Dylematy moralne
w pracy
pielęgniarek i
położnych

Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, WNoZ, Am Warszawa

mgr Zofia Sienkiewicz

Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, WPiNoZ, AM Lublin

Prof. dr hab. Irena Wrońska

Dylemat

trudny problem pozornie niemożliwy

dla pomyślnego rozwiązania

sytuacja wymagająca wyboru

między równie niezadowalającymi alternatywami

to

to

DYLEMAT

ETYCZNY

jest

wyborem odwołującym się do
naszych przekonań i odczuć o tym,
co my uważamy za dobre i słuszne w
świetle wartości
i zasad moralnych i według tych
kryteriów pragniemy postępować

DYLEMAT

ETYCZNY

to

sytuacja sprzecznych moralnych
żądań,

wymagających naszego
ustosunkowania się

do nich i wyboru

Dylematy etyczne pielęgniarek / pielęgniarzy

mogą powstawać na podłożu

określonych sytuacji



specjalności pielęgniarskich,

 zajmowanego stanowiska w strukturze

organizacyjnej pielęgniarstwa,

 atmosfery pracy panującej w określonej

jednostce organizacyjnej.

właściwych dla:

Powstają na podłożu

konfliktów

moralnych między

powinnościami

pielęgniarek / pielęgniarzy,

a prawami pacjenta

Powstają na podłożu

konfliktów

moralnych między

powinnościami

pielęgniarek / pielęgniarzy,

a prawami pacjenta

DYLEMATY ETYCZNE

Zdolność do podejmowania decyzji etycznych

Zdolność do podejmowania decyzji etycznych

stanowi istotę jakości pracy

stanowi istotę jakości pracy

pielęgniarki / pielęgniarza

pielęgniarki / pielęgniarza

Muszę przemyśleć!

NAJWAŻNIEJSZE

ELEMENTY

NIEZBĘDNE

W PODEJMOWANIU

DECYZJI ETYCZNYCH

Muszę przemyśleć!

NAJWAŻNIEJSZE

ELEMENTY

NIEZBĘDNE

W PODEJMOWANIU

DECYZJI ETYCZNYCH

Znajomość

koncepcji
etycznych

Standardy

zachowań

etycznych

Wierzenia

Wartości

Niezbędne

elementy ważne

w podejmowaniu

decyzji etycznych

Czynniki warunkujące procesy
decyzyjne pielęgniarek



Czynniki merytoryczne związane ze stanem
zdrowia podopiecznych
sytuacje, potrzeby człowieka jako jednostki
związane z zachowaniem jego zdrowia i
życia



Czynniki osobowe związane z orientacją
moralną poziom wiedzy i umiejętności z
zakresu wartości, orientacji moralnych,
które kierują życiem osobistym i
zawodowym pielęgniarek, wpływają na ich
postawy oraz podejmowane decyzje

MODEL

PODEJMOWANIA

DECYZJI

1.

Co zaszło przed wystąpieniem

konfliktu

wartości?

2. Jakie znaczenie mają wartości

występujące w konflikcie?

3. Jakie znaczenie ma konflikt dla

każdej z zaangażowanych stron?

4. Co należy zrobić?

1. Co zaszło przed

wystąpieniem konfliktu
wartości?



Zadając to pytanie zaczynamy
odkrywać, jak problem jest określany
przez zainteresowane strony.



Każda ze stron powinna opowiedzieć
przebieg wydarzeń, podając zarówno
fakty (kto, co zrobił?),



Strony powinny opisać wartości
połączone z konfliktem
(dlaczego sytuacja jest określana jako
problem etyczny?).

1. Co zaszło przed

wystąpieniem
konfliktu wartości?



Dopiero, kiedy fakty są
poznane, dochodzi do
wyjaśnienia całego kontekstu,
w którym powstał konflikt.



Problemy etyczne zawsze
wynikają z
konfliktu wartości moralnych
i pozamoralnych

.

2. Jakie znaczenie mają
wartości
występujące w konflikcie?



Wyjaśniając znaczenie wartości

ważnych dla poszczególnych stron,

otrzymujemy nie tylko obraz

wartości moralnych, ale także i ich

źródeł:

- religijnego,
- kulturowego,
- zawodowego,
- a nawet politycznego.

2. Jakie znaczenie mają
wartości
występujące w konflikcie?



Zawsze niezmiernie ważne jest

poznanie jak inne osoby

rozumieją znaczenie wartości

wchodzących w danej sytuacji, w

konflikt.



Nie można rozwiązać problemu

etycznego, jeśli nie zna się

znaczenia wartości

występujących w problemie.

3. Jakie znaczenie ma konflikt
dla każdej z zaangażowanych
stron?



Odpowiadając na to pytanie,
dowiadujemy się w jaki sposób
strony odnoszą swoje wartości
do zaistniałej sytuacji.



Wartości nigdy nie są stałe i
zmieniają się z biegiem czasu,
a także w wyniku ważnych
wydarzeń.

4. Co należy zrobić?



Zadanie tego pytania zobowiązuje do

rozważenia wszystkich możliwych sposobów

rozwiązywania problemu.



Znajomość różnych sposobów rozwiązywania

konfliktów stwarza dla stron więcej

możliwości rozpatrywania konfliktu.



Opcje, które powinny być rozpatrywane

obejmują:



wartości ważne dla poszczególnych stron,



skutki różnych decyzji,



moralne dobro lub zło wynikające z

proponowanych rozwiązań.

Czy posiadam dostateczną

ilość informacji?

Kogo ta decyzja

będzie dotyczyła?

Jakie kryteria należy

brać pod uwagę?

Jaki zakres zgody

(przyzwolenia)

będzie można uzyskać

od pacjenta?

Jakie zasady

moralne zostaną

Uwzględnione

lub zanegowane

w proponowanych

działaniach?

Kto powinien brać

udział w procesie

rozwiązywania

dylematu?

Kto powinien podjąć

ostateczną decyzję ?

Pytania charakterystyczne

dla procesu

podejmowania decyzji

Utrudnienia

w podejmowaniu

etycznie słusznych decyzji

obciążenie procesu

podejmowania decyzji

silnymi emocjami

takimi jak: obawa, lęk,

gniew

obciążenie procesu

podejmowania decyzji

silnymi emocjami

takimi jak: obawa, lęk,

gniew

to

to

DYLEMATY ETYCZNE



Samobójstwo



Zabójstwo



Zabójstwo w obronie własnego życia



Eutanazja



Aborcja



Kara śmierci



Przeszczep narządów



Klonowanie



Antykoncepcja

DYLEMATY ETYCZNE



stosowanie odpowiednich procedur

diagnostycznych,



przydział środków leczniczych,



możliwości czasowe co do realizowania

procesów

pielęgnowania,



mówienie prawdy pacjentowi,



podłoże pełnionych ról społecznych,



natury biomedycznej dotyczące badań

prenatalnych,



opieka nad osobami niepełnosprawnymi,



opieka nad chorymi psychicznie

Dylematy etyczne
– rodzaj i nasilenie zależy
od:



sytuacji zdrowotno - chorobowej
pacjenta,



warunków materialno – organizacyjnych
placówek i ich specjalności klinicznych,



umiejętności rozwiązywania sytuacji
problemowych,



wrażliwości moralnej i wiedzy etycznej
pielęgniarek,



ponoszenia osobistej odpowiedzialności
za decyzje

trzech powinności moralnych
pracowników ochrony zdrowia



czynienia tego, co jest

najlepsze dla pacjenta,



uwzględnianie potrzeb

pozostałych pacjentów,



poszanowanie ich autonomii