CZŁOWIEK W PROCESIE PRACY

FIZJOLOGICZNE ASPEKTY PRACY LUDZKIEJ.

Fizjologia pracy zajmuje się badaniem reakcji organizmu na pracę oraz warunkami środowiskowymi. Stara się wskazać sposoby wykonywania pracy i odpoczynku, umożliwiając uniknięcia wszystkich ujemnych wpływów pracy, szczególnie zbędnego wysiłku i zmęczenia. Nauka ta ustala i określa reakcje człowieka (jako najważniejszego czynnika w procesie pracy) na nowe formy organizacji pracy i nową technikę. Człowiek traktowany jest jako czynnik niezmienny, dlatego też rozpatrywane są możliwości zmian czynników technicznych i organizacyjnych w celu dostosowania pracy do człowieka.

ZMĘCZENIE.

Jest to stan fizjologiczny, oznaczający zmniejszenie się, a nawet czasową utratę zdolności do pracy określonych narządów lub całego organizmu. Stanowi odruch zabezpieczający organizm przed ewentualnym uszkodzeniem narządu lub organizmu przez pracę.

Postępujące zmęczenie może niekiedy doprowadzić do czasowej całkowitej niezdolności wykonywania pracy, a więc do jej przerwania i rozpoczęcia wypoczynku.

CYKL

PRACA ZMĘCZENIE

WYPOCZYNEK

Rodzaje zmęczenia.

1. Zmęczenie ostre :krótkotrwały lecz intensywny wysiłek fizyczny, psychiczny oraz napięcie psychonerwowe.

2. Zmęczenie podostre (umiarkowane) : praca o średniej intensywności i średnim okresie trwania.

3. Zmęczenie przewlekłe : nagromadzenie się skutków zmęczenia ostrego i podostrego, szczególnie przy pracach o źle zorganizowanych przerwach na odpoczynek. To zmęczenie niedostrzeżone i nie zlikwidowane dostatecznie wcześnie, może spowodować zmiany chorobowe, w drastycznych przypadkach zgon.

Nauka dąży do takiego zorganizowania pracy, by można było zmniejszyć zmęczenie, albo uniknąć zmęczenia zbędnego, spowodowanego złą organizacją pracy. Należy dążyć do ograniczenia nadmiernie długiego dnia pracy, za szybkiego lub zbyt wolnego tempa pracy, monotonii i pracy statycznej. Zmęczeniu sprzyjają niedostosowane maszyny i urządzenia, wadliwe oświetlenie, niedostateczna wentylacja, wstrząsy, hałasy, zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura, zła organizacja przerw wypoczynkowych. Czynniki te mogą zmniejszyć odporność na zmęczenie. Ważny jest również wpływ : przeżyć osobistych, warunków bytowych, trudności w dojazdach do pracy, sposobu spędzania czasu wolnego.

Objawy zmęczenia :

1. Zmiany w składzie krwi.

2. Zakłócenia równowagi czynnościowej układu oddechowego.

3. Zmiany częstotliwości tętna.

4. Ból zmęczeniowy.

5. Zmniejszenie pobudliwości.

6. Brak koordynacji ruchów.

7. Włączenie do pracy większej ilości mięśni.

8. Zmiany w psychice :

• Gorsze samopoczucie.

• Apatia i nerwowość.

• Niechęć do pracy.

• Zaburzenia snu.

WYPOCZYNEK.

Likwidacja skutków zmęczenia i powrót do stanu wypoczęcia może następować po zakończeniu pracy lub w ciągu dnia pracy w czasie różnego rodzaju przerw. Największą wartość wypoczynkową mają pierwsze momenty po przerwaniu pracy.

Przerwa : oznacza przerwanie pracy w ogóle, jak i przerwanie wysiłku dowolnego narządu. Polega to na zaprzestaniu wykonywania wyuczonej pracy zawodowej, a nie na zupełnej bezczynności.

Wypoczynek czynny. Wykonywanie czynności innych niż poprzednio wykonywane, mniej intensywne.

Wypoczynek bierny. Zaprzestanie wszelkiej działalności i pozostawanie przez jakiś czas w całkowitym spokoju.

W warunkach umożliwiających przerwanie pracy co godzinę najwłaściwsza jest przerwa średniej długości.

Przerwy ustalane co 2 godziny nie powinny trwać dłużej niż 10 minut. W oparciu o krzywą narastania zmęczenia proponuje się organizowanie dwóch przerw dzielących dzień pracy na 3 części. W trzeciej części dnia pracy zmęczenie jest większe - druga przerwa powinna być dłuższa od pierwszej.

Wykonywanie czynności przez człowieka przedłuża się z różną intensywnością w ciągu dnia pracy

7.00 8.00 9.00 11.0012.00 13.00 15.00 godziny

nadliczbowe

Istnieje grupa pracowników (najlepszych), którzy pracują w pewnym optymalnym tempie pracy.

Jednak przebieg krzywej wydajności u większości pracowników jest zróżnicowany. Uznano, że przedstawiony wyżej jest najlepszy i najbardziej odpowiada biologicznemu rytmowi pracy człowieka.

4

1

2

---