidualnej sytuacji danego pacjenta:
- jego wieku,
- stanu fizycznego i psychicznego
- zaangażowania najbliższych w proces
leczenia.
TERAPIA POZNAWCZO-
BEHAWIORALNA
Jest to najlepiej zbadany i najczęściej stosowany rodzaj terapii
w leczeniu anoreksji. Polega on na rozpoznaniu negatywnych
emocji, uczuć i myśli związanych z sylwetką, wagą i
jedzeniem, które są odpowiedzialne za zachowania
anorektyczne, a następnie zastąpienie ich zdrowym i
realistycznym podejściem. Ważnym elementem terapii
poznawczo-behawioralnej jest nauczenie osoby chorej jak
radzić sobie z trudnymi, stresującymi sytuacjami w sposób
niedestruktywny. Inne cele to: poprawa samooceny i poczucia
kontroli, dokładne poznanie natury anoreksji ze szczególnym
uwzględnieniem czynników, które wyzwalają anorektyczne
myśli i zachowania oraz sposoby radzenia sobie z nimi.
Terapia poznawczo-behawioralna koncentruje się na
teraźniejszych uczuciach i emocjach, rozpatrując
traumatyczne zdarzenia z przeszłości tylko w kontekście
przenoszenia ich na teraźniejszą sytuację.
TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA
W terapii psychodynamicznej głównym obszarem
zainteresowania jest przeszłość i poszukiwanie w
niej przyczyn anoreksji, która jest postrzegana
jako sposób wyrażania konfliktów wewnętrznych w
sferze seksualności, rywalizacji, problemów z
usamodzielnianiem się, wszystkiego co dana
osoba w sobie nie akceptuje. Główną rolę w terapii
gra więź pomiędzy osobą chorą a terapeutą, a jej
celem jest przeniesienie różnych istotnych
zdarzeń, myśli i emocji, odpowiedzialnych za
wykształcenie się anoreksji, na tą więź. Terapeuta
pomaga interpretować te zdarzenia, a pacjent
uczy się akceptować je, oraz radzić sobie z nimi.
TERAPIA INTERPERSONALNA
Ten rodzaj terapii traktuje anoreksję jako wyraz
negatywnych emocji związanych z negatywnymi
relacjami z innymi ludźmi. Głównym obiektem
zainteresowania tego rodzaju terapii jest
funkcjonowanie chorej osoby w związkach i relacjach z
innymi ludźmi, oraz jak wpływają one na uczucia tej
osoby. W czasie terapii pacjent pod nadzorem terapeuty
uczy się jak radzić sobie z frustracją i napięciami
pojawiającymi się w relacjach z innymi, oraz jak
reagować na takie emocje jak np. żal spowodowany
utratą bliskiej osoby, czy też negatywne uczucia
towarzyszące konfliktom w związkach. Inne cele terapii
interpersonalnej to budowanie poczucia własnej
wartości pacjenta, jego pozytywnej samooceny, które
pozwalają na lepsze funkcjonowanie w związkach i
relacjach z innymi ludźmi.
TERAPIA GRUPOWA
Osoby dotknięte anoreksją często czują się wyobcowane i
niezrozumiane, więc ten rodzaj terapii stwarza możliwość
kontaktu z innymi chorymi, którzy doskonale rozumieją tryby
anorektycznego myślenia i zachowania. Terapia grupowa
zwykle towarzyszy terapii indywidualnej, jako motywacja i
wsparcie w procesie leczenia. W zależności od sposobu
prowadzenia terapii grupowej możemy wyróżnić kilka różnych
jej typów:
poznawczo-behawioralne - oparte na takich samych
zasadach jak terapia indywidualna przedstawiona powyżej;
psychodynamiczne/interpersonalne - grupy funkcjonujące
w oparciu o założenie, że zaburzenia odżywiania są efektem
konfliktów wewnątrz danej osoby i w jej relacjach z innymi
osobami, terapia polega na wyrażaniu tych konfliktów oraz
poprzez budowanie samooceny pozwala uczestnikom na
zaakceptowanie ich niedoskonałości oraz zdanie sobie sprawy,
że otwarte wyrażanie emocji jest zdrowsze niż wyrażanie ich
poprzez zaburzone odżywianie;
psychoedukacyjne - grupy takie są zazwyczaj
bardzo dokładnie zaplanowane, każde spotkanie ma
określony temat przewodni, często są prowadzone w
formie wykładów prowadzonych przez lidera grupy, z
towarzyszącymi pytaniami i dyskusją uczestników,
dodatkowo uczestniczy otrzymują zadania do
samodzielnego wykonania oraz materiały
uzupełniające treść spotkania;
grupy samopomocy - formalnie nie są rodzajem
terapii w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, są
prowadzone przez uczestników, a nie
profesjonalistów, zaburzenia odżywiania są w nich
traktowane jak uzależnienia (grupy samopomocy
funkcjonują na zasadach takich jak np. grupy AA).
