Rozwiązywanie 

dylematów etycznych

Normy, kodeksy – 

rozwiązywanie dylematów

Rodzaje norm

• Normy prawne - bezwzględne
• Normy moralne – w zależności od 

przyjętego systemu

• Normy społeczne – nabywane w 

trakcie socjalizacji, zdeterminowane 
kulturowo

Kary za nieprzestrzeganie 

norm

• Prawnych – określane przez kodeks 

karny

• Moralnych – sumienie ?
• Społecznych – ostracyzm społeczny ?

• Różnica między etyką a etosem

Dylemat etyczny

• Dylemat etyczny to sytuacja wyboru 

pomiędzy dwoma ważnymi 
wartościami, w której wybór jednej z 
nich zagraża drugiej.

• Wybór pomiędzy złym a złym 

rozwiązaniem

• Rozwiązanie – wybór najlepszej opcji 

z możliwych.

Struktura dylematów 

moralnych

• Fakty – osoby  - wartości
• (pozostające we wzajemnych 

zależnościach)

• Osądy moralne nie są oczywiste !

Modele rozwiązywania 

dylematów etycznych

• 1. Teoria – reguła – przypadek

• 2. reguła (konkretny przypadek) – 

uogólnienie – zasada (czy powinna 
obowiązywać)

• Etyka stosowana to analiza 

przypadków

Etapy rozwiązywania 

problemów etycznych

• 1. Identyfikacja problemu 

(zagrożonych wartości)

• 2. Możliwe wybory i ich konsekwencje 

(natychmiastowe i i odległe)

• 3. Wybór sposobu postępowania 

(wzięcie na siebie odpowiedzialności)

• 4. Ocena i korekta

Przyczyny zachowań 

nieetycznych

• Poznawcze:
• - nie widzę problemu, nie zdaję sobie 

sprawy z konsekwencji

• Emocjonalne:
• - nie chcę brać na siebie 

odpowiedzialności, mechanizmy obronne

• Osobowościowe:
• - wiem lepiej, zawsze tak robiłem (rutyna)

Normy zawarte w 

kodeksach

• Normy o charakterze zakazowym – bezwzględne – 

czego nie wolno robić (np. art.19)

• Normy nakazowe – co koniecznie trzeba 

zrobić(np. 18)

• Normy profesjonalne – perfekcjonistyczne (np. 

art.4)

• Normy pokazujące odstępstwa od norm ogólnych 

(np. art. 21)

• Normy o charakterze doradczym (np. 12 )

Standardy wykonywania 

zawodu

• Zasady dotyczące czynności 

zawodowych – znajomość 
standardów i ich przestrzeganie :

• - zabezpiecza przed powstawaniem 

sytuacji niejednoznacznych etycznie

• - pomaga w rozwiązywaniu 

niektórych dylematów

Przykład dziedzin objętych 

standardami

•  Standardy dotyczące diagnozy 

psychologicznej;

• - warunki;
• - metody;
• - zakończenie diagnozy
• Standardy dotyczące tworzenia i 

przechowywania dokumentacji 
psychologicznej