TKANINY

• Tkanina- jest to wyrób włókienny z przędzy z włókien naturalnych lub syntetycznych,

powstający w procesie tkanina przez wprowadzenie między nici osnowy wzdłuż

tkaniny, nici wątku w poprzek według określonego splotu.

• Splot tkacki to wiązanie tkackie, sposób przeplatania nici osnowy i wątku w celu

otrzymania tkaniny. W zależności od zastosowanego splotu tkackiego, rodzaju,

grubości i koloru przędzy oraz sposobu wykończenia, tkanina uzyskuje

charakterystyczną fakturę i wzór jedno- lub wielobarwny. Rozróżnia się trzy sploty

zasadnicze:

• 1) splot płócienny-najstarszy i najprostszy, o jednonitkowych, regularnych

przeplotach osnowy i wątku. Stosowany w tkaninach ze wszystkich typów przędzy

(np. Lniane płótno, bawełniany batyst, jedwabna tafta, wełniana alpaka).

• 2) Splot skośny (rządkowy, diagonalny) o uskokowych, skośnych przeplotach pokryć

osnonowych i wątkowych, dających efekt pochylonych rządków na powierzchni

tkaniny (negatywowy po lewej stronie) Najczęściej stosowany w tkaninach

odzieżowych (np. Flanela, drelich, welur)

• 3) Splot atłasowy (satynowy), o regularnych, nie stykających się ze sobą

pojedynczych przeplotach osnowy i wątku, dzielonych długimi pokryciami

dodatkowej osnowy i wątku, dzięki czemu tkanina ma gładką powierzchnię i lśniącą

po prawej stronie( użycie przędzy jedwabnej) i matowości (użycie przędzy

bawełnianej) po lewej stronie. Może też być dwustronna kolorystycznie. Splot

atłasowy jest używany głównie w tkaninach jedwabnych a bawełnianych (no. Atłas i

satyna).

• Już w neolicie znano krosna. W 1785 znano powstały pierwsze warsztaty

mechaniczne.

Jak otrzymać tkaninę

wzorzystą?

• Broszowanie – nici tworzące wzór to są dodatkowe nici wątku, które pod

spodem tkaniny są urywane, przebiegają tylko w granicach wzoru. Metoda
stosowana dla kosztownych tkanin. Często występuje przy tym
wykorzystywanie nici srebrnych i złotych.

• Lansowanie – polega na przeprowadzeniu nici, które nie są zakrywane ale

luźno przeprowadzane od lewej strony do końca wzoru. Tak luźno aby nie
napinać tkaniny. Zwykle wykonuje się nicią jedwabną aby tkanina była jak
najlżejsza i jak najmniej obciążona.

• Tkaniny gobelinowe – nici barwne tworzące wzór, przebiegają w jego

granicach, a po lewej stronie są skręcane w drobne sznureczki. Zwykle do
produkcji gobelinów używa się wełny. Tkanina jest przez to gruba i ciężka.
Stosowana zwykle do ozdabiania wnętrz ( wieszane głównie na ścianach)

Tkaniny stosowane do

ubiorów

•

Adamaszek – jest to jedwabna tkanina dwustronna z wzorem matowym na

błyszczącym tle lub błyszczący wzór na matowym tle. Dawniej wielobarwne i

wzorzyste dziś głównie śnieżnobiałe tkaniny stosowane do bielizny stołowej lub

pościelowej. Nici lniane, bawełniane, często z dodatkiem jedwabiu.

•

Brokat – tkanina jedwabna, wzorzysta, przetykana nicią złotą lub srebrną

( broszowanie). W Polsce tkaniny te sprowadzano z Włoch i nazywano Srebrno- lub

Złotogłowiem. Często używane jako materiał na suknie w stylu Ludwika XV.

•

Aksamit zwany welurem – tkanina puszysta, wykonywana głównie z nici bawełnianych

ewentualnie z dodatkiem jedwabiu. Puszystość uzyskuje się dzięki wprowadzeniu

dodatkowej nici wątku, która tworzy pętelki a następnie są one rozcinane. Aksamit

mógł być wytłaczany metalową sztancą na gorąco. Zgniecione włoski tworzyły wzór.

Aksamit pętelkowy nie ma ściętych włosków a jego faktura jest szorstka.

•

Atłas – gładkość uzyskana za pomocą splecienia splotem atłaskowym nici jedwabnych.