WSKAZANIA DO BEZWZGLĘDNEJ HOSPITALIZACJI:
zły stan somatyczny – spadek masy ciała
poniżej 30% odpowiedniej dla wieku i
wzrostu,
bradykardia poniżej 40 uderzeń serca na
minutę,
spadek ciśnienia krwi poniżej 90/60 mm Hg,
zaburzenia elektrolitowe, głównie
hipokalemia, hipoglikemia,
depresja lub stan presuicydalny( stan
psychiczny poprzedzający samobójstwo),
długo trwający jadłowstręt psychiczny,
brak poprawy stanu osoby chorej po leczeniu
ambulatoryjnym
ANOREKSJA- FAKTY I MITY
Istnieje wiele błędnych przekonań dotyczących anoreksji.
Są one często wykorzystywane przez osoby chore aby
zaprzeczać, że mają poważny problem.
„Na anoreksję chorują tylko kobiety”
Rzeczywiście anoreksja dotyczy przede wszystkim
kobiet, jednak mężczyźni także mogą na nią chorować.
Szacuje się, że około 6% chorujących na anoreksję to
mężczyźni. Ze względu na rosnącą ilość przypadków
męskiej anoreksji wprowadzono nawet pojęcie
manoreksji. Inny mit dotyczący anoreksji u mężczyzn to
przypisywanie tego zaburzenia tylko homoseksualistom.
W rzeczywistości homoseksualiści są bardziej narażeni
na zachorowanie ze względu na większe przywiązywanie
wagi do własnego wyglądu, a także anoreksja może być
efektem tego, że dana osoba nie radzi sobie ze swoją
seksualnością.
„Anoreksja to choroba nastolatek z bogatych
domów”
Szacuje się, że większość zachorowań na anoreksję
przypada między 11 a 19 rokiem życia. Nastolatki są
najbardziej narażone na zachorowanie głównie ze
względu na zachodzące w czasie dojrzewania zmiany
fizyczne i emocjonalne. Jednak chorują także osoby
starsze oraz młodsze (coraz bardziej powszechne
stają się zaburzenia odżywiania u dzieci poniżej 10
roku życia.
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu zdecydowana
większość przypadków anoreksji dotyczyła osób
pochodzących z zamożnych rodzin. Obecnie notuje
się taką samą liczbę przypadków wśród osób z
domów średnio zamożnych, lub nawet biednych.
„Anoreksja jest fanaberią, a najlepszy
sposób na wyjście z niej to po prostu
normalne jedzenie”
Anoreksja jest poważnym zaburzeniem
psychicznym, a nie kwestią wyboru czy
stylem życia. Za wykształcenie się anoreksji
najczęściej odpowiada kombinacja czynników
o różnorodnym charakterze (genetyka,
środowisko, rodzina, osobowość), z których
większość jest od osoby chorej niezależna.
Równie nieprawdziwe jest twierdzenie,
że "z anoreksji się wyrasta". Jedną z
konsekwencji anoreksji jest zaburzenie
mechanizmów związanych z odczuwaniem i
kontrolowaniem głodu. Dla osoby chorej
jedzenie staje się czymś znacznie więcej niż
zaspokojeniem potrzeby fizjologicznej - w
stosunku anorektyczki do jedzenia znajdują
odbicie wszystkie jej obawy i emocje. Z tego
powodu anoreksji nie można wyleczyć "po
prostu jedząc".