Gorszą siostrą atłasu jest satyna uzyskiwana za pomocą dodawania nici bawełnianych.

•

Żakard – wynaleziony w końcu XVIII w. Największą popularność uzyskał na początku XX

w.. Używany na przykład do produkcji zasłon, obrusów a także ubrań. Posiada

zgeometryzowany, powtarzalny wzór uzyskiwany za pomocą kratownic na krosnach

zmechanizowanych.

•

Ażury – miedzy nici osnowy i wątku powstają przerwy powodujące prześwity. Za

pomocą nici lnianych i bawełnianych uzyskuje się tiul i muślin zaś za pomocą

jedwabnych szyfony. Często ozdabiane haftem.

Tkaniny malowane

• Jednym z najbardziej popularnych sposobów dekorowania tkanin jest ręczne

malowanie materiału. Ta technika dekoracji była niezwykle popularna w Chinach.
Jednym z przykładów ręcznie malowanych tkanin są makaty secesyjne.

• Inną techniką zdobienia jest odbijanie farby z drewnianych klocków graficznych

(najczęściej na lnie). Ta technika znana już od XVI w. pozwalała na szybsze, a co
za tym idzie w większej ilości produkowanie ozdobnych tkanin.

• W drugiej połowie XVIII w. stosowało się metalowe matryce, które były

zdecydowanie trwalsze od drewnianych a rysunek był bardziej subtelny i
dokładny. W ten sposób powstawały Angielskie tkaniny obiciowe do różnego
rodzaju mebli.

• Od połowy XIX w zaczęto w sposób mechaniczny nanosić wzory za pomocą

walca.

• W tym samym wieku chętnie stosowano szablon który choć w pewnej mierze

ograniczał możliwości artysty to jednak pozwalał na malowanie wzorów
dokładnych i powtarzalnych.

• Batik – pisanie woskiem na tkaninie następnie nasączanie ich barwnikami

roślinnymi. Technika pochodzi z wyspy Jawy. Została przyniesiona do Europy
przez Holendrów w końcu XIX w.

Tkaniny dekoracyjne

•

Tapiseria – Grupa tkanin jednostronnych, których zadaniem jest naśladowanie obrazów.

W różnych okresach miały różne nazwy. W wieku XVII nazywane arrasami (od miasta

Arra) .Do wykonania arrasu potrzebny był projekt na kartonie artysty (malarza np.Rafaela,

Rubensa). Tematyka głownie biblijna. Od XVII w wkracza tematyka świecka (cykl „Historia

Walezjuszy”). Stała reguła kompozycyjna: środek kompozycji zajmuje „pole” zawierające

treść przedstawienia. Obramowanie zwane „bordiurą” zawiera motywy ornamentalne. W

1662 Król Francji chcąc udekorować Wersal zakupił manufakturę braci Goblain. Od tego

momentu tapiserie nazywane były gobelinami. Używane były do dekoracji ścian jak

również obić mebli. Przeważała tematyka religijna ( np. Cykl siedmiu sakramentów) W

Polsce tapiserie zaczęto produkować w XVII wieku. W wieku XVIII magnaci zaczęli zakładać

własne manufaktury gobelinów, ale nie produkowały wyrobów dorównującym

importowanym. Nie potrafiono wykonać motywów figuralnych i ograniczano się do

motywów kwiatowych.

•

Kilim - tkanina dwustronna (druga storna kilimy ma wzór w formie negatywu). Najstarszy

typ dekoracyjny znany już w starożytności. Wzory są zgeometryzowane, uproszczone

motywy roślinne oraz regularnie rozłożone. Bordiura ma zdecydowanie inną ornamentykę.

Nici wełniane czasem łączono z nićmi lnu. Typ splotu prostego. Liczne pracownie kilimów

działały na własny użytek na kresach wschodnich. Ta technika cieszyła się ogromnym

zainteresowaniem w Polsce. Stała się ulubioną dla tkactwa ludowego głównie na

Białostocczyźnie

•

Kobierzec, dywan - tkanina dekoracyjna jednostronna, z puszystą okrywą włosową po

prawej stronie, tworząc wzór, widoczny także po stronie lewej. Wytwarzany ręcznie na

warsztatach tkackich, przeważnie pionowych, na osnowie i wątku z nici wełnianych lub

bawełnianych, z okrywą z przędzy wełnianej lub jedwabnej, naturalnie barwionej, czasem z

dodatkiem nici srebrnej lub złotej. Powstają poprzez zawiązywanie wokół osnowy

rozciętych węzłów jest przytrzymywany wątkiem, dociskanym specjalnym, mocnym

grzebieniem. Z wplecionych nici osnowy na górze i dole wiąże się frędzle. Kobiernictwo

rozwijało się przede wszystkim na obszarach Dalekiego i Bliskiego Wschodu, wśród ludów

koczowniczych, poszczególne nazwy kobierców pochodzą od nazw miejscowości.