„Anoreksja oznacza samokontrolę i siłę
charakteru”
Anoreksja nie świadczy o samokontroli, w
rzeczywistości to zaburzenie odżywiania
przejmuje kontrolę nad życiem osoby chorej.
Osobom chorym wydaje się, że kontrolując
swoją wagę, kontrolują swoje życie.
Koncentracja całego życia wokół niejedzenia,
kalorii i odchudzania jest brakiem kontroli.
TEST DO AUTODIAGNOZY
ANOREKSJI
Test, który przedstawiamy poniżej nie zastąpi
wizyty u lekarza psychiatry. Jeżeli masz
podejrzenia, że możesz cierpieć na anoreksję ten
test może pomóc ci podjąć decyzję o wizycie u
lekarza.
Pamiętaj o udzieleniu odpowiedzi na wszystkie
pytania.
1. Czujesz się gruba/gruby nawet jeżeli inni ludzie
mówią ci, że jesteś szczupła/szczupły.
2. Odczuwasz niepokój, jeżeli nie możesz ćwiczyć,
uprawiać joggingu czy iść na basen lub siłownię.
3. Martwisz się o to, co będziesz jeść.
4. Jeżeli przybierasz na wadze czujesz lęk, a twój
nastrój pogarsza się.
5. Czujesz się winna/winny jedząc.
6. Czujesz lęk, gdy inni ludzie obserwują cię jak jesz.
7. Wolisz raczej umrzeć niż być otyła/otyły.
8. Wolisz jeść w samotności niż z rodziną czy
przyjaciółmi.
9. Nie mówisz wiele o swojej obawie bycia
grubą/grubym, ponieważ nikt nie potrafi zrozumieć
jak się czujesz.
10. Ukrywasz zapasy jedzenia.
11. Kłamiesz na temat tego co zjadłaś/zjadłeś.
12. Czujesz niepokój, jeżeli inni ludzie namawiają cię
do jedzenia.
13. Nie przyznasz się do tego, że czasem czujesz, że
twoje zwyczaje związane z jedzeniem lub
ćwiczeniami nie są normalne.
PRO ANA
Pro ana to filozofia, wg której
anoreksja nie jest chorobą, ale
świadomym wyborem stylu życia,
sposobem na schudnięcie i tym
sposobem uzyskanie perfekcji,
podziwu innych ludzi i szczęścia.
Zjawisko to dotyczy praktycznie
tylko internetu - blogi, fora
internetowe i całe portale
poświęcone ekstremalnemu
odchudzaniu. Do ruchu pro ana
należą przede wszystkim dziewczęta
nastolatki (choć zdarzają się także
osoby starsze i płci męskiej).
Poszczególne społeczności
internetowe popierające filozofię pro
ana nie prowadzą aktywnego
naboru, a jednak ilość stron
internetowych poświęconych tej
tematyce rośnie bardzo szybko.
~DEKALOG~
1. Jeśli nie jesteś chuda, to znaczy, że nie
jesteś atrakcyjna.
2. Bycie chudą jest ważniejsze od bycia
zdrową.
3. Będziesz się głodziła i robiła wszystko co w
Twojej mocy, aby wyglądać coraz szczuplej.
4. Nie będziesz jadła bez poczucia winy.
5. Nie będziesz jadła niczego bez ukarania
siebie za to.
6. Będziesz liczyła każdą kalorię i ograniczała
ich ilość.
7. Najważniejsze jest to, co mówi waga.
8. Chudnięcie jest dobre, a przybieranie na
wadze - złe.
9. Nigdy nie jesteś „zbyt” chuda.
10. Bycie chudą i niejedzenie są dowodami
prawdziwej siły woli.
11. Waga jest wskaźnikiem codziennych
sukcesów i porażek.
12. Wierzę w perfekcję i chcę ją osiągnąć.
13. Droga do szczęścia jest stawaniem się
kimś lepszym niż wczoraj.
Z życia wzięte…
19 kg przy wzroście 156 cm ważyła jeszcze niedawno Kamila,
22-letnia łodzianka, która trafiła do szpitala im. Pirogowa. Dzięki
lekarzom przytyła 5 kg. Jest najlżejszą cierpiącą na anoreksję
pacjentką, leczoną w Łodzi.
To jej dziesiąta hospitalizacja. Stan kobiety jest poważny.
- Czuję tylko niewielki głód, ale nawet wtedy nie sięgam po
jedzenie - mówi Kamila. - Nie potrafię tego dokładnie wyjaśnić.
Nie chcę być karmiona pod przymusem. Chciałabym wyleczyć
się z anoreksji, lecz sama muszę o tym zdecydować. Czuję się
źle i nie akceptuję swojego wyglądu, ale nie chcę leczyć się w
szpitalu. Wolę korzystać z pomocy psychologa, pozostając w
domu. Uważam, że dam sobie radę.
Kamila podczas pobytu w szpitalu odmawia przyjmowania
posiłków. Trzeba karmić ją pozajelitowo. Zaczęła się odchudzać,
gdy miała14 lat. Ważyła wtedy 48 kg. Twierdzi, że jej koleżanki
zrzucały kilogramy i ona też chciała lepiej wyglądać. Później nie
potrafiła już jeść normalnie.
POSTRZEGANIE WŁASNEGO CIAŁA
PRZEZ ANOREKTYCZKI
PREGOREKSJA – ANOREKSJA CIĄŻOWA
wyróżniana
odmiana anoreksji,
występująca u
kobiet w ciąży.
Kobiety cierpiące na
pregoreksję głodzą
się, chcąc wyglądać
atrakcyjnie podczas
ciąży i jak
najszybciej po
porodzie.
Ortoreksja (Orthorexia nervosa; ortho -
"prawidłowy"; orexis - "apetyt") - obsesja na punkcie
jakości przyjmowanego pokarmu.
Przejawia się podobnie do anoreksji, ale nie
prowadzi do utraty wagi i innych jej objawów.
Skutkiem ortoreksji jest jednak przyjęcie ideologii
"jedynie słusznego jedzenia", co powoduje konflikty
interpersonalne, izolację i koncentrację ortorektyka
na wszystkim, co związane z przygotowywaniem,
przechowywaniem i konsumowaniem żywności.
ORTOREKSJA
CIEKAWOSTKI
Pojawienie się telewizorów panoramicznych
projektowanych w stosunku
16:9(rozciągających obraz poziomo)
spowodowało, że w agencjach modelek
pożądane są dziewczyny o wyglądzie
anorektyczek. Podczas pokazów mody
oglądanych w panoramicznych TV
dziewczyna wychudzona wygląda na grubszą
niż w rzeczywistości.
Coraz więcej głosów wznosi się przeciwko
dyktaturze chudości na wybiegach. Mark Fast
znany projektant mody regularnie pokazuje
swoje sukienki z dzianiny na modelkach XXL.
Ale chudość ma także swoich wyznawców.
Ikona anorektyczek, Kate Moss, powiedziała
dziennikarzom "The Sun", że "nie ma niczego
lepszego, jak czuć się chudo". Nie
wspominając o Karlu Lagerfeldzie, który sam
cierpiał na anoreksję i przy każdej okazji
powtarza, że "nikt nie chce grubych kobiet"
DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ
LITERATURA:
1. Psychiatria, podręcznik dla studentów pielęgniarstwa , pod redakcją I. Krupki-
Matuszczyk, M. Matuszczyka, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice
2007. str. 104-108
http://anoreksja.mam-efke.pl/index.php?go=proana
, 13.10.2010
3. Psychiatria , podrecznik dla studiów medycznych, redakcja naukowa doc.dr
hab.n.med. J. Heitzman , wyd. lek. PZWL, Warszawa 2007 str. 202-205.
4.
http://www.psychologowie.info/pregoreksja-czyli-glodujace-mamy/
5.
http://www.polskieradio.pl/97/240/Artykul/198417,Chudosc-modelek-to-problem
-mowi-szefowa-Voguea
, 15.10.2011
HEMATOFOBIA
CHOROBLIWY LĘK PRZED WIDOKIEM KRWI
UROJENIA NIHILISTYCZNE
chory uważa, że jego ciało znika, że jest
martwy, jest to przekonanie o nieistnieniu
siebie, a nawet całego świata.