Tkanina jedwabna „Zwiastowanie” ok. VII- VIII w.

lansowanie polega na przeprowadzeniu nici, które nie są zakrywane ale luźno przeprowadzane od
lewej strony do końca wzoru. Tak luźno aby nie napinać tkaniny. Zwykle wykonuje się nicią
jedwabną aby tkanina była jak najlżejsza i jak najmniej obciążona.

„Orły”. Fragment tkaniny auxerra ok. 1000 lansowanie

Tkanina z sukni. Ermitaż.1730r.

Tapisserie de Bergame. Północna Francja XVII w.

kaszmir to cienka tkanina pochodzenia indyjskiego, tkana z wełny
kóz kaszmirskich, niekiedy także z wełny czesankowej, jedwabna
czy półjedwabna, gładka bądź wzorzysta do dziś używana na suknie
kobiece lub szale. Do ozdabiania szali kaszmirowych stosuje się
wzory zwane ”bota”.

Szal z kaszmiru ok. 1800r.

adamaszek to tkanina dwustronna, najczęściej jedwabna, z wzorem matowym na
błyszczącym tle lub odwrotnie- błyszczącym wzorem na matowym tle. Uzyskiwany
dzięki kontrastom faktury splotów tkackich. Najstarsze pochodzą z Chin. W Polsce na
Śląsku w XVII –XVIII w. Używany do strojów najczęściej we Włoszech na przełomie XV i
XVI w. , obić mebli, dekorowania ścian, czasem także do bielizny.

Adamaszek o motywie owocu granatu.

Po drugiej stronie jasne tło i ciemny wzór. Nici lniane z czasem zastępują
nici bawełniane.

Zielony adamaszek ok.1620-1640

Brokat to ogólne określenie dla tkaniny wzorzystej, jedwabnej lub pół
jedwabnej, do której we wzorze albo w tle wprowadzona została nić złota
lub srebrna.

Brokat jedwabny. Ornament złoty XIII w.

Przykład brokatu na sukni tkanej złotą i srebrną nicią.

L.L. Pinin. Portret Mm. Dubonny 1780r

aksamit zwany welurem jest tkaniną bawełnianą z krótką okrywą włosową (bawełnianą, jedwabną
lub wełnianą) uzyskiwaną przez wprowadzenie między nici osnowy i wątku dodatkowych nici
runowych w formie pętelek, które można pozostawić nie rozcięte lub obcięte. Kontrast uzyskiwano
poprzez długość włosa, prasowanie, wytłaczanie,, gofrowanie lub drukowanie. Z dodatkiem nici
metalowej nazywane są brokatami.

Suknia wizytowa lata 70 XIX w. Ermitaż

Jest to przykład aksamitu wytłaczanego metalową sztangą na gorąco wzoru.

Strój męski z włoskiego aksamitu tłoczonego (fragment).

Ermitaż

Przykład wzoru wykonanego metalową matrycą na tkaninie

Aksamit. Fragment . 1712-1719.Ermitaż

Nici nie są przycięte, tkanina ma szorstką fakturę.

Aksamit pętelkowy, fioletowy, Włochy ok.1630-1640

Atłas z dodatkiem jedwabnej nici i o idealnie gładkiej fakturze.

Suknia 1840-1850 Ermitaż

Tkaniny żakardowe zaczęto produkować od końca XVIII w. A popularność największa
przypada na XX w. Głównie używana jako tkanina dekoracyjna. Wzory są
zgeometryzowane

L. Kintopf. 1927. „Orły”. Tkanina Żakardowa.

Ażur. Lekki, cienki, pomiędzy nicią osnowy a wątku znajdują się prześwity, przerwy
większe bądź mniejsze. Używa się nici lnianych i bawełnianych. Prześwity często
pokrywane są haftem.

Fragment narzutki Ermitaż 1913

Jest to jeden ze sposobów dekorowania tkanin poprzez malowanie elementów
dekoracyjnych.

Obicie chińskie. Jedwab. XVIII w. Łańcut Sala Kolumnowa.

Ręcznie malowana tkanina bawełniana z motywami kwiatów i motyli.
Kompozycję otacza bordiura o wzorze geometrycznym.

Jan Bulas. Praca malarsko artystyczno dekoracyjna. Kraków

1910.

Malunek na tkaninie został wykonany z użyciem szablonu.

M.P. Vemevil. Szablon do malarstwa w stylu Art Nouveau z

„LA PLANTE ET SES APLICATIONS ORNAMENTALES” E.

Grasseta 1895

Bawełna drukowana miedzianą płytą. Przy wzroście zapotrzebowania na
dekoracyjne tkaniny użyto metalowych matryc, na których wykonywało się
rysunek odbijany następnie na tkaninę służącą często do dekorowania
wnętrz, ścian.

“Paw w ruinach” 1761r. R. Jones. Londyn.

Od połowy XVIII w. rozpoczęto mechaniczne nanoszenie wzorów na tkaniny za
pomocą walca po całej powierzchni tkaniny. Był to fabryczny sposób
dekorowania tkanin

P. Poiret ok. 1919 r. Tkanina jedwabna, drukowana.

Jest to technika batiku polegająca na pisaniu roztopionym woskiem na
tkaninie, który poddaje się kąpielom w barwnikach.

Stanisława Kanetówna. Szal jedwabny, batik. „Warsztaty Krakowskie

1925”

Batiki wykonywane były przez kobiety bez doświadczenia artystycznego, a
wzory z jakich czerpały znajdowały się na elementach skrzyń, szaf, wzorów
porcelany. To co widziały przenosiły na materiał.

Zofia Koyatówna. Batik na jedwabiu. Warsztaty Krakowskie

1925

TAPISERIE

• Tapiserie to wielobarwne tkaniny dekoracyjne z

przedstawieniami figuralnymi (tematyka zaczerpnięta z

Biblii, legend o świętych, mitologii, historii starożytnej),

krajobrazowymi (werdiury) i heraldycznymi. Kartony z

projektami rysunkowymi wykonywane były przez artystów

(Rubens, Rafael, Voucher), a następnie przenoszone w

formie szkicowej i dokładnie odwzorowywane przez tkaczy.

Tkane przeważnie splotem płóciennym, rzadko rządkowym,

z cienkiej wełny i jedwabiu, czasem z dodatkiem nici złotych

i srebrnych. Osnowa jest ukryta pod różnobarwnymi

wątkami, który każdy z nich przeplata się z nią tylko na

przestrzeni przewidzianej w projekcie dla danej plamy

barwnej. Technika ta znana już była w starożytnym Egipcie.

W Europie tkano już od XII w. Najważniejsze ośrodki wyrobu:

XIV w. Paryż, za czasem Włochy. Początki prób wyrobu

datuje się na początek XVII w. Tapiserią nazywa się także

arrasy i gobeliny.

Motyw religijny zwiastowania Marii

Tapiseria według projektu Mantegni ok. 1470

Arras francuski, przykład arrasu o tematyce religijnej.

„Dama z jednorożcem”. Arras. Francja ok.1500

Wielu władców zamawiało arrasy u Flamandczyków. Przykład kompozycji
typowego arrasu gdzie środek zajmują sceny figuralne lub pejzaż, a
obramieniem jest bordiura.

„Zdobycie słońca” Tapiseria z cyklu Walezjuszy.

Amsterdam(?)

Arras o tematyce biblijnej. Tego typu przedstawienia były zamawiane przez
Zygmunta I, później także przez Zygmunta Augusta.

„Dzieje Rajskie” Arras z serii ”Dzieje pierwszych rodziców”

przed 1553. Wawel. Warsztat Brukselski.

„Ofiara Abla”. Arras z serii „Dzieje pierwszych rodziców”. Wawel

przed 1553

„Wejście zwierząt do Arki” Arras z serii „Dzieje Noego”

Wawel ok. XV w.

„Dziękczynienie Noego” Wawel ok. 1560

”Upicie się Noego”. Wawel ok. 1560

„Wieża Babel”. Wawel XVI w.

„Pomieszanie języków” z serii „Dzieje wieży Babel” Wawel ok.

1560

Herb rodowy Zygmunta Augusta

Przykład arrasu z motywem herbu. Powstają arrasy z monogramami władców,
herbami. Często takie przedstawienia uzupełniane są motywami roślinno-
owocowymi pod wpływem renesansu włoskiego.

Orzeł Polski „Herb i inicjały Krzysztofa Krupskiego” Wawel

Ok.1560

Po środku kompozycji znajduje się Orzeł Polski. Na bordiurze postaci i motywy
roślinne.

Powstają grupy arrasów o tematyce pejzażowej i zwierzęcej. Ich kolorystyka
zwykle ogranicza się do koloru zielonego, szarego, błękitnego. Taki sposób
przedstawienia nazywamy werdiurą.

„Wydra, łabędzie, czaple i fantastyczne gady” Werdiura.

Wawel ok.1560

„Pawie” . Werdiura. Wawel ok. 1560

„Bocian i dwa króliki”. Fragment werdiury ok. 1560

Przykład przedstawienia zwierząt mitycznych.

„Walka smoka z panterą”. Werdiura. Wawel ok. 1560

Gobelin. Francja. Pierwsza połowa XVIII w.

Tapiseria La Toilette z „Tenture Chinoise” poł. XVIII w.

Tapiseria ok. 1750

Tapiseria XVIII w.

Tapiseria z serii „Credo ze sceną życia wiecznego” początek

XVIII w.

Gobelin. Polska. Druga połowa XVIII w.

Gobelin. Polska . Druga połowa XVIII w

Wełna. Posiada klasycyzujące wzory, alegoryczny charakter. Drzewo
znajdujące się po środku gobeliny jest symbolem upadku i odrodzenia.

Gobelin z symbolami upadku i odrodzenia Polski. Koniec XVII

Kilimy

• Kilim to tkanina dwustronna. Najstarszy typ

dekoracyjny znany już w starożytności.

Wzory są zgeometryzowane, uproszczone

motywy roślinne oraz regularnie rozłożone.

Bordiura ma zdecydowanie inną

ornamentykę. Nici wełniane czasem łączono

z nićmi lnu. Typ splotu prostego. Liczne

pracownie kilimów działały na własny

użytek na kresach wschodnich. Ta technika

cieszyła się ogromnym zainteresowaniem w

Polsce. Stała się ulubioną dla tkactwa

ludowego głównie na Białostocczyźnie.

Kilim Podolski.

Len, wełna. Prosty w formie, zgeometryzowany, równomiernie rozłożony wzór.
Kilim zwykle zakończony jest frędzlami.

Kilim. Małopolska Wschodnia. XIX/XX w.

Na początku XX w. kilimy próbowano tworzyć w formach bardziej
malarskich. W okresie secesji kiedy wzory były niezwykle dekoracyjne i
płynne w kształtach, trudno było zrealizować je techniką kilimu, ze względu
na jego ograniczenia (przymus tworzenia rzeczy bardziej
zgeometryzowanych i regularnych).

K. Brzozowski 1925 Kilim ”Nasturcje” Płock 1912

Technika ta świetnie zaś odpowiadała stylowi Art Deco

Bogdan Teter. Kilim ”drzewiasty” ok.1925

Przykład Art
Deco.

Józef Czajkowski 1925. Kilim „Taca”.

(oprócz wyżej wymienionych artystów kilimy w stylu Art. Deco tworzył
Jastrzębowski)

Wanda Kossecka. Kilim. Częstochowa ok. 1925

KOBIERCE

• Kobierzec, dywan, to tkanina dekoracyjna

jednostronna, z puszystą okrywą włosową po prawej

stronie, tworząc wzór, widoczny także po stronie

lewej. Wytwarzany ręcznie na warsztatach tkackich,

przeważnie pionowych, na osnowie i wątku z nici

wełnianych lub bawełnianych, z okrywą z przędzy

wełnianej lub jedwabnej, naturalnie barwionej, czasem

z dodatkiem nici srebrnej lub złotej. Powstają poprzez

zawiązywanie wokół osnowy rozciętych węzłów jest

przytrzymywany wątkiem, dociskanym specjalnym,

mocnym grzebieniem. Z wplecionych nici osnowy na

górze i dole wiąże się frędzle. Kobiernictwo rozwijało

się przede wszystkim na obszarach Dalekiego i

Bliskiego Wschodu, wśród ludów koczowniczych,

poszczególne nazwy kobierców pochodzą od nazw

miejscowości

Kobierce perskie odznaczają się realistycznym, drobnym, bardzo
urozmaiconym ornamentem roślinnymi miękkiej i płynnej linii ,
wzbogaconym figuralnymi przedstawieniami zwierząt. Niekiedy
przedstawiają sceny polowań.

Kobierzec ”Cesarz” Persja Środkowa okres sofawidzki druga

połowa XVI

Perski kobierzec z motywami zwierząt i zróżnicowaną bordiurą.

Kobierzec Persja XVII w.

Tureckie kobierce wytwarzane były głównie w XV-XVIII w. w miastach na
terenie Anatolii. Do Europy sprowadzane były już od XIV wieku.. Wzory są duże
i zgeometryzowane. Kolorystyka mocna i nasycona.

Turecki kobierzec. Anatolia ”Holbein” XVI w.

Turcja Anatolia „Holbein” XV/XVI w.

Kobierzec. Modlitewnik. Turcja. XVII w.

Modlitewniki służyły do podkładania ich pod kolana podczas
modłów. Wzór wskazywał kierunek Mekki.

Modlitewnik z architektonicznym motywem niszy. Turcja XVII

Region Ałtaju. Pazyryk. V w. p.n.e.

Najstarszy przykład kobierca pochodzący z Azji
Centralnej.

Kobierzec Kaukaski XVIII w.

Wełna. Pochodzenie: prawdopodobnie Szusza region
Karabachu. Azerbejdżan.

Dywan modlitewny. 1861

Kaukaz XVIII w. Kobierzec.

Kobierzec. Chiny r. 1800

Pole nie jest szczelnie wypełnione ornamentem.
Motyw smoka w części centralnej.

Kobierzec Chiński. Druga połowa XVIII w.

Dywan z motywem liści peonii. Wełna. Chiny i Ningxja.
Dynastia Quing okres Yongzheng. Graficzny, ciemny
ornament na jasnym tle. Powtarzający się regularnie
motyw chmurki 

Makaty

• Makata to tkanina jedwabna, złoto- lub

srebrnolita, niekiedy haftowana lub
aplikowana, o stylizowanych wzorach,
najczęściej roślinnych lub geometrycznych.
Wyrabiane były głównie na Wschodzie, gdzie
służyły najczęściej do nakrywania materaców
lub poduszek. W Polsce wytwarzano w XVIII
w. (Buczacz, Brody, Grodno), stosowano do
dekoracji ścian domów i namiotów, jako
kotary i przykrycia mebli.

Makata, haft i aplikacje. Polska XVII w.

Makata, ”Cztery pory roku”. Pracownia w Białej(?) 1720-1740

Makata tkana, lansowana, tkanina makat Buczackich. Koniec

XIX w.

Makata Buczacka

Patchwork pamiątkowy 1816-1820. Walin

Patchwork. Bożena Łęska. „Dom i wnętrze”.1992

Patchwork współczesny o charakterze dekoracyjnym

Schemat pasa kontuszowego

Pas kontuszowy to akcesorium męskiego odzienia sporządzany z cienkiej,
wzorzystej, zazwyczaj jedwabnej tkaniny, przewiązywany na kontuszu. W XVII w.
Sprowadzane ze Wschodu pasy wiązane były jeszcze na żupanie. Od XVIII w.
wiązany na kontuszu kosztowne pasy kontuszowe perskie, delikatne dające się
przeprowadzić przez pierścień, pasy kontuszowe bawole, a także tureckie. Pasa
kontuszowe wschodnie stały się wzorem dla produkowanych od lat 40 XVIII w.
polskich pasów kontuszowych, które tkano z jedwabiu, najczęściej z nici złotych lub
srebrnych. Miały długość 4 metrów, szerokość 60 centymetrów. Środkowa część
nazywana jest „wciąż”, dzielony jest poprzecznymi paskami zwanymi „pólka”. Cały
pas okala wąska bordiura z ornamentami. Kolor pasa po obu stronach był różny( pas
kontuszowy dwustronny), a często także stosowano odmienną kolorystykę wzdłuż
samego wciąża ( pas kontuszowy czterostronny